Y Tyst Cymreig

I YMWELIAD AG AMERICA. ]Beth I -Amei-ioa Yë, dd^BenytMlioff, nal ftawyched dy galon. Mae y testuxx, mor fawr fel nad yw yn debyg y dyhysbyddir ef eleni; ac er mor gyffredin ydyw, y mae ynddo swyn i galonau miloedd yn ein gwlad. I&Sae Cymru ac America yn cael eu cylymu yn nghyd gan y llinynau tyneraf; ac y mae y neb a wnelo ryw- beth er asio teimladau J Cytaty o boM;u i'r Werydd yn wir gymwynaswr ei genedl. Os gallaf, trwy y llythyrau hyn, wneud rhywbeth yn y cyfeiriad hwnw, bydd fy amcan wedi ei gyrhaedd. Mm yn y-d#wy *?A d(lynion- tra- haus, cynhenti&,n:htt br^& yn "v^stadol%r':wneud drwg. Gwelais rai felly yn America, ac yr wyf yn adnabod rhai o'r un ysbryd yn y wlad yma. i y ddwywlad-ad- nabod eu gilydd ynwell er Uadd y rhagfarnau cuBon sydd eto i raddau yn bodoli o'r ddau tu. Mae olrain neillduolion gwlad, ac elfenau cymmeriad ei phobl, yn orchwyl sydd yn gofyn cymhysderau arbenig yn y neb a ymgymero ag ef. Mae cydnabyddiaeth eang, sylw craff, barn uniawn, ac ysbryd diragfarn, yn angenrheidiol mewn trefn i'w wneud yn briodol. Nid ydwyf yn honi llawer o'r tri chymhwysder cyntaf ond am yr olaf, yr wyf yn sicr na chroesodd neb erioed dros donau y Werydd yn fwy diragfarn at America a'r Americaniaid. Aethum yno gyda meddwl rhydd ac agored i dderbyn argraff oddi wrth y pethau a welwn ac a glywn. Mae yn wir na bu fy arosiad yn y wlad ond byr iawn, yr rhy fyr o lawer i'w ddeaU yn llawn; ond y mae rhyw fanteision hyd yn nod gan ymwelydd -brysiog a gwlad i roddi adroddiad o boni, nad oes gan drigianydd arosol ynddi. Mae pethau bychain dibwys, o berwydd en newydd-deb, yn tynu sylw yr ymwelydd dyeithriol, nad yw y bobl sydd wedi hir gynnefino a hwynt yn cael eu taro ganddynt; a thrwy y pethau lleiaf yn gyffredin y deallir cymeriad gwlad a chenedl, yn gystal a phersonau unigol. Nid wyf yn amcanu rhoddi hanes America a'i sefydliadau; cymerai hyny gyfrol fawr i'w gynwys; a gof- ynai gydnabyddiaeth llawer helaethach a'r wlad na dim y gallaf fi honi meddiant o hono. Yr oil a gynnygiaf wneud ydyw rhoddi adr- oddiad syml a dirodres o'r prif leoedd y bum ynddynt, y pethau hynotafa welais ac a glywais ar fy nhaith, a'r argraff a dderbyniais i'm meddwl oddiwrth y cwbl am America a'r Am- ericaniaid. Ac amcanaf wneud hyny yn y fath fodd na bydd neb yma yn drwgdybio fy mod wedi fy llwgrwobrwyo gan bobl America am eu canmol hwy yma; ac ar yr un pryd, heb ysgrifenu dim am danynt yn eu cefnau na ddy- wedaswn wrthynt yn eu hwynebau. Rhywbeth go swta fu fy mhenderfyniad i fyned i America. Prin ddigon o amser a gefais i wneud y parotoadau angenrheidiol i'r daith, rhwng adeg y penderfyniad a diwrnod