Y Tyst Cymreig

iLYTHTRAU CYMRAES YN NGHANAAN. .i *:vo Xui. v J> ns LLYTHYE IX. JERUSALEM, SYRIA, Hydref Sydd, 1865.. Fy Anwyl Frawd,—Y mae arnaf bron gywilydd ysgrifenu atat wedi oedi cyhyd o amser yn cyflawni y ddvledswydd hono, ond yr ydwyf yn bur edifeir- iol, ae yn erf-yn maadol=t, yr hyn yn ddiameu a ganiatei, er mwyn dangos y cariad sydd genyt tuag at dy chwaer, Veblgw. ei fpd yn. dy'natur i wneud hyny. Nid oes genyf ond esgus gwael i roddi dros iy oediad, a hyny ydyw, os wyt yn cofio, son yn y llythyr diweddaf a anfonaist am Bethania, a'th fod YM ewyllysio gwybod pa faint o ffordd sydd o Jeru- salem yno; ond yr oeddwn yn meddwl mai rhyw lysbysrwydLd gwael oedd hyny yn unig, felly ceis- issfe gymmaint ag oedd yn fy ngallu gan ryw un i idyfod gyda mi, (o herwydd fod perygl myned yn •pig1 i un lleyn y gymmydogaeth hon) a llwyddais i gael addewid, a dyna'r cwbl, a hyny gan fuistres jsgol y genethod sydd yn y ddinas lion; ond yr jdwyf wedi gofyn iddi hi dair gwaith wedi ei hadd- swid, a'r esgus cyntaf oedd, ei ty)d wedi addaw myned i ryw le arall; yr ail, fod yr hin yn rhy hoeth; a'r drydydd a'r olaf, nad oedd yn teimlo yn Sdigon iach i farchogaeth. Felly, fy anwyl frawd, gwel fy mod wedi methu yn fy anturiaeth, ao yn gorfod ysgrifenu atat o'r diwedd heb ond vchydig fawn o newyddion mwy na dyweyd fy mod, yn sal asm ddeuddydd neu dri bob tair wythnos o'r clefyd liwnw a elwir yn Seisnig affile—yn Gymraeg, 'yn ol y geiriadur, y feryd neu durthion y wrach; ae y mae y rhan fwyaf o breswylwyr Jerusalem yn wrthrych- m: or un pla, (ond cofia di, John, nad wyt ti ddim i (Mend i neb fy mod yn sal bob tair wsnos, ne mi jfetJdylith y bobol bod ryw wedd dost arnai). Ond, fy anwyl frawd, drwy drugaredd yr ydwyf yn hollol iach, calonog, a. chysurus, ond yn unig y diwrnod neu ikda-m y byddaf yn dioddef oddiwrth y clefyd; ond am wedd, yr ydwyf yn meddwl fy mod, yn edrych gystal ag y bum i erioed, a phe digwyddai i ti ddyfod i Jerusalem ar un o'r diwrnodau ag y byddaf a yn marchogaeth, byddet tithau o'r un farn,; wrth iy ngweled yn carlamu ar gefn mul fy mei^trqs, dros synyddoedd Judea, nes bydd capital fy hat wedi troi Tsrchwith allan, a'm gwallt wedi gwrthod cy^ihorthwy 0b pin er, ei gynnal i fyau, a'r canlyniad yw ei fod pa dawnsio ar fy nghefn yn y modd mwyaf ded- isydd, fol pe mewn llawenydd am ei ryddhad o'r lath gaethiwea. O! John, byddai yn dda genyf pe bai tithau ym^ hefyd i farchog ceffyl fy meistr, fel j gallem ein din fyned i weled pob-man sydd anwyl gBnyf fi a thithau. Hefyd, yr ydwyf yn gobeithio iiy fod wedidyfod i weled a theimlo gwerth y gwaed a dywalltwyd er prynu ein heneidiau; ie, fy anwyl frawd, eofia fod dy enaid yn werth gwaed, a'r bywyd gwerthfawr a aberthwyd er cael y gwaed bwirvv; ac 0 mor dda fyddai genyf glywed dy fod wedi dyfod S gofleidio crefydd yr Iesu, a'i garu i'r fath raddau IDeS y byddai yn anwyl genyt am y tir a saiiteidd- iwyd gan ei bresenoldeb. Yr ydwyf wadi bod yn gweled Galfaria," a'r He y aladclwyd Crist. Yr ydwyf' hefyd wedi bod yn gweled beddau brenhinoedd Israel; ac oni bai dy fod yn Rhos, buaswn yn ysgrifenu tipyn o'u hanes- atat; ond gan dy fod mor agos gartref, dos yno mor 3iian ag y cai gyfle, a gofyn am weled y llythyr a anfonais ar yr un pryd ag yr ýdwyf yn anfon hwn i tithau, a chei hanes yr oil a welais yn mhob lie. Y mae yr hin yn sych iawn yn y wlad hon. Nid aes un dyferyn o wlaw wedi disgyn er's dros pum' axis, ac nid oes dim arwydd am dano ychwaith ac; j mae yn ymddangos fod yr ymenyn wedi myned yr lml ffordd a'r gwlaw, o herwydd nid ydym wedi gweled dim, heb son am ei brofi, er's dros dri mis, ac y mae y caws y fath nas gallwn ei fwyta, oblegid ai fod yn rhy wyn; sychlyd, a, hallt. Am gig moch, aid oes yma gymmaint a son am dano, a beef yr un modd; felly anrrywia6thau 6 jam ydyw bron yr tmig beth a allwn gael ar ein bara. Rhaid terfynu yn awr gyda fy serch anwylaf atat, a ehofia fi yn garedig at bawb o'm cyfeillion. Hyn m fyr oddiwrth dy anwyl chwaer, MAEG-ARKT JO.\E<. ■ '(! I.

