Y Tyst Cymreig

CYNWYSIAD. Cynrychiolaeth a Chynrychiolwyr Cymru, Seiat Fawr y Methodistiaid Calfinaidd yn Liverpool, Cynddaredd yr Orangemen 1 c Gohebiaethau-Yr Hen Deiliwr, Dirwestwyr a'r Etholiadau, Cymmeriadau, Llythyrau Cymraes yn Nghannan, Nodion a Nidiau 2 Efengylwyr Teithiol Cymru, Rhys Dafis neu Rhys y Glun Bren. Cyfarfod Chwarterol yr Annibynwyr yn Sir Faesyfed. Llofruddiaeth a Chreulonderau Ofnadwy ar Fwrdd Llong. Tan Dychrynllyd yn Liverpool. 3 Yr Wythnos. Glaniad y Parch D. Price, America, yn Liverpool. Cymmanfa y Methodistiaid Calfinaidd, &e. 4 I* Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig 5

"CYKRHYCHIOLAETir A CHYNRHYCH- IOLWYR CYMRU. Barnai Cyngor y Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig y buasai adeg dyfodiad MR. BRIGHT i Liverpool yn gyfleusdra manteisiol i alw ynghyd nifer luosog o gyfeillion diwygiad gwladol o'r Dywysogaoth a manau eraill, i ymgynghori pa beth a ellir wneud or puro 1 a diwygio cynrychiolaeth Cymru. Mae sefylIfa r, bresenol ein cynrychiolaeth yn mheli iawn o fod yn foddhaol. Prin iawn mewn llawer o siroedd y gellir dyweud fod y bobl yn cael eu cynrychioli o gwbl. Cynrychiolir, mae'n wir, y ddaear a'r anifeiliaid sydd arni, ond ni chyn- rychiolir ond yn anmherffaith iawn syniadau a theimladau y trigolion. Mae gan Gymru yn y Senedd -32 o gynrychiolwyr—:o'r rhai y mae 17 yn cynrychioli siroedd, a 15 yn cynrychioli bwrdeisdrefi. Cynrychiolir y bwrdeisdrefi oil ond pedwar gan Rydclfrydwyr. Rhaid i fwr- deisdrefi Dinbych, a Hwlffordd, ac Aberhonddu, -a Mynwy, o blegid rhywbeth oddef y gwarth o gael Toriaid i'w cynrychioli. Gwyddom mai aid o ddewisiad y bobl y maent yn y Sen- edd, ond oblegid dylanwad anheg eu huwch- afiaid arnynt. Da genym ddeall fod bwrdeis- drefi Sir Ddinbych wedi penderfynu na oddefant y gwartlirudd y maent dano yn hwy; a'u bod wedi sicrhau Cymro gwladgarol a Ehyddfrydwr trwyadl yn MR. WATKIN WILL- JAMS i ddyfod allan yn yr etholiad nesaf; ac es dihunir y teimlad Cymreig yn briodol, nid oes dadl i fod am ei ddychweliad llwyddianus. Tri Rhyddfrydwr sydd dros holl siroedd Grogledd Cymru, a thri arall dros holl siroedd y De, gan adaely gweddillo'rsiroeddi 11 oDori- aid, yrhanfwyafohonynt o'r fath gulafa mwyaf rhagfarnllyd.-Alae tri yn y Senedd dros sir Fynwy, ond nid ocs yr un o honynt yn cyn- rychioli y bobl.-Sierheir eu lleoedd iddynt trwy ddylanwad y meistri gwaith. Nid oes ond un dros sir Feirionydd, ac y mae hyny un yn ormod, gan nad ydyw mewn un modd yn cynrychioli barn a theimlad y Meirionwyr. Pe cai y Cymry bleidleisio yn ol eu cydwybod- au, heb ddylanwad y scriw, ni welid yr un Tori ar enw Cymru yn y Senedd; ac nid yn unig ni ddychwelid yr un Tori, ond mynid Rhyddfrydwyr o stamp pur wahanol i'r rhan fwyaf o'r rhai sydd yno yn bresenol-ond dan yr amgylchiadau, hwyrach y buasai yn anhawdd dychwelyd eu gwell. Mae yn