YR YMADAWIAD A UTEEPOOL. Cychwynais o'r afon Mersey brydnawn dydd Mercher, Mai Slain, 1865, ar fwrdd yr agerlong odidog y City of London; yn nghwmni fy nghyfeillion hoff Mr C. R. Jones, Llanfyllin, a Mr J. Griffith, Liundain, neu, fel yr adna- byddir ef oreu gan bawb, Y Gohebydd.' Y riae y gohebwyr yn Reng) a dosparth pwysig ryfeddol ydynt, gwyliwch rhagddynt, y neb a fynont a laddant, a'r neb a fynont a gadwant yn fyw.' OndMr Griffith yw YGohebydd'- yr arcA-ohebydd. Rhaid i'r man ohebyddion oil swatio yn ei bresennoldeb. Efe sydd yn gosod anrhydedd ar yr urdd ohebyddol. Digon tebyg y bydd raid i mi dalu damage am y sylw byr yma. Wel, 'does dim help am dani, bydded felly. Beth bynag, C. R. Jones a'r Gohebydd oedd fy nghymdeithion; ac yn wir, pe cawswn fy newis o'm holl gyfeillion, buasai yn anhawdd i mi gael dau gyfaill mwy siriol, a bywiog, a chalonog i daith mor fawr. Diwrnod rhyfedd i mi oedd y diwrnod hwnw. Er fod ynof ddy- muniad cryf er's mwy nag ugain mlynedd am fyned i America; etto, yr oedd s-iarcid am fyned yn mlaen llaw, a myned pan ddaeth yr adeg, yn ddau beth pur wahanol. Rhyw deimlad rhy- fedd iawn a'm meddiannodd pan ddaeth myned Or America yn ffiaith. Daeth nifer o'n cyfeill- ion caredig in hebrwng i lan yr afon; ac yr oedd yn hawdd deall yn mhryder ambell i wyneb, a'r dagrau a welid yn diangc yn llad- radaidd o'u Ilygaid, fod yno galonau yn curo yn gyflymach na chyffredin, mewn pryder, mi wn, rhag na "welent ein hwynebau ni mwyach. Ac yn wir, yr oeddwn innau erbyn hyn yn teimlo tipyn o bryder, er fy mod yn ceisio ymddangos mor wrol byth ag y medrwn. A byddaf yn barnu bob amser fod llawer iawn mwy o wrol- deb ar wyneb y byd nag sydd yn ei galon-fod llawer o ddynion yn edrych yn wrol iawn oddi allan, ond yn teimlo yn ofnus iawn oddi mewn. Beth bynag, ac addef y gwir yn onest, felly y teimlwn i y prydnhawn hwnw. Daeth rhai o'n cyfeillion gyda ni yn y tender, ac i fwrdd y Hong; ac wedi cael cipdrem ar ein hystafelloedd, y maent yn brysio i fyned ymaith, a ninnau yn kwylio i'n mordaith. Mae eu cyfarchiadau yn ain clustiau; ac wedi i ni fyned yn rhy bell i glywed eu llais, yrydym yn eu gweled yn am- neidio a. llaw, yn chwyfio eu napcynau, yn troi eu hetiau o gylch eu penau, ac o'r diwedd yn ymgolli o'r golwg. Mae Liverpool a'i hadeil- adau-y porthladd a'i longau i gyd o'n hoi; ond yr ydym yn myned yn mlaen yn gysurus- yr awyr yn glir-y mor yn dawel—yr awel yn fleg-a ninnau yn cadw ein golwg ar siroedd Fflint a Dinbych trwy y prydnhawn wrth basio —a sir Gaernarfon a'i mynyddau ban ysgythrog yn codi eu hysgwyddau y naill uwchlaw y Hall, agahvg dywysogaidd arnynt-a Mon mam