T PARCH. D. PRICE AT OLYGWYR Y TYST. Foneddigion,—Byddaf yn wir ddiolchgar i chwi ss byddwch mor garedig a hysbysu trwy gyfrwng ■iich eyhoedcliad poblogaidd i'm lluoseg" gyfeillion 11 Yf yn Nghymru fy mod yn gwella yn dda, ac yn casglu aerth ar ol fy anhwylder diweddar; a hyderwyf y byddaf yn alluog yn fuail'i YmWelecl ar holl fanau, sydd yn disgwyl wrthyf; ae ysgrifenaf yn brydlawn i bob lie i nodi yr mnser yr ymwelaf a hwynt. Gorlethu fy natur a, wnaethum trwy lafur gor- modol. Yr oedd darlithio 14 o weithiau, a phre- gethu 38 o weithiau mewn can lleied, o amser, yn armod i mi yn sefyllfa bresenol fy iechyd. Nis gallaf byth anghofio y derbyniad croeSawgar, yr laelioni, a'r cydymdeimlad a ddanghoswyd i mi gan fy no-hyfeilliorryn mhob. man. Bydd fy-adgofion o 'b,yn fel tywyniad haul yn sirioli prydnhawngwaith ly mywyd, ac yn werthfawr yn ngolwg fy mhlant a.'m hwyrion ar. ol dydd fy marwolaeth. 6, Spellow Lane; DAVID PRICE. Liverpool. 0, Newark, Ohio.

ETHOLIADAU TREFOL BANGOR. AT Y BANGOEIAID.. Fy N ghyd-ddinasyddion,-Gyda chaniatad car- ds' y G°lygwyr yr wyf am alw eich sylw at ddau neu dri o bethau ydymuAwn i chwi eu cadw mewn golwg hyd yr amser dyfodol. Nid wyf yn tybied fodyrundref yn Ngogledd Cymru a gwell pobl ynddi, a'u eymmeryd at eu gilydd, nag sydd yn Mangor. Y mae genym bobl dda a galluog yn per- ?hyn i bob enwad crefyddol ac i bob plaid bolitici aidd. 0 ganlyniad, y mae ein byrddau cyhoeddus, aoegis y Bwrdd Iechyd, Bwrdd y Gwarcheidwaid, Committee y Coleg, &e~ onyn oael eu Ilenwi, ar y syfan, gan ddynion deallus, a medrus i drin eiii loaterion. Yn awr, y mae yn ddiamheu genyf eich bod oil yn eofto yr helynt dirfawr a wnaed yn ein dinas dro yn ol o barth i'r cyflenwad dwfr a dderbyniai y dref. Y modd y cynhaliwyd cyfarfodydd brwdfrydig yn y Penrhyn Hall,—y modd y bu muriau yr adeilad ysplenydd hwnw yn adsain gan dwrf hyawdledd J. Roberts, T. Lewis, Frondeg, R. Hughes, George & Dragon, ac eraill o bigion cedyTn ein dinas,—y modd, hefyd y bu i chwi wedi eich dylanwadu gan eu tanllyd areithiau a'r lliw du a roddasant ar Gwmni y Dwfr a Bwrdd Iechyd,—y modd y bu i «hwi wedi byddaru eich clustiau gan eu swn a dallu tich llygaid gan eu ffugresymau,-rocldi eich pleid- leisiau yn etholiad aelodau o'r Bwrdd Iechyd i Thomas Lewis a Morgan Richards, dau ddyn new- ydd. Anfonasoch hwy yno er cynnorthwyo ein cyd- drefwr galluog J. Roberts, yr hwn yr oeddych wedi «i freintio a'r anrhydedd lawer gwaith yn flaenorol. Yr ydych yn cofio hefyd y twrf mawr a wnaeth y tri uchod pan aethant i'r Bwrdd ynghylch y cistern slwfr, constant supply, &c. Ac ow fel yr oedd pawb mewn canlyniad am fdpio H. Roberts, Ysw., Llwyn- ybrain, a Mr David White. Ond atolwg, fy nghyd-drefwyr, pa beth sydd gan y dynion hyn i'w ddangos i ni erbyn heddyw ar ol yr holl drafferth a gymmerasom ar eu rhan. Bu eu hymosodiadau ar y Cwmni Dwfr yn achos o lawer iawn o deimlad drwg rhwng y ddau Fwrdd, heblaw peri llawer iawn o gost ac anhwylusdod i'r naill a'r 11a.U. Ond erbyn heddyw chwi wyddoch fod y cwbl yn hollol ofer. Er iddynt ddweyd mewn effaith,— '■Cewch gonstant supply ond i ni gael myned i'r '■Cewch gonstant supply ond i ni gael myned i'r Board,—' Ni feiddia "whitei ddyfod a'r cisterns yn agos i'ch tai ond i ni gael myned i'r Board,' &,c, Oh fel yr oeddym yn disgwyl iddi fod yn nefoedd arnom, mor bell ag yr oedd a wnelo dwfr a hyny, ar ol anfon y tri wyr hyn' i'r Board. Ond y maent yn y Board yn awr er's dros flwyddyn, ac eto nid oes genym constant s-upply-eto y mae cisterns haiarn yn cael eu gogod-eto y maeMr White yn white eriddo gael ei wneud mor black, ac yn cerdded mor syth a boneddigaidd ag erioed er maint y fflangellu a fu arno.t Ai tybed yr ymfoddlonwn ar hyn P Onid yw yn amlwg i ni bellach nad yw pethau yn ddim gwell, ar ol i waed newydd gael ei roi yn y Board, nag o'r blaen. Nid yw pethauyn ddim; gwell beth bynag. Ceisiaf ddangos eu bod yn llawer iawn gwaeth. Yr oedd Thomas Lewis a Morgan Richards yn eiihaf dynion cyn iddynt gael eu cynddeiriogi yn erbyn Cwmni y Dwfr trwy ddylanwad Richard Griffith y Sadler. Ond erbyn hyn, ar ol caelmynod. i gymdeithas urddasol boneddigion fel Mr Bicknel, Mr Simpson, Mr Prichard, Mr Lewis, Palestina, a Lord Penrhyn yn enwedig, y