Y Tyst Cymreig

A.1LY. CYHOEDD. I,_{ DDAKLLENWYR CEAFFUS,—Wele hanes rhyfeddol a theilwng, am Y PROFFESWR JOSEPH THOMAS, (Josephwi. Eryri), 33, CLAEESTOE STREET, MOUXT PLEASANT, LIVERPOOL. (Professor of the Remedial 'Power of the Elect tip Fluid Medical Magnetism, and Galvanism, tmd Practical Phrenolo!J;lI), yn meddyginiaethu, trwy y Fywydol Elfen, wedi i bawb a phob peth fethu, yrhwn sydd er s blynyddoedd meithion ger bron y cyhoedd fel meddyg, a'r gwelliadau hynod, a. wnaeth wedi pen syndod I GNmry, Saeson, a Iluaws ()'r Cyfaudir. Svlwer ar y llythyr hwnsydd fel y CMlyn: Aethum at Proffeswr Thomas tan effoithiau anwyd trwm ar fy nglun. Yr oedd yn anesmwyth a phoenua angerddol am amser maitb, nes yr oedd fy nghyfan- soddiad drwyddo yn gwanhau. Gwnaethum brawf ar bob moddion i'w dadgloi, ac i liniaxu y boen, cyn dyfod ato, megis ymdrochi yn y mor, mewn ffynhonau, ac mewn bathau, &c., ond y cwbl yn hollol ofer. Nidoedd" y nos yn dymhor gorphwys i mi, na'r dydd yn adeg o lawenydd, gan mor fawr fy mhoen. Cefais ef yn hollol ddifost—dywedai fel dyn gonest y cymmerai dipyn o amser, fel ag yr oedd wedi cyhoeddi ugeiniau o weithiau fod pob hen anhwylder yn gofyn llawer o wythnbsau o brawf, pan na bydd y rhai na fu cynddrwg a chyhydyn yn gofyn cymmainti Sierhai y gwnai ei oreu i mi, a gwelais ei fod yn ddyn i'w air. Gwellkaoddfi yn hollol. Effeithiodd nid yn unig ar fy nglun, ond ar fy holl gyf- ansoddiad. Symmudodd boenau echryslon iawn, trwy foddion tyner iawn. Sylwer mai nid &'r peirianau y mae yn gweithredu bob amser, fel y cyffredin, ond def- nyddia natur ei hun, sef yr elfen wefrol fywydol, er fod ganddo y peirianau goreu a ddyfeisiwyd erioed, pa rai a all gymhwyso at lygad plentyn, yn gystal ag at y cyf- ansodcliad mwyaf cawrfilaidd. Yn sicr fe ddylai ei gymhwysderau gael eu cydnabod yn gyhoeddus. Gwir nad yw yw fyr o < lythyrau can- moliaeth,"—buom yn darllen caiioedd o honynt, oddiwrth bersonau pwysfawr a geirwir, wedi derbyn gwelliadau hynod, rhai o honynt yn ail iwyrthiau, ac y mae croesaw i unrhyw un gael eugweled (gan eu bod yn llawer rhy luosog i'w cyhoeddi), a gwneud yr ym- chwiliad manylaf yn eu cylch. Y mae Proffeswr Thomas yn deall natur, ac yn medru gwneud y defnydd goreu b honi. Y mae yn nodedig o fedrus, fel y mae canoedd yn dystion. Y mae yn myned ar gynydd yn barhaus. Trwy brofiad a myfyr- dod, y mae wedi cael amrai bethau newyddion allan yn ddiweddar, sydd yn sicr o fod yn wasanaethgar iawn. Dymunaf y llwyddiant mwyaf iddo i symmud ymaith wahanol boenau y ddynoliaeth. Sylwer, a dealler, y geill pawb weled fy enw i a ewyllysient, ond ymofyn gyda Proffeswr Thomas, a chael llwyr foddlondeb o barth gweled digonedd o dystiolaethau, ac enw pob un yn gyflawn ac eglur, a'r cyfeiriad yn berffaith amlwg a didwyll. Mae nifer mawr o hysbysiadau y naill amser ar ol y llall yn y cyhoeddiadau er's llawer o flynyddoedd yn cynwys rhestr helaeth iawn o enwau rhai yn sicrhau gyda thystiolaethau, eu bod wedi cael eu meddyginiaethu trwy Ddymgyrchiad y corff dynol y wir Fywydol Elfen ganddo ef, er na lwyddodd neb arall i wneud dim lies iddynt. Geill yr ymofynydd hefyd weled enwau nifer luosog iawn o bob dosparth o bobl, uchel ac isel radd, y rhai a iachaodd efe; y cyfryw o herwydd llawer o ystyriaethau, a phethau rhesymol gwir deilwng, ac esgusodol, a chwennychant fel fy hun, yn hytrach i'r cieifion ac eraill weled eu henwau gyda Proffeswr Thomas ei hun, nag yn gyhoeddus. Dymunwyf iddo bob llwyddiant i iachau y cieifion. GOHEBYDD." (Gwelsom enw y Gohebydd ac enwau llawer- oedd eraill. Gallwn yn hawdd ddeall fod personau yn teimlo anfoddlonrwydd i gyhoeddi eu henwau trwy y Wasg, eto nid yw y ffeithiau yn llai gwir.- i Un o'r Golygivyr). I