Gymru' a golwg oreurog ami fel y mae yr haul ar ei yrfa yn prysuro tua'r Gorllewin. A rhwng naw a. deg o'r gloch nos Fercher, a'r haul wedi maehltdo, a'r 'rrõ'èr yP;Airiantf y lli,' dyma yr olwg olaf i ni ar dir Cymru, ar Sir Fon, yr Ynys Lawd, y Southstach, yn ymgolli draw ynypell- afoedd; ac wrth gael yr olwg ddiweddaf ar dir Cymru, teimlwn yn barod i ddyweydyn ngeir- iau y bardd, 'Nos ddB" fy ngwla(l,' gan obeith- io gweled adeg y cawswn edrych ar ei gwyneb, a.dywedyd, Boreu d,a, fy ngwlad.' Ac erbyn hyn. yr oedd yn bryd myned i'r gwely. A dyna wely 1 Gwely; yn w Rhyw shilff i roddi dyn i orwedd ami. Yr oddd yno bedair shilff felly mewn ystafell fechan, ychydig fwy na dwy lath 'sgwar. Yr oedd fy ng^ely i ar y shilff isaf ar y llaw chwith wrth fyned i'r ystafell; Mr C. R. Jones ar y shilff trwch fy mben i. Ar yr ochr arall, yr oedd rhyw Gadben Prydeinig yn gorwedd ar y shilff isaf-—^un orr dynion mwyaf trahaus ac uchelfrydig oedd yn mysg yr hoU &ntaa-a.r fwrdd ei ben yntau y gorweddai Americaniad gelynol iawn i'r hen wlad. Druan o hwnw, bu yn glaf yr holl ffordd; ni chododd o'i wely o'r diwrnod y gadawsom Liverpool hyd y boreu yr oeddym yn ngolwg New York. Efe, ac un arall a wel- ais, yn mysg ein cwmni, yn waedwyllt am ryfel a Lloegr. Yr oedd y Gohebydd ar y shilff am y pared a ni; ac yr oeddym yn deall yn bur ddigamsynied wrth ei besychiad bob boreu ei fod yn gallu anadlu. Yr oeddwn yn edrych ar fyngwely yn yr ystafell gyfyng hono ynlle dif- rifol i feddwl gorwedd. am ddeg neu ddeuddeg o nosweithiau; ond cysgais yn gwbl gysurus am y noson gyntaf i mi yn fy mywyd i fod ar y mor. Ac erbyn codi boreu dranoeth, yr oedd- ym yn ngolwg tir yr Iwerddon; a chyn deg o'r gloch, yr oeddym wedi cyrhaedd porthladd Queenstown. Buom yno am oriau lawer yn disgwyl y mail. Daeth cryn nifer yn ychwan- egol i mewn yno, steerage passengers gan mwyaf. Trodd yn ddiwrnod gwlawog iawn, a gorchudd- iwyd yr awyr gan niwl tew, fel yr oedd yn agos i chwech o'r gloch prydnhawn dydd Iau cyn i ni hwylio in ffordd: a thua yr un awr ag y collasom yr olwg ar dir Cymru nos Fercher, collasom yr olwg ar dir yr Iwerddon nos Iau. Bellach, nid oes ond y mor mawr llydan o'n blaen; ac erbyn hyn, dechreuais deimlo clefyd y mor yn ei nerth, fy ymysgaroedd a gyffroi- sant,' 'pan glywais, fy mol a ddychrynodd.' Hwyliais i'r gwely cyn gynted ag y gallwn. Yn ffodus, yr oedd y Cadben trahaus oedd yn ein hystafell wedi ein gadael; ac yr oedd cael un yn llai mewn lie mor gul yn iechyd mawr. Dydd.Gwener, yr oeddwn yn sal iawn, a'r un fath ddydd Sadwrn. Nis gallaswn fwynhau y cwmni na chyfranogi o'r arlwyadau a ddygid i'r bwrdd. Yr oedd