maeiit wedi cael clwyf y bendefig- aeth.' Clwyf eiztcking iaw-n yw I elwyf y bendefig- aeth, acy mal;);:perygl mawr i bobl heb rhyw sadio yn dda, neu heb grasn yn iawn fel y byddis yn arfer dweyd, ei gael. Ond dealled y rhai sydd dan sylw nad wyf ft mewn un modd yn beiddio dweyd eu bod hwy yn y cyflwr hwnw pan dderbyniasant y clwyf, canys y mae genym rai esiamplau o General Mer- chants er ys caiirifoedd yn 61 yn ei gael. Y mae yn amlwg i bawb oddiwrth y sebon a'r hwn y sebonir Arglwydd Penrhyn gan John Roberts, fod y clwyf wedi hir setlio yn ei gyfansoddiad ef. Y mae yn ymddangos hefyd'fod Morgrugyn wedi ei gael. Cynygiodd Osborne Morgan yn lie BulHey Hughes, yr hen Liberal Member gweithgar a staunch; yn y British y noson o'r blaen. Yn wir y mae yn euog o gymmaint o bechodau yn sawru yn gryf 0 Doriaeth fel ag y mae Gweirydd wedi cyhoeddi y farn uwch ei ben er's dyddiau bellach—h. y. nad yw Morgrug- yn i gael myned i'r Board eto-a dyna ben arni. Ond am Thomas Lewis—-for shame I Y mae efe wedi myned mor bell i wlad y Toriaid fel y mae yr hen ysfa fwyaf atgas sydd yn y wlad hono wedi gafael arno—sef ysfa scriwio. Y mae pawb yn gwybod oddiwrth ei lythyr diweddaf yn y TYST ei fod yn tybied mai Mr Jno. Jas. Hughes, P.C., ydyw Caswallon Law Hir, a beth feddyliech chwi Mri Gol. y mae. Mtv Lewis-,y Rhyddfrydwr. enwog^—j g-wiadgarwr gwresog-wedibygwth ceisio ei droi o'i le. Ni ddywedafei fod Wedi ceisio gwneud hyny, y; mae yr uchod lyn ddigon. Pity garw fod gwr mor urddasol a Mr Lewis yn arfer yr hen offeryn atgas hwnw. Bobl Bangor, ai dyn fel hyn sydd i fod yn gynnrychiolydd i chwi yn eich byrddau trefol. Cynghor bach iddo ef a John Roberts. Meehgyn i, dysgwch ysgrifenu eich hen iaith yn lied gywir a dealladivy cyn ymddangos eto yn y newyddiaduron neu feallai mai cynghor Morgrugyn yw y. goreu, sef bod i Mr Lewis roddi ei lythyrau i J.Roberts i'w correctio o ran sillebiaeth, cystrawen, a dull wedd, cyn eu hanfon i'r Wasg eto. .■. Ydwyf, foneddigion, yr eiddoch, CEFNDEE CASWALLON. r, f

J': HARK THE NIGHTINGALE, > (Clwvchyr Eos back J Y; -fit Olygutiyr y- TYST CYME^IG. Fo-neddigiou, Caniatewoh i mi ddweyd gair ar y penaw4 uchod yn eiqh-TYST cywirbwyll. Enw ydyw ar Ganig i bedwar o leisiau, cyfansoddedig gan y Acerddor penigamp Dewi Alaw. Y geiriau Cymraeg gan Thomas Cilcenin Evans, America, a'r Saesonaeg gan Rhys Etna Jones, Middlesbro'. Anrhegodd Dewi myfi a chopi o honi, a da genyf allu dywedyd wrth fy nghydgerddorion yn Nghymru a thrwy'r byd eyfan ei bod yn gem ychwanegol at ein cerddor- iaeth foesol (secularj. Nidjoes eisiau traethu ar alluoedd,Dewi fel cerddor, o herwydd mae hyny yn adnabyddus i ni. er ys blynyddau bellach, ond chwenychwn ddywedyd gair am y Ganig. Ei chyw- air ydyw B. leddf. fwyaf. Dechreua. yr holl leisiau gyda nodau byrseiniol hyd ddechreu ban y trydydd ar y gair I ClyWch.' Maent fel pe yn clywed rhyw- beth, ond yn methu dywedyd beth, pan yn ddisym- *th, dynar Alaw yn dywedyd,Clywch' yr Eos bach yn canu,' yna mae'r lleisiau eraill megis yn ei glywed ac ynjailadrodd y geiriau mewn efelychiadau y medrus a swynawl dros ben hyd ban 23ain diwedd- nod cyntaf y Ganig., Oddiyma hyd y diwedd, gwelir yn amlwg mai ar y geiriau Seisonaeg y cyf- ansoddodd Dewi ei Ganig ac nid ar y Cymraeg,, o herwydd gosodir allan feddwl y geiriau Seisonaeg i'r dim, yr hynjii wneir a'r geiriau Cymraeg. Mae y beroriaeth (melody) ar y llinell,— v -he-est choii- is ynfendigedig; nid yw o gwbl mor hapus ar y llinell Gymreig,—; Swyna'r byd ai lais perorol,' ond y mae yma ddarluniad dymunol a hyfryd o Gor y wigyn cysgupan y mae yr Eos bach yn canu. Dymuniad y bardd yn llinell olaf y farddoniaeth, 0 na bawn yn Eos bach,' -1, Would I were a Nightingale' a osodir allan mewn efelychiadau a thrawsgyfeiriad- au o'r mwyaf grymus, tarawiadol, ac effeithiol a ellid byth ei ddymuno. Mewn gair gwir, mae y Ganig hon yn werth Is. i bwy bynag a'i phryno, er nad yw ei phris ond chwe cheiniog. Gobeithio y gwna ein cyfeillion cerddprol ym- drech i'w phrynu er digolledu ein cyfaill anwyl, a hefyd ei gefnogi i ddwyn allan ,ychwaneg o'i weith- iau cerddorol. Deallwyf fod ganddo berlau lawer yn stor. Ydwyf, yr eiddoch yn gywir, Stockton-ar-Dees. ASAPH GLYN EBWY. il {ÇY1!

