Y Tyst Cymreig

BANGOR. Y DDAU DY 0 BAELAMENT. Hows of lords.—Dy wedais o'r blaen mai Toris y rhan fwyaf o lawer o aelodau'r Hows yma; i rn ^eiiyf hyspysu fod refforin wedi cael ei phig jj ewn o'r diwedd, hyd yn nod i fysg ein Lordiaid! +}, e. °dd Lord Sglata un noson yr wsnos ddyweu- a> ei fod ef wedi cael digon ar Dori aeth, a'i fod j? P^derfynu rhoi ei fot ei hun bid a fyno, i Bwcla Diwygiwr; ond nid yw am roi'r sgriw ar 2 ysglatyddion, yn ol arfer y Toris, i fotio yr oordd ag ef. Y mae dau o'n Lordiaid ni yrwan ^igyddion trwyadl. Cododd yr Hows yn fuan °*i. Lord Sglata draethu ei len, ac aethant i gid reffresmentrwm. .gi?' Botes of Commons.-—Cododd yr aelod anrhyd- ,j. dros Bradfford Ali ar ei draed i gynnyg jj c"garwch y Ty hwn i Syr Richard Bwcla, Barn rhu, am; ei ymddygiad gwrol, boneddigaidd, a Ia > y<%> ym Mharlament Llangefni, ddydd 2, 16fed o'r mis diweddaf. i-wi i^yd y cynnygiad yn zelog gan yr aelod an- Fryn LlWyd Terras. Dywedodd fod hef!? k •-m manli cystal a boneddigaidd, a chraffus G-& ymddygiad ac areithiau Syr Richard, pawb mai chwig cymmedrol iawn ydyw Syr IHo a y11 aelod trwyadl o Eglwys Loegr. sia r ^dfrydig, ie, a gwronaidd, cystal a doeth, y -slar OCIC, wrth son am y ddau yingeisydd dros sir soon, r Richard Davies a Lord C., Paget 1, Wrth 'w 11l yr olaf, dywedodd ei fod wedi gwneud y ar a dorwyd iddo gan y Llywodraeth ddiwedd- /[' 9,11 Lord Palmerston, yn dda; a'i fod yn ddrvT • trwyadl >' cystal ag awgrymu mai i gyn- •add morwyr j byddai ei arglwyddiaeth gyf- 0 « ac nid pac o ffarmwrs, trigolion Mon. odd' ^"r Davies, dywedodd ei fod yn un o'r bon- ffvdif?011 mwyaf elusengar, yn gefnogwr haelionus a awn i addysg y bobl, ac yn un o'r ynadon Wed ^nyddiol yn sir Gaernarfon: cystal a dy- 1 tyma ddyn y bobl; ac i goroni'r cwhl, °S ^eua^ y Lord G. Paget ym mlaen, o'r i °es sicrwydd etto, had arferai efe, Syr J^oj. y dylanwad lleiaf ar neb o'r foters. Ac h „ ddoeth oedd ei sylw pan y dywedai fod yn Liberal fod yn unol, rhag i'r ddi ddyf°d i mewn, yr hyn a fyddai'n sicr o aw^d os gwasgerid y praidd;' ac yr oedd ei Srym i Lord G. Paget yn gyrhaeddbell wrth ddy- pan ddelai dydd yr etholiad, ei fod yn sef TVrU na byfldai dl'm ond "» ymgeisydd Liberal, g 1 Davies, wrth reswm, ar y maes. Yr oedd ei 1 *adau ar Ymneillduaeth eto yn llawn mor wrol bneddigaidd: pwy arall, o'i radd ef, fel boneddwr jglwyswr, yn Chwig mwy na Thori, yn holl yniru, a feiddiai ddatgan ar goedd gwlad, fel y na«th Syr Richard, fod cyfnewidiad mawr wedi iipTn er^ ^ed-dwl ef gyda golwg ar Ym- |Uauaeth—-ei fod ef, yn wyneb y llygredigaethau ^alarus sydd yn ei, Eglwys ei hun, Eglwys Loegr, yn gorfod edrych ar Ymneillduaeth fel' Asgwrn f,i (uchel gymmeradwyaeth). A %d ar fath wroldeb _gonest y tystiodd yn erbyn feiodaeth aoAtheistiaeth' yr Eglwys Sefydledig. ld oedd yr aelod unrhydeddus a slaradaiyn cytuno r hyn a ddy wedodd y Barwn anrhydeddus am Lord Penrhyn a'r Dr. W. Rees; ond,' eb efe, 'y mae gan bawb eu ffaeleddau ond y mae rhinwedd- ?u ar<iderchog, yn eu gorbwyso hyd y llawr. Gan yfty, yr wyf fi, o eigion calon, yn eilio cynnygiad Yr aelod anrhydeddus dros Bradfford Ali. Plededd yr aelod anrhydeddus dros Chapel cref' n Jrn mawr gymmeradwyo teimladau dol Syr Richard a bod argoelion da yn ei ddifrifol yn Llangefni, yn enwedig yn ed j^^&or i'w frawd o'r Plas Coch, ei fod yn dechrou fod ° ddifrif am ei ddiwedd. Y mae'n amlwg ^yr Richard o fewn yclvydig i fod yn Ymneilldu- feii 90 eithiai fod yr amser wrth law pan y byddai ddi yn gwbl oil.' Yr oedd wedi clywed fod cryn aitl • y yl ym mysg Methodus a Sentars Blwmares Thai ^*r Richard ddyfod i'r geiat atynt. Yr oedd gan ? ^aeru 'n galed mai at y Methodus yr elai, Sentar etl capel hwy dipyn gwell na chapel y ■Crorn 8 > pud ofnai eraill ei fod yn ormod o ffrind i Incdd^C ^'ynd at y Methodus. O'm rhan fy hun,' ? ae^°d anrhydeddus, er mai Methodus S'obeitVi ydwyf fi, fel y gwyddoch, yr wyf yn jtqjj-^ °' Pan Iwyr argyhoeddir Syr Richard, nad ddau ^Kla f ^°'r haill enwad na'r Hall, ond yr a at y amSer eu gilydd, gan y bydd ganddo ddigon o Uhp+T, ar iddo roi'r parlament, a hela, a rasus, a Wdrl a'i fe% heibio. Yr wyf yn gobeithio hefyd y j t argyhoeddiad yn ddwfn ac yn