AT ETHOLWYR MON. FONEDDIGION,-Gan fy mod wedi derbyn llawer o ddeisebau o amryw fanau yn y sir yn erfyn arnaf ddyfod yn mlaen fel ymgeisydd i'ch cynnrychioli yn y Senedd, a chan fy mod yn deall fod penderfyniad i'r un perwyl wedi ei basio braidd yn unfrydol yn y cyfarfod a gynnaliwyd yn Llan- gefni, yr wyf yn teimlo nad allaf lai nag ufuddhau i'r fath alwad croesawus a charedig. Yr wyf yn ammheu fy nghymmhwysder i lanw yn deilwng swydd mor newydd ac anrhydeddus; ond yr wyf yn penderfynu, os etholir fi ieh cynnrychioli, i fod yn ffyddlawn hyd eithaf fy ngallu i'r ymddiried a Toddir i mi. Ar yr un pryd, yr wyf yn teimlo gyda chwi oil yn wir ofidus fod SYR EICHAED BULKELEY, Barwnig, wedi penderfynu ymgilio o sefyllfa, yr hon y bu iddo am dymmor mor faith ei llanw er anrhydedd iddo ei him, a budd i'r wlad yn gyffredinol. Y mae fy syniadau politicaidd yn wybyddus i'r rhan fwyaf o honoch. Braidd y mae yn angenrheid- iol i mi ddywedyd y llawenychaf yn fawr weled Mr Gladstone eto mewn awdurdod, a fy mod yn mawr gymmeradwyo ei gynnygiad o barth i'r Eglwys Sefydledig yn yr Iwerddon. Yn y pwngc o Addysg yr wyf yn cymmeryd y dyddordeb mwyaf, a bydd yn dda genyf gefnogi imrhyw fesur rhesymol a dueddai i'w ddwyn ynfwy ( redinol ac effeithiol. Yr wyf o blaid diddymiad pob anfanteision cre- fyddol, megys, er enghraifft, y rhai sydd yn am- ddifadu YaCfEiiLDTrwTE o fwynhad cyflawn o fan- teision y Prif Ysgolion. Yr wyf yn teimlo yn ddwfn yr anrhydedd yr ydych wedi ei osod arnaf trwy fy ngwahodd i ddyfod yn gynnrychiolydd i chwi, ac yr wyf yn diolch i chwi yn ddiffuant am y fath brawf o'ch ymddiried, yr hyn yr wyf yn ei werthfawrogi yn fwy ar gyfrif ei fod yn dyfod oddi wrth Etholwyr fy sir enedigol. Ydwyf, yr eiddoch yn ffyddlawn, RICHARD DAVIES. Benarth, Gorphenaf 17eg, 1868.

AT ETHOLWYR BWRDEISDREFI SIR DDINBYCH. IlONEDDIGION,—Gyda theimladau o lawenydd 1: nid byehan yr wyf yn cael fy hun wedi fy ngosod gan nifer mawr a dylanwadol o Etholwyr eich cynnrychiolaeth mewn sefyllfa i anfon yr An- erdliad hwn atoch, fy Nghydwladwyr, gan ofyn i chwi osod arnaf yr anrhydedd uchel o gael eich cyn- nrychioli yn r Senedd. Y mae meithder yr amser a a heibio cyn i'r Ethol- iad gymmeryd lie yn sicr o roddi digon o gyneua- derau i chwi i ffurfio barn am fy nghymmhwysder i'r anrhydedd o gynnrychioli eich syniadau politic- aidd yn Nhy y Cyffredin ond yr wyf yn meddwl ei bod yn ddyledswydd arnaf i roddi adroddiad cy- hoeddus i chwi, heb oediad pellach, o fy syniadau ar y cwestiynau mwyaf pwysig a ddygir o dan sylw y Senedd newydd. Yr wyf yn bwriadu rhoddi y gefnogaetli wresocaf i gynllun Mr GLADSTONE er dadwaddoli yr Eglwys Wyddelig, gan ei fod yn fesur wedi ei seilio ar gyf- iaT\nder a doethineb. Y mae parhau i gadw, trwy nerth awdurdod oruchaf y Llywodraeth, sefydliad Eglwysig mewn gwlad lie y mae yn groes i deiml- adan a syniadau corph mawr y boblogaeth, yn fy marn ostyngedig i, nid yn unig yn ddifudd a gorth- rvmiis, ond yn niweidiol i achos Protestaniaeth ei hun, ac yn elfen o wendid mawr i'r deyrnas yn gyff- mlinol. Y mae caniatau rhyddid i'r holl Genedl, ac i bob enwadyn ddiwahaniaeth, i fwynhau holl ragor- freintiau a manteision ein Prif Ysgolion