v rnwii ~r~ ■ ■ CfTMMAXFA LLANGEFNI. Gwyl fendigedig yn Nghymru ydyw y Gymanfa. Cyrcha'r miloedd iddi gydag hyfrydwch a llawen- ydd, ac nid oes gwlad dan haul y nefoedd a all ym- ffrostio fePCymru yn ei Chymmanfa. Y paae'r Eis- teddfod wedi bod yn uchelwyl anwyl gan y genedl, ond y Gymmanfa a bia galon y bobl. Un o'r manau dedwyddaf yn ein gwlad am Gymmanfa ydyw 4 Mon mam Cymru,' canys mae Mon yn dra hynod mewn ysbryd ac arferion crefyddol. Fel ffrydiau ar y sych- dir, felly, yr un mor gymeradwy, y mae'r Gymanfa. i'r Monwysiaid. Gan hyny, nid bychan oedd ein mwynhad wrth i'n coelbren ddisgyn yn Llangefni, Ddydd Iau, y 29ain o Orphenaf, pryd y dechreuai Cymmanfa yr Anni- bynwyr, o dan amgylchiadau perffaith ddymunol. Daeth Uu mawr o'r gweinidogion ynghyd, o theim- lem awydd i foliannu'r Arglwydd am yr olwg galon- og a welem ar Dr. Rees, o Lerpwl, Griffiths, Caer- gybi, a Jones, Amlwch, tri o hen gedeym sydd wedi gwasanaethu eu hoes a'u cenhedlaeth, a'u Dnw yn anrhydeddus iawn. Yr oedd ein calon yn. Uoni hefyd yn yr olwg ar y gqd nerthol o weinidogion ieueng- ach na hwy, y rhai a addawant fod yn hir etto ar y maes, yn ol pob argoel allanol, i ddyrchafu a chysuro cynnulleidfaoedd Seion. Cyfarfu y Gynhadledd am 2 o'r gloch, pryd yr etholwyd Dr Rees yn gadeirydd, a'r Parch. R. E. Williams, Beaumaris, yn ysgrifenydd. Yr oedd y gweinidogion canlynol hefyd yn bresen- nol:—John Owens, Llangefni, Evans, Newport (B), Jones, India, John Owen, Llangefni, W. Williams, Beaumaris, R. Hughes, Rhosymeirch, D., M. Lewis, Pentraeth, W. Joiies, Amlwch, R. Owen, Bereah, R. Hughes, Gwalchmai, H. Jones, Cemmaes, Price, Aberdare, Jenldns, Pentre estyll, J ones, Merthyr, Roberts, Ffestiniog, Thomas, Aberafon, Evans, Car- narfon, Morris, Penrhyndeudraeth, Williams, Am- erica, &c. Pregethwyr a Myfyrwyr .v— .Ariihnr Rowlands, Liverpool; Enoch Jones, Brecon; Wm. Roberts, Felinheli R. Jones, Bethesda R. Roberts, Treban; H. W. Thomas, Llangefni E. Jones, Bodedeyrn; a D. Aubrey, Llanerchymedd. Diaconiaid:-D. Davies, Ysw., Catherine street, Liverpool; Williams, Ysw., Racine, America J. .Hughes, a W. Thomas, Bethania, Ffestiniog; H. Thomas, J. Williams, a Thomas Parry, Caergybi; G. Parry, ac R. Williams, Rhosymeirch; R. a W. Hughes, Talwm; W, Jones, Bodffprdd; R. Griffith, Cana; O. Thomas, Seion; J. Aubrey, Llanerchy- medd D. ac R. Jones, Llangefni; H. Thomas, Berea a J. Williams, Dwyran. Dechreuwyd y cyfarfod trwy ddarllen yr Ysgry- thyr a gweddi gan Mr Roberts, Ffestiniog. Yna dywedai y Cadeirydd, mewn ton effeithiol, ei fod yn teimlo mewn ystyr braidd yn bruddaidd yn y Gymmanfa .eleni. Cofiai am gymmanfaoecld Mon er's 35 o flyhyddoedd, ac yr oedd ef wedi bod yn bresennol yn y rhan fwyaf o honynt. Yr oedd y gwynebau wedi newid! Ein tadau, paie ymaent, hwy ?' Nid oedd yn gweled bnd dau o honynt etto yn fyw-y ddau frawd anwyl Jones, Amlwch; a Griffiths, Caergybi. Llawenhai wrth eu gweled yn bresennol, a'r olwg oedd arnynt. Gwelwyd golwg wahanol arnynt; gwelsom, meddai, eu penau yn llawer duach-mao fy mhen innau yn gwynu fel yr eiddo hwythau—yr hyn a ddengysfod ein pennau i fod yn fhywle arall yn bur fuan. Ond mae'n hyf- ryd gweledcreill yn codi yn ein lie a phwy bynag sydd yn ymadael, y mae'r efengyl yn arcs gyda ni (cymmeradwyaeth)—nid oeS blewyn gwynyn.ei phen etto (cymmeradwyaeth)—y mae hi hi mor ieuangc yn awrag erioed; a bydd ieuengctyd tragwyddol yn porthyn iddi. hi. Mae gan yr efengylhefyd ei gafael ar ein eenedlni (cymmeradwyaeth)—gall clynu mwy. yngjhj d at ei baner ar dclyddiau g-waith na dim arall,: y mae hyn yn fwy nag a all hi ei hun wneud yn un wlad arall, ac y mae hyn yn arwydd o ffafr ddwyfol" i Gymru. (Cymmeradwyaeth.) PEINDEP. (IWEINIDOGION yy MOX. Mr Griffith, Caergybi, a godai i ddatgan teimlad o laweiiydd, mocldai,. yn un peth, o'ch gweled chwi, ac o o-ael aros i weled Cymmanfa Llangefni unwaitli etto'—unwaith etto Llawer 0 weddio sydd wedi bod am i Feistr y Gynnulloidfa fod yn amlwg yma; a hyderu yr wyf' y bydd y brodyr anwyl a'n cyfarch- ant ni yn llaw Duw. (Cymmeradwyaeth.) Y mart sefyllfa yr .achos yn yr Ynys ar y cyfan yn destyn o ddiolchgarwch mawr. Nid ydym yn myn'd yn olj ond I y gwpithwyx sydd.yn anaml.' Gobeithio ein bod oil yn gweddio am i Arglwydd y Cynhauaf dd, nfoji gweithwyr allan i'r maes. (Cymmeradwy- aeth.) Ein bod yn gwneud ein rhan gyda disgwyl wrth yr Arglwydd am fugeiliaid i'r eglwys. Nid ydym yn foddlon i bethau fel y maent. Mae hi wedi d'od i'r pen arnom. Mae Duw wedi ein gwas-i gu i deimlo fod angetirhaid arnom i wneyd rhywbeth; y mae'n rhaid ini gael