Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
BRYSNODION HWNTFORAWL
BRYSNODION HWNTFORAWL C-AH Y PARCH. G. GRIFFITHS, CINCINNATI. IV. Eoneddigion,—Gofidus genyf eich hyspysu, a gwn mai gofidus a iydd genych chwithau wybod fod yr etholiad wedi troi yn erbyn rhoddi yr etholfraint i'r dyn du t,, wy fwyafrif lliosog iawn. Ond y mae gen- ym y cysur hwn yn ein haflwyddiant, fel cyfeillion yr Undeb, a gwir bleidwyr rhyddid, sef i ni wnead ein rhan tuag at ei sicrhau iddo, ac y gallwa edrych yn ol oddi ar gyfEniau y byd a ddaw heb ofid, ac yn ngwyneb y Negro heb gywilyddio o herwydd ein vote ddydd Mawrth diweddaf. Yr ydym wedi ein bwrw i lawr y waith hon, trwy i blaid yc heddwch, yn mlynyddoecld y rhyfel, ac i rai o'r Gwerinwj r hefyd ymuno gyda hwynt i'n gwrthwynebu ar y cwestiwn pwysig hwn ond nyni a gyfodwn eto— 'ie, yr ydym wedi cyfodi eisoes, ac ail darianwn ein Imnain i'r ymdreclt, ac ni roddwn i fyny nes y dygir ein bam i fuddugoliaeth. Gan fy mod oddi cartrei er's dyddiau, mewn lie gwledig yn nghanolbarth y dalae'd?., is gallaf roddi i chwi fanylion yr etholiad yr wythncs ddiweddaf; odid na chyfeinaf at hyn ryw dro vn ol 13aw. Mewn cyfarfod chwarterol a gynhaliwyd genyim yn y lie hwn (Browntow nship), ddoe ac echdoe, pasiwyd yn mysg pethau eraill I Ein bod yn derbyn eiu brawd, y Parch. J. T. Lewis, Rhesycae, ya y modd mwyaf caredig, as- gymmeradwyaeth brodyr o ymddiried mawr yn Nghymru, i gydwsithredu a ni ar yr achlysur pres- enol, ac yn rhoddi iddo groesawiad gwresog i'n heg- lwysi, os tueddir ei feddwl, ac os caniata amgylch- iadau iddo ymweled t iii.' A hwn liefyd yn nglyn a'r TYST CYMRETG. Yn gymmaint a bod y TYST CYMREIG newydd- iadur cyssegredig i achos crefydd, rhyddfrydig tuag at enwadau eraill, eto yn ddealleclig amddiffynydd golygiadau neillduol y Cynnulleidfawyr, wedi ei gy- chwyn gan nifer o weinidogion blaenaf ein henwad yn Liverpool a Chymru, yr ydym yn llawenhau yn y symmudiad—yn liyderu y cynhelir eu breichiau yn yr anturiaeth, ac yn dymuno ei gymmeradwyo i sylw Cynnulleidfawyr Cymreig y taleithiau, fel cyf- rwng cyfaddas i fod o wasanaeth mawr i'n hegwydd- orion yma, yn gystal ag yn y Dywysogaeth, ac yn rhwymyn undeb efengylaidd cydrhwng ein heglwysi a'n gweinidogion o'r ddau tu i'r Werydd.' Dim yn ycliwaneg heddyw. Rhaid rhoddi yr Tsgrifell lieibio i gychwyn i gyfvvrdd y train, neu ni chyrhaeddir y Queen City cyn nos, a pharai hyny anesmwythder a siomedigaeth i rywrai yno.
GAIR AT ' ALLTUD,' YNYSMUDW.