drwyadl, fel yn ai'Weiliydd cyminwys i'r enwadau gweiniaid y Da ^'naares > canys a phwy bynag yr ymuna yno, Gn^ yn sicr o'i wneud yn flaenor neu ddiacon Preo^f? > ac y mae'n siwr y cai o ddechreu Oed^ hefyd cyn pen chwarter, er. ei fod o'n 67 Y (Cymradwyaeth. a g-wer.a). rhoddwycl diolchgarwch y Ty hwn i Syr Wth rd y11 unfr3'd nnllais, gydag uchel gymradwy- ^edi hyny cyfododd yr aelod dros Cyffin Sewer i fod y Ty hwn yn dangos eu anghymradwy- ^thaf i'r Tori hwnw yn nghroen Chwig a'i enw Libe v- r^rescawell> am iddo geisio splitio camp y iorc] n ym Mon' trwy gynnyg1 y Llongwr' gan ^ae V ar draws Mr Davies, heb na rhaid jy^^chos, ond er mwyn rhoi cyfle i'r 'blaidd' gan Q AJori ymwthio i'r Senedd rhwng y ddau. USdetll0TOd y cynnygiad gan yr aelod anrhydedd- T'V Og prymstryd, a ehariwyd ef ynghanol hisus y rte a Treseawen. votynodd yr aelod dros Marcit Pies a oedd gwir ^iT^K -dl i'°d y Toris am ddwyn mab hynaf Lord I>en :?Wrch (hogyn tua 27 oed, fel hogyn hynaf Lord Jj^hyn dros y sir) yn mlaen yn erbyn Mr Bwcla s^ea°¥i yr aelod dros ..Albert Stryd, Yper wis ■^°r' ^ddo ef glywed sicrwydd fod y Toris wedi Spe*° £ anddo ddyfod; ond bod ei dad yn erbyn y fceth 8^Wn' am nad y^ ef yn dewis gwario pres ar dvla IUOr ddibroffit am hyny na rydd efe ddim aPto l-^ad ° i blaid. Clywais fod rhai Toris flys gan f j at y Carltwn Clwb i roi pres yn ei boced, eraill f hen Niwbwrch mor stiwpid, tra y dywed ei t Marsiandwr y llechi yn barod i roi pres yn at D ^d. Ar y cyfan, mi feddyliwn mai methu taro Par°d i gontestio a Bwcla Huws y mae'r a° ma^ dyna'r achos eu bod yn son am yr Hwyrach hefyd, gan mai hogyn ifangc, ?^ad ydyw mab Lord Penrhyn ei hun, a wthir cyf?el v.1 ^srePresenti°'r sir, y leicia fo weled hogyn ? ran oed, gwybodaeth, a phrofiad, yn mis- sentio'r borwehau. Ni fedraf fi weled un rhes- fej jiara\l dros waith y Toris yn ceisio gwthio plantos j. i'r Parlament dros sir Gaernarfon. yr aelod dros Midi Hei Stryd, os k°b ift> ^mneillduwyr sir Gaernarfon, sydd yn 9 o Hac •, °'r trigolion, i ddau hogyn Toriaidd fel hyn, I>ari r Un o'r ddau, yn wir, eu misrepresentio yn y nesaf, y byddant yn warth i holl Ym- Gaer_Uwyr y deyrna^, ac y byddai ffitiach tynu sir duap+lar^on' 08 g^naiff hyny, allan o fap Ymneill- f0(j y "wlad Brotestanaidd hon. Y mae'n amlwg ditn ? oris yn gweithio eu hegni ac er nad oes Os °^yn &lyn Llifon guro Mr B. Huws, bydH j- a'r Toris i'w lusgo allan o gwbl, eto, ni Liber ^ioloh iddynt hwy. Y peth a ddylai ,aid "yr holl sir wneud ar unwaith, yw anfon ■Rredi lf5lsi^n at Mr "Wynn Finch, Cefn Amwlch, Hila ei seini° gan gannoedd o honynt, i ddyfod yn fod vKS sir' yn erbyn hogyn y Penrhyn, gan Ond yj°neddwr hwnw wedi addaw dyfod, yuan ?ae^ galwad, a sicr y byddai lwyddianus; .0 6c)al r sir v felldith a ddatgan Solomon; sef, (Tjp-uJr r wlad sydd a bachgen yn frenin i ti.' wchel a hir gymradwyaeth). Dymunodd yr aelod dr.os Lyf Len, lie y mae'r properti newydd a gymmerodd Tomos Lewis yn ddiweddar gan Lord Penrhyn, gael dywedyd gait, cyn gohirio'r Ty, ar gynffonwyr Bangoraidd y Nobl Lord. Pe buasai'r eynfltongwn hyn yn Doris, gall- asid hanner maddeu i'w cynffonycldiaeth; ond ymae gweled rhai a fynant i'r wlad gredu eu bod yn ddi- wygwyr penaf y ddinas ymhob peth, yn brolio an- ymyraeth a rhyddfrydaeth Lord Penrhyn, pan y mae ei ymddygiadau at y Batus yn Mangor, at y Methodus yn Mhen y Groes, ac at yr Annibynwyr yn y Garth neu'r Chwarel Goch, heb son am erled- igaethau personol E. Ellis, J. Williams y Coitsman, W. Parri'r Bwtsier, &c., yn hysbys i'r holl wlad, ac yn wirioneddau nas beiddia yr 'un o honynt eu gwadu: y mae gweled rhai a fynant i'r wlad gredu eu bod yn Ddiwygwyr yn clodfori ac yn cynffona i Dori erledigaethus felhyn ynddigonofwrn ar gylla ceffyl! Osymddengys cynffongwn fel hyn yn y TYST eto, mi gynghorwn i ryw, aelod o'r Ty hwn i dori eu cynffonau yn gwta, yn y bon, yn y TYST canlynol. Clywais fod y Dr Rees wedi ymaflyd yn nghynffon un o honynt yn ddiweddar, ar fedr ei thori wrth ei grwmp, ond erbyn iddo ei chodi, yr oedd yn drewi cymmaint, fel y bu raid iddo ei goll- wng o'i law mewn disgyst, rhag maint ei dryg- sawr.' Bu raid gohirio'r Ty cyn i'r aelod yma lwyr orphen ei araeth.—Chistfeiniwr.