yno lawer math o honom, a rhai cymmeriadau pur hynod. Yr oeddym ni ein tri wedi sicrhau ein lleoedd wrth y bwrdd, ochr yn ochr, mewn man cyfleus iawn i weled a chlywed pob peth oedd yn myned yn mlaen. Yr oedd Dr. Massie o Lundain yn mysg einc yr oedd ef, fel ninnau, yn cyfeirio tua Boston i'r gynhadledd. Bu i ni yn gydymaith dyddan yr holl amser. Yr oedd ef yn holliach yr holl amser, ac yn dadleu yn frwd a rhyw rai bob dydd ar gwestiwn rhyfel America. Gogleddwr trwyadl ydoedd, ac yn deall y cwestiwnyndda. Trechai hwy bob un. Eisteddai dau foneddwr gerllaw i mi, Americaniaid o genedl, wedi bod drosodd yn Ewrop, ac yn dychwelyd gyda'u teuluoedd. Yr oeddynt, yn ol pob tebygol- rwydd, wedi bod yn gaethfeistri; ac er eu bod yn gynnil iawn i ddyweyd beth oeddynt, yr oedd eu cydymdeimlad a'r De yn dyfod allan er eu gwaethaf. Dynion hynaws, boneddigaidd iawn, ond fod dylanwad caethwasiaeth wedi pylu eu syniadau moesol ar y cwestiwn. Yr oeddJno wr ieuangc deallgar a!gwybodus iawn yn dychwelyd, wedi bod yn teithio Ewrop. Caethfeistr oedd ei dad; ond ofnodd fod tynged y fasnach yn ymyl, a gwerthodd ei blanhigfa, a daeth i New York i fyw. Yr oedd y gwr ieu- angc yn selog dros y Gogledd, a thros yr undeb, ond nid oedd ynddo ddim cydymdeimlad a'r Negro. Unodd a'r fyddin; ac yr oedd yn un o'r rhai fu yn rhedeg am eu bywyd yn mrwydr Bull's Run. Gofynai y Gohebydd iddo, 'Did you run ?' Run, yes, as fast as I could.' But was there any real danger?' ail ofynai. Oh! I don't know, I had no time to inquire-; I saw others running, and I ran.' Ciliodd y llangc i Ewrop, ac yma y bu yn teithio nes yr aeth y rhyfel drosodd. Yr oedd yno un hen gyfaill, nad oedd neb yn gwybod dim pwy na pheth ydoedd. Cadwai yn wastad ar ei ben ei hun. Nid wyf yn coflo i mi ei weled yn ymddiddan a neb unwaith. 'Ceisiai pawb ddyfalu beth a allai fod. Bwytawr digydwybod ydoedd. Byddai wrth y bwrdd bum waith bob dydd, ac yn bwyta mwy nag unrhyw ddau yn y lie bob tro. Yr oedd yn dda i'r cwmni fod yno rai fel finnau yn rhy sal i fwyta odid ddim, onide, pa le cawsid digon i ni i gyd ? Yr oedd yno ddau ddyn ieu- angc llawen a siriol, a fuont yn iach yr holl am- aer, ac yn bur garedig i mi. Yr oedd un o hon- ynt o Lancashire, yn myned drosodd i weled y wlad; a'r llall o Scotland, yn dal cyssylltiad a firm yn New York. Galwai y Gohebydd y cyntaf yn Lanci, a'r llall yn Caledonian. Gal- wyd hwy felly ar y dechreu am na wyddem eu henwau; ac y mae rhywbeth yn fwy gweddus mewn gofyn i ddyn o ba, le y mae yn dyfod, na gofyn iddo ei enw. Yr oedd yn y steerage gryn nifer.o Gymry, ond yr oeddwn yn rhy sal i gael fawr o gyfeillach a neb o honynt. Treuliais yr oIl o ddydd Gwener a dydd Sadwrn yn y gwely, neu yn gorwedd aryr esmwythfaingc yn y saloon. (Tv) barhatt.) s