Cenhedl- aethol a'n Hysgolion Gwaddoledig, yn ddiwygiad ag yr wyf wedi ei gefnogi yn wresog am y deunaw mlynedd diweddaf. Yr wyf yn benderfynol o barhau il w gefnogi rhag llaw; ac yn gobeithio focl yr am- ser yn awr wedi dyfod pan y gellir cario y cyfryw fesur trwy Dy y Cyffredin. I'r wyf yn credu fod y cj-fnewidiad a wnaed yn. Nhrethi y Tlodion drwy yr Ysgrif Ddiwygiadol ddi- weddaf, y rhai y mynodd y Llywodraeth bresmnol eu gosod ar y wlad er gwaethaf gwrthwynebiad penderfynol Mr GLADSTONE, yn ddiangenrhaid ac yn orthrymus; ac am hyny y dylid eu diddymu. Nid ydynt yn amddiffyn yr Etholfraint rhag cael ei har- fer yn ammhrioclo4 ond y maent yn gosod baich chwanegol, a hyny yn hollol afreidiol, ar y dosbarth mwaf analluog i'w ddwyn o holl ddeiliaid ei Mawr- hydi. Yr wyf yn edrych bob amser ar gadwraethygref- ydd Gristionogol yn ein plith, ac amddiffyniad y Cyfansoddiad rhagorol a grymus a'j? hwn y mae yr Arglwydd wedi gweled yn dda fendithio y wladhon, fel y sicrwydd goreu am barhad ein mawredd a'n llwyddiant cenhedlaethol yu nghanol y cynnydd sydd yn awr yn cymmeryd lie ar addysg a chyfoeth y bobl. Y mae bodolaeth cymmaint o anwybodaeth a thlodi ynghyda'r aiffyg o hunan-barch ahunan-lywodraeth sydd yn ei ddilyn, yn mhlith dosbarth mawr o'r bobl yn niweidiol iawn, gan ei fod yn arwain i lawer o feddwdod, afreolaeth, a drygau ereill, ac y mae yn fwy nag erioed yn gofyn am ystyriaeth ddifrifolaf a dioed yn y Senedd ac am hyny, yr wyf yn ffafriol i gynllun gwir Genhedlaethol o Addysg, yr hwn a rodda addysg a diwylliant i'r bobl yn gyffredinol, a thrwy hyny gyfleusdra i bawb i gychwyn gyrfa eu bywyd yn deg. I Dedwyddiech mwyaf y nifer liosoeaf ydyiv unig a gwir amcan a dyben pob cyfraith qy Dyma y prif wirionedd politicaidd yr wyf yn sefyll arno; a phan fy mod yn credu mai at Mr GLADSTONE, yn fwy nag un dyn arall, y dylem edrych am gyfreith- iau dyfodol yn ngwir ysbryd y gwirionedd hwnw, iddo ef, ac i'r blaid fawr Ryddfrydig, arweinydd yr hon ydyw efe, y rhoddaf fy nghefnogaeth gysson a chalonog. Ymddengys i mi fod rhan fawr o'n cyfundrefn o dreuliadau Gwladol yn wastraffus, ac yn gofyn am ddiwygiad trwyadl. Fel CymTo, nid oes eisieu i mi ddywedyd y bydd i mi bob amser deimio dyddordeb mawr yn mhob mater o duedd i ddyrchafu a gwellhau gwlad fy ngenedig- aetth. Yr wyf yn disgwyl y caf gyfleustra yn fuan i'ch anerch yn fwy cyflawn ar y pyngciau uchod, a ma- terion pwysig ereill. Gobeithiaf y bydd y crynodeb byr hwn o fy syniadau yn dderbyniol genych, ac yr ystyriwch fi yn deilwng o'r anrhydedd o'ch cyn- [ nrychioli yn y Senedd. Yr wyf yn meddu yr anrhydedd o fod, Foneddigion, Eiohffyddlawn was, WATKIN WILLIAMS. PLAS DRAW, Gorphenaf, 1868.

TYSTEB PARCH. DAVID PRICE, GYNT 0 DDINBYCH. Cynnyrch Darlith Mr Price yn Ninbych 10 4 0 Mr T. Gee 2 2 0 J. Robinson, Asylum 2 2 0 R. Foulkes, clraper 220 R. Jones, Coal merchant 2 2 0 N. Roberts, Eosa 1 1 0 E. Thomas, Henllan Place 0 J. Jones, Asylum o Joseph Hughes, Ffestiniog 0 10 0 Parch W. Roberts, Liverpool 1 0 0 Mr John Walters, Dinbych 1 0 0 W. Roberts, Printer, do 100 P. 25 5 0 Teimla y Pwyllgor yn ddiolchgar i'r nifer luosog o garedigion Mr Price sydd wedi anfon hysbysiad o'u bwriad i gefnogi y Dysteb. A chan fod yr amser i gwblhau y Dysteb mor fyr, byddis ddiolchgar am i hyny gael ei wneyd yn ddioedi. Anfonir llyfrau i gasglu tanysgrifiadau, ond cael gwybod pwy a ddy- munai gael y cyfryw. Dros y Pwyllgor, Henllan Place, E. THOMAS, Dinbych. YSG.