anhawdd gwybod pa beth fydd dylanwad y Reform, Bill yn Nghymru. Yn y rhanau amaethyddol o'r wlad ofnir y rhydd fwy o yn llaw y tirfeddianwyr; oblegid fel theol y mae man amaethyddwyr o £ 50 i lawr yn fwy gwasaidd na'r rhai o X50 i fynu; ond disgwylir y ceir mwy na digon i wrthbwyso hyny yn y nifer luosog o grefftwyr a masnach- Wyr i ddaw i mewn yn enwedig yn y siroedd gweithfaol. Bydd o bwys mawr i droi pob peth yn y mesur Diwygiadol, hyd y byddo yn bosibl yn ffurf y blaid Rhyddfrydig. Mae y "Gymdeithafl Ddiwygiadol Gymreig" wedi ei sefydlu yn uniongyrchol i'r perwyl yma.- Amcanion y Gymdeithas yn ol y rheolau ydyw Lledaenu hyd y byddo yn bosibl egwyddor- lon y blaid ddiwygiadol—gofalu am y gwahanol gofrestriadau-a thrwy bob moddion cyfreith- *on a phriodol i sicrhau dychweliad ymgeiswyr Rhyddfrydig yn yr etholiadau dyfodol." gofalu am y gofrestr ydyw y gwaith cyntaf.— ylid edrych yn fanwl fod enw pob un ar y m?e §an<ido hawl i bleidleisio. Ni Jn helaethiad y bleidlais yn ateb dim heb iawU c°frostriad. Byddai yn fuddiol sefydlu cymdeithasau, neu gangen cym- Cyra^uaU' 1X011 drefydd a phentrefydd mewn a gjdymuno y llwyddwn! ac vn efFro^m i^llas fe fydd rhyw rai bob amser wneud g°fekl fod y yi ei onKih\nliw?n,'uS' y dylM s'ly<"1' ar yn hollol i'r lypgyflwyno gyaal k I ^Cd- 1 ac i 5 cyftroir yr ardaloedd; Ond J!™ niewn sefydlu cymdeithasau. ion DriodoV mapVii61 ydyw/ cael y dyn- Vdvw rnpl1 8 7 • °^adau.—Peth hawdd cael dwgG1SWy^ °nd Peth anWd amWh fi c>:mllwys'—maent yn an- danynt Til medd^ir nes i chwilio am aaynt. Vn o bnf gamsyniadau y blaid Ryddfrydig ydyw ymranu am eu hymgeis- wyr, a'r Toriaid wrth fod yn un yn dychwelyd eu dynion rhyngddynt. Dylai y Rhyddfryd- wyr Cymreig ddeall eu gilydd yn berffaith yn hyn. Os ymranwn, gwanychwn, a'n gwrth- wynebwyr a ffyna.-Ond cael dynion cymwys gellir disgwyl y saif yr etholwyr drostynt. Dylai pob ymgeisydd yn Nghymru fod yn Rhyddfrydwr trwyadl. Ni enillir dim wrth gael rhyw rai anmhwys ac anmhenodol eu syniadau. Nis gellir dychwelyd Rhyddfrydwr o un math ond ar waethaf y tirfeddianwyr a'u stiwardiaid.—Rhaid parotoi i ddysgwyl eu gwrthwynebiad hwy i bob ymgeisydd Rhydd- frydig,-ofer rhoddi ffordd i Ryddfrydwr yn unig mewn enw, gan ddisgwyl cefnogaeth mawrion y wlad, oblegid ni cheir ef; ae nis gallent ond gwneyd eu gwaethaf i ymgeiswyr trwyadl. Ond bydd cael dyn trwyadl yn help i gael gan yr etholwyr ddyfod allan yn selog drostynt. Nis gellir gyru y Cymry yn selog nes peryglu eu hamgylchiadau heb eu hargy- hoeddi fod y dynion sydd yn gofyn eu pleidlais yn werth dyoddef drostynt os bydd raid; ac fe fydd rhaid hefyd cyn y bydd yr ymdrech drosodd. Os yn bosibl, dylid cael Cymry i gynrychioli Cymru. Nid ydym am fagu rhagfarn rhwng cenedl a chenedl; ond y mae y teimlad cen- edlaethol yn gryf iawn yn Nghymru, a dylem gymcryd mantais arno yn ein hetholiadau. Ni ddywedwn