CAERDTDD. MOUNT Stttaet —Ymgasglodd Ysgol Sabbathol y capel uchod prydnawn dydd Calan i'r ysgoldy, i gymmeryd cwpanaid o ffrwyth y ddalen Ghineaidd, bara brith, ac amryw o ddanteithion ereill. Mwyn- hawyd yr oil i'r eithaf. Yn yr hwyr, am »jaith, cynhaliwyd cyfarfod cys- tadleuol, o dan lywyddiaeth T. B. Evans, Ysg., yr hyn a wnaeth yn ddeheuig, cyflawn, a meistrolgar. Beirniaid y traethodau, y farddoniaeth, y darllen- iadau difyfyr, yr adroddiadau, a'r areithiau difyfyr ydoedd Meistri J. H. Phillips, a D. Rowlands. Y ganiadaeth, Meistri B. T. Evans, a D. Rowlands. Cawsom un o'r cyfarfodydd mwyaf llewyrchus a llwyddiannus y buom ynddo erioed. Yr oedd di- wydrwydd, yni, a bywiogrwydd y personau ag oedd yn dwyn y gwaith yn mlaen, yn nghyda chymmer- adwyaeth y gwrandawyr, yn profi yn ddiymwad. fod oes hir i'r iaith Gymraeg.—

FELINHELI. r Mae Felinheli, fel y gwyr y rhan fwyaf o ddar- llenwyr y TYST, yn bentref yn myned ar gynnydd gymmaint ag un man yn Nghymru; ac y mae yma gapelydd ac Eglwysydd yn gyfartal i gynnydd y boblogaeth, a phregethwr neu ddau yn perthyn iddynt, oddi eithr un He. Ac hefyd, y mae yma ddwy gylchwyl lenyddot yn perthyn i'r ardal, un o honynt yn undeb, rhwng y gwahanol emradau (oddi eithr un capel), ac wedi ei sefydlu er yn agos i ddwy flynedd; ac ma9 hunanoldeb neu Tywbeth yn cadw yr un hwnw allan o'r undeb, a thrwy hyny yn arfer cadw cyfarfod eu hunain ar ddydd Nadolig, yn yr hwn gyfarfod y digwyddais fod eleni, ac un pur lwyd ydoedd. A dyma un engraifffc, sef cystadleu- aeth mewn gwneuthur models llongau. Un ymgeis- ydd-gwobr, deuddeg ceiniog! Ac yn-ol tystiolaeth y beirniaid, yr oedd y defnydd yn werth trugain ceiniog, heb son am y gwaith! Engraifft arall oedd cystadleuaeth mewn canu ton-gwaith tua dau funud—gwobr, pedwar swllt. Dyna i chwi ychydig engreilftiau o laweri ddang- os cyssondeb a medrusrwydd y pwyllgor gweithiol. Y WAITCBMQHT. Bydd y brodyr Wesleyaidd yn arfer cynnal watch- night yma bob blwyddyn; ond eleni, troes allan yn fethiant mewn rhan, trwy i'r rhai oedd wedi addaw canu yno gael eu gwahodd i'r ddawnsfa (óall) a gynhaliwyd yr un noswaith yn Vaenol Hall: er y bu yno rhyw fath o gyfarfod, ond nid fel yr un a fwriadwyd ar y cyntaf. Y BALL. Fel y crybwyllais o'r blaen, cynhaliwyd dawnsfa yn Vaenol Hall nos Iau, Rhagfyr 31ain, a gwahodd- wyd llawer o Ymneillduwyr yno, a rhai o honynt yn broffeswyr crefydd. Cydsyniodd amryw a'r cais ond gwrthododd y lleill, gan dybied fod y fath le yn anaddas i broffeswyr crefyad.- earu eygsondeb.