SIR GAERFYRDDIN. Y mae y cwbl yn ca,el eu llyngcu i fynu y dyddiau hyn yma yn yr etholwyr a'r gynnrychiolaeth. Pen- draw pob stori rhwng pob dau gyfaill yw'r ymgeis- wyr etholiadol. Digon tebyg y gellir bod yn ddis- taw mwyach am yehydig flynyddau am y Tori bach Pantglas. Bydd yn rhaid i Mr Pugh ymladd brwydr. Y mae wedi dyfod a'i annerchiad allan. Yr ydym yn cymmeradwyo ei annerchiad hefyd, er iddo wneuthur yn hollol groes i'n disgwyliad o fewn i furiau St. Stephan y flwyddyn ddiweddaf: ond gwell tewi. Y mae doethineb yn ymddangos yn ffolineb i ffyliaid yn fynych iawn. Annercha ei etholwyr mewn modd boneddigaidd i'r pen. Dywed ei fod yn foddlon i ymgymmeryd a'r gynnrychiol- aeth eto os bydd yr etholwyr mor garedig a'i ethol. Siarada am brif byngoiau y dydd yn rhyddfrydol i'r pen. Dywed am yr hyn mae wedi wneud, a'r hyn a wna os ca dderbyniad. Y mae Mr Sartoris a'i annerchiad ryddfrydol allan hefyd. Dywed ei fod yn dyfod allan gyda'r gobaith y bydd iddynt o leiaf ddanfon un aelod rhyddfrydol dros y Sir, a phe yr etholid ef, y byddai iddo gefnogi pob peth mewn cyssylltiad a chrefydd a gwleidyddiaeth; y byddai ei vote yn un o'r pethau blaenaf ganddo mewn cyssylltiad rhyddfrydol a thestyn mawr y dydd, sef yr Iwerddon, ac y bydd yn gefnogwr gwresogmewn cyssylltiad ag egwydd- orion 'crefydd rhydd.' Y mae yn, addaw hefyd rhoddi ei hun yn gyfangwbl mewn gweithgarweh er mwyn gwneud y Sir hon gyfuwch ag unrhyw ran- au o'r deyrnas. Yn wir y mae yn rhyfedd i weled boneddigion yn gardotwyr. Y maent a'u capiau ar lawr, ac yn bowio- mor ostyngedig ag unrhyw Irishman pan yn ceisio tamaid o fara os gwelwch yn dda' o ddrws i ddrws. CAERFYEDDIN. Brithir newyddiaduron Seisnigaidd sychaidd y dref gan annerchiadau yr ymgeiswyr etholiadol. Y mae Colonel Stepney wedi dyfod allan fel dyn rhyddfrydol i'r pen.' ;Dengys ei fod yn berffaith Gladstonaidd. Nid yw wedi dyfod allan fel ag i ymddangos ei fod yn sefyll rhyw lawer am y gyn- nrychiolaeth ond os na fedrent gael perffaith Glad- stonian ei fod ef yn sefyll allan. Ddim ohd ar un tir yn unig y gwrthwynebir ef, sef ychydig yn nghylch ei oedran. Ond y mae gennym ddyn arall perffaith fynu i'n disgwyliad, ac i'r hyn y mae Col. Stepney, Caerfyrddin a Llanelli, yn yraofyn, sef Mr Lewis Morris. Er cymmaint o dduwch baw a lludw y mae papur dyddiol Cymru, sef y Daily Leader, a'i ohebwyr, wedi taflu i'w wyneb, gan yn unig ddyweyd nad yw y Sir ddim yn ei adnabod, ac felly yn y blaen, onid ydoedd ei dad yn un o sylfaenwyr yr achos Rhyddfrydol yn Nghaerfyrddin a Llanelli ? A pha wahaniaeth am hyny os yn ddyn egwyddorol, fel y dengys ei fod. Pwy oedd yn adnabod Syr Robert Peel pan yr etholwyd ef dros Cashel pan ddim ond un ar hugain oed ? A phwy yn bersonol adnabyddai Canning pan yr etholwyd ef dros New- port, yn yr Isle of Wight ? 'Doedd William Pitt yr ieuangaf ddim yn adnabyddus pan yr etholwyd ef i sedd wag ei frawd yn Sarum. A 'doedd gyda William Pitt yr hynaf ddim ond enw ei dad parchus pan yr etholwyd ef dros Appleby. Ie, dynion wedi ymladd brwydrau dros rhyddid yn y Senedd. Wele hwynt, os oeddynt yn anadabyddus pan yr oeddid yn ceisio ganddynt i weithio, dyma hwynt yn bre- senol yn enwau teuluaidd y dyddiau hyn—ie, yn hOllselwlrl Words' Rhyddfrydwyr Caerfyrddin a Llanelli, gan nad pwy fydd eich ymgeisydd llwydd- iannus, mynweh ef heb yr un iot na thipyn o Dori- aeth yn perthyn iddo. Dymunaswn weled y dydd na fuasai yr un Tori yn teyrnasu. Y mae y Toriaid a'r Eglwys wedi gorthrymu ein gwlad drwy yr oes- au—wedi ennyn fflamiau tin i losgi ein tadau, a chadw ein plant mewn cadwynau tynion. Yr ydym yn foddlon i'r Eglwys fwynhauei hun mewn cref- ydd gallem gymmuno gyda hi, gweddio trosti, a gwaeddi gyda hi I God save the Queen,' ddim ond iddi hithau waeddi God save the people;' ond byddai yn groes i'n cnawd a'n hysbryd i ganu gan- ddynt yr hyn a ganlyn:- May Church and State in union live,' &c. Y 'FLOWER SHow.Welefynegiad am yr un gyntaf a gynhaliwyd yn y dref hon, a throdd allan i'w disgwylwyr yn berffaith lwyddiant. Gwnaeth yr ysgrifenyddion anrhydeddus-y Parch. D. Wil- liams, Millbrook; y Parch. D. Morgan, Quay-street; C. E. Morris, Mount Pleasant; R. Brown, Ysw., St. Peter—ymdrechion egniol er ei gwneud felly. Ym- welwyd yn ystod y dydd a hi gan gan-noedcl o fon- eddigesau a boneddigion, y rhai a foddlonid yn fawr wrth weled arddangosfa natur. Y beirniaid oeddynt pen garddwr Dynevor Castle, a phen garddwr Sin- gleton, Abertawe. Gwasgarwyd y gwahanol wobrau fel ag y byddlonwyd pawb; Cafodd un boneddwr ei foddloni cymmaint, sef R. Pamall, Ysw., fel ag y mae wedi addaw 20p. erbyn y flwyddyn nesaf." Casglwyd 60p. oddiwrth yr arddangosfa eleni, y rhai a roddir at ddybenion da, Pe byddem yn chwanegu enwau y blodeu a'r buddugwyr, beth well fyddai y darllenydd o rhyw skeletons o enwau felly ymataliwn. UNIVEBSITY LLUNDAIN.