ein cyflenwi a gweinidogioii cymmhwys,.neu i'r achos fyn'd yn amlwg yn ei. ol, Pe buasai'r gymmanfa; nesaf yn cymmeryd ney gynnarach nag yn mhen blwyddyn, buaswn yn cyn- nyg fod llythyr cymmanfa i gael ei barptoi iddangos i'T eglwysi y pwys o gael gweinidogion, ynghyda chyfarwyddiadau Ysgrythyrol—cyfarwyddiadau an- ftaeledig—pa fodd i'w dewis. (Cymmeradwyaeth.) Dyna'r gwall cyffredin-ni holir pa beth. a ddywed yr Ysgrytliyr ar y pen hwn mwy na rhyw ben arall. Mae'n burion i ni gael dynion wrthioddy bobl; ond dynion wrth fodd calon Duw ddylai fod yn ddy- muniad gan yr eglwysi. (Cymmeradwyaeth.) Dyn Duw-byddai hwnw ond odid yn ddyn. y bobl. (Cym- meradwyaeth.) Mr Jones, Amlwch,: a gefnogai sylwadau Mr Griffith. Cynnygiwyd gan Mr Owen, Llangefni, ac eiliwyd gan Mr Jones, Amlweh- Fod y Parch. W. Griffith, Caergybi, i barotoi Llythyr Cymmanfa i'w ddarllen yn y gymmanfa nesaf, ar yr angenrheidrwydd am weinidogion cym- mhwys i'r eglwysi, ac i'w cyfarwyddo a'u cymmhell i'w dewis." Sylwaiy Cadeirydd fod y diffyg y cyfeiriai Mr Griffith ato yn bodoli mewn siroedcl ereill, er feallai; nid i'r un graddau ag yn Mon. Ofnai fod rhy fychan o weddio am ddonian gweinidogaethol anghyffredin. Pasiwyd y penderfyniad yn tlnfrydoi. COLEGDY NEWYDD ABERHONDDU. Galwai Mr Jones, Merthyr, sylw y gynhadledd at Golegdy newydd Aberhonddu, dros y ,trysorydd, Mr .Williams, Pendaxan. Yr oedd yr adeilad yn ogon- iant i Gymru, ac wedi ei gychwyn ynglyn a'r sym- mudiad dau-can-iql wyddol; a da oedd ganddo chwa- negu ei fod yn awr o dan dô. 8,500p. oedd yr original estimate, ac allan o'r swm yna disgwylid i Ogledd Cymru dalu 600p. Yr oedd sir Fon ar y blaen i'T holl siroedd hyd yma. Derbyniwyd eisoes oddi yno 24p. 19s. 3c., a op. gan Mr Griffith, Caer- gybi..(Cymmeradwyaeth^ Cwynai nad oedd y Gogledd i gyd etto wedi talu ond 45p. 2s. ,3c. Nid C oedd sir Gaernarfon or ei holl dwrw a'i chyfoeth wedi talu yr un ddimai. (Chwerthin.) Ond yr oedd rhywrai ereill wedi gweithio yn ardderchog, canys yr oedd 4,000p., allan o'r 8,5000, wedi eu talu. (Cymmeradwyaeth.) Yr oedd l,700p. yn ddyledus yn mhen pythefnos, ond nid oedd gan y trysorydd ddim mewn llaw i gyfarfod a'r cyfryw swm. Nid oedd y trysorydd heb ymdcliried yn yr, enwad-credai yn hytrach y gwnai Mr Williams roi mortgage ar ei estate cyn gadael i goleg yr enwad fyn'd i warth. (TJchel gymmeradwyaeth.) Ond er hyny, nid pri- odol oedd. i ni ei adael, ac oedi ein cefnogaeth i'r drvsorfa. (Cymmeradwyaeth.) Dywedodd y Cadeirydd mai nid swn yn unig oedd yn sir Gaernarfon. (Chwerthin.) Yr oedd 40p. wedi eu casglu yno. (Cymmeradwyaeth.) Aitebodd Mr Jones ei fod yn llawenhau wrth glywed hyny, a gobeithiai y gyrid y 40p. yn ddioed i'r trysorydd. Mr Griffith, Caergybi, a ddywedai mai disgwyl Mr Thomas, Bangor, a Mr Evans, Caernarfon, yr oeddynt yn Mon i gasglu dros y colegdy. (Chwer- thin a chymmeradwyaeth.) Mr Evans-Ni ddof nes y byddaf wedi gorphen casglu at fy nghapelfy hun. (Chwerthin.) Y mae Mr Morley wedi rhoi challenge i ni gasglu mil o bun- nau mewn dwy flynedd, a'r Sabbath nesaf y byddwn yn gwneyd y cyfrif i fyny. Gallaf, mae'n debyg, fyn'd oddi amgylch dros y colegdy yn fuan ar ol hyny, nid yn unig i Fon, ond i ranau o sir Gaemar- fon. (Cymmeradwyaeth.) Bum yn Mon' o'r blaen yn casglu, ac mae'r caredigrwydd a dderbyniais y pryd hwnw yn rhoi calon i mi ddyfod yma etto. 0 leiaf, os daw Mr Thomas a minnau yma, 'dawn ni ddim oddi yma heb arian. (Chwerthin.) Penderfynwyd— Fod derbyniad mwyaf gwresog yr eglwysi yn yr Ynys i'w roddi i Mr Evans, Caernarfon, a Mr Tho- mas, Bangor, fel ymwelwyr yn achos Colegdy Newydd Aberhonddu, er gwneyd i fyny y gweddill o'r gyfran o'r ddyled a ddisgyn arnom ni." CYNNBYCHIOLAETH YR YNYS YN Y SENE, DD. Galwodd Mr Williams (Cromwell) sylw at yr etholiad seneddol oedd i gymmeryd lie yn fuan yn yr Ynys, a gofynai ai doeth oedd iddynt hwy yn y gyn- hadledd wneyd rhywbeth yn yr achos mewn ffurf o benderfyniad. Yr oedd yr amgylchiad yn bwysig iawn, meddai, yn bwysig neillduol mewn cyssylltiad ag Ymneillduaeth. Yr oedd dau foneddwr parchus yn meddwl dyfod yn mlaen, a'u dyledswydd hwy '—. oedd dewis y dyn mwyaf cymmhwys. Pwngc yr etholiad oedd-Llan neu gapel—Ymneillduaeth neu Eglwysyddiaeth. Nid politics, ond crefydd, oedd y pwngc. (Cymmeradwyaeth.) Yr oedd symmudiad ar droed i gefnogi etholiad Mr Davies, Penarth. (Cymmeradwyaeth.) Ac oni fedrai y gymmanfa roi ei llais o'i blaid P Yr oedd gajiddo efberiderfyniad, os bernid yn ddoeth i gymmeradwyo yr amcan. Y Cadeirydd—Darllenwch o. < Cromwell—Dyma fo:— Fod-y gynhadledd hon, dan deimlad