CWMTAWE. Mae'r ymchwiliad i amgylchiadau llofruddiaeth John Morgan, o'r Henglawdd, ger bron y Crwne- a'r Ynadon, wedi ei ddwyn i derfyniad. Fe ddyg- odd rheithwyr y trengboliad reithfarn o Lofrudd- iaeth Wirfoddol' yn e-rbyn rhyw berson neu bersonr an anadnabyddus. Trosglwyddodd yr Ynadon un Henry Evans, i sefyll ei brawf yn y Brawdlys nesaf yn Abertawe. A geir digon o broflon i'w gondem- nio sydd yn bwnc na ddatguddir cyn hyny. Cynhaliwyd Cyngherdd yn nghapel Ebenezer, Abertawe, nos Iau diweddaf gan ddosparth y Tonic Sol-Fa, dan lywyddiaeth Mr Silas Evans, eu hath- raw. Mae y gyfundrefn hon o ddysgu canu yn enill tir lawer yn y Deheudir yms, yu gyiEredinol yn awr. Difyrir pobl Abertawe ynawr gan lawer o bethau heblaw Cyngherddau. Mae y Wizard of the North yn chwareu ei gampau, gan eu twyllo o flaen eu llygaid. Niblo yn chwareu eu gampau drwy neidio drwy gylchau, &c., &c., a physgodyn cerddorol yn chwareu a'r tanau ar ryw offeryn. Beth yn nesaf nis gwn, na pheth yn nesaf i ysgrifenu nis gwn, ac elly y terfynaf. Mae'r ystormydd diweddar wedi achosi masnach forawl Abertawe i sefyll, heb ond y nesaf peth i ddim yn cael ei wneud. Mae llongau yn y porth- ladd yn disgwyl am dywydd ffafriol i fyned allan er's dros ddau fis, a llawer a aeth allan wedi gorfod troi am noddfa i'r lloches gyntaf allasent gael. Beth ddywed pobl Caerdydd yn awr. Mae Lord" Bute wedi .troi mewn gwirionedd yn awr at Bab- yddiaeth, er gwaethaf eiddatganiad ychydig fisoedd yn ol i'r gwrthwyneb, ac nad oedd ef yn gweled un rheswm dros adael Eglwys ei hynafiaid. Agorwyd Savings Bank mewn cyssylltiad a'r Post Office yn Clydach ar y dydd cyntaf o'r mis hwn. Bydded i pawb a allo wneud defnydd o'r cyfleusdra i ddarparu erbyn dydd blin. Yn y byd masnachol, mae masnach y tin fel yn gwella. Codwyd y pris dri swllt y bocs yr wythnos ddiweddaf. Pob peth arall yn sefyll bron yr un fath.

BRYNLLYWELYN, GER GWERNOG,LE. Y mae yn arferiad gan deulu parchua. y lie uchocl, bob Calan, i ddarparu gwledd-fawreddog i'r tlodion» 0 ac eraill, yn ddieithriad, a gwnaethant felly eleni. Cafwyd hyfrydwch a chysur mawr yno yn ystod y dydd, canys yr oedd digonedd o ymborth angen- rheidiol ar y bwrdd, a gwenau" siriol y teulu yn cyf- arch i gymmeryd o hono. Ffynon caredigrwydd yn yr ardal ydynt, a bydded iddynt yxalwybOB yn y • cyfeiriad hyn yn mlaen, a bofcidith.y nef fjndo ar- nynt.— Gwyllt.

BRYNMAWR. Cynhaliwyd ej^arfod adrodd, a chanu, yn Eben- ezer, capel y "Trefnyddion Wesleyaidd, yn y urhod, nos Iau, Rhagfyr 31ain, 1868- Rhoddodd Parch. E. A. Jones, gweinidog yr Annibynwyr, el wasanaeth i lywyddu y cjrfarfod. Trett y ewrdj oedd fel y canlyn. Agorwyd y dryaau am hanner awr wedi 8 o'r gloch o'r nos. Cymmerwyd y gaasir am ychydig wedi 9 o'r gloch. Dechreuwyd trwy weddi gan y llywydd, a rhoddodd anerchiad by* pwrpasol ar yr achlyaur. Cawsom ganu da, adrodd* iadau da, ac anerchiadau gan amryw oedd yn bres- enol, a chynnulliadau lluosog. Yr oeddis yn gwer* thu Program o drefn y cyfarfod am chwecheiniog drwydded i'r cyfarfod. Yr elw at drysorfa y caper. -D. G.. Brynmawr.