A STJCCESFUL EXPFIUMFNT.-Tlie Civil Service Gazette has the following" There are very few simple articles of food which can boast so many valuable and important dietary properties as cocoa. While acting on the nerves as a gentle stimulant, it provides the body with some of the purest elements of nutrition, and at the same time corrects and invigorates the action of the digestive organs. These beneficial effects depend in a great measure upon the manner of its preparation, but of late years such close attention has been given to the growth and treatment of cocoa, that there is no difficulty in securing it with every useful quality fully developed. The singular success which, Mr Epps attained by his homoeopathic preparation of cocoa has never been surpassed by any experimentalist. Far and wide the reputation of Epps's Cocoa has spread by the simple force of its own extraordinary merits. Medical men of all shades of opinion have agreed in recommending it as the safest and most beneficial article of diet for persons of weak constitutions. This superiority of a particular mode of preparation over all others is a remarkable proof of the great results to be obiained from little causes. By a thorough knowledge of the natural laws which govern the operations of digestion and nutrition, and by a careful application of the fine properties of well-selected cocoa, Mr Epps has provided our breakfast tables with a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bill. It is by the judicious use of such articles of diet that a constitution may be gradually .built upilutil strong enough to resist every tendency to disease. Hun- dreds of subtle maladies are floating around us ready to attack wherever there is a weak point. We may escape many a fatal shaft by keeping ourselves well constitution may be gradually .built up until strong enough to resist every tendency to disease. Hun- dreds of subtle maladies are floating around us ready to attack wherever there is a weak point. We may escape many a fatal shaft by keeping ourselves well fortified with pure blood and a properly nourished frame." [59-—84.]

AT EIN GOHEBWril. Eiddil Glan Alun, Littndegla.-Dymuua y cyfaill hwn roddi gofyniad i ddarllenwyry TYST yn y ffurf ganlynol: Yn y greadigaeth pa tin a'i penelin a'i pen glin a wnaed. gyntaf Hefyd, efe a ysgrifena-' Gan fod yr Hen Deiliwr yn cael ei werthu i Mr Gee i'w wneyd yn un llyfr, a ydyw yn bosibl, yn enw pob rheswrri, cael Uithiau yr enwog Uthr a Mali Bendrag-on gydalu gilydd yn un llyfr? Nis gwn am yr un gwell i fod yn olygydd iddo na Mr T. Cunllo Griffiths:' Derwenydd.—Rhagflaenwyd chwi gan ohebydd arau, diolch i chwi yr un fath.' Ceidwad.—Drwg gennym nad yw amser yn caniatau i ni docio eich ysgrif. Danfonwch yn gynnarach o hyn allan. Cyminanfa Brynmawr.—Derbyniasom hanes o'r gymmanfa hon gan W. P. D., Ysg., ond yr oedd yr un a gyhoeddir wedi ei gyssodi cyn iddo ddyfod i law. 'Arglwyddi y Own.'—Y mae gennym lith ddoniol ar y testun hwn mewn llaw. Yr ydym oln hanfodd yn ei thaflu allan dan y rhifyn nesaf. Thomas Lewis, Frondeg, Bangor.—Nis gallwn yn ein byw hebgor He i'ch atebiad i Caswallon-law-hir' yr wythnos hon. Byddwch ymarhous dan y nesaf. Y Dreth Eglwys yn Llanfair-Orllwyn.—Kis gallwn gyhoeddi yr ohebiaeth ar y pwngc yma heb enw priodol, ac address yr ysgrifenydd. Llancarfan.—Nis gwyddom i ba le i anfon TYST i chwi, gan na roisocli i ni eioh address. Yr ydym wedi gorfod cau allan lixaws o Newyddion Cymreig, &c., o ddiffyg He. Cyfeirier y Gohebiaethau oll-To the Editors of the TYST CYM- REIG, 19, Chapel Walks, South Castle, Street, Liverpool.