dwys o bwysigrwydd sefyllfa bresennol y wladwriaeth, ac o'r mesurau gwladol a chrefyddol agy bydd yr etholwyr yn cael eu galw yn fuan i'w penderfynu, yn barnii ei bod o'r canlyniadau pwysicaf i achos crefydd i ddewis yn yr etholiad "dyfodol gynnrychiolwyr a fyddant yn Rhyddfrydwyr trwyadl, cywir, a chef- nogwyr diymmod i Mr Gladstone. Ac yn awr, pan y mae Syr R. B. W. Bulkeley, Barwnig, yn rhoddi ei swydd i fyny fel cynnrychiolydd dros y sir hon, fod y gynhadledd yn annog yn ostyngedig holl etholwyr Ymneillduol Mon o wahanol enwadau i gydymdrech yn egniol o blaid yr ymgeisydd Rhydd- frydol Richard Davies, Yaw., o Benarth, fel bonedd- wr cymmhwys a theilwng i'n cynnrychioli yn y sen- edd newydd." (Uchel gymmeradwyaeth,.) Ofnai Mr Griffith, Caergybi, mai cam annoeth fuasai i'r gymmanfa ymyraeth yn y mater o gwbl, ac y byddid yn bradychu yn hytrach nag yn cefnogi ein hegwyddorion. Oni edrychid arnom felspiritual peers yn ymawyddu am lywodraeth wladol ? Nid oedd neb yn fwy cynhes hag ef o blaid Mr Davies. Yr oedd ef, meddai, ar y committee drosto yn Nghaer- gybi, ond nid fel gweinidog nac fel Ymneillduwr, eithr fel dinesydd. Dymunai Mr Robert Hughes, TalWrn, gefnogi cynnygiad Cromwell.. ■ Mr John Aubrey., Llanerchymedd, hefyd, a farnai fod ypenderfyniad yn un priodol iawn i fyn'd o'r gymmanfa, gan mai pwngc orefyddol oedd pwngc yr etholiad. Mr Hugh Thomas, Caergybi a ddywedai y byddai yn fwy addas iddynt gyfarfod yn rhywle ar ol y gynhadledd i basio y penderfyniad. Ni ddylai, yn ol ei farn ef, fod yn gyssylltiedig a'r gymmanfa. Mr Ri :E.. Williams Onid oes: genym lawer o .precedents t Yr.wy'il meddwl fod y brodyr y Meth- odistiaid a'r Bedyddwyr wedi treulio oynhadleddan eu cymmanfaoedd yn ddiweddar yn hollol gyda pholitics. Y Cadeirydd—Hwyrach y gwna Mr Griffith gyn. nyg gwelliant. ••• Mr Griffith-Na; yr wyf yn foddlon wedi datgan fy Inarn yn bersonol. i¥ Cadeirydd—Nid politics ydyw pwngc yr etholiad —ond crefydd—yr eglwysi. Ac nid Ymneillduwyr yn, unig sydd yn teimlo dyddordeb yn y pwnge Darfu i 260 o urddasolion penaf yr Eglwys Sefydledig ei hun arwy(ldnodi lg(.,titlio),t i Dy! r ArglWyddi o blaid dadgy$sylltiad yn Iwerddon. Nid wyf erioed, ,6be'r Cadeirydd yn mhellach, dan wenu, wedi ammheu doethinicii fy anwyl frawd Mr Griffith, ac nid wyf yn ei ammheu etto (chwerthin), ond fedra i-fedra,i- (chwerthin) Mr Griffiths—Mo'i gredu. (Chwerthin.mawr.) Y Cadeirydd-Ie. (Chwerthin.) Mr Jone4, CbWnaes, a ddywedai ei fod yn gobeithio y .pasid y penderfyniad, gan fod disgwyliad am dano yn y wlad. Mr Owen, Llangefni, a fai-iiai mai gwell fuasai gadael pob enw allan o'r penderfyniad. I", Mr Jones, Merthyr, a lefarai yn frwdfrydig iawn yn erbyn hyny. Annogai i osod enw Mr Davies yn prominent fel Cymro ac YmneillduWr. (Cyrhmerad- wyaeth.) Yr oedd pobl Merthyr wedi, ymdynghedu i ethol y Cymro a'r Ymneillduwr. Henry Richard, a disg-wylient i Mon yru un. arall i'r senedd o'r un stamp, fel y byddo dau Gymro a dau Ymneillduwr yn y parliament newydd. (Cymmeradwyaeth.) Pasiwyd y penderfyniad ymron yn unfrydol. GWEDDWON AC AMDDIFAID GWEINIDOGIOX. Anerchwyd y gynhadledd yn hynod wresog ac efieitniol gan y Parch. L. Evans, Newport (B.j ar ran y gymdeithas er cynnorthwyo gweddWon ae amddifaid gweihidogiOh y Bedyddwyr, Annibynwyr, a Phresbyteraidd yn Nghymru a LloegT, cbfos yr hon y mae Mr Evans yn oruchwyliwr llafurus a ffyddlon. Nid oedd y gweinidogion, meddai, fawr o bethau. Yr oedd golwg pert arnynt, hwyrach, ar ben yr heol, w ond dim pellacn na hyny. (Chwerthin mawr.) Rhyw greaduxiaid tlodion iawn oeddent i gyd o'r bron. Bu Christmas EVans farw (yr oedd newydd fod yn ymweled a ifeddrod) heb fod yn werth swllt, gan adael ei deulu i drugaredd y byd. afuriaiy gweinidogion, i ofalu am eneidiau—wedi cyssegru eU htuiain at y cyfryw waith, heb feddwl na medru darbodi erbyh y dyfodol. Pan fyddent farw, ni adawant ond eu ilytrau, a, gwerthid y rhai hyiiy yn llawer cheapach nag y buont yn eu prynu. (Chwerthin a chymmeradwyaeth.) Gofynai yn os- tyngedig am i'r eglwysi yn Moii gynnorthwyo y gymdeithas, yr hon oedd yn awr yn cyfranu at gyn- haliaeth 100 0 weddwop yn Nghymru. Yr oedd ef wedi cael mynwes rydd i wneyd chwareu teg tuag at bob enwad wrth benodi y grants, ac nid oedd ganddo yr un tueddiad rhagfarnllyd tuag at yr uri o honynt'. (Cymmeradwyaeth.) Dywedodd y Cadeirydd fod Cynimanfa Talysarn wedi penderfynu annog yr eglwysi i gasglu at y 9.1 gymdeithas yn y cyfarfod diolchgarwch am y cyn- hauaf bob blwyddyn. Deallwyd, fodd bynag, nad oedd hyny yn gyfleus yn Mon. Cynnygiwyd gan Mr