—Y mae yn dda gennym C gly wed ac hysbysu fod Mr Richard Arthur, mab Mr J. N. Roberts, o'r dref hon, wedi myned yn llwydd- iannus ac anrhydeddus trwy y rhan gyntaf o arhol- iad y Vatrielflation yn- yr, University uchod. LLANSTEPHAN.—Y mae gwresogrwydd yr hin jra tynu cannoedd i'r lie dyfrhaol ysblenydd hwn. Yr oedd rhifedi troliau amaethwyr yno dydd Mawrth diweddaf yn rhywbeth yn syndod i'w gweled. Yr oeddynt wedi myned yno rhwng pedwar y boreu a dau y prydnhawn, fel na wyddai tref Caerfyrddin faint oeddynt yn iawn; ond wrth ddyfod adref yn y prydnhawn, taflwyd gwyr y dref i syndod wrth eu gweled yn dylifo i fewn yn un ffrwd barhaol am oddeutu dwy awr. Yr oedd yr olygfa yn Llan- stephan yn bleserus i'r pen—oddeutu 300 yn ym- olchi yr un amser ac yn yr un man, ac oddeutu yr un faint o wragedd a phlant mewn man arall. Y mae yn dda genn)m ddeall, er y nifer fawr oedd yn bresenol, na ddigwyddodd yr un ddamwain. MARWOLAETH DDISYMWTH.—Y mae yn ddrwg gen- nym hysbysu am farwolaeth Miss Mary Davies, Yscerhir. Yr oedd ar ymweliad a'i mabynghyfraith yn Trevaughan, gerllaw y dref hon. Dydd Sabbath bu yn yr addoliad cyhoeddus, ac ymddangosai yn ei hiechyd arferol. Oddeutu unarddeg o'r gloch y nos, clywodd ei mab hi yn ochain. Prysurodd yno i ymweled a hi, a chafodd hi yn farw. Cynhaliwyd trengholiad y Llun canlynol, pryd y dychwelwyd y rheithfam Cafwyd wedi marw.' Yr oedd yr ym- adawedig yn 63 mlwydd oed. RHYBUDD.~Y Sabbath diweddaf, aeth parti pur annuwiol o'r dref hon (y rhai yr ydym yn cuddio eu henwau rhageywilydd) i ymolchi i Danyrallt. Aeth un o honynt, yr hwn nid oedd fawr fedrusrwydd ganddo mewn dwfr, i ddyfnder mawr. Suddodd bedair gwaith, a thrwy fawr ymdrech y cafodd y rhai oedd ganddo ef allan, a bu y wreichionen fywydol bron ehedeg ffwrdd i'r byd anweledig. Wele rybudd i dorwyr Sabbath. Pa bryd y gadawa dynion eu drygioni ar ddydd yr Arglwydd ? LLAJJDILO.—Damtvain.—Dydd Mercher diweddaf, fel ag yr oedd cystadleuaeth yn cymmeryd lie rhwng Llandovery a Llandilo mewn chwareu cricket, di- gwyddodd i Mr H. Francis, pan yn brysur yn nghanol y chwareu, gael ei daraw a'r belen ar ei lygad, yr hyn allasai ddigwydd yn angeu iddo. Gweinyddwyd gan feddyg yn y man arno. Gosod- wyd gelod wrtho, yr hyn a esmwythodd lawer arno. Y mae y clwyf ar wellhad buan.-Cricydryti.

BRO MORGANWG. Dydd Iau a Gwener, Gorphenaf 30 a'r 31, bu cyfarfodydd urddiad y Parch. W. C. Davies, o Ath- rofa Aberhonddu, yn Zoar, Llantrisant, a Chastellau. Hyn fu trefn y gwasanaeth urddol:— Areithwyd ar Natur Eglwys gan Proff. Roberts, Aberhonddu; holodd y Parch. J. B. Jones, B.A., Penybont, y gof- yniadau i'r gweinidog ieuane;. ceiswd yr arwydd o ddewisiad yr eglwys, a derbyniad. y gweinidog gan y Parch. J. Davies, Taihirion; gweddiodd y Parch. J. Thomas, Aberdare; pregethodd y Parch. J. Williams, Castellnewydd, ar Ddyledswydd y Gwein- idog, ac ar Ddyledswydd yr Eglwys yn Zoar; y Parchn. J. Davies, Caerdydd, a J. Evans, Maendy, yn Nghastellau: Heblaw hyny, pregethodd y Parchn. L. Probert, Bodrugallt; J. Edwards, Pont- ygof; D. Thomas, Abercanaid; J. B. Jones, ao eraill. Mae gan Mr Davies gylch dymunol iawn. Boed ei oes yn faith, eilafur yn fawr, a'i lwyddiant yn amlwg. Adeiladwyd y Castellau gan fmieddwr' egltvysig yn yr ardal, a rhoddodd ef yn anrheg, flynyddau yn ol, i ychydig o aelodau o eglwys Annibynol Cymar. Addoldy bychan prydferth dros ben ydyw. Yn ddi- weddar, bu yr eglwys yn Nghastellau dan ofal y Parch. D. Stephen, Glantaf (gynt), a H. Oliver, Pontypridd (y pryd hwnw). Amlhaer eu rhif yn fuan dan- y weininogaeth. Yn. ETHOLIAD.—Mae yn dwrw a berw mawr yma yn nghylch yr etholiad dyfodol. Ceisio gwthio Mr Giffard (seinied darllenwyr y TYST yr enw fel pe wedi ei ysgrifenu Jiffard), Tory rhonc o'r, fath roncaf, i mewn i'r senedd, 3m lie Col. Stewart, aelod Rhyddfrydig dros bwrdeisdrefi deheuol MOrganwg. Ond dilys na fyn yr etholwyr mo hono. Er hyny, peidier cysgu mewn tawelwch. Nid oes un cast yn rhy frwnt a chnafaidd na chyflawna pleidwyr trais a gormes er ennill sedd seneddol o afael y Rhyddfryd- wyr. Defnyddient gyfoeth a seriw yn ddiarbed y tro hwn, canys eu cyfle diweddaf ydyw. Cofier hyny, a pharatoer yn gyfatebol ar gyfer yr ymdrech fawr sydd wrth y drws. Mae egwyddorion rhyddid wedi ennill tir annisgwyliadwy yn y tair blynedd diwedd- af. Mae rhyddid gwladol bron yn berffaith'; un gwth dda eto gyda'n gilydd, a chawn ryddid cref- yddolhefydifuddugoliaeth.Golieby(ldyl;i,o.

