Y Tyst Cymreig

HELAETHIAD Y < TYST.' Nid oes angen galw sylw eiu darllenwyr at helaethiad y TYST-mae y fltaith o flaen eu llygaid yn y rhifyn hwn. Mae wedi bod yn gryn lawer o lafur a thraul ychwan- egol i ni; ond y mae y gefnogaeth gref ydym wedi gael, a'r gymmeradwyaeth uchel sydd wedi bod i'n gwasan- aeth hyd yma yn ddigon o warantiad genym na adewir ni yn golledwyr yn yr hyn a wnaethom. Cychwynwyd y TYST yn hollol oddiar amcanion cy- hoeddus i wasanaethu ein henwad a'n cenedl. Wrth reswm nid oeddym yn barod i fod yn golledwyr; ond nid elw oedd yr amcan cychwynol; ond cael papur o nodwedd uchel i wasanaethu egwyddorion rhyddfrydig mewn gwladyddiaeth; a meithrin ysbryd boneddigaidd a diragfarn mewn crefydd.-Pa mor bell yr ydym wedi gwneyd hyny hyd yma, gadawn i'n darllenwyr farnu. Ni byddai yn weddus i ni ganmol ein hunain, ym- ffrostio yn wir nid yw fuddiol." Mae pob dyn o chwaeth yn ffieiddio hunanganmoliaeth. Nid ydym wedi udganu o'n blaen o'r dechreuad, ac nid ydym am wneyd. hyny yn awr—ond caiff yr HANER CAN' rhifyn sydd wedi ym- ddangos leiaru drosom, ac yr ydym yn foddlawn sefyll neu syrthio wrth eu tystiolaeth hwy. Y cwbl ddywedwn ydyw y gwnawn ein goreu rhag llaw fel yr ydym wedi gwneyd hyd yma; a hwyrach, gyda phrofiad, ein bod wedi dysgu rhywbeth, fel y gellir disgwyl i ni wneyd yn well o hyn allan. Bydd pawb sydd wedi bod a Haw mewn gwneyd y TYST i fyny hyd yma, gydag ef yn y dyfodol; ac yr ydym, oblegid y bydd genym ychwaneg o le, wedi sicr- hau gwasanaeth nifer o lenorion galluog, nad ydynt wedi bod yn gohebu i ni hyd yma. Bydd genym fwy o le o hyn allan i newyddion Cymreig; er nad ydym am i neb o'n gohebwyr gymeryd mantais ar hyn i'n beichio a hanesion meithion-digon o amrywiaeth sydd yn fwyaf cymeradwy mewn newyddiadur. Ond yr ydym am roddi y rhan fwyaf o'r lie ychwanegol sydd genym i hanesion gwladol, cartrefol a thramor. Ychydig iawn o bobl sydd yn cymeryd dyddordeb mewn man gwerylon personol. Mae gormod o lawer o'r fath bethau wedi bod yn ein llenyddiaeth Gymreig. Mae pawb wedi blino amynt, ond gwehilion y bobl; ac nid ar gyfer y rhai hyny y bwriadwyd y TYST, ond ar gyfer y rhai sydd wedi llwyr ddiflasu ar y fath bethau. Yr ydym, hyd y gallem, wedi cadw pob sothach o'r fath allan; ac yr ydym yn penderfynu bod yn llawn mor ofalus, ac yn fwy gofalus rhag gollwng dim o'r fath i mewn. Mae cwestiynau pwysig iawn, yn wladol a chym- deithasol, yn cynhyrfu y byd yn y dyddiau hyn; ac addysgu ac addfedu meddyliau eu darllenwyr yn y materion hyny ydyw" prif orchwyl newyddiaduron. Erfyniwn am help a chydweithrediad ein holl ohebwyr ffyddlon i wneyd y TYST y peth y teimlai pawb ddylai newyddiadur fod. Yr ydym yn ddiolchgar iawn i'n dosparthwyr, y rhai a'u harchebion ychwanegol a'n cynorthwyasant i ddyfod i benderfyniad i wneyd yr helaethiad. Byddwn yn disgwyl clywed yn fuan oddiwrth y rhai nad ydynt wedi anfon atom hyd yma. Anfoner yr archebion oil i Mr. Arthur Rowlands, 19, Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool. Mae y cyfarwyddwyr wedi cymeryd yr argraph-wasg yn eu llaw eu hunain, ac wedi sicrhau gwasanaeth Mr Rowlands, i arolygu y swyddfa. Byddwn yn sefyll yn yr un berthynas a'r TYST ag o'r blaen; ond gyda chyn- orthwy ychwanegol, yr ydym yn hyderu y gallwn ni ei droi allan yn fwy effeithiol. Derbynied ein holl gefnogwyr ein diolchgarweh mwy- af diffuant. Mae eu gwasanaeth wedi bod yn hyf- rydwch i ni, a gobeithio fod ein gwasanaeth ninnau wedi bod felly iddynt hwythau. Y GOLYGWYR. O.Y.—Er mwyn cael hanes y Gynnadledd ddydd Mercher, a chyfarfod MR. BRIGHT yn yr hwyr, ynglyn a'r Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig, gwyddom y goddefir i ni fod ddiwrnod yn ddiweddarach yr wythnos hon eto.