SIR GAERFYRDDIN. PENCADES. i ¡Z Cynhaliwyd Penny Readings' yn yr Ysgoldy Frytanaidd a saif yn y pentref hwn, ar y nosop gyntaf o'r flwyddyn newydd, 1869. Cafwyd cyf" eillach ddigrifol iawn. Yr elw at addysg i'r 11- tylodion. NONX. Enw ar gapel yr Annibynwyr, lie y cafwyd Cyxn; i manfa Ysgolion fel arferol ar ddydd Nadolig di- weddaf. Yr oedd yno bedair Ysgol SabbatholyD arddangos eu llafur, ac yr oedd pob un ohonynt Jty rhoddi ar ddeall eu bod yn chwilio yr Y sgrythyra fel y cafwyd gwir foddlonrwydd o gyflawniad y e, arfod. Cafwyd cyfarfod o'r un natur yn Breclufe gyda'r Methodistiaid, a chyda'r Annibynwyr Abergorlech. Bu jyfarfod ar gystadleuaeth gerddorol yn y Ne'W i Inn, ger Pencader, nos Nadolig; a chafodd C<5r Pencader y wobr flaenaf. Adroddwyd amryw dd^^ nau pwrpasol yno gan ardalwyr y lie, ag erao hefyd, a chafwyd darn melus o gerddoriaeth 10, ei ystod. a MESCH HYNOD. r ] Y mae merch fechan, oddeutu deuddeg i dair | ddeg oed (mwy neu lai), yn byw yn Llether, g&. | Llanfihangel-ar-arth, yr hori a gafodd ei tharaW1 1 afiechyd tua blwyddyn a hanner yn ol, ac y mae parhau yr un modd hyd yn awr, fel y mae meddyg' on deallus yn methu gweini un lleshad iddi. ni ddarfu iddi gymmeryd y llwchyn lleiaf oluniaetJi corfforol er ys mwy na hanner blwyddyn, na ciaft 0 ddwfr ond yr hyn sydd yn cymmeryd ei ffordd PO. y byddant yn ei osod ar ei genau. Y mae yn hyncr hyddysg o'r Ysgryfchyr, ac ar hwnw y myip& fwyaf o'i hamser, fel y mae ynddi hoffder maW*'l ymddiddanion crefyddol. Ac y mae yn hyno rhyfedd hefyd ei bod yn gallu cyfansoddi darØØ tlysion o farddoniaeth yn awr, o ran chwaeth, syW-1 wyr, odl, a mesur. Yn ddiamheu y mae hon yn 1 0 ryfeddodau yr oes. Gobeithio y dyry Duw iechydwriaeth os yn unol a'i ewyllys ddw Silin Gwyllt.