na phleidleisiwn dros Rydd- frydwr trwyadl am ei fod yn Sais-yn wir byddai yn dda genym, a byddai yn anrhydedd i ni gael Saeson fel Edward Miall neu Samuel Morley i'n cynrychioli; boneddigion sydd yn deall Cymru yn well, ac yn cydymdeimlo a'r genedl yn fwy ddengwaith na'r rhan fwyaf o'r Cymry sydd yn y Senedd yn awr. Ond eithriadau ydyw y boneddigion yna; ac nid bob dydd y ceir eu cyffclyb. Gellid disgwyl fod Cymro yn deall Cymru yn well na Sais; ac yn cydymdeimlo. yn fwy ag anghenion y wlad. Yr ydym yn gonedl neilldnol-yn byw mewn gwlad neillduol—yn siarad iaith neill- duol-a chenym ein neillduolion cenhedlaethol, fel nas gall ond Cymro ein cynrychioli yn deg. Mae amgylchiadau wedi bod yn Senedd Pryd- ain ac yr oedd yn resyn na buasai yno ryw un yn deall Cymru i siarad drosom.—Pan y cyfododd Mr. Gathorne Hardy yn ddiweddar yn y Ty i ddyweyd fod capeli Cymru yn cael eu codi, nid trwy gyfraniadau y bobl, ond gan berchenogion y gweithfiioedd, ac weithiau gan adeiladwyr anturiaethus, or mwyn gwneyd arian; nid oedd yno gymaint ag un i agor ei enau yn erbyn y fath gamdystiolaeth. Ni bydd cynrychiolaeth Cymru yn foddhaol ychwaith heb ddychwelyd Ymneillduwyr i'w cynrychioli. Nid wyf am orfaelu cynrychiolaeth Cymru i Ymneillduwyr. Mae genym eglwyswyr rhyddfrydig, y mac yma rai o honynt heddyw y gobeithiwn eu gweled yn y Sonedd newydd dros ryw ran o Gymru ac ni bydd ein llawenydd ar eu llwyddiant yn llai oblegid mai eglwyswyr ydynt, ond nid gormod i Ymneillduwyr Cymru gael hefyd rai o honynt hwy eu hunain i'w cynrychioli.- Mae yn agos i 600,000 o boblogaeth Cymru mewn cysylltiad uniongyrchol ag Ymneilldu- aeth, hob gyfrif y plant sydd dan addysg eu hysgolion Sabbothol, ac eto nid oes cymaint ag un YmneiUduwr dros Gymru yn y Senedd. Cynrychiolir ni gan ddynion heb ddeall iaith y bobl, ac heb ddim cydymdeimlad rhyngddynt a chrefydd y bobl. Bydd yn rhaid i etholwyr Cymru wneud aberth, ac mewn rhai amgylch- iadau yn ddiamheu beryglu eu hamgylchiadau, wrth bleidleisio yn ol eu cydwybodau; ond nid yw yn rhesymol disgwyl iddynt wneud hyny ond dros ddynion yn cynrychioli eu hegwydclorion yn drwyadl, yn deall eu hiaith, ac yn meddu y cydymdeimlad llawnaf a'u crefydd. Nid yw y mesur Diwygiadol newydd yn rhoddi i Gymru ond un eisteddle ychwan- egol; ac y mae yn llawen genym fod Rhydd- frydwyr Merthyr wedi sefydlu ar un i ,sefyll etholiad yno fydd yn gynrychiolydd Cymreig mewn gwirionedd. Mae Mr Henry Richard y dyn ag y mae ei eisiau dros Gymru yn y Senedd. Mae yn Rhyddfrydwr trwyadl, yn Gymro gwladgarol, ac yn Ymneillduwr eg- wyddorol. Disgwyliwn y dychwelir ef yn anrhydeddus. Byddai yn gywilydd i'r un Ymneillduwr lai na'i gefnogi. Caiff ef oreu pob Annibynwr, ni a wyddom; ac nis gall yr un Methodist lai na rhoddi ei holl ddylanwad i sicrhau dychweliad llwyddianus mab eu hy- barch Efengylwr Ebenezer Richards, Tre- garon.