R. E. Williams, Beaumaris, a chefnogwyd gan Mr Griffith, Caergybi— Fod cymmhelliad taer i gael ei wneyd at holl eglwysi y sir, yn. erfyn arnynt neillduo un casgliad cymmundeb bob blwyddyn,. a'i anfon i drysorfa gweddwon ac amddifaid ein gweinidogion." Cariwyd y penderfydiad yn unfrydol. Y GYMDEJTHAS GENHADQL. Galwyd ar Mr Jones, ,y cenhadwr o'r India, i an- nercb y cyfarfod. Galwodd sylw at y genhadaeth a rhoddodd awgrymiadau gyda golwg ar y modd. i'w dwyn yn agpsacli at yr eglwysi. A ganlyn a gynnwysa syniadau Mr J ones ar y pwngc:— » u 1 Teimlir nad ydyw cyssylltiad Eglwysi Ajrrubynol Cymru a'r Gymdeithas Genhadol mor agos ag y dylai fod. Gwir fod llawer o ari'an yn cael eu cas- glu bob blwyddyn at. y genhadaeth, gymmaint fe allai ag mewn unrhyw ran o'r deyrnas, yn ol rhif a sefyllfa y bobl. Y mae y casgliadau hefyd yn myned. ar gynnydd, a hyny gyda chyflymder mawr| ych-: wanegwyd atynt eleni tua 500 o bunnau. Y ipae gennym brawf arall hefyd o gryfder yr ysbryd cen- hadol yn mhlith yr Annibynwyr, sef eu bod yn rhoddi mwy o genhadon i'r byd paganaidd mewn cyfartaledd nag unrhyw ran o'r deyrnas. Ond wedi y cwbl, gallai eyssylltiad yr eglwysi a'r achos cen- hadol fod yn agosach nag ydyw, a thrwy hyny fod yn fwy o fendith i'r eglwysi eu hunain, ac yn fwy effeithiol yn yr ymdrech i efengyleiddio y byd., Dylai pob Cristion, nid yn unig gyfrannu yn ol ei amgylchiadau er lledaenu teyrnas y Messiah yn y byd, ond dylai hefyd gymmeryd dyddordeb personol yn yr oil a wneir er effeithio ei lledaeniad. Credwyf fod Ilawer yn bresennol yn cyfrannu, heb byth fedd- wl pa beth a wneir a'r hyn a roddant. Ni ddylai fod felly. Tybiwyf y byddai ychydig o gyfnewid- iadau yn y dull o gario yn mlaen waith y gymdeithas yn Nghymru yn effeithiol i greu mwy o ddyddordeb cyffredinol. Ceso-lir yn Nghymru yn agos i 3,000 o bunnau; anfonfr hyn i swyddog y gymdeithas yn Llundain, ond nid oes neb o Gymru yn bresennol yn nghyfar- fodydd y cyfarwyddwyr i benderfynu y dull goreu o ddefnyddio yr arian hyn. O wahanol fanau o Loegr, anfonir dirprwywyr neillduol,—nodir hwy gan ganghenau cynnorthwyol, auxiliaries y gymdeithas; I hysbvsir hwy gan yr ysgrifenydd cartrefol pa bryd y cynhelir cyfarfodydd y pwyllgor, a thelir eu treil- iatt er eu galluogi i fod yn bresennol. Byddai yø > Ormod i bob sir anfon dirprwywr o'r fath, ond pe'yt ymunai chwe' sir y Gogledd yn fath o gangen gs", hadol, a chyduno i nodi dirprwywr bob yn ail, gelw gwneyd y peth yn rhwydd. Byddai eglwysi ? Gogledd felly yn cael llais yn holl weithrediadau y gymdeithas genhadol; a gallent ofyn i'r dirprwy*rj a nodent, wneyd yn hysbys yr hyn a wneid, a tbrWj hyny byddai cyfranwyr yr arian yn deall pa beth f wneir a'u cyfraniadau. Gallai siroedd y Deheudif ddilyn yr un cynllun, ac felly byddai dau o G yn cynrhychioli cyfranwyr y 2,726p. a ddanfonWT i'r gymdeithas eleni. Dygai hyn yr achos yn ages' j ach at feddyliau yr eglwysi. Yn ol cyfansoddiad y gymdeithas genhadol, pet' thyna i bob sir gyfarwyddwyr,—a gwelir rhestr 0 gyfarwyddwyr Cymru yn yr adroddiad blynyddol- Yn bresennol nid oes gan yr eglwysi ddim 1' wneyd a phennodiad y cyfarwyddwyr hyn, ac D*8 gwyddir pwy sydd yn gyfrifol am eu dewisi Weithiau cedwir enwau ar y rhestr ar ol marsv 1 perchenogion. Pe byddai cymmanfa neu chwarterol pob sir yn ymgymmeryd ag ethol cyf a1' wyddwr yn flynyddol, dygai hyn y rhan hon0 weithrediadau y gymdeithas ger eu bron yn gysoft a byddai cyfrifoldeb yn gorphwys amynt yn elI cyssylltiad ag ef. Dylid dewis y rhai fyddent fwyaf tebyg o fod yn Llundain ar adeg y cvfarM blynyddol, fel y gallont fod yn bresennol i wrando cyfrifon y gymdeithas, ac i ymchwilio i'w gwei$' rediadau. Perthyna i'r gymdeithas bruchwylwyr neilldnol yn ngwahanol ranau y wlad. Pennodir hwy gan 1 cyfarwyddwyr ar gymmeradwyaeth personau neiJl. duol. 'Ond byddai yn fwy dymunol iddynt gael el dewis gan y sir, yn y gymmanfa neu y cyf,rfba chwarterol. Gwnaed hyn eleni gan gyfarfod chwal' terol Sir Fynwy, a chymmeradwywyd ei gan y cyfarwyddwyr yn Llundain. Pe gwneP hyn yn fiyn yddol yn mhob sir, byddai ey.,sylltid agosach rhwng yr eglwysi a'r goruchwyliwr. I byddai rhaid newid y goruchwyliwr bob blwyddyn os byddai yr un a ddewisid yn gweithio yn ffydd' lawn a llwyddianus, fel y gwna llawer o honynt bresennol, diau yr ail ac y trydydd dewisid ef. Ond byddai etholiad blynyddol o oruchwyliwr gall weinidogion a diaconiaidyr eglwysi yn sicr o grell agosach gys-sylltiad rhwng y gymdeithas a'f eglwysi. Byddai neillduo un cyfarfod chwarterol bob blwyddyn, at achosion cenhadol yn hollol, yn dia dymunol. Byddai cael