CHARGES FOR ADVERTISING IN THE WELSH WITNESS. For six lines and under Is. 6d. each insertion. For every additional line 3d. Long or continued Advertisments subject to special contract. TELERAU AM HYSBYSIADAU. C)hwel llinell a than hyny Is. 6ch. y tro. Am bob liinell ychwanegol 3c. Hysbysiadau am chwarter blwyddyn a throsodd am briaiau llawer is. CLARENCE PAINT AND OIL MILLS. GP. LOCK & CO., SHIP-CHANDLERS « AND MARINE ENGINE STORES, PAINTERS, PLUMBERS, AND GILDERS, 25, DUBLIN-STREET, LIVERPOOL. LUBRICATING and BURNING OILS, TALLOW, WASTE, and every description 01 SHIPS' STORES, always on hand. N. B.—Anti-Fouling Compositioa Lw Coating Ixea ghi]De Bottoma to. Alia PROMPT CASH TO V Ay t9 1 EXDonsecuiity of Freehold, r cr.Soh id or Copyhold Property, by Perroav ent Bui.ldin? So'cle'Jea, i suras to suit b rro« ers, witft moderate h'gai :-hs.^es — Applv to Josiah Hos ing, 33, Brunswick i;'i-.ild- i, go. Bra s-.vie-street, LiverpooL 12jl31de

AT EIN GOHEBWYR. Robert Williams, 16, West Parade, Rhyl.—Y mae y cyfaill yma yn gwadu mai efe yw awdwr ynodiadau gan "Pererin" yn ein rhifyn diweddaf. Os yw hyn yn fantais iddo ef, nid yw o bwys yn y byd i ni. Y mae efe yn flangellu "Pererin" yn ffymig, am fod yn "anweddus ac anfoneddigaidd." Howel Hopkins,- Derbyniasom eich henw priodol, ac yr ydym yn ddiolchgar i chwi am gynnyg i ni ddalenau o'ch dyddlyfr—ond rhaid i ni eu g-wrthod gyda phob dyledus barch, gan fod "Pererin" wedi addaw ein gwasanaethu yn y llwybr yna. Undeb Cerddorol Whitland.—Mewn atebiad i'n ym- holydd a'ry mater yma yr wythnos diweddaf, dywed y Parch. Simon Evans, Hebron.—" Ffurf- iwyd yr Undeb uchod yn Llanboidy, Mawrth 4, 1863, dan arolygiad ac arweiniad y Parch. W. Thomas, Whitland, a chynhaliwyd ei gyfarfodydd fel y caiilyn:-l. Henllan, Awst 1863. 2. Glan- dwr, Ionawr 1864. 3. Nebo, Awst 1864. 4. Llan- boidy, Ionawr 1865. 5. Henllan, Awst 1865. 6. Glandwr, Chwefror 1866. 7. Llwynyrhwrdd, Hydref 1866. 8. Nebo, Chwefror 1867. 9. Soar, Hydref 1867. 10. Pisgah, Mai 1868. Y mae y cyfarfod nesaf i fod yn Llanboidy."

GLANIAD Y PARCH. D. PRICE, NEW- ARK, (GYNT 0 DDINBYCH). Bydd yn dda gan filoedd ddeall fod yr anwyl Mr Price, wedi cyraedd yn ddiogel i'r Hen Wlad gyda'r City of Paris, ddydd Mawrth diweddaf. Yr oedd awydd mawr yn mysg lluaws yn y dref hon am gael golwg ar y gwyneb swynol, a welwyd am oddeutu deg mlynedd ar hugain yn mhwlpudau Cymru. Ar y Prince's Landing Stage, ychydigwedi haner dydd, yr oedd y Parchn J. Thomas, Tabernacl; ac H. E. Thomas, Birkenhead; a Meistri George Owens, Old Church Yard; Rees Rees, Egerton-st.; Thomas Lloyd, Falkner-st.; Thomas Jones, Scotland-rd.; C. R. Jones, Llanfyllin, a llaweroedd eraill o feibion a merched yn disgwyl yn bryderus am ei ddyfodiad. Caed ar ddeall na chyrhaeddai yr agerddlong am awr neu ddwy beth bynag, ac ofnid weithiau nad allai groesi y bar mewn pryd i allu cyraedd cyn yn hwyr y nos. Wedi deall hyn ymadawodd amryw. Ond oddeutu chwarter wedi un, daeth rhai yn ol i gael gwybodaeth sicr, a chyda hyny dyma y City of Paris yn dod yn fawreddog i'r golwg. Daeth y llythyr- glud i mewn oddiwrthi, ac yna cychwynodd y tender yn ol i ymofyn y teithwyr, ac yn hono aeth y Parch H. E. Thomas, a Mr Rees Rees. Fel y neshai Mr T. at yr agerddlong, edrychai yn bryderus am Mr Price. Methai ei weled. Ofnai nad oedd wedi dod. Ond gwelai Mr Parry (mab yn'ghyfraith Mr Price) yn gwenu yn siriol arno. Gwybu fod yr ymwelydd hoffus ar y bwrdd. Yr oedd Mr Parry, a'i briod, (anwyl Jane Mr Price), a'r Bardd Aled wedi myned gydag ymweliad cyntaf y tender a'r agerddlong. Wedi i Mr Parry ganfod Mr T., rhedodd i mewn i ymofyn Mr Price. Dyna fe i'r golwg. Craffai y ddau ar eu gilydd, a theimlent rhyw lwmp yn eu gyddfau. Neidiodd Mr T. ar fwrdd yr agerddlong- ysgydwyd llaw, ond methwyd dyweyd gair am funud neu ddau. Gwenid ac wylid. Ysgydwyd llaw a David, (unig fab Mr P.) yr hwn a adawodd yr Hen Wlad yn blentyn pum mlwydd, ond sydd yn awr yn llangc llyfndew unarbymtheg oed. Wedi cael luggages amryw o'r teithwyr i'r tender, cyfeiriwyd tua'r Landing Stage. Wrth nesu ati gwelem Dr Rees, Mr Ambrose, Porthmadog; Mr D. Davies, Catherine- street; a Mr C. R. Jones, yn nghyd ag amryw eraill (yr oedd y Parchn J. Thomas, ac N. Stephens, a'u holl egni yn parotoi at gyfarfod Bright, ac yn gwylio ysgogiadau y Tories, ac yr oedd y Parch W. Roberts oddicartref), nid oedd modd dyweyd dim gan gymysg deimladau, ond ysgwyd llaw. Mewn gwirionedd yr oedd gweled Rees ac Ambrose a Price yn ysgwyd llaw heb ddyweyd nemawr air yn farddoniaeth fyw. Anfonwyd Mr Price mewn cab i Spellon-lane, i gar- tref clyd ei anwyl ferch. Aeth y Parchn J. Thomas, N. Stephens, ac H. E. Thomas ato yn mhen tipyn. Bydd yn pregethu y Sabbath mewn tri o gapelau Liverpool, ac yn darlithio nos Lun yn y Tabernacl Newydd, Netherfield-rd. Wedi hyny a i Gymanfa Coedpoeth, oddiyno i ddarlithio yn Ninbych nos Wener, lie yr erys dros y Sabbath; oddiyno i Rhos, a Rhosymedre, ac i Penybont at y Sabbath, wedi hyny trwy Lanfyllin i gymanfaoedd Llanbrynmair a'r Bala. Gobeithio na chaiff ei ofer weithio. Nid yw mor gryf ag y bu. Edrychai yn deneu a gwywedig iawn ar ei ddyfodiad cyntaf o'r llong, ond yr oedd hyny i'w briodoli yn fawr i ryw hen het oedd ganddo. Cydgondemniwyd hi, fel y caiff ei halltudio am ei hoes oddiar ei ben. Wedi iddo ymdrwsio, edrychai yn bur debyg fel yr oedd un mlynedd ar ddeg yn ol, ond ei fod yn llawer iawn teneuach, a pha ryfedd, gan iddo gael, 'y cryd'—nid natur y cryd, yr hwn a'i tynodd haner can' pwys i lawr. Disgwyliwn y gwna ymweliad a Chymru ei wneyd yn wr cryf a llyfndew eto.