YR WYTHNOS. Ymddengys yn awr mai taith er mwyn iecli- yd, yn fwy na dim arall, yw taith ein Brenhines i'r cyfandir. Bwriada ei Mawrhydi gyfarch gwell i Ymerodres Ffrainc yn ei gwaith yn myned trwy y wlad hono. Cymerodd damwain ddychrynllyd le nos Wener yn y Music Hall, Manchester. Collodd 24 eu bywydau. Yr oeddynt agos oil yn lied ieuainc, ac yn perthyn i'r dosbarth iselaf. Cy- merwyd tua deuddeg o rai dolurus i'r Yspytty. Wele rybudd difrifol eto i bobl ieuainc beidio mynychu lleoedd o'r fath. Mae cynadledd flynyddol y Wesleyaid yn eis- tedd y dyddiau hyn yn Liverpool. Ymddengys oddiwrth yr adroddiadau a'r areithiau fod yr enwad gweithgar a dylanwadol hwn yn parhau yn ei awyddfryd arferol i efengyleiddio y byd. Aeth un o'r gweinidogion, dydd Sadwrn i dalu ymweliad a Huddersfield College. Bwriadai bregethu dranoeth. Ond cafwyd ef boreu y Sabbath wedi marw yn ei wely. Cynwysai y newyddiaduron am dydd Mawrth, y newydd trist fod un o'r Atlantic Cables-, Cable 1866,' wedi methu. Gobeithiwn y daw rhyw lewyrch ar y mater cyn y byddwn yn myned i'r wasg. Eiddo yr EISTEDDFOD yw yr wythnos hon trwy holl Gymru a rhanau o Loegr. Diau y darllenir adroddiad campus ein Gohebydd tal- entog gyda dyddordeb a boddineb cyffredinol. Tanau a son am danau sydd yn mhob cyfeir- iad. Mae Chemical Works Gateshead wedi llosgi yn hollol. Bwrir y golled yn 100,000p., ac y mae 500 wedi eu taflu allan o waith trwy y dygwyddiad anffodus. I Nos Sul yr oedd y bryniau sydd ar derfynau Lancashire a Yorkshire, yn agos i Rochdale, yn wenfflam. Llosgodd cae o wenith yn agos i Halewood, yn ddiweddar, trwy i wreichion o'r train i ddisgyn arno. Nos Sul, torodd tan allan yn y warehouse perthynol i orsaf y gledrffordd yn Huddersfield. Llosgwyd yr adeilad i'r llawr. Ar yr un amser, aeth coedwig yn agos i Sheffield, —eiddo y Duke o Norfolk, yn oddaith. Mae y gledrffordd yn myned drwy y goedwig. Pryd- nawn y Sul, llosgwyd ydlan yn agos i Birming- ham.—Yr oedd y golled yn 800p. Ar y dydd- iau Sadwrn a'r Sul, torodd tan allan mewn UNAEBYMTHEG o leoedd yn Llundain yn unig. Mae llawer o yd wedi llosgi mewn gwahanol fanau ar ymylau y cledrffyrdd. Mae y sychder yn ddifrifol, a'r gwres agos yn annyOddefol. Bernir fod y Sul diweddaf y dydd poethaf yn yr haf poeth hwn. Mewn rhai lleoedd yn Lloegr y mae yr amaethwyr yn cario dwfr mewn troliau, dros chwe' milldir o bellder.-Mewn rhai lleoedd mae y ceffylau a'r troliau allan trwy y nos gerllaw y llynoedd, i aros eu tro. Cwynir fod yr ystor o ddwfr perth- ynol i wahanol drefi yn lleihau yn gyflym, ac os na ddaw gwlaw yn fuan bydd llawer o'r trefi mewn cyflwr truenus. Mae yr ydau yn cael eu casglu i'r ysguboriau yn gyflym, ac mewn ansawdd rhagorol. Prin y gellir disgwyl, y bydd i'r gostyngiad sydd wedi cymeryd lie yn ddiweddar yn mhris y gwenith, i barhau trwy y flwyddyn, gan fod yr hen ystor wedi ei ddiysbyddu mor llwyr. Glaniodd Mr. Jefferson Davis yn Liverpool, o Canada, ddydd Mawrth diweddaf. Clywsom ei fod yn cerdded yn gyflym trwy un o heolydd prysuraf y dref ddydd Mercher, yn cael ei ddilyn gan luaws o bobl awyddus i'w weled.

Yn mysg y chwech Cardinal newydd sydd i gael eu gwneud yn Rhufain, y mae un Sais, sef Talbot, perthynas i'r diweddar Iarll Shrewsbury. Dywedir y bydd i Dug Edinburgh yn Hydref nesaf gychwyn yn y llong ryfel Galatea, am for- daith o gylch y byd. Bernir y bydd y wibdaithyn parhau am flwyddyn a deg' mis.