CLYDACH, DYFFRYN TAWE. Cynhaliodd Annibynwyr y He uchod eu cyfarfod blynyddol eleni ar y Sabbath a'r Llun, Gorphenaf 26 a'r 27. Am 10 bore Sabboth, pregethodd y Parch R. Thomas, Bangor, oddiar y geiriau Yr hwn ei hun a ddug eiu pechodau ni yn ei gorph ar y pren,' &c.; ar, ol y bregeth, gweinyddwyd yr Ordinhad n Swper yr Arglwydd gan weinidog y lie, yn cael ei gynnorthwyo gan y Parchn. D. Jones, Hermon, Sir Gaerfyrddin, ac R. Thomas; a gwledd rhagorol gafwyd wrth gofio'r cariad mawr. Am 2, pregeth- odd Mri Jones a Thomas; a'r un rhai wedi hyny am 6. Nos Lun am 7, pregethodd Mr Thomas ei hun. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol dda. Yr oedd y pre- gethau yn rymus ac effeithiol iawn,—ygwrandawyr yn lluosog, ac yn gwrando fel rhai yn methu peidio; a gobeithiwn y gwna y pethau da a wrandawsent les i'w heneidiau. Yr. oedd y canu hefyd yn dda odiaeth. Y mae canu da wedi arfer bod yn Clydach trwy y blynyddau, ond y farn gyffredin yw ei fod yn well eleni nag arferol. Y mae y gynnulleidfa yn ddiweddar wedi mabwysiadu Llyfr Tonau ac Emyn- au y Parch. E. Stephen a J. D. Jones, yr hyn sydd wedi effeithio gwelliant mawr yn nghaniadaeth y cyssegr. Y mae y llyfr mewn bri mawr yma,—tua chwech ugain wedi eu derbyn eisioes, a llawer eto yn ymofyn am danynt, ond heb eu cael. Tebygol mai areithfa Clydach a'i croesawodd gyntaf yn y de, os nad yn y gogledd hefyd. Y mae yn ddigon teil- wng i gael croesaw cyffredinol.

LLANNON. Traddodwyd darlith yn nghapel Llwyntegne nos Sadwrn, Gorphenaf 18, i gynnulleidfa luosog, gan Mr William- Harris, Llanelly, ar 'Mae'r byd yn gwella.' Cymmerwyd y gadair gan Mr D. Jenkins, yr hwn, wedi dyweyd ychydig eiriau, a alwodd ar y darlithydd at ei orohwyl. Dechreuodd trwy gyfeirio at arferion boreuol y Brytaniaid, a'u hoh-hain hyd yr oes bresennol. Nid wyf yn hoffi gor-ganmol- iaeth, ond credwyf fod y ddarlith hon yn sefyll yn y rhes flaenaf a ddarfu i mi wrando erioed. Byddai yn fendith i lawer cymmydogaeth yn Nghymru i fynnu ei chlywed, er mwyn symmud y rhagfarn sydd yn bodoli fod y byd yn gwaethygu. UNDEB CANU CYNNTJLLEIDPAOL.—Cynhaliodd ys- golion Bethania, Cefneithin, a Llwyntegne, eu cyf- arfod canu gynnulleidfaol eleni yn Llwyntegne, Gorphenaf 19, dan arweiniad Mr T. Phillips, Bryn. Cymmerwyd y gadair gan Mr D. Jenkins. Dech- reuwyd trwy ddarllen a gweddio gan Mr W. Jones, Railroad; yna cafwyd ton gan yr ysgolion; wedi hyny cawsom annerchiad gan Mr W. Hughes, Llan- elli. Canwyd drachefn, a chafwyd annerchiad gan Mr W. Jones, Ty'rgors, a Mr Anthony Bitten, Llanelly, yr hwn a ymaflodd yn ei waith yn feistrol- gar, a chawsom ddeall fod ymadroddi mor rhwydd ganddo ag ydyw i'r dwfr fynedtuagiw^ered; digon yw dyweyd iddo dailio yr holl gynnulleidfa trwy ei ddylanwad. Canwyd gan y gynnulleidfa, acyna cawsom annerchiad gan Mr W. Harries, a therfyn- wyd y cyfarfod trwy weddi. Am 6 ynyr hwyr, cymmerwyd y gadair gan Mr D. Jenkins. Cariwyd y cyfarfod hwn yn mlaen yn yr un dull. Annerchwyd y cyfarfod hwn gan:— Meistri W. Jones, Railroad; W. Jones, Ty'rgors; D. Jenkin, a Samuel Griffiths, Bristol. Ymadawodd pawb wedi eu llwyr boddloni.—Gwynfab.