CYNDDAREDD YR ORANGEMEN. Oddiwrth ystryw a chyrch y cythraul- gwared ni Arglwydd daionus Darfu i ymweliad John Bright a Liverpool daflu holl wersylloedd yr Orangemen yn y di-ef hono i ddychryn a braw ddydd Mawrth di- weddaf. Yr oedd Council y 'Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig' wedi gwneud eu dar- pariadau ar gyfer y cyfarfod mawr yn yr Amphitheatre nos Fercher trwy argraphu tocynau neillduol, a'u stampio a sel y Cwmni ond yn nghorph dydd Mawrth daeth y newydd o'r I ystryw' i glustiau Mr Lloyd Jones a Mr. Maurice Williams, aelodau o'r Council, fod tocynau wedi eu forgio yn cael eu gwerthu yn y dref. Aethant yn ddioed i Swyddfa yr Heddgeidwaid, a dodasant eu cwyn o flaen Mr Raffles, y prif Ynad, a gorchymynodd yntau ar fod gwasanaeth yr Inspector Horn i gael ei sicrhau. Ymwelwyd a swyddfa y Lithograph- ydd, a chafwyd ef yn y very act o forgio stamp y Gymdeithas. Cafwyd 250 o docynau. Wedi hyny aethpwyd i swyddfa argraphydd yn St. Anne Street, a chafwyd mil o docynau wedi eu forgio. Bwriedir cael summonses yn erbyn ypartion euog, ac yr ydym yn gobeithio y gellir cosbi y twyll hyd eithaf y gyfraitli. Dosbarth o bobl ydyw yr Orangemen a elwir ar ol William of Orange, yn or-ben- boeth yn erbyn y Pabyddion, a thros grefydd1 wladol. Ofnid y buasai John Bright yn siarad' yn groyw wirioneddau a ddisgynent fel gWTeichion tanllyd ar deimladau pleidwyr yr Eglwys Wyddelig, a gosod holl anghysonder- au a thwyll y grefydd wladol yn yr Iwerddon mewn goleu clir o flaen ei wrandawyr. Y mae ymddygiad yr Orangemen yn Liver- pool yn berffaith deilwng o ymddygiadiau pleidwyr crefydd wladol trwy y Dywysogaeth. Nis gallant ymddiried mewn rhesymau a flteith- iau fel attegion i'w heglwys, ond rhaid iddynt arfer dichellion a chynddaredd, ac ystryw pen- boethiaid ac ynfydion, a diau y dysgwylient fedru cynhyrfu y cyfarfod mawr yr Amphi- theatre nos Fercher, achreu cynhiv-rf a bloeddio, a gosod taw ar enau John Bright. Ondi yr oedd hyny yn orchwyl rhy fawr. Os na ellir cael rhyw ymddygiadlau mwy teilwng nag eiddo yr Orangemen yn Liverpool i amddiffyn ac i ddal i fyny hen sefydliad cregin yr Eglwys Wladol yn yr Iwerddon ac yn Nghymru oddi wrth ystryw a chyrch y cyth- rael -gwarocl ni, Arglwydd daioiuis Z!1

SEIAT FAWR SASSIWN LERPWL. Clywais ganwaith am Seiat Fawr Sassiwn Lerpwl; ond ni chefais cyn e-leni y fraint o fod ynddi. Byddaf yn hoffi tamaid da lie bynag y byddo, ac nid yw ond bye-ban genyf fyned dros glawdd ffin sect i ymofya am dano. Mae am- bell un nas gall fwynhau} dim ond ar ei aelwydi ei hun, na bwyta tamai;d' os na bydd wedi ei gogyddio gan ei blaid ei hun. Gan fod cyfie yn rhoi, aethum ar foreu Llun-gwyn eleni i'r Philharmonic Hall, 110 yr oedd seiat fawr y sassiwn yn cael ei chynal. Yr oedd Evan Williams, Pentre-Qchaf (felly yr adwaenwn i o gynt), yn