CYMANFA Y METHODISTIAID CAL- FINAIDD YN LIVERPOOL. Fel y mae yn arferoler's llawer blwyddyn yn awr, cynnaliodd y Methodistiaid Calfinaidd eu Cymanfa flynyddol yn y dref hon y Sabbath a'r dydd Llun diweddaf ac mor bell ag y gallwn faruu, yr oedd nifer y gwrandawyr lawn cymaint ag a welwyd yn ymgasglu yma erioed i'r cyfarfodydd. Yr oedd y tywydd hefyd yn hyfryd, ac arwyddion fod llawer- oedd yn mwynhau y cyfarfodydd cyhoeddus a neill- duol. Dechreuwyd y cyfarfodydd nos Wener diweddaf, pan y traddodwyd pregethau yn y capel ysplenydd sydd newydd ei agor yn Prince's Road, ac hefyd yn nghapelydd Fitzclarence Street a Bootle.. Boreu dydd Sadwrn, ymgyfarfyddodd pwyllgor gweinyddol Cymdeithas Genhadol Dramor yr enwad yn nghapel Chatham Street; ac yn y prydnawn cynnaliwyd cynnadledd o weinidogion a henuriaid yn nghapel Fitzclarence Street. Yn y cyfarfod hwn adolygwyd sefyllfa yr amrywiol eglwysi yn y dos- barth hwn, a rhoddwyd hanes dyddorol iawn am sefyllfa yr eglwysi Cymreig perthynol i'r Method- istiaid Calfinaidd Cymreig yn yr Unol Daleithiau gan y Parch David Harries, o Ohio, a'r Parch William Hughes (gynt o Birmingham, a chyn hyny o Lanfair talhaiarn) Racine, Wisconsin; a rhodd- wyd gwrandawiad astud a derbyniad caredig a chalonog i'r naill a'r llall. Traddodwyd pregethau yn yr hwyr yn nghapelyddd Pall Mall, Chatham Street, a Netherfield Road; a'r Sabbath canlynol, cynnaliwyd gwasanaeth crefyddol trwy y dydd yn yr holl addoldai perthynol i'r enwad yn Liverpool a'r gymmydogaeth. Borcu dydd Llun, am hanner awr wedi naw o'r gloch, cynnaliwyd y seiat fawr,' fel y gelwir hi, fel arferol, ond y tro hwnyn y Philharmonic Hall; ac yr oedd y neuadd eang yn orlawn yn mhell cyn yr amser appwyntiedig i ddechreu. Cymmerwyd y gadair gan y Parch Henry Rees, a chynnorthwywyd ef gan Dr Edwards, Bala; Dr Phillips, Ilenffordcl; y Parchedigion David Howells, Samuel Jones, a Thomas Levi, o sir Forganwg; Daniel Jenkins, o sir Fynwy; Thomas Edwards, o sir Aberteifi; Robert Hughes, a Hugh Jones, o sir Fon Evan Williams, Thomas Owen, Robert Roberts, a William Jones, o sir Gaernarfon; Roger Edwards, o sir Flint; Owen Jones, a William Davies, o sir Feir- ionydd; T. J. Wheldon, a William Jones, o sir Drefaldwyn; William Hughes, Racine, Wisconsin, a David Harries, &c., &c. a'r Parchn. R. Lumley, Owen Thomas, John Hughes, T. Charles Edwards, M.A., W. D. Lewis, M.A., a J. Williams, o Liver- pool. Wedi darllen rhan o'r Beibl, canu mawl, a gwedd- io, galwodd y Cadeirydd ar Mr Samuel Jones, yr Y sgrifenydd Cyffredinol, i ddarllen yr Adroddiad Ystadegol a Chyllidol am y flwyddyn ddiweddaf. A ganlyn sydd grynodeb o'r Adroddiad :— Y STADEGAu,-Capelydd ac Ysgolion, 17; Gwein- idogion a phregethwyr, 23; diaconiaid, 40; cymmun- wyr, 4,009; plant aelodau eglwysig wedi eu derbyn i gyflawn gymmundeb yn ystod y flwyddyn ddi- weddaf, 153; personau eraill wedi eu derbyn i gyflawn gymmundeb, 92; bedyddiadau, 125; plant yn dilyn cyfarfodydd eglwysig, 1,046; personau wedi eu derbyn i'r eglwysi yn ystod y flwyddyn, 102; ymgeiswyr am aelodaeth eglwysig, 105; marwol- aethau, 47; diarddeliadau, 28. Ysgolion Sabbothol, 17; athrawon yn yr Ysgolion Sabbothol, 307; ath- rawesau, 98-y naill a'r llall gyda'u gilydd, 405; personau mewn oed yn aelodau o'r Ysgolion Sabboth- ol, 2,424; plant o dan 15 mlwydd oed yn yr Ysgolion Sabbothol, 1,502; y canolrif yn bresennol yn yr add- oliad cyhoeddus ar y Sabbath, 7,730. CASGLIADATT CYHOEDDUS.