LLANYMDDYFRI. YMWELIAD A LLANWETYD.—Ymwelodd Ysgol Sabbothol Salem, Llanymddyfri, a'r lie uchod, pryd- nhawn dydd Iau diweddaf. Cyn cychwyn, anrheg- wyd y plant a the a bara brith gan D. Williams, Ysw., a Mr J. Williams, Malster—hen arolygwr yr ysgol, yn nghyda'i olynydd. Bu tua 300 yn cyf- ranogi o'r te a'r bara brith; pa un oedd wedi cael ei goginio gan foneddigesau medrus Salem. Eu gwell mi warrantaf nid oes i gael. Ar ol hyn, aethant yn orymdaith'i'r orsaf, i gael ymweled a chyrchfan' pobloedd, sef Llanwrtyd. Wedi treulio amryw oriau yno i ymddifyru yn mysg yr ymwelwyr, dych- welwyd yn ol yn lion a llawen, wedi treulio prycl- nhawn o adloniant i gorph a meddwl, heb fod dim ar a wyddom ni yn anweddus. Gobeithio y bydd hyn yn arferiad barhaol o hyn allan yn Salem. Deallwn fod ein cyfeillion y Methodistiaid yn bwr- iadu myned am drip i Llandeilo cyn hir. GALWAD I WEINIDOG.—Y mae yr eglwys Anni- bynol a ymgyferfydd yn Salem, yn y dref hon, wedi t rhoddi galwad i'r Parch. W. J. Davies, gweinidog presennol Salem, Coedgruffydd, Ceredigion, i ddyfod yn weinidog arni hi; ac yntau wedi ei hateb yn gadarnhaol. Bwriada ddechreu ar ei weinidogaeth yma yn fuan.. Gobeithiwn y bydd bendithion fyrdd yn canlyn yr undeb hwn. GALWAD ETO.—Y mae y Parch. E. Jones, Llan- gadog, wedi derbyn galwad unfrydol oddiwrth hen eglwys barchns Dolgellau. Nid ydym yn gwybod pa un ydyw Mr Jones yn bwriadu myned a'i peidio. ond gwyddom hyn, nad yw yr eglwysi sydd o dan ofal Mr Jones yn bresennol, yn nghyda'i frodyr yn y weinidogaeth, yn foddlawn i'w golli o'r gym- mydogaeth. DAMWAIN TRWY DAN.—Llosgodd amaethdy o'r enw Blaencwm yn ulw nos Sadwrn diweddaf; ac yn fwy na'r cyfan, llosgwyd hen wraig oedd yn ddam- weiniol wedi troi i mewn, i farwolaeth. Nid ydym ni ar hyn o bryd yn gwybod y manylion ynghylch y ddamwain dorcalonus, ond pa fodd bynag, cydym- deimlwn yn fawr a William Williams yn ei brofed- igaeth chwerw.—Y mae y golled yn fawr.Syl- wedydd.

SIOls, GER TREFFYNNON. Gorphenaf 27, cynhaliwyd Te Party yii y Ile uclio(I i'r Ysgol Sabbothol a'r holl gynnulleidfa, pryd y cafwyd gwledd ddanteithiol yn rhad ac am ddim. Ar ol gwneuthur cyfiawnder a'r te a'r bara brith, cafwyd cyfarfod yn yr hwyr ar 'Werth yr Ysgol Sabbothol,' ac areithwyd yn ddoniol ar y pwngc gan T. Humphreys, Ysw., Mr T. Jones, Mr R. Phillips, Mr Daniel Roberts, a'r Parch. J. Jones, gweinidog y lie. Y Ladies a gymmerodd ofal y te party oeddynt Mrs Barker, Lily House; Mrs Jones, Highbrook Farm; Mrs Williams, Tre-eden-owen; a Mrs Williams, Fynnonoswallt.—E.- S. B.

BETHLEHEM, LLANHARAN. Cynhelir cyfarfod urddiad Mr J. W. Morris, o Normal College, Abertawe, yn y lie uchod, ar y Mawrth a'r Mercher, y 18fed a'r 19eg cyfisol. Y cyfarfod cyntaf i ddechreu am 6 nos Fawrth, a dydd Mercher am 10, 2, a 6. Bydd yn lion iawn gan yr eglwys a'r gweinidog ieuangc gael presennoldeb holl weinidogion y cyfundeb ac ereill ar yr achlysur. Bydd cerbydau yn cyfarfod y trens cyntaf boreu ddydd Mercher yn ngorsaf Pencoed a Llantrisant, er mwyn cyfleusdra i'r gweinidogion.

BLAENAU FFESTINIOG. Yn mhlith gwelliantau teithiol yr ardaloedd hyn nid dibwys feddyliem fydd cwblhad y gwaith da a ddechreuwyd ar Dollffordd o Bettws y coed i Ffes- tiniog. Y maent wrthi o ddifrif ger y Bonthaiarn a Thau'rallt, ae y mae'r g-wellhacl yn deilwng o'r gan- moliaeth wresog hono all Cymro roddi., Bu cryn lawer o fasnachu rhyngom ni a Llanrwst y blynydd- oedd gynt, amser y I bla-w,d cartref;' ac yma y prynai y bobl onest gyfrifol eu gauaf-gynenwad 0 flawd ceirch, &c. Buasem ni y genedl liosog hon wedi estyn y goes er's llawer dydd pe yn gorfod ym- ddibynu ar gyflenwad Llanrwst yn unig. Mae'r peiriaiinau tan ar dir a dwr wrthi hyd duchan yn cario ini, a" Mrs Masnaeh Rydd ar ei hegni yn ein diwallu. Druan o'r hen ffordd glonciog, arw, ac aflerw. Ni a'i hanrhydeddwn yn ei henaint, drwy ei phriodi a'i gwell, a rhoddwn iddi gynnysgaeth y ddau doll- borth i fyw o hyn allan. Dyledus ydym am hyn i'r boneddigion caredig J. W. Greaves, Ysw., S. Hol- land, Ysw., ynghyda chwrnni y London and North Western Railway. Buasai ein llawenydd yn fawr ryw 20 neu, 30 mlynedd yn ol am gael y fath ffordd, ond erbyn hyn braidd y try ein cywreinrwydd cyffredinol i edrych arni. Peth mwy a chyflymach i ni. Rheilffordd y Bettws i ni neu reilffordd y Bala, yn lie ryw linyn main, dytlwareil tren,' fel rheilffordd Porthmadog a'r Blaei-iau.-Gohebydd.