GAIR AT ALLTUD,' YNYSMUDW. Tymvvd fy sylw ynddiweddar atrywysgrif gym" mysgivd o'ch eiddo a ymddangosodd yn y TYST, ° 11 1 dan y penawd Ynysmudiv, Ymddengys eich bod yn yr vsgrif rag-grybwylledig ar ol traethu ar sefyllfa ddaearyddol y lie, yn myned yn mlaen yn hwyliog i geisio esbonio ystyr a tharddiad ei enw, ac yna i wneud sylwadau defosiynol ar sefyllfa gref- yddol yr ardal. Gallai dyeithrddyn dybio fod rhyw Alltud wedi cydio yn ei ysgrifell a dyfod i'n plith i drefnn ein materion crefyddol. Ond atolwg frawd, beth am y rhan o'ch ysgrif bigog, yn yr hon y dy- wedwch, -Mae plaid arall yma hefyd a elwir y Man- dariaid. &c.' Pa un ai plaid grefyddol neu wladyddol a feddyliwch wrth y Mandariaid hyn ? A ellwch tlystio frawd ar air gwirionedd a sobrwydd nad mal- ais ac eiddigedd personol oedd wrth wraidd, ac yn achos o ffurfiad eich ysgrif? Ai nid amcanu oeddech i wnelld gwawd a thaflu sarhad lleehwraidd ar eich broi,r eglwysig a drigent yn ddiniwed yn eich ym- Tybiwyf nad yw brawdgarwch a dysgybl- ly h n.ln'TT;N n Nf"\rlrl",f"IT fjs PTISVT11 fl.fl fill 1 ftO,hwr« :t;1.J1.1 J J-A Õ't.u.L J ..a. —J aidd a bradwrus, oddiwrth un a gyfenwa ei hun yn aelod eglwysig, a chanlynydd Crist y tangnefedd. Byddwch ofalus rhagllaw, rhag gollwng eich llys- nafedd gwenwynig at eich brodyr, pan yn ffugio anfon helyntion cymmydogaeth i'r wasg. Gwybyddwch frawd fod yn rhaid cael dwylaw glan i oganu, ae fod y brodyr y ceisiwch eu sarhau yn gyhoeddus yn ogyfuwch mewn moesoldeb a chrefydd, a diwylliant meddyliol, a chwithau. JMETTDWYFAB. [Mae misoedd wedi myned heibio er ymddangos- iad eiddo I Alltud;' ond tybia Meudwyfab fod tegwch yn galw am gyhoeddi yr uchod. Gobeithio na bydd neb yn dadleu tegwch dros gyhoeddi ychwaneg ar y inater.- GOL. ]
Y COLEGDY NEWYDD YN ABERHONDDU.
Y COLEGDY NEWYDD YN ABERHONDDU. Bydd yn dda gan filoedd o gyfeillion y symmudiad glywed fod yr adeilad yn dyfod yn mlaen yn rhag- orol. Mae mwy na hanner y gwaith maen eisioes wedi ei wneud ac yn ol pob argoelion bydd yr ar- gymmerwr (contractor) i fyny a'i orchwyl yn gynt na'i amser. Y pwnc bellach ydyw cael yr arian i law y Trysorydd fel y gallo dalu yr adeiladydd yn rheolaidd. Da iawn genyf ddeall fod y siroedd yn ymsymmud yn y mater. Bydd yn ofynol cael y cyfrandaliad cyntaf o bob lie o hyn i ddiwedd y flwyddyn. Mae y gwaith wedi ei ddechreu, ac y mae yn rhaid bellach ei weithio i ben. Uned ein cyfeillion o ddifrif yn y mater. Mae yn hawddiawn taflu rhwystrau i'r ffordd, ac ysywaeth y mae gormod o hvnv wedi bod. Nid oes dim bellach ond i'r rhai sydd vn cydymdeimlo a'r amcau gydweithio a'u holl •e'u-ni. Os cymmer y cyfeillion yn y siroedd y mater i fynu yn ddioed, ac 'anfon yr arian gyda brys i'r Trysorydd,—T. Williams, Ystv., Goitre, Mcvtlofc Tydfil, bydd y Pwyllgor adeiladu yn ddiolchgar iawn. Liverpool. J. THOMAS, Ysg.
MR HENRY RICHARD AC ETHOLIAD…
MR HENRY RICHARD AC ETHOLIAD SIR ABERTEIFI. Anwyl Syr,—Derbyniais y llythyr a ganlyn oddi- wrth Mr Henry Richard. Byddwch mor garedig a gadael iddo ymddangos yn eich argraffiad nesaf'. Yr eiddoch yn ffyddlon, CHAS. H. JAMES, Merthyr. C. Il. James, YstV., Cadeirydd y Pwyllgor An- nghydffurfiol. Anwyl Syr,Gan fy mod yn deall fod cynaygion yn cael eu gwneud er codi rhagfarn yn fy erbyn yn meddyliau fy nghyfeillion, drwy gamddarluniadau o'r hyn gymmerodd le yn Etholiad Sir Aberteifi 1865, caniatewch i mi egluro i chwi, acos yn angen- vheidiol, i'r cyhoedd trwyddo chwi, ffeithiau yr am- gylchiad, mor bell, beth bynag, ag y mae a fynont a, mi. Cynnrychiolwyd Sir Aberteifi am lawer o flynydd- oedd gan Doriaid. Wrth reswm nid oedd hyny yn foddhaus i'r Anghydffurfwyr a'r llhyddfrydwyr, y rhai a gyfansoddent fwyafrif mawr y boblogaeth. Ac am lawer o amser buont yn siarad am wnemd