"m EISTEDDFOD GENHEDLAETHOL. (ODDIWRTH EIN GOHEBYDD NEILLDUOL.) Dyma yr Wyl Fawr Genhedlaethol am 1868 wedi ei hagor, ac yn ol cyhoeddiad ac archiad Gohebydd Pobman nid oes noeth arf i'w godi yn erbyn neb, ond heddwch perffaith i deyrnasu rhwng pawb yn gyffredinol. Cyrhaeddasom Rhuthyn prydnawn Llun, a chawsom y fraint o gyfarfod a rhai o enwogion Cymru, a mynych- 91 wyr yr Eisteddfodau, ar ein dyfodiad cyntaf. Cyfarchwyd ni ar ein hymweliad a'r dref a sain soniarus y clychau; gwelem faneri yn chwifiaw oddiar adeiladau cyhoeddus, a phontydd o ddail bytholwyrdd yn y manau mwyaf cyhoeddus, i gyd yn arwyddo fod rhywbeth o bwys i gym- meryd lie. Yr hyn a dynai ein sylw gyntaf wrth gwrs oedd Y BABELL. Adeiladwyd hon gan Mr J. Rhydwen Jones, Rhyl, ac yn wir y mae yn haeddu clod triphlyg am dani, o herwydd ei thlysni, ei chyfaddas- rwydd, a'i rhadlonrwydd. Y mae yn debyg o ran ei chynllun i Babell Aberystwyth. Mesura 56 llath wrth 38 llath, a chynnwysa oddeutu 4000 o wrandawyr. Y mae ei huchder yn y canol oddeutu 40 troedfedd. Y mae wedi ei gorphen yn gelfyddydgar, gyda ventilation priodol, a felt roof i atal y gwlaw rhag dylifo i mewn. Deil y stage oddeutu 400, ac y mae wedi ei threfnu yn y fath fodd fel y gallo pawb yn yr adeilad weled pob rhan o honi. Y mae arwyddeiriau priodol wedi eu gosod o amgylch, megys I lesu, na'd gamwaith,' God bless the Prince of Wales,' Cas gwr ni charo y wlad a'i maco,' Oes y byd i'r Iaith Gymraeg,' Duw gadwo'r Frenhines,' 'Hen wlad fy nhadau,' 'Tra mor tra Brython.' 0 amgylch yr adeilad chwifia baneri gwahanol genhedloedd, yn nghydag arwyddluniau sir Ddinbych a siroedd ereill, a phais-arfau pymtheg llwyth Gwynedd. Goleuir yr ystafell eang yn y dydd trwy gyf- rwng ffenestri yn y nenfwd, ac yn y nos gan nifer fawr o gas pendants., 0 bob tu i'r esgyn- lawr y mae man ystafelloedd, yn cynnwys office yr Ysgrifenydd, ac ystafelloedd gwisgo i'r can- torion. Cynhelid rehearsal yn y Babell nos Lun. Agorwyd hi gan recitation ardderchog o eiddo Talhaiarn, a chanwyd Hen Wlad fy Nhadau' gan Mr Moses Davies, yn unig er mwyn rhoddi prawf ar acoustics yr adeilad. Cafwyd digon o brawf y gellid clywed pob peth yn hollol ddi- drafferth oben pellaf y Babell. Y mae ychydig o godiad yn y tir o'r esgynlawr tua'r drws yn ysgafnhad mawr i edrych ac i wrandaw. Costia y Babell 400p. Pe adeiladasid Plwilions cyffel- yb yn Nghaerlleon a Chaerfyrddin, buasai gan yr Eisteddfod dros saith gant o bunau mwy mewn llaw nag sydd ganddi yn bresenol. Diwygiad pwysig iawn ydyw hyn. Disgwyliem gael cyfarfod o'r V SOCIAL SCIENCE SECTION, ond ni ddaeth y Llywydd yno, ac felly gorfu i'r ychydig frodyr a ddaethent yn nghyd ym- wahanu, heb gael ar ddeall beth oedd trefn y cyfarfodydd i fod am y dyddiau dyfodol. Nid oedd dim i'w wneud bellach ond cyfeirio ein camrau tua'r Town Hall i gael golwg ar YR EXHIBITION. Dyma arddangosfa ardderchog, na raid dim cywilyddio ei chydmaru a'r rhai goreu a fu gennym eto. Ni fu erioed arddangosfa yn Nghymru yn debyg iddi. Ni wiw son am nag Aberystwyth, na Chaerlleon, na Chaerfyrddin yn ymyl hon. Os oes eisiau ei chydmaru a rhywbeth teilwng o honi, rhaid i ni enwi y Manchester Art Treasures Exhibition, y Leeds Fine Arts Exhibition, neu y South Kensington Musenm. Gellid treulio diwrnodau meithion yn astudio uwchben ei thrysorau, ac eto heb gael allan eu gwerth a'u teilyngdod. Cynnwysa engreifftiau o ddarluniadaeth hen a diweddar; landscapes gan Wilson, Cnyp, a Raysdale; por- trait paintings gan Sir Joshua Reynolds, Lin- nie, a Coats, a chan Titiens a Tintoretto; yn nghyda pigion darluniau mewn olew, o gasgl- iadau Sir Watkin