CANOLBARTH PENFRO. Darlith ar John: Howard'—A draddodwyd yn Ysgoldy Maenclochog, nos Iau, Gorphenaf 30ain, 11 gan Mr Lewis, o Bank Walters, Hwlffordd. Cym- merwyd y gadair gan Mr Walters, vicar y lie. Tyst- iolaeth un boneddwr yno oedd ei bod y ddarlith oreu a glywodd erioed trueni fod.y fath hvy wedi ei gosod o'n blaen yn Saesneg. ■ Blodeu'r ()e$.—Mae- byddin wedi ei chrynhoi yn Woodstock trwy lafur y Parch. J. Davifes. Cynhal- iwyd y cyfarfod cyhoeddus cyntaf nos Wener, Gor- phenaf 31ain. Rhoddwyd gwledd i'r aelodau yn y prydnhawn gan T. Harries, Ysw., Castellhenry. Am 6 o'r, gloch, rhoddasant hwythau fel ad-daliad wledd i ninnau. Canwyd ac adroddwyd darnau, jjwrpasol gan y plant yn dda dros ben. Cafwyd areithiau campus gan Thomas Evans, Richard Lewis, John Lewis, a James Morris. Cawsomeinanrheoiiathair neu bedair can, ac adroddiad o Moses bach gan ferch fechan o sir Aberteifi. Dangosodd amryw o honynt fedr a thalent wrth ganu ac areithio. Tysteb.-Mae rhai pethau ac amgylchiadau yn deilyngach o sylw a chyhoeddusrwydd na phethau ereill, ac nid y lleiaf teilwng yw yr un dan sylw. Preswylid un o amaethdai bychain Castellhenry gan gigydd o'r enw Caleb Morris. Bu am dymmor yn aelod o'r gymdeithas grefyddol yn Silo, ac yn ddefnyddiol gyda'r Ysgol Sabbathol, ond trodd allan yn feddwyn; trwy ei ddrygioni a'i ddrwg arweddiad, aeth yn bla ac arswyd yn yrardal. Ond llwyddwya i'w ddwyn i brawf am un o'i ladradau, ac anfonwyd ef i'r ysgol am bum mlynedd i ddysgu gonestrwydd. Teimlasom ein rhwymau tuag at Mr Thomas, Tuf- ton Arms, am ei allu a'i ddiysgogrwydd yn nygiad y fath adyn direidus i brawf am ddwyn ei ddefaid, a chyflwynwyd iddo fel cyd»abyddiaeth oriadur a chadwyn arian. Cafodd John Davies, heddgeidwad Maenclochog, rywfaint o arian fel i dalu'r travelling expenses yn cael allan lle'r aeth y defaid, ac agorwyd tanysgriflad arall er ei bresantio a silver mounted walking stick am ei fedr a'i ddiwydrwydd. Gobeithio bydd dangoseg o'r fath yn attal drwgweithredwyr yn eu haerllugrwycld.-Athan -Dyfed.

CARMEL, FOCHRIW. Cynhaliodd yr eglwys gynnulleidfaol a gyferfydd yn y lie uchod ei gwyl de flynyddol ddydd Llun, yr 2Qfed 0 Orphenaf, pan yr yfodd tua 1,000 o ffrwyth y ddeilen ddu. Am 7, cynhaliwyd cyfarfod cystadleuol. Cymer- wyd y gadair gan Mr J. Meredith. Arol cael an- erchiad gan y cadeirydd, cafwyd cystadleuaeth mewn canu unrhyw alaw Gymreig, gan fechgyn o dan 15 oed. Goreu, un o gor Penwern. Cystadleuaeth ar ganu Solo Basso. Goreu, Mr Ja. Adrodd' YTy'ar dan.' Goreu, un o Ferthyr. Can gan Eos Morlais, yn hynod swynol. Araeth ar Ddyn.' Amryw yn cystadlu. Goreu, un o'r Gwernllwyn. Unrhyw alaw Gymreig i ferched. Amryw etto yn cystadlu. Goreu, un 0 gor Penwern, Dowlais. Canu hen don. Goreu, Mr Rees Williams, Fochriw. Cystadleuaeth ar ganu Bavaria. Dau gor yn cystadlu, sef cor y Gwernllwyd a chor Adulam, Merthyr. Rhanwyd y wobr rhyngddynt. Beirniad yr adrodd a'r araeth oedd Mr Robert Thomas, Gosen, Rhymni. A beirniad y canu oedd Mr Robert Rees, Bethania, Dowlais. Ar ol talu cliolch i'r cadeirydd ac ereill oedd yn haeddu diolch am eu ffyddlondeb yn gweini gyda y te, ymadawodd pawb wrth eu bocld.ffirgiv)it.

DOWLAIS. Pwngc cyffredinol y Ile hwn ar yr adeg bresennol ydyw yr etholiad, sef pa ddau o'r tri ymgeiswyr fydd yn llwyddiannus o gael myned tua'r senedd dros fwr- deisdref Merthyr ac Aberdare. Y dyb fwyaf cyff- redin ydyw mai y cldau Henry fydd i mewn. Y mae yma weithio a siarad o blaid pob un o honynt, a chynnelir cyfarfodydd yma a thraw gan bob plaid. Gobeithio y bydd i Dowlais a'r cylchoedd fod yn ddoeth yn eu dewisiad, ac y bydd' iddynt ddanfon dynion a fydd yn. glod ac yn anrhydedd i ni fel gwlad a chenedl. Mr Henry Jtichard.—Cynhaliwyd yr ail gyfarfod cyhoeddus mewn perthynas i danfon y gwr hwn i'r senedd dros fwrdeisclrefi Merthyr ac Aberdare nos Fawrth, Gorphenaf 28ain, yn yr Ysgoldy newydd, pryd yr oedd yr ystafell eang hon wedi ei gorlenwi. Bwriadwyd cynnal y cyfarfod hwn yn yr awyr agor- ed ar y Tip; ond gan fod argoelion gwlaw, tybiwyd mai gwell fyddai ei gynnal yn y man dywededig. Llywyddwyd y cyfarfod gan y Parch. Jenkin Jones, capel Ifor, a chafwyd anerchiadau ardderchog gan y Parchcdigion canlynol: -J. Evans, Bethania; J. Davies, Penywern; O. W. James, Hebron; H. Wil- liams, Siloh a Meistri H. Davies (siaradodd hwn yn Saesneg), W. Owen (Ap Brutus), W. Morgan, Pant; a James Davies, Collier. Cafwyd cyfarfod rhagorol -yr areithwyr yn eu hwyliau goreu, ac yn siarad gyda'r teimlad a'r ysbryd mwyaf penderfynol, nes ennill y gymmeradwyaeth uchaf oddi wrth y gwran- dawyr. Pasiwyd hefyd amryw benderfyniadau o blaid cynnorthwyo Mr Richard, ac i'r dyben hwnw, bydded i ni gael, fel y dywed y Sais—All hands upon deck. Mr H. A. Bruce.