—Yr oedd symiau y cas- gliadau cyhoeddus yn dangos hefyd weithgarwch a haelioni yr enwad yn Liverpool, ac nad ydyw eu cyfraniadau yn cael eu cyfyngu at yr enwad chwaith. Casglwyd at y Feibl Gymdeithas 499p. Os. O!e.; y Gymdeithas Genhadol Gartrefol, 284p. 17s. 7fc.; y Gymdeithas Genhadol Drefol, 62p. 3s. 2c.; y Gymdeithas Traethodau Crefyddol, 34p. 8s. 4c.; y Gymdeithas Ddirwestolt 9p. 14s. 4|c.; Clafdai, 73p. 4 18s. 7Jc.; yr Ysgolion Sabbothol, 124p. 9s. lic.; casgliadau chwarterol at ddybenion cyffredinol, 202p. lis. lOfc.; cynnaliaeth y tylodion, 444p. 19s. loic.; 2 dyledion y capelydd, 2,799p. 6s. 5fc. Y Cyfanswm, 4,732p. 10s. Itc. Llaihad o 981p. 12s. 7ie. ar gasgl- iadau cyhoeddus y flwyddyn ddiweddaf. CASGLIADAU EGLWYSIG.-Tuag at gynnaliaeth y weinidogaeth, 2,118p. 2s. 9Jc.; tuag at yr elfenau yn Swper yr Arglwydd, 85p. lis. 11c.; tuag at Gym- deithas Dilladu Dorcas, 22p. 18s. lc.; cyfanswm o 2,326p. 12s. 10c. Cynnydd ar gasgliadau eglwysig y flwyddyn ddiweddaf o 38p. lis. 3c. Wedi i'r Parch Dr. Phillips wneuthur ychydig sylwadau ar yr adroddiad, traddodwyd amryw o anerchiadau ar y pwngc a ddewisasid i fod yn destyn ymddiddan, sef "Difrifwch a Sobrwydd." Terfyniwyd y gweithrediadau nos Lun, pan y tra- ddodwyd pregethau yn yr amrywiol gapelydd yn y dref a'r gymmydogaeth. Yr oedd y Gymmanfa hon o'r dechreu i'r diwedd yn un dra dymunol, ac arwyddion fod Pen Mawr yr JEglwys gyda'i bobl.

GWERTHFAWR L WYTHY LLONG GENHADOL. 'Deled dy deyrnas.' Rhan o Bryddest a anfonwyd i gystadleuaeth Lleyn Eifionydd, ac Ardudwy, a gynhaliwyd yn Mhorth- madoc y Pasc diweddaf, ac a farnwyd yn ail oreu. Pe byddai mynyddoedd yr Andes uchelfrig 'N aur melyn coethedig bob gronyn i gyd, Yn ymyl dy werthfawr, lan emau puredig, Diflanant o'r golwg fel sothach y byd Byr amser i feddu pob cyfoeth daearol, A'r cyfan ond benthyg am enyd i fyw; Ond yn y genhadlong mae trysor tragwyddol- Daw diwedd ar bob peth ond geiriau fy Nuw. Yn fuan ceir gweled holl wledydd hardd Asia, Goleuni gyrhaedda gyfandir Awstralia, Ymleda, cyrhaedda holl gyrau Amerig, A'i thrysor a leinw'r ynysoedd pellenig; Hi hwyliodd, do, lawer, i Twrci ac Ital, Er cymaint yr ymdrech a wnaethpwyd i'w hattal • Tir Groeg a fo'n gyfan mewn newyn a syched Am gael ei thrysorau-try iddi 'n ymwared; Cerubiaid, Seraphiaid y nef sy'n unfrydol 0 blaid y Genhadlong,—a'r Brenin tragwyddol ■ A throstynt y byddo 'n mhob stormydd ei aden,' Nes derbyn o'i pherlau gan bawb o blant Eden Prysured, prysured y dyddiau dedwyddion Y byddo'r holl ddaear dan nawdd Brenin Seion Ac at ei Harweinydd bydd pawb a'u golygon A'r lesu ga eistedd ar orsedd y galon. Talsarnau. DEWI EMOEL.

YR IAITH GYMRAEG. Iaith enwog, cywir, Iaith anwyl,-pur oedd, Pur yw, llawn gwaith manwyl; Siarada 'n lion hon mewn hwyl, Hyd nes y cadwa 'i noswyl. Llangefni. R. Evans (Ieuan M6n).

Y GYMDEITHAS DDIWYGIADOl GYMREIG. Y CYFARFOD MAWR YN LIVERPOQL. Yr oedd cyffro ofnadwy yn Livoryool ddydi. Mercher,—yn cyfodi oddiar ddisgwyliad prydenU am g-yfarfod mawr y Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig, ac yn enwedig am glywec1 John Bright yr areithio. Dwyseiddiwyd y cyffro gan y newydd, ymron ar doriad y wawr yn y boreu, fod yr Orangemen wedi el dal yn y weithred o gario cynllun allan i ollwng eit cadluoedd terfysglyd i'r cyfarfod trwy forged tickets- Yr oedd y Cymry yn dylifo i'r dref o bob cyfeiriad, a'r Saeson yn rhedeg yn brysur i chwilio i bob matt am Welsh friend i fyn'd rhywfodd yn ei gysgod i'r Amphitheatre-y neuadd lie y cynlielid y cyfarfod hwyrol. Ond rhaid i ni frysio at weithrediadau'r dydd, gas fod awr y wasg yn ymyl.