darllen pan aethum i mewn.. Dar- llenodd yn dda, a gweddïodd yn afaelgar a phwrpasol iawn. Teimlwn fod y gwlith yn disgyn gyda'r weddi. Rhoddwyd pennill allan i'w ganu gan Mr. Joseph Williams, Na ddigied yr hen frawd am beidio rhoddi Parch o flaen ei enw nid o un amharch yn wir y peidiais, ond Mr ddigwyddodd dd'od, ac ni welais yn werth ei newid. Tra yr oedd y canu yn myned yn mlaen, cefais hamdden i edrych dros yr Sail a'r gynnulleidfa. Golygfa ardderchog. Mae yna 250, mi feddyliwn, fe allai fwy, ar y platform, a hwnw yn esgyn i fynu yn syth iawn. Yn ei waelod y mae prif weinidogion y corff. Ar bob ogadair esmwyth, un wrth bob pen i'r bwrdd, eisteddai y ddau frawd Hy- barch Henry Rees a David Howells, Abertawe. Wrth gefri y bwrdd, rhwng y ddau, y mae O. Thomas a J. Hughes-yr olaf yn gweithredu fel ysgrifenydd. Ar y ddeheu i Mr. Rees, eisteddai y Doctoriaid Phillips o Hereford, ac Edwards o'r Bala; ac ar yr aswy i Mr. Howells yr oedd Lumley a Robert Hughes y Gaerwen. Mae y gweddill blith draphlith fel y digwyddai. Ar waelod y Neuadd, yr oedd, mi feddyliwn, 1,200 o bersonau. Yn y boxes, yn y ddwy ochr, a'r talcen, gallaswn gasglu fod yno 400 a rhyw 500 arall, mi feddyliwn, yn yr oriel- yn gwneud i gyd, mor belled ag y medrwn farnu ar amcan-gyfrif, rywle tua 2,400. Nid wyf yn sicr, ond yr wyf yn meddwl nad wyf yn mhell iawn o'r marc. Yr oedd golwg wych iawn ar yr holl dorf; nid yn unig yr oeddynt yn edrych yn dda, ond edrychent yn foneddig- aidd. Nis gallaswn berswadio fy hunan mai dyma olynwyr yr hen Fethodistiaid a adwaen- wn pan yn fachgen. Gwarchod ni, beth pe gwelsai Huw Prisiard, Saer Maen, yr olygfa. Bychan fuasai ganddo dynu y grib drwy wallt y llanciau yma, a rhwygo rubanau y merehed yn gareiau. Clywais ef yn dyweyd geiriau fel brath cleddyf ar lawer Ilai o achos. Ond yr oedd Huw druan cyn falched ei hunan yn ei glos ffustion rib a neb o honynt. Yr oedd y cyfnewidiad yn yr olwg oddi allan yn llawen- ydd mawr i mi; ac nid rhaid iddynt, o ran hyny, fod wedi gwaelu mewn crefydd ysbrydol oddifewn. Nis gwn pa eisiau cwyno sydd fod y gogoniant yn ymadael, am fod y bobl yn cyf- oethogi a'r capeli yn gwychu. Bu y gogoniant yn amlwg mewn teml orwychacli, na dim a fedd y Cymry o ran hyny. Ond at y seiat fawr. Mr. Rees oedd y cadeirydd, Yr oedd golwg dda iawn arno, wedi ei wneyd gan natur yn bregethwr. Dyn tal, llathraidd, syth er yn ddeg a thrigain oed, gallaswn famu y gall fyw yn hawdd am ugain mlynedd eto, ac mi wn y dywed pawb-byw fyddo. Galw- odd ar Mr. Samuel Jones, Pall Mall, yr hen ddiacon hynaf (blaenor, hwyrach, ddylaswn ddyweyd wrth son am Fethodistiad) y dref. Hen gofiadur manwl a gofalus ydyw Mr. S. J ones. Nis gallaf gofio y cyfrifon yn awr. Byddai yn dda genyf eu cael. Yr oedd yr ar- graff ar fy meddwl wrth wrando am rif yr ael- odau a chyfanswm