—Y nos lau canlynol, darfu ein haelod presennol Mr Bruce (yr hwn sydd wedi bod am yspaid o 16 o flynyddoedd yn aelod sentddol dros fwrdeisdrefi Merthyr ae Aberdare), anerch ei ethol- wyr yn yr Ysgoldy newydd. Llywyddwyd y cyfar- fod gan G. T. Clark, Ysw. Wedi i Mr Bruce am yspaid maith o amser draethu ei olygiadau arbethau seneddol, &-c., yr hyn a wnaeth mor fedrus nes der- byn cymmeradwyaethau uchel oddi wrth y gwran- dawyr, galwodd y cadeirydd ar ryw rai o'r dorf fel g-weithwjrr i ddyfod yn mlaen i roddi anerchiad, pryd yr aeth Mr W. bwqn (Ap Brutus) yn mlaen, ac a siaradodd yn uchel am Mr Bruce fel un ag sydd wedi gwneuthur llawer dros ein gwlad. Wedi hyny, caf- wyd anerchiadau byr gan y Parchedigion J. Davies, Penywern, J. Bowen, Horeb, Penydarran, Jenkin Jones, Capel Ifor, O. W. James, Hebron, a Mr H. Davies, Grocer. Pasiwyd hefyd y penderfyniad canlynol:—'Fod y cyfarfod hwn yn ymrwymo i wneuthur pob ymdrech er dychwelyd Mr Bruce i'r senedd dros fwrcleisdref Merthyr ac Aberdare am y flwyddyn ddyfodol.' Terfynwyd y cyfarfod trwy roddi tair bloedd i Mr Bruce, a thrwy roddi y diolch- garwch arferol i'r Uywydd. Damiuain dydd Iau diwedd- af, daeth benyw o'r enw Mary Williams, yr hon oedd yn gweithio yn agos i'r Cast house, i gyfarfod a'i diwedd ar unwaith, trwy rywfodd neu gilydd syrthio o dan drucks mawrion, pa rai oedd yn ei phasio ar y pryd. Damwain Anyeml trivy 'esge-idmdm.—Tva yr oedd Gwyddel o'r enw James Donoghue yn myned at ei orchwvl boreu ddydd Gwener diweddaf gyda'r peir- iant i Vochriw, darfu iddo neidio allan o'r truck cyn i'r peiriant sefyll, a'r canlyniad fu iddo syrthio dan y trucks, nes iddo dori ei ddwy glun. Dywedir nad oedd ond ryw ychydig o gnawd yn dal un o honynt, a bod y llall wedi ei briwio yn druenus. Er i'rtruan gael cyrhaedd gartref i'w letty yn fyw, ni fu ond ychydig oriau cyn i angeu ddyfod, gan roddi terfyn ar ei ddirfawr boenau. Gobeithio y bydd yr am- gylchiad hwn yn foddion i rybuddio ereill rhag gwneuthur yr un peth.-Golwbydd.

■ TOWYN. Mawr yw y cyrchn sydd yma y dyddiau hyn, fel y mae braidd yn anhawdd i wr dieithr gael lie i roddi ei ben i lawr. Yn mhlith y teulu, daethum innau yma am dro, er mwyn newid awir, fel y bydd pobl garedig Sir Feirionydd yn arfer" dyweyd. Un o'r perhau cyntaf a dynodd fy sylw wedi dyfod i'r dref, fel ei gelwir, oedd yr hysbysiadau ar y miir- iau am ddyfodiad Cranogwen yma i ddarlithio ar ,,Gymru, ei chrefydd a'i haddysg.' Penderfynais, heb ymgynghori a chig a gwaed, y mynwn gael ei chlywed, os byddwn byw ac iach. Boreu dydd Llun, daeth yma lu mawr o bobl a phlant gyia y tren o gyfeiriad Aberdyfi. Dywedai rhai mai dau gor oeddynt, dywedai eraill mai dwy Ysgol Sabbothol oeddynt o rhywle na waeth pa le. Yr oeddynt yn rhedeg i'r mor fel gwnhingod i eithin, ond daethant allan i gyd yn fyw ac yn iach. Yn y prydnhawn, aethant i chwareu; a chyn iddynt ym- adael, ymgynnullasant i gynnal owrdd canu ac areithio, ar lan y mor. Canwyd yno amryw ddaru- au yn lied wych ar y cyfan, ond yr oedd yr areithic yn gochach na 'hen gath goch yr offeiriad gynt.' Wei, saith o'r gloch a ddaeth, ac ymaith a fi tua'r capel i gael gweled a chlywed Miss Rees. Cymmer- wyd y gadair gan W. Williams, Ysw. Y peth cyntaf a wnaeth y cadeirydd oedd galw ar ddyn tal a pharchus yr olwg amo i ddod yn mlaen i ddech- reu. Bu y boneddwr, pwy bynnag oedd efe, yn lied hir cyn dyfod; a phe buasai heb ddyfod eto, ni bu- aswiiyn gweled dim bai amo. Pwy eisieu dechreu sydd yn y cyfryw gyfarfodydd ? Cawsom annerch- iad da iawn gan y cad eirydd yn y dechreu, end Miss Rees aeth a fy sylw ac a swynodd fy nghalon. Cur- ais fy nhraed a'm dwylaw amryw weitliiau yn ystod y cyfarfod, ond yr oeddwn yn ceisio cadw fy nerth erbyn y diwedd, pan elid i dalu diolchgarwch i'r ddarlithyddes, a'r cadeirydd; ond er fy mawr siomed- igaeth, pan yr oeddwn wrth y gwaith o osod fy nhraed am dwylaw mewn cywair priodol i guro, dyma rhywun yn codi i fynu ac yn dyweyd mai y diolchgarwch goren a ellid roddi ar y pryd oedd canu pennill; ac felly mi gollais y chance i roddi cheers iddi yn y diwedd, yr hyn a'm gyrodd braidd o'm hwyl. Rhoddais cheers iawn iddi boreu dranoeth, drwy guro dwylaw ar lan y mor, ond nid oedd neb ond y mor a minnau yn y cwrdd hwnw. Ac felly yr wyf am gyflwyno fy niolchgarwch iddi drwy gyfrwng y TysT,-ac i'r cadeirydd hefyd. Yr oeddwn yn rhyf- eddu fod y cynnulliad mor fach, pan y mae cymmaint o bobl yn y dref. Ond pwnc mawr y dyeithriaid yma ydyw myn'd at y mor, a phwnc pobl Towyn ydyw gweini arnynt, er mwyn cael tipyn o'uharian. Os daw Miss Rees yma eto ryw dro, gobeithio y daw mwy i'w gwrando, ac y bydd iddynt ofalu am oleu- ni yn brydlon, a chadw llai o swn wrth y drysau, a dysgu canu dipyn yn well, rhag cywilydd.—Ym- welydd.