Y GYNHADLEDD. Cynhaliwyd y gynhadledd yn Hope Hall, am 2 o'r gloch yn y prydnawn. Llywyddid gan Charles no Hughes, Ysw., Wrexham. Yr oedd yno gvnnulliad lliosog o Gymry a Saeson; ac yr oedd y cyfarfod yn gymmysg o Gymraeg a Saesneg. Yn mysg y rhai oedd yn bresennol yr oedd y bon- eddigion canlynolParchn. Henry Richard, Wm. Rees, D.D., Owen Thomas, Roger Edwards, Wydd- grug; Wm. Ambrose, Portmadoc A. Francis, Rhyl; Jno. Thomas, N. Stephens, a Wm. Roberts, Liver- pool; H. E. Thomas, Birkenhead; David Price, America; Henry Rees, Caer E. Evans, Carnarvon; S. R., (gynt o Lanbrynmair); Lewis Edwards, D.D., Bala; Josiah Thomas, Bangor; Griffith Parry, Llanrwst; Hugh Jones, Cemmaes Lewis Williams, Ysw., Morgan Lloyd, Ysw., Osborne Morgan, Ysw., W. H. Darby, Ysw., Wrexham, P. Ellis Eyton, Ysw, Fflint; Dr. Davies, Treffy mion; D. Davies, Ysw., Catherine st., Liverpool; John Roberts, Ysw., Hope st.; C. R. Jones, Ysw., Llanfyllin Y Goheb- ydd, Thomas Gee, Ysw., Dinbyeh 0. D. Hughes, Ysw., Corwen Parchn. R. Llugwy Owen, Acrfair, Ruabon; Thomas Roberts, Ysbytty; W. Davies, B.A., Woolton; William Williams, Corwen; Owen Jones, Ffestiniog; David Harries, Ironton, Ohio, North America; Daniel Rowlands, M.A., Bangor; Aaron Davies, Rhymney; Mri. Thomas, Bangor; Wynne, 23, Brunswick Road; J. Rhydwen Jones, Rhyl; Joshua Rowlands, 116, Myrtle street; Thos. Llewelyn Rees, swyddfa'r Herald, Carnarvon Robt. Wright, Ty'n y Celyn, Dinbycli; ll. C. Rawlins, Ruabon William Owen Thomas, 11, The Willows, Breck Road, ac amryw eraill. Ar ol i'r Llywydd wneuthur ychydig sylwadau ar amcan y gynhadledd, darllenwyd papur rhagorol ar GYNRYCHIOLAETH A CIIYNEYCIIIOLWYB CYMBU, gan y Parch John Thomas, Liverpool. Cymmerad- wywyd y syniadau cynnwyssdig ynddo, ynghanol arwyddion gwresog iawn. Gwelir y papur yn ar- graphedig yn y tudalen cyntaf o'r rhifyn hwn. Mr. Thomas Lewis, flour dealer, Bangor, gynhyg- 0 iodd y penderfyniad cyntaf, sef- ° "Fod y cyfarfod hwn yn mawr-gymmeradwyo amcanion y Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig, yn llawenhau yn ei rhagolygon gobeithiol, ac yn annog yn daer fod cymdeithasau i'runperwyl, neu gangen- gymdeithasau yn cael eu sefydlu yn mhob cymmyd- ogaeth yn Nghymru." Siaradodd yn uchel am y Gymdeithas fel un wedi llwyddo yn fuan ryfeddol i dynu sylw ac i ennill dy- lanwad yn y deyrnas. Yr oedd ei chyfarfoc1 cyhoedd- us cyntaf wedi cael sylw yn Nhy y Cyffredin, ac ni ryfedda glywed sylw yn cael ei wneyd o'r ail gyf- arfod (yn yr hwyr) yn Nhy'r Arglwyddi. Annogai ei gydwladwyr i sefyll yn gadarn 0 blaid egwyddor- ion rhyddfrydig, ac i fymi dynion cymhwys i'w cyn- rychioli yn y senedd. Mr. Simon J ones, Bala, a ddv wedai, gyda brwd- frydedd oedd yn tanio y gynnulleidfa, mai y peth mawr angenrheidiol oedd, y Ballot! Yr oedd dylan- wad perchenogion tiroedd mor gryf fel y carient y cwbl gyda hwy fel y genllif ofnadwy, a mynai i ni i waeddi o foreu dan nos, Y ballot! Y ballot! Talai warogaeth i ddosbarth gweithiol Cymru trwy floeddio fod llawer labrwr yn eu plith yn gwybod mwy o'r hanner am bolities na nifer fawr o'r riqi t honourable a'r learned men yn y senedd (chwertk'n mawr). Gan hyny, meddai, a'i holl nerth, Rhyddid iddynt! Bloeddiwn fel udgorn mawr dydd y farn, Y Ballot! Y Ballot! Y Ballot! (Ystorin o chwerthin, yr hon a barhaodd am lawer o funudau). Mr. Darby, Wrexham, a sylwai (yn Saesneg), ei fod yn llawenhau wrth ganfod Cymry wedi dyfod yn allu mawr mewn trof mor aruthrol a Liverpool. Gobeithio y byddai y cyfarfod hwn yn foddion i uno yr holl Gymry trwy y Dywysogaeth hefyd i ben- derfynu cefnogi y blaenor mawr hwnw yn ngwersyll y Rhyddfrydwyr, sef Mr. Gladstone (cymmeradwy- aeth). Dylem ei gefnogi ef am ei fod yn caru Cymru, am fod ei wraig o waed Cymreig; ond yn benaf am ei fod yn ddyn gonest, ac yn bleidiwr cadarn i egwyddorion Rhyddfrydig (uchel gymmer- adwyaeth). Mr. J. P. Williams (Rhydderch o Fon), a ddy- munai hysbysu y gynhadledd fod Cymdeithas Ddi- wygiadol wedi ei sefydlu yn Rhyl, cjffalyb i'r gym- deithas fawr yn Liverpool; a barnai y byddai yn ddoeth ymholi pa gynnifer o gymdeithasau o'r fath oedd eisoes yn bodoli yn Nghymru (cymmeradwy- aeth). Dywedai y Parch Mr Davies, Rhymni, fod un wedi ei sefydlu yn Abertawe, Drefnewydd, &c. Mr Thomas Gee a gododd nesaf, a derbyniwyd ef gyda banllefau hir-barhaol. Dywedai eu bod hwy yn Sir Ddinbych wedi bod wrth 