y casgliadau nad oedd y cyfraniadau yn ateb i rif ac amgylchiadau yr aelodau. Dyna darawodd fy meddwl ar y pryd, yn enwedig ynglyn ar tanysgrifiadau eglwysig —llai, os wyf yn cofio yn iawn, na deg swllt y flwyddyn ar gyfer pob aelod. Ond yr oedd y cyfanswm, er hyny, yn swm anferth. Galwyd ar Dr. Phillips i ddyweyd gair ar yr Adrodd- iad. Cafwyd ganddo, nid gair, ond araeth ragorol. Dywedodd y peth oedd eisieu ei ddy- weyd ar yr achlysur. Arweiniodd y gynnull-, eidfa yn ol i ryw hen gwar (chwarel) lie y dechreuodd y Methodistiaid addoli pan nad oeddynt ond ychydig o bobl druain dlodion, a galwai arnynt I i gofio y graig eu naddwyd,. a cheudod y fpofl y cloddiwyd hwy o honi.' Dy- wedodd eiriau difrifol wrthynt-mai hyny o grefydd oedd o'u mewn yn y diwedd oedd: eu nerth a'u gogoniant. Rhoddodd Mr. John Hughes i lawr y mater oedd wedi ei benodi i fod yn destyn y seiat.— I Y dijrifoffieb a'r solrwydd sydd, yn gweddu i rai yn proffem duwioldeb. Y difrifwch yma yn ein hymwneyd ag ordinhadau dwyfol, ac yn ein hymddiddanion cyffredin. Testyn cymhwys iawn i'r amserau hyn. 0.. Thomas oedd y cyntaf a alwyd i siarad arno. Dywed- odd ychydig eiriau difrifol ar dclifiifoldeb. Cyfeiriodd at y cyfnewidiad sydd wedi dyfod dros Fethodistiaid. Mai i'r eithafion arall o brudd-der a phendrymder yr oedd yr hen dadau yn agored i syrthio. Gwnaeth eylw da iawn, mai argyhoeddiad dwfn yr hen, bobl osododd y wedd ddifrifol oedd ar eu hwyaebau—fod eu pryder am eu mater eu hun y fath fel nas gallasent fod yn gellweirus. Cymmeradwyai sirioldeb, ond ei gadw o fèwn terfynau, a pheidio ei ollwng yn ysgafnder gyda phethau dwyfol. Dywedodd fod dynion cellweirus bob, amser yn dyfod i ryw ddiwedd truenus; a bodL yn dyfod i'w feddwl y funud hono am rymai glywodd yn y pulpud yn pr-epethu, ag y gallagai dynion o draw feddwl e-u, bod yn ddifrifol ond erbyn eu dilyn i'r coaglou, mai cellweirwyr oeddynt, a diwedd rhai, o, honynt fu ymadael a'r byd heb fod mewHi un cyssylltiad ag achos. yr Arglwydd. Rhoddodd yr hen Howells Abertawe anerch-. iad cynhes dros ben.. Nid yn uniongyrchol ar y mater; ac eto yr oedd yn dyfod ar ei draws yn ami, ac yn dyweyd ambell sylw pur gyr- haeddgar. Yr. eedd yn hapus iawn, yn fwy humorous nag y clywais ef erioed; ac eto yr oedd ei eiriau yn bachu. Gwnaeth gyfeiriadau mor effeithiol at weddïau ac addysgiadau mam- au, fel nad wyf yn meddwl fod yno un gwyneb sych yn y gynnulleidfa. Teimlwn yn sicr ei fod yn gwneud lies. t Dywedodd R. Hughes, Gaerwen, ychydig eiriau digon pwrpasol; a dilynwyd ef gan Samuel Jones, Castellnedd gynt, Dyn bychan du, pur wanaidd yr olwg arno. Yr oedd yn hawdd deall yn ei lygaid a'i wyneb ei fod yn fwy meddylgar na'r cyffredin. Go bruddaidd a chwynfanus oedd style y ddau. Wrth fod yn ddifrifol, nid oes eisieu i ddyn dori ei galon ychwaith. Dr. Edwards, o'r