cynnhadledd felly i yn bennodol ag- achos lledaeniad teyrnas yr Iesu, chael pregethau ar y genhadaeth, yn sicr o ychwaw egu gwybddaeth am y genhadaeth, a chreu dyddor' deb ynddL. Gwneir hyn mewn rhai manau yø barod. D-viniiiiwn sicrhau pawb a deimlant yn ft, achos fod swyddogion a chyfarwyddwyr y KYll," deithas yn awyddus am gael cyssylltiad agosach a'f eglwysi. Tybir weithiau nad oes arnynt eisieu diJ> ond cael arian o Gymru, a llonydd i'w" defnyddio y gwelont hwy yn dda: Ie Camsynied ydyw hyf' Byddai yn 11awen ganddynt gael dirprwywyr Gymru yn eu cyfarfodydd, nid yn unig er mwyn' I cynhorthwy a roddent, ond hefyd er mwyn i eglwy8* Cymru fod yn fwy cydnabyddus a gweithrediadau Ý gymdeithas. Talwyd teyrnged o barch a diolchgarwch i rpl Jones, Amlwch, am ei wasanaeth g werthf awr a di' flino i'r achos cenhadol, drwy ofalu am ddetholioll perthynol i'r genhadaeth i ymddangos o fis i fis yø y Jhysgedydd. Y CYFASFOD CHWAETEROL YN MOK. Galwodd Mr Griffith, Caergybi, sylw at bampho argraffedig aI". Gyfarfod Chwarterol yr AnnibyHJ wyr yn Mon,' (gan Mr R, E. Williams). Bernir 6J yn dra theilwng i'w ddarllen a'i ystyried yn rah0^ sir. Cyhoeddwyd ef ar gais ac awdurdod cyfarM chwarterol Rhosymeirch, Gorph. 20, 1868 GeJlit cael y pamphled am ddwy geiniog, gan Mr R. Williams; yr elw i fyned at drysorfa y chwarterol.1 • Y N-ESAP. i; f Ar gais Mr J. Aubroyi | penderfynwyd cynnal J gymmanfa nesaf yn Llanerchymedd. MR WILLIAMS, DEERFIELD. Annerchwyd y gynnadledd yn ddifyr iawn gan Ý brawd twymg-alon Mr Williams, Deerfield, Amerio^j Cyfeiriodd at Iwyddiant crefydd yn y wlad aruthr0 hono, er llawenydd mawr i bawb yn y cyfarfod. LLYFR TOIIAU;STLPITENS A J'ONES. Crybwyllodd Mr Owen Thomas, Seion, am y 110 hwn, gan annog yreglwym i'w dderbyn a'i ddeft1' yddio. MB PRICE O DDINBYCII, (GYNT). Hysbysodd y cadeirydd gyda theimlad dwfn ia^ fed Mr Price wedi ei analluogi drwy aliechyd i f° yn y gynnadledd. Rhanodd Mr Owen, Llangefni, circulars, yn gosod allan fod symmudiad wedi ei gychwyn yn Ninbye i anrhegu yr hen gyfaill anwyl Mr Price, a thys cyn ei ymadawiad i'r America. Diweddwyd trwy weddi gan Mr Price, Aberdar. YR OEDFAON. Derbyniasom a ganlyn oddiwrth ein Gohebydd 0 Ganolbarth Mon.'— Nos Iau, yn Nghapel y Methodistiaid, pr6gethoda y Parchn. W. Roberts, Tan-y-grisiau, a Dr. Ree Liverpool. Yn Smyrna, Mr Evans, Caernarvon, Mr Jenidns, Peiitre Estyll, Dydd Gwener, am 6 y 'boreu, yn Smyrna, Thomas, Aberafon, a Mr Williams, o'r America. Am 10, ar y maes, Mr Price, Aberdar, a Dr ReeS' Am 2, Mr Evans" Caernarvon, a Mr J onSI Merthyr. Am 6, Mr Roberts, Tan-y-grisiau, a Mr JenJdPS' Gellir dweyd yn ddiamau am y Gymanfa eleni, fu ei gwell erioed yn Mon, ac y mae yn debyg Mon wedicael cystal Cymanfaoedd a'r un sir yJ Nghymru trwy y blynyddoedd ond dywedwn vrfP edrych ar, a. meddwl am, y Gymanfa eleni Ti f ragoraist arnynt oil.' Yr oedd yma gasgliad ot doinau goreu, a phob un o'r gweision ar eu goret" yn gwneud eu goreu, i ddwyn y pethau gore. 0 fiaen llygaid, ac i galonau pechaduriaid. A Illw! na hyny, yr oedd yn hawdd gwybod fod y Bren^ Mawr fel meistr, y gynnulleidfa yn sicrhau y ionedd yn nghydwybodau y gwrandawyr. Yr oe$ pob peth yn cydgyfarfod eleni i wneud y Gymaflf^1 yn ogoneddus iawn. Cynhaliwyd hi cyn i'r cpJ' hauaf ddechreu. Cafwyd hin gysurus, a'r petbtlo hyn wrth gwrs yn fantais i chwyddo y gynnulleidfa Bernir fod o 5000 i 6000 ar y maes, a phawb ýØ gwrando yn astud iawn. Yr ydym yn teimlo yh falch 0 gael dwyn tystiO1' aeth, na welsom gymmaint ag un o yrnddygiad^ annymunol. Yr ydym yn credu i bawb gael boddloni, ac na bu dim trwy ystod y cyfarfod er J?e, archoll i deimlad neb.' Dymunem gydnabod eO diolchgarwch yn y modd mwyaf diffuant i'n cyfei^' ion caredig o'r gwalianol enwadau crefyddol am parodrwydd i, a'u siripldeb wrth, ein cynnprthwj"0' gynnal y Gymanfa. Hwyrach y byddai yn deg i ni ddweyd na cha^ spm em siomi yn yr un o'r Cenhadon, ond eu K yn fwy na hwy eu hunain. Disgwyliad mawr yma am y Comet' o Garnarvon, ond sicrhawn y bydd son am dano i ddyfod yma eto y bydd J disgwyl yn fwy o lawer. Drwg iawn genym fod y Parch D. Price, A ica, wedi ei luddias trwy afiechyd i fod gyd a, Hyderwn ei fod yn well, ac y cawn y fraint 0 glywed cyn y dychwela yn ol i America. Dechreuwyd y gwahanol oedfaon gan y Parc Williams, America Hughes, Gwalchmai; ThotO^ Salem, Merthyr; Morris, Penrhyn; Jones, Cewae ac Owens, Berea. aS Disgwyliwn gael cyfarfod da eto y foru. By* Mr. Jones, Merthyr, a Mr. Price, Aberdar, yn Pf.t gethu yn Smyrna, trwy dydd, 10, 2, 6. BeQ"* ar yr ymdrechiadau yw fy nymuniad.