W. Wynn, Mr Hughes, Kin- mel, a'r South Kensington Museum, ac ereill. Ceir yno hefyd gerfluniau mewn mynor, ala- bastr, clai, coed, pres, a haiarn. Y mae yma rai engreifftiau nodedig o waith Gibson. Heblaw hyny, deuir o hyd i gases o'r llestri mwyaf drudfawr mewn aur, arian, bronze, a defnyddiau ereill. Ceir yno lestri pridd o China, Majolica, Swiss, Dresden, a'r parthau. dwyrein- iol, yn amrywio yn holl ddullweddau y porce- lain, parian, a'r enamel, yn nghyda gwydrau o Yenetia, Ffrainc, ac Itali. Ceir hefyd gywreinion o bob, math-addum- iadau o'r India, hen lestri gydag arwyddluniau hynod, cwpanau a blychau, dysglau a phadelli o bob lliw a llun a defnydd, yn perthyn i hen deuluoedd pendefigaidd, neu i gorphoriaethau trefol, neu i'r llys breninol ei hun. Mae y Jewellery yn hynod. Hen ororiau rhyfedd yn grynion fel maip neu yn sgwar fel blwch tybaco. Hen seliau ar fodrwyau. Dar- luniau bychain ar ifori. Gwddf-gadwynau— ser ac ysnodenau—brondlysau, a thlysau ereill nad ellir eu henwi. Mae yma hefyd grynhoad o hynafiaethau Prydeinig a Rhufeinig, ac yn eu plith y mae darnau o feini cellt ar lun arfau. Ac yn ddi- weddaf oil ceir yma hen gofnodion dyddorol. Cynysgrif wedi ei hysgrifenu yn dlws a'i rhwymo yn ardderchog o Bryddest Seisonig ar Uywelyn ein Llyw Olaf.' Copi o'r Gododin gan Aneurin, wedi ei gasglu gan W. O. Pughe. Hen argraffiad o'r Bibl. Copi mewn ysgrif o'r Cyhoeddiad yn nghylch Eisteddfod Caerwys, a I gynhaliwyd yn y 15fed flnvyddyu oaeyrnas, Harri yr wythfed. Ysgrif o eiddo y 13rO Charles I. Hen achau teuluoedd Cy:ror Charters i hen drefyid, a lluaws o bethau er rhy faith i'w henwi. Yn ystod yr h agorwyd Y CONVERSAZIONE. qo Rhyw hen air ItaViiclcl ycl)-w hwn yn goll Cyfarfod rhydd i rodio bddiamgylch, ac ymddi1 ddan, ac areithio. Ar yr esgynlawr a'r 9 mydogaeth gwelem SyrW. W. Wynn, Bar Mr W. Cornwallis West, Miss West, a 30 Florence West, o Gastell Rhuthyn. Mr Lloyd, Maer y dref, a Mr J. Jenkins, y oyn Faer. Mr James Maurice, Mr a Mrs Salisb Major a Mr Thelwall, a'r Parch. J. W. FreebQ o Euthyn. Mr a Mrs Coltart, a'u teulu, o Ehr y-bill. Mr John Jesse, o Llanbedr Hall. a Mrs Sandbach, o'r Hafod-unos. Mr a Newcombe, o Eyarth. Mr a Mrs Crewe Re^ o sir Drefaldwyn. Mr R. G. Johnson, o Lis" rhudd Hall. Cadben Cloxton, Mr Woolley,, Mr Haigh, o Lundain, ac eraill. Agorwyd y cyfarfod gan Mr West, yr hwB aeth dros y cychwyniad a dygiad yn mlaen J1 arddangosfa. Ehoddodd ddesgriflad o'r trf orau oedd yn y lie, ac o'r lies a effeithid trw yr arddangosiad o honynt ar feddyliaU chalonau y bobl. Cynnygiodd y Maer ddiolchgairwch y Cy^ fod i Mr West am ei lafur mawr yn casglu i nghyd y fath gronfa werthfawr o gelfyddy^ waith. Iddo ef yr oeddynt yn ddyledus aB11 llwyddiant oedd wedi eu dilyn hyd yma. I heb ei farn, a'i chwaeth, a'i ddylanwad ef gyd phendefigion ein gwlad ac awdurdodau y So, Kensington Museum, buafai golwg wahanol weled ar yr adeilad hono yn awr. Cododd Syr Watldn i eilio y cynny Canmolodd yr arddangosfa yn fawr. Dywe ei bod yn rhagori ar ddim a gafwyd o'r blao Soniodd am Wilson a Gibson wedi eu geni b o fewn ergyd careg i'r lie, ac am orchestwa1 Cymry yn y dydd hwn mewn cerfwaith coed cheryg. Gobeithiai weled ysgol gelfyddyal wedi ei sefydlu yn y gymmydogaeth. Dywedai Mr James Maurice yn mhellach ein rhwymedigaeth i Mr West. Fel yr oedd o'i hynaflaid, sef Syr Hugh Middleton, dyfod a dwfr o'r wlad i gyflenwi dinas LlundO felly yr oedd Mr West wedi dyfod a gorches celfyddyd o Lundain i gyflenwi ein diffyo ninnau yn Nghymru. Wedi ychydig o ymddiddan pellach B, pawb adref. Dichon y bydd genym air eto 1 ddweyd ar yr Arddangosfa.