'y gwaith' ers llawer o flynyddoedd. Dymunai dalu teyrnged @ barch i Mr Darby, a Mr Charles Hughes, o Wrex- ham, am eu hymdrech o blaid ryddhad y Sir oddi- wrth gaethiwed y Toriaid. (Gymmeradwyaeth). Llawenhai wrth feddwl fod y llu rhyddfrydig yn cynyddu,—yr oedd talu sylw manwl i restr yr ethol- wyr bob blwyddyn yn ychwanegu at eu rhif,—a hyderai y gwneid hyny yn ffyddlon yn mhob Sir a bwrdeisdref yn Nghymru. (Cymmeradwyaeth). Yr oedd y Rhyddfrydwyr wedi ennill point pwysig yn y ffaith fod plaid gref yn awr o Seneddwyr yn cydnabod fod yr egwyddor o ddadwaddoliad trwy'r deyrnas yn gystal ag yn yr Iwerddon yn cael ei chydnabod fel egwyddor gyflawn a rhesymol, (cym- meradwyaeth), ac mai anaddfedrwydd yr amgylch- iadau presennol i'w derbyn yn ymarferol, oedd yr unig rheswm dros ei gwrthwynebu. Hoffai gael gwybod a oedd cylch y gymdeithas yn gyfyngedig i Ymneillduwyr, ynte yn agored i Rhyddfrydwyr o Ymneillduwyr, ynte yn agored i Rhyddfrydwyr o bob sect yn y wlad. (Clywch, clywch). Daeth Mr Price, America, (o Ddinbych gynt), i fewn yn awr, a safodd y Cyfarfod i roi lion gyfarch- iad iddo a barai i'r Neuadd fawr grynu ar ei seiliau. Attebwyd gofyniad Mr Gee gan Mr Lewis Will- iams, ysgrifenydd y gymdeithas, drwy ddyweyd ei bod yn agored i bob Rhyddfrydwr yn ddiwahan (cymmeradwyaeth). Mr Henry Richard, yr hwn a gafodd groesaw mawr, oedd y siaradwr nesaf. Erfyniai am ganiatadilefaru yn Saesneg, am fod ei Gymraeg yn afrwydd a rhyd- lyd wrth ymdrin a phethau politicaidd, ac er mwyn i'r reporters Saesneg gael eyfieusdra i gyfleu syniadau y cyfarfod i'r Saeson. Nid oedd wedi anghoflo yr hen iaith, ac ni wnai byth, a gallai yn awr siarad Cymraeg gyda phob rhwyddineb arfaterion crefydd- ol (banllefau). Dywedai nad oedd perygl i'r waedd 4 Dim Pabyddiaeth' gael ei effaith yn N ghyrnxu-yr .oedd pobl Cymru yn rhy oleuedig yn yr Ysgrythyr i gad eu dychrynu gan ddim o'r natur yna; ond yr

BOOKS. A SHORT LIST OF BOOKS from a Stofck of 30,000 A Volumes on sale Cheap by HENRY YOUNG, 12. South Castle Street, LIVERPOOL. CHANXIXG'S (W. E.) Works, complete in 6 vols, 1840, best edition, cloth. Fi azer te ms Charming the first writer of the age, one who looks Ihro.^g'li the external forms, of things, whose works are full of the richest poetry, and richest con- ceptions. 16s 6s, sells 36s. GIBBON'S History of the Decline and Fall-of the Roman Empire, edited by Bawdier, 5 vols. This edition is reprinted with the careful omission of all passages of an irreligious or immoral tendency, so that it can be freely used by families or young persons; it is very scarce. The editor advises like Hamlet— i 0 throw .away the worser part of it, And live the better with the other half.' cloth, 1826, 21s. BIBLE Pictures, one hundred and eight, frolll designs by C, B. Birch, 12mo, half morocco, 6s, sells 12s. In outline on tinted paper, with descriptions on the opposite page. Published by Bagster. BC NYA X' S Pilgrim's Progress, edited by Southey, with life., and engravings, sm. Smo, Murray, 1839, calf gilt, 8s 6d. This is the edition reviewed in such high-terms of praise by Macaulay. Some of the engravings are by J. Martin. BROWN'S (Rev. J. Baldwin) The Soul's Exodus and Pil- grimage, crown Svo, 1862, morocco extra, ■ gilt edges, 4s 6d, cost 13s 6d. STUDENTS MANUAL of Ancient History, by IV. C. Taylor LL.D., 7th edition, 1864, cloth quite new, 3s, sells 6s. TUCKER'S Light of Nature Persued, edited, with Life, by Mildmay, 2 vols, 1852, cloth, a work celebrated for its origin- ality and depth. Paley was largely indebted to it, 10s 6d, cost 24s. HANDBOOK of Christian Symbolism, by W. & G. Auds- Jey, 8 plates in gold and colours, and numerous cuts, small 4to, new, cloth, 7s 6d, sells at 12s 6d. WYCLIFFE'S Tracts and Treatises, with Translations from Iris MSS. and Latin Works, by Vaughan, Svo. 1845, cloth, 3s, selis 10s (id. BOURDALOUE'S Sermons and Moral Discourses, trans- lated by Carrol, 2 vols, 1S43, half calf, antique, nice copy, 8s 6d. BLAYNEY'S (Rev. B.) New Translation and Commentary upon Jeremiah, 4to, 1784, clean and sound, boards, 4s. COUSIN'S History of Modern Philosophy, translated by Wright, 2 vols, Svo, 1852, 7s Gd, SLADE'S (Rev. J.) Plain Parochial Sermons, 4 vols, 12mo, 1835, calf gilt, 8s Gd, cost 36s. Fine copy of these eminently devout, pratical, and evangeli- cal sermons. ART of Illuminating as practised in Europe from the Earli- est Times, illustrated by Borders, Initial Letters and Alpha- bets, by Tymms, with Essay and Instructions, by Digby Wyatt, 4to, cloth, 7s Gd, sells 21s.