Bala, a siaradodd i bwrpas. Nid dyweyd rhywbeth i basio yr amser, end dyweyd am fod ganddo rywbeth i'w ddyweyd., Nis gallaf gofio y cwbl a ddywedodd, er y b-tA,. asai yn dda gonyf allu rhoddi pob gair i law. Enwogrwydd pob cyfarfod crefyddol,' me-adai, ydyw ei fod yn gyfarfod i ddifrifoli. Nid eedd ef yn gwelod dim o lo mewn eliwareu diniw. Mae pob creadur ieuanc yn chwa- reus. Mae yr oen yn chyfareu yn gystal a'r tiger, ond fod chwareu yt oen yn ddiniwed, a chwareu y tiger yn grc-ulon; ac mai dyna y pryd yr oedd difyrweb, yn myned yn bechad- urus, pan elai yn greralondeb i larpio cymmer- iadau. Gwnaeth svlw mai y dynion mwyaf cellweirus sydd yr, y diwedd yn troi allan yn fwyaf creulon. Na bu Lloegr erioed yn fwy cellweirus nag^edd yn nyddiau Charles yr ail, yn y gwrthweithiad ar ol llymder Cromwell a'r Puritaniaid. Yr oedd yn rhaid cael Llyfr y Chwareuon,' a chyfarfodydd i chwareu; ond mai dyna yr adeg y gwnaed y creulonderau mwyaf, a hyny gan y dynion a reilent ar ol difyrweh, Fel meddyginiaeth rhag yr ysbryd yna, cymmhellai hwy i weithio—nad oes gan y dynion sydd yn llawn gwaith ddim amser i gellwair. Arwyddair Dr. Arnold oedd 1 Be earnest: Yr hen air oedd 1 Be serious.' Y mate y cyntaf yn cyfeirio at weithio, a'r olaf at deimladau. 0 ddifrif yn gweithio. Gweith- iwch trwy ddarllen, meddai. Melldith yr oes ydyw llyfrau heb ddim gwaith i'r meddwl ynddynt, Gallwch eu darllen ar hanner cysgu; a phe byddech yn cysgu, chollech chwi ddim. Faint o honoch, chwi,, fechgyn Lerpwl yma, sydd yn wedi darllen Hooker, a Kant, a Reid, a Mill ? J Darllenwch lyfrau a ba^i'eh medd- yliaiz ym-sefydlu. Darllenwch lawer ar yr un llyfr. Wrth ddarllen llawer o lyfrau, ac heb ai os ar yr un o honynt, y mae y meddwl yn myned !yn wasgarog., Blino ar bob peth, heb aros gyda dim. Darllenwch bob llyfr nes ei ddeall; Byddweh o ddifiif. M, ae ar ddynion leuamc ofn bod yn ddifrifol, rhag cael eu cyfrif yn rlmgrithwyrond y mae rhith-ddigrifweh yn gystal a rhith-sobrwydd, coeg-ddigrifweh,' digrifweh gwag, digrifwch heb ddim ynddo. Yrydychchwiyma dan anfnntais rhagor ni yn y wlad. Yr ydym ni yn nghanol pethau. mawrion, a chwithau ynrxghanol pethau bach. Mae gweled y mynyddoedd uchel, a'rllynoedd mawrion, y pethau aruthrol a wnaeth Duw, yn (help mawr. i'n, cadw na yn ddifrifol. Ond pethau byehain. o waith dynion ydyw eich pethau mwyaf, ehwi ;■ ac y mae perygl i chwi- thau fynedynifychaiui yn eu canol. Yr unig ffordd i chwi. ddyfod: atoch eich hunain ydyw myned o'r neilldu, a chuu arnoch, a chewch Dduw eto yn yr hen Feibi yma. Maent wedi ei gau allan, bron o bob man arall. Gwnewch hwn eich llyfr,. a chewch ddigon ynddo i ddi- fyru eich- eneidiaiL. Anerchiad i'r pwrpas ydoedd.. Nid, wyf ead ysgrifenu o gof, fel nas gallaf ond, rhoddi, awgrym o'r llwybr a gerddodd. Galwyd; ar T: Edwards, Penllwyn, brawd L Dr. Edwards, i ddyweyd gair, yr hyn a wnaeth yn dyner iawn.. Rogçr, Edwards, Wyddgrug, a siaradodd yn bwrp^sol dros ben. Yr ooddwn yn meddwl ar y pryd y gallaswn gofio y cwbl i'w gofnodi, gan gymmaint y pleser a f'wynhawn ond ni wnawn. ond, lljapgunio ei ddywediadau, tlysion pe cynnygiwn eu gosod i lawr yma. Galwyd: ar un Harries, o Ironton,. America, i ddyweyd; ychydig eiriau. Yna terfynodd D. Jenkins, o sir Fynwy, tnvy weddi ddwys ae felly y dibeaodd Seiat Fawr Sassiwn Leipwl elenl Siomwyd fi ynddi o'r ochr oreu. Yjr oeddwn dan yr argraff nas gwn o ba le y cefais ef fod yno. lawer iawn o rwysg a rhocb.-AS. Ni thc-lm- lais i dd £ oi o hyny. Yr oedd yno dorf fawr, a i golwg vmpo&ing oedd ei gwelecL Ni chlywais erioed lai o wenieithio, a mawrygu, a seboni ar bobl. Dangosai yr anerchiadau gan y giveini- dogicn- eu bod hwy, beth bynag, yn ddynion o ddifriif; ac os nad yw yr aelodau yn jrnddwyn yn dieilwng, nidam nad yw ten y pulpud yn ddi- gon uchel a phur y mae byny, yr wyf yn sicr. Hwyrach y buasai anibell, un o enwad arall, pe- digwyddasai fod yno, yn barnu eu bod yn Bed Fethodistaidd nidi o blegid fod: yno fawr- ygu Methodistiaeth, mewn un modd, ac yn sicr nid am fod yno delinnygu enwadau ereill; o blegid nid awgryrnwyd yno air angharedig, ond yn absennoldeb pob-, crybwylliad am fodolaeth pob enwad arall. fi) ran dim a ddywedwyd yn y cyfarfod hwnw,. nis gallasai neb ddeall fod yr un capel Cymraeg gan yr un enwad arall yn Lerpwl, nac un qnwad arall i'w gael i fod a chapel ganddo.. Mae y medr yna i gadw eu hachos eu huix^in yn seagl o flaen ell. pobl yn tact gan Fethodistiaid nad yw yr Annibynwyr- o leiaf wedi, ei ddeait, Ni chymmeraf amaf ddyweyd pa nn ai ennill ai colled iddynt yw hyny. Yr yn sicr yn fy meddwl fod y bobl y$; ymadael o'r cyfarfod wedi derbyn, mewn Mbrdd axtuniongyrchQl, fwy o sel enwad- ol, ae. y. teiinjoiit yn fvlcli o'r enwad a allasai wne-y,d! tuna out mor anrhydeddus. HEN WYLI-NV-U.

DYCHWELIAD Y FYDDIN. Yr oedd dychweliad y fyddin o Abyssinia yn waith mor anhawdd a pheryglus agos a'r myn- ediad yno, Bwriadent gefnu ar y mynyddoedd cyn y gwlaw a'r cenllysg. Cenllysg dychryn- llyd sydd yn disgyn yno—cenllysg gymaint a wyau colomenod. Goddiweddwyd y .yxilwyr, modd bynag, gan y gwlaw, am i'r gwjaw ddy- fod yn gynt nag arferol. Trwy fodinisrvvydd dihafal y Prif-Gadfridog, a gofal y gwahanol swyddogion, y mae llawer o'r bv-^idinoedd wedi cyraedd yn ddiogel i'w llon^.u. Y mae yn ofidus genym fod gweddw y- diweddar Frenliin wedi marw o'r darfodedigaeth yn y wersyll.. ar y 15fed o Fai.

RHAGOR 0 ARIAN I DYWYSOG CYMRU. Dywedir y bydd i'r Llywodi-aeth yn ystod y mis hwn gpihyg gwaddol ycliwanegol o 30,000p i Dywysog Cymru, i'w alluogi i gjrflawni ei ddyledswyddau ychwanegol yn herwydd ym- neillduad y Llys am ran fawr o'r flwyddyn.