BOREU DDYDD MAWRTH. Gwenai yr haul yn siriol ar ddyffryn prydl Clwyd, ac eisteddai Rhuthyn fel boneddiges uwchben yr olygfa yn gwahodd plant Gwalia thraed er mwyn dangos iddynt geinion dihafal yddyd, a thraethu iddynt ar deilyngdod cym llenyddiaeth, a'u difyru aswynion cerddoriaeth. Am naw o'r gloch, cyfarfyddodd Y SOCIAL SCIENCE SECTION, o dan lywyddiaeth Mr Hugh Owen, LlundaiOf { hwn a ddywedai: Efallai na byddai rhyw drem byr 0-11 cyfnewidiadau ydynt wedi cymmeryd lie yn Ngogl^ Cynxru o fewn cylch fy sylw i yn cael edrych arno a^J' 0 le. Nid yw y cynhydd yn y boblogaeth yn r«J lawer. Yn 1821 yr oedd y boblogaeth yn 319,991; ] 1861 yr oedd yn 416,135. Yr oedd gwerth blyny eiddo drethir i dalu y Property Tax wedi mwy. chadw cyfartaledd gyda chynhydd y boblogaeth. gallaf gael adroddiad awdurdodedig o werth & A pellach na'r flwyddyn 1843. Yn y flwyddyn hoii<> J oedd yn l,456,936p., ac yn y flwyddyn 1860, (yr ddiweddaf y gellir gwneud y cyferbyniad) yr oedd 1,995,812p.—cynhydd o 28 y cant. Yr oedd y cynbfi, yn y tjmhor yma mewn gwerth blynyddol tiroedd I, bump y cant; mewn tai yn ddeunaw a deugain y chwareli, 171 y cant; gweithiau mwn, 289 y gweithiau haiarn, 333 y cant; a rheilffyrdd, 332 Sjfi Yr oedd y prif eiddo mwnawl yn Sir Ddinbych a tra yr oedd y chwareli (yn enwedig llechi) broll J hollol yn Sir Gaernarfon a Meirionydd. Gellid 11 fel eglurhad ar y cynhydd mawr yn masnach 11 mai yn y flwyddyn 1800 yr aeth y Uong-lwyth cyn^ Porthmadoc; yn y flwyddyn ganlynol aeth 500 o '&L elh allan o r un porthladd, ond yn y flwyddyn weddaf nid oedd nifer y tunelli anfonwyd allan f llongau ddim llai na 120,000. Yr oedd cynhydd efj tal mewn porthladdoedd ereill. Yr oedd y cynWj, mewn amaethyddiaeth yn Ngogledd Cymru yn no^, lg. Cefnogid yr amaethwyr yn y diwylliadau hynlf- Argiwydd Penrhyn, Syr Bdchard Bnlkeley, a Syr^« km t W llhams Wynn. Yr unig law-waith o ddO bwys yn y Gogledd yw gwlanen, a Sir Drefald™/ sydd wedi enill y prif glod am hyn. O fewn y a nodasom y mae y ddau ymdroclile mawr—BWj IJandudno wedi cyfodi, ac amryw fanau ereill cyfodi, ac ereill wedi cynhyddu yn ddirfawr. H y miloedd a ymwelant a Gogledd Cymru, y mae mawr o ddyeithriaid wedi codi palasdai i gyfao6^' pi y wlad. Y mae y rheilffyrdd wedi gwneyd cyfp^J ldiad mawr jrn ein mysg. Gellir gweled cyfriewi^ hynod yn sefyllfa y gweithwyr.—Y mae y gwas yn awr mewn gwell diwyg na'r meistr daeg ar huSu a deugain mlynedd yn ol. Yr oedd yna ddiWjKf mawr yn nhai ac ymborth y gweithwyr. Yr oe<^l cynhydd mewn lleoedd addofiad yn mysg yr AngW y fturfwjT a'r Eglwys Sefydledig yn nodedig tmj Gogledd. Y mae cynhydd mawr hefyd yn addysg—ceii- naill ai Ysgol Brydeinig, neu Genedla^ f ol, yn_mhob cymydogaeth. Dylid sylwi hefyd cynhydd dirfawr sydd wedi cymeryd lie yn nghyof^ y wasg. Ni ddylwn anghoflo hefyd y cymdeitMS llenyddol, a r corau cerddorol, sydd yn britho ein Y mae cyfnewidiadau eraill wedi cymeryd lie sydd ft llesol iawn, megis y County Courts, y Tlottai, &c. J) oedd amryw ddiwygiadau eto yn angenrheidiol, ysgolion l r dosbarth canol, &c.; ac yr oedd yr Eis^ fod am roi pob cefnogaeth iddynt.. lpt" Darllenwyd papur ar 4 Dai v Gweithwyr,' gan, Edward Smith, F.E.S., Llundain. Sylwai yn af ar dai Cymm, a chondemniai mewn iaith gref, 4 yn unig dai y gweithiwr tlawd, ond hefyd ifi ffermwyr. Cynnygiai gynllun o dy a elUd ei adu am oddeutu 60p. Yr hwn am ardreth rhe a sierhai interest da am yr amtn, a weinyddai Iní i deuluoedd—a ddiogelai eu hiechyd-ac a d ddyrchafu moesau yn y wlad. 4 Beirniadwyd. y cynnygiad 'gan Mr. Kynart^J hwn a amheuai a ellid codi ty o'r fath am gan$ o arian. Siaradodd Mr James Maurice yn ddoniol drygau presenol, a'r angenrheidrwydd am welli^# a chafodd S. E. gyfle i ddweyd gair am y oynU^, gario carthion y trefydd mawr yn wrtaith i'r Yr ail draethawd a ddarllenwyd oedd Awg1^ iadau i Gymru oddiwrth gyfundraeth America,' gan Mr. William Evans, North and WalevS Bank, Holywell. Sylwai fod yr Amer1 yj iaid itiewn ■settlements newyddion, yn adeiladn