* Contains 1,008 Illuminated Figures, Letters and Borders. f- PENNY Cylopsedia, published by the Society for the Diff usion of Useful Knowledge, 27 vols, strongly boim n cloth huncheds of engravings, no more useful book of reference has been published, it is very copious, and above all reliable, £ 2 10s, cost £ 10 5s. BLUNT'S (Rev. J. G.) Essays contributed to the Quarterly Review, 8vo, 1860, cloth, 6s, sells 12s. SPENCER'S Thingsew and Old, or a Storehouse of Illus- trations; also Cawdry's Treasury of Similes, in 1 vol, roy Svo, 1867, cloth, 12s Gd, A large, handsome, and cheap book, with Prefaces by Thomas Fuller and Pilkington. The two books recently sold at £3 and upwards. BYFIELD'S (Rev. N.) Exposition upon the Epistle to the Colossians, folio, calf, 1649, scarce, 7s. Another copy, old calf, 1615, poor copy, 4s 6d. An esteemed work, being (as the author says) the substance of neere seven yeares Weeke-dayes Sermons.' CHRISTIAN Treasury, containing contributions from ministers and members of various evangelical denominations, 13 vols, roy Svo, 1847, 28s, cost £ 5 18s. CLARKE'S (Rev. A.) Commentary on the Old and New Testaments, 8 vols, 4to, 1825, half purple calf, E,3 5s. Capital set of this largest type edition, strongly and well bound. BICKERSTETH'S (Rev. E.) Complete Works, 16 vols, 12mo, 1852, cloth, clean copy, equal to new, 24s, sells 56s. BENECKE'S Exposition of St. Paul's epistle to the Romans, Svo, 1854, (A CELEBRATED GERMAN DIVINE), 3s, sells 12s. BENSON'S (Rev. J.) Commentary on the Old and New Testaments, with the text, marginal readings, &c, 5 vols, 1818, half calf, good copy, excellent Commentary, 30s. KINGSLEY'S (Rev. C.) Sermons on National Subjects, 12mo, 1852, cloth, 2s, sells 5s. HISTORY of the Recent Discoveriesin Cyrene, by Lieut. R. Murdoch Smith and Commander Porter, R.N., with numerous double-tinted lrthographs from sketches taken dur- ng the Expedition, folio, new, cloth, £1 8s, sells at £6 6s. WYCLIFFE, a Monograph, by Dr. R. Vaughan, square Svo, 1853, numerous engravings, calf, red edges, 9s 6d, cost in cloth, 16s. COOPER'S (Rev. E.) Practical and Familiar Sermons, 7 vols, 12mo, 1849, 13s, pubC2 2s. CRITICAL and Explanatory Commentary on the Old and New Testaments, by Jameison and Faussett, with the text at large, 4 vols, 1864, cloth, new, 10s Gd, sells 14s. BRIGHTJIAN'S (Rev. T.) Commentaries on the Apoca- ypse, Daniel, and Canticles, 4to, 1644, half calf, rare, wants title, and a little water stained, 2s 6d. COPLAND'S Dictionary of Practical Medicine, 4 large vols, 1858. This work forms a complete Medical Library, and is the newest and most extensive of its kind, L2 5s, sells E5 15s. AARON PICK'S Bible Student's Concordance, roy 8vo, 1845, cloth, 12s 6d, sells 36s. POPULAR Cyclopedia of Arts, Sciences, Literature, Bio- graphy, History, Political Economy, &c, &c, 14 vols, roy 8vo, many hundred illustrations, cloth, 1859, 50s, pub £ 7 15s. This esteemed work.is based upon the celebrated Conversa- tions Lexicon, the editors being Sir D. K. Sandford, Dr. Thomson, and Allan Cunningham. FAUSSETT'S Inventorium Sepulchrale, an Account of An- tiquities dug up at Gilton and other places, edited by C. R Smith, 4to, 1856, numerous plates, some colored, cloth, scarce' 19s 6d. G. SMITH'S History of Wesleyan Methodism, 3 vols, Wes- ley and his Times, the Middle Age, and Modern Methodism, 8vo, cloth, 1859, 15s, sells at 31s 6d. WILSON' S History and Antiquities of Dissenting Churches in London, &c, including Lives of their Ministers, from the rise of Nonconformity to the present, 4 vols, 1808, cloth, scarce, 10s 6d. BARNE'S on the Whole of the New Testament, edited by Cobbin, 11 vols, 12mo, cloth, 19s 6d, sells 27s. MEMOIRS of William Wordsworth, by his Brother, 2 vols, .8vo, 1851, cloth, 8s 6d, sells 30s. ISAAC BARROW'S Theological Works, 8 vols, the stan- dard edition published in Oxford, 1830. The works of this great divine are characterised by profound and masculine thought, fertile invention, clearness, and bold and majestic •language. He was the friend of Tillotson, and Thomson says .of the two- And for the strength and elegance of truth A Barrow and a Tillotson are thine.' An excellent set, half calf, double lettered, large type, 92 10s, cost £4 10s. BIOGRAPHICAL Sketches of the Queens of England, from the Ncrcnan Conquest to the reign Of Victoxia,edited by Mary Howitt, roytl Svo, 1856, 28 highly finished portraits on steel, green ip-Qi'oeco, gilt leaves, borders of oak leaves, thistles, and shamrocks, and crown and sceptre in centre, 15s 6d, cost £ 2 2s. MATTHEW Henry's Commentary on the Holy Scriptures, with the Tert at large, 9 vols, 1857, Nisbet's excellent large type, and yet handy edition, cloth, clean as the day it was published .'i discern new beauties in Henry every day.'