MANION'O FYNWY.. J Cynhaliwyd llawer iawn o fan [ j r/J "it' BISTBDDFODAXT it tua'r Nadolig, ae yn mhlith y Uuawa, bu un lwyd^ f ianus iawn yn nghapel yr Annibynwyr, J NEW TEEDEGAB. | Cymmerwyd y gadair, am 2, gan y Parch. D. JonfiW gweinidog y lie ac am 6, gan y Parch. J. S. Jooe« f (B). Enillwyd y brif wobr yn y traethodau J Mr D. Lloyd. Enillodd Mr Roberts, draper, Ponty* pridd, y wobr am y traethawd goreu ar ForDlai of Coal.' Cymmerodd Athan Fardd y llawryf • gan oreu ar Wrthdarawiad ar y gledrffordd.' iodd T. Mathews, Rumney, y wobr am y traeth goreu ar 'Undeb Eisteddfodol.' Rhanwyd 2:l wobr y canu rhwng Corau Jerusalem a Brynh yn Rymney. Aeth pob peth yn mlaen yn gy80*1! iawn, a phawb wrth eu bodd on y rhai gollodd J dydd. Treuliwyd dydd Nadolig yn ddifyr iawn yn jt: TABOR, MAESYCWKWE. Rhoddwyd te a bara brith i'r plant yn y prydnfl^ fel. arfer, a bu y boneddigesau perthynoli'r ysg°^ dcuwyd iawn yn rhoddi eu gwala i'r rhai Yn yr hwyr, cafwyd cwrdd adrodd a chanu. merwyd, y gadair gan y Parch. T. Hughes, Aber^J] lery, ac arweinid y canu gan loan ab Iago. L oddwyd a chanwyd yn dda anarferol. Cly^! fod rhyw rai ar y llofft yn cadw tipyn gormodo ni ddylai hyn fod, ac hyderwn y dysgant "^7 manners erbyn y tro nesaf. Bu cyfarfod adrodd lluosog iawn yn v, :i MACHEN, nos Nadolig. Canwyd gan Gor y plant, a bersonau unigol, ac adroddwyd llawer iawn o do* nau. Yr oedd rhai 3m cwyno oblegid eu bod methu clywed y plant yn adrodd, a digon teby-gi y gwyn a sail iddi; ond pa beth a wneir a rhajjffi 4 chain ? Onid wrth eu harfer y deuant i ddy*™' yn gryf ac eglur ? Mae'r Tories yn para yn ddigofus iawn tua if port. Y maent yn addaw ceisio gwasgu y t rheidus y gauaf trwy sefyll yn erbyn agor lie id' 1 gael soup yr amser oer a phrin yma. Eu har^f% K air hwy yw, No vote, no soup.' A ne^^ J Ethopiad ei groen, a'r llewpart ei frychni.' Ychydig amser yn ol, adeiladwyd ysgol aidd yn NEW TREDEGAR, a da genym ddeall ei bod yn dyfod yn ei bla|B^ dda. Bu ganddynt D ) Parti dydd Llun, y 4ydd isol, er gwneyd y ddyled yn llai. Yn yr wyd cyngerdd, ap aeth pob peth yn mlaen yn 11 ianus iawn. Yr oedd y tywydd yn bur ar^» ymdrechodd y|bobl a'r plant yn rhyfedd. \sgS Dydd Mawrth, y 5ed cyf., cynnaliwyd j Misol y Dosbarth yn ] NGHAPEL YR YCHDIE. of Pregethwyd am 2, gan yr Hybarch E. C. Rymney. Ac am 7, gan y Parchn. T. L. J0 Machen, ac E. Hughes, Penmain. øtl Bydd y cyfarfod nesaf yn Salem, Peng* dydd Mawrth cyntaf yn Chwefror. gø.t Dylaswn ddyweyd er ys pythefnos yn 01, edigrwydd gwyr ieuainc capel yr Ychdir i'r PARCH. D. JONES, eg gweinidog parchus y He. Rhoddasant iddo werthfawr am ei fEyddlondeb diflino gyda r0j. efi no gy ,r so ieuainc. Mae'n dda genym glywed bob ø,Øls acPoØ deilyngdod yn cael ei gydnabod, ac felly yB,g hwn. Llwyddiant mawr i Mr Jones A'r ei ofal, i wneyd llawer o les yn y lie newydd a nyddol hwn. Dydd Sadwrn, yr 2il cyfisol, claddwyd hen ardal v BHYDEI, yn_ agos i 95 oed. Cafodd fyw yn hir, j. g0v ddiweddar daliai yn weddol gryf, ac yr os \yf^' yn bur dda hyd yr wythnos ddiweddaf y Bu yn arddel lesu am ugeiniau o A-yny heddyw yn byw gyda'r lesu yn y wlad A enw oedd Morgan Evam.-