— Sail. As long as the Bible continues in England, Henry's Expositions wNl be prized.'— Long. A column of similar eulogies might &e quoted. 38s. OLD ENGLAND, a Pictioral Museum of Regal, Ecclesiasti- cal, Baronial, Municipal, and Popular Antiquities, 2 large and interesting vols, illustrated by no less than 2488 engravings, a 2 illuminated frontispieces, a perfect record of that Dear Country! oh how dearly dear, Ought thv remembrance, and perpetual band Bsto Y o-,t e-r chi! d.' half mo-roi co, gilt, 1845, 28s, cost F.2 10s. DARWIN'S Origin of Species by means of natural selection, 12mo; New York, 1860, cloth, 6s. BACON'S (Lord) Works, 10 vols, roy 8vo, 1803, mottled calf gilt, ajiua copy in beautiful old binding, C2 2s. EBRARD'S Gospel History, a, compendium of critical in- vestigations in support of the-historical character of the Four Gospels, Svo, cloth, Clark, 1863, 6s, sells 108 6d. LAW Blackdone's Commentaries abridged and adapted to the existing state of the Law and Constitution, by S. War- ren, thick Svo, 1855, cloth, scarce, 9s 6d, sells 18s. MACAULAY'S (Lord) Lays of Ancient Rome, 1860, cloth, 3s, sells 4s Gd, DENHAM & Clapperton's Travels and Discoveries in Northern and Central Africa, 2 vols, 8vo, numerous steel plates, 1828, calf extra, nice copy, 9s. ATKINSON & Harriet Martineau's Letters on the Laws of Man's Nature and Development, sm. 8vo, 1851, half morocco, scarce, 4s 6d, sells 9s without binding. A curious book, in which Mesmerism, Clairvoyance, and the like are set forth as explaining many mysteries. AIS AR WERTH. DYMUNWYF hysbysu Adeiladwyr, Masnach- wyr, ae eraill, a ddefnycldiant Ais, fod genyf yn wastad Stock dda ar law yn un o'r lleoedd mwyaf cyfleus at Stations y Rheilffyrdd, i'w hanfon i bob man. Pris rhai 4 troedfedd 13s. y fil. Eto 3 eto I is. y fil. Cyfeirier at DAVID ROBERTS, 14, Victoria Road, Tranmere Park, Birkenhead. (Gynt o 41 Great Howard St., Liverpool.) ]P A "IKE'S I'" H T 1) R A U L I C 1- Q CRIYBDER, FOR CLEANING THE BOTTOMS OF IRON SHIPS AND ZINC-SHEATHED VESSELS. For Books of Teatim nials and Diagrams, apply to R. ROBERTS & SONS, 92. REDCROSS-STREEr. LIVERPOOL. OS SALE, VERDIGRIS IN OIL. JOHN M A THEWS & CO., f\TL MERCHANTS & DRYSALTERS, \J JIA1TON GARDEN WORKS, LIVERPOOL. Manufacturers of PAINTS, V ARN LIlES, AKD COLOtJRS. FAILWAY, WAGON, TRAM, & WATER-WHEEL GREASE. 17myl6 T'ITPORT ORDERS CAREFULLY PKEPAKED. LIFEBOAT STATIONS. At OH Nortu Trli i t It Iptil c 1 1 c at the Dock 1 O 0 1 c J 1 t \c J 1 oxt A t 1 s 11 6 1 A 1 j 1 c (1 I10 1 e L Ji 11 i til t 1,1 A loli J 1 c t f 11 t 0 !.). t ] + 1 P 1 1 by, c bu. t e tt 1 AH masters, and ociuw, ia of vessels cii'erip,^ 0 tt i 1 I 1 Life-boats belonging to ti i. Liverpool Dock Trustees, c 1 for tl 1 I 1 to 1 1 r ill. h- ;kou b> than M:i.;t.ui:>' a- suo,>

GOLLYNGIAD Y SENEDD. Nos Wener cyn y Sulgwyn, gwnaed gwasan- aeth werthfawr yn Nhy y Cyffredin, gan ychyd- ig o aelodau Rhyddfrydig, trwy orfodi Mr Dis- raeli i adnewyddu ei addewid o barth gollwng y Senedd bresenol, a hyrwyddo y mesurau angenrheidiol er cael yr etholiad cyffredinol yn gynar yn yr Hydref. Amcan Mr Disraeli a'i blaid oedd cadw y Ty a'r wlad yn y tywyllwch am amser yr etholiad nesaf. Ond dyryswyd yr amcan yn hollol nos Wener. Mae y Prif Wein- idog wedi sicrhau y Ty unwaith, a dwywaith, y cawn yr etholiad cyn diwedd y flwyddyn. At eich gwaith, gyfeillion rhyddid, mewn pryd! Deallwn fod y Toriaid wrthi yn brysur-fod ganddynt gopi o registers yr holl blwyfi mewn central quarters—eu bod yn astudio yn fanol y modd i hudo gynifer ag a allant o'r etholwyr. Nid oes un amheuaeth na wna y Toriaid struggle ofnadwy y waith lion. Mae yn rhaid i ni fod yn effro, a gweithio yn unol ac egniol, mewn amser ac allan o amser.