ymdrech i symmud ymaith y iau Doriaidd. Yn an- ffodus, beth bynag, fel y digwydd yn rhy ami, nid oedd nemawr mwy na siarad yn cael ei wneud, a chafwyd hwynt gan Etholiad 1865 yn hollol an- mharod, heb gyd-drefniad, cyd-ddealltwriaeth, na rheol gweithreciiad. Derbyniais ar wzJ. cr.ol amserau lawer o awgrymiadau, oddiwrth gyfeillion Rhydd- frydig, mewn pertbynas a'm dyfod yn ymgeisydd ar _e ryw adeg dyfodol. Ond, oblegyd eu bod yn anym- wybodol o'u nerth, ac hwyrach oblegyd eu bod yn mwyhau eangder clylanwad y tirfeddianwyr i orinod- edd, yr oedd sylwedd yr awgrymiadau bob amser i'r perwyl hyn :—os byddai i Syr Thoma-e Lloyd, Bron- wydd, gynnyg ei hun am gynnrychiolaeth y Sir, na byddai yn angenrheidiol, nac yn ddymunol i mi ym- ddangos ar y maes, oblegyd fod Syr Thomas wedi cyhoeddi ei hun yn Rhyddfrydwr, ei fod wedi myned i beth trafierth a thraul i osod cofrestiad y Sir mewn trefn dda, a'i fod wedi derbyn aclaewidion o gefaog- aeth oddiwrth amryw Ryddfrydwyr—yn neillduol teulu galluog Gogerddan. Ond, os na ddeuai efe allan, bodolai teimlad cryf yn mhlith fy nghydwlad- wyr am i mi ddyfod allan yn erbyn y Tori. Ychydig wythnosau cyn yr etholiad, hysbysodd Syr Thomas, gan fod Col. Powell, yr aelod y pryd hwnw yn bwriadu cynnyg ei hun drachefn, na wnai efe osod allan ei hawliau. Ar hyn, gwahoddwyd fi i lawf i gyhoeddi fy hun yn ymgeisydd Rhyddfrydig. Yn ol hyny, aethum i lawr. Ond, yn mhen ychydig oriau wedi cyrhaedcl Aberystwyth cefais ar ddeall fed Col. Powell wedi mynegi ei benderfyniad i beidio dod yn mlaen, ac ar hyny dyma Syr Thomas Lloyd yn ymddangos ac yn anfon allan ei anerch- iad i'r etholwyr. Yn y cyfamser, yr oedd Mr David Davies yn annisgwyliadwy iawn wedi gosod ei hun allan fel ymgeisydd Rhyddfrydig. Yr oedd fel hyn dri Rhyddfrydwr proffesedig o flaen y Sir yr un pryd, ac yr oedd yn cael ei sibrwd yn bur ffyddiog fod y Toriaid yn myned i ddwyn allan eu dyn, a pho gwn- aent, o dan y fath amgylchiadau, buasent yn sicr o ennill y sedd. Gan fod sefyllfa psthau folly, yn bur frysiog tynwyd fy ymgeisiadaetb i yn ol yn ffafr Syr Thomas Lloyd, nid genyf fi fy hunan, ond gan gyfeillion a weithredent droswyf ac yn fy euw, ond yn y pen arall i'r Sir o'r lie yr oeddwn ni, athybiai y cyfeillion hyny mai hono oedd y ffordd effeithiolaf i achub yr achos Rhyddfrydig rhag cael ei orchfygu. G wnaethant hyny tra yn mhell oddiwrthyf heb fy nghaniatad na'm gwybodaeth, ond nid oeddwn yn teimlo fy hun yn rhydd i ddadwneud yr hyn a wnaethant. Nid oeddwn yn gwybod am yr hyn oeddynt wedi wneud hyd o fewn ychydig fynydau cyn myned i'r cyfarfod yn Aberaeron, lie yr oedd ychydig gyfeillion wedi ymgyfarfodi ystyried mater yr ymgeiswyr. Felly bu raid i mi wneud fy mhen- derfyniad mewn moment. Teimlais, beth bynag, gan fod yr addewid wedi pasio yn fy enw, nad oedd ond un llwybr y gallaswn yn anrhydeddus ei gym- meryd. Aethum i'r cyfarfod, ac yn y modd symlaf dywedais, os gwnai tri ymgeisydd Rhyddfrydig, neu hyd yn nod ddau, wasgu eu hawliau, ac os deuaiTori yn mlaen, yr hyn a ofuai pawb y pryd hwnw, y byddai y Tori yn sicr o gario y sedd, a chan fod Syr Thomas yn ymddangos fel yn meddu y fantais fwyaf i lwyddo, fy mod yn tynu yn ol yn ei filifr ef. Hyn yna, yn bendant, oedd yr oil a wnaethum mewn cyssylltiad ag etholiad sir Aberteifi. Mewn perthynas i sylw a wnaed mewn papur newydd (y Seven), ddarfod i mi wedi tynu yn 01, daflu fy holl bwysau a'm holl ddylanwad yn erbyn Mr David Davies, yr ymgeisydd Anghydffurfiol a Rhyddfrydig, ac wrth hyny rwysLro aelod Ymneill- duol i gael ei ddychwelyd dros Gymru, nid yw ond anwiredd syml, heb iddo gymmaint a chysgod o sail mewn ffaith. Ni ddarfu i mi ymyraeth mewn un ffordd, dull, na gradd yn yr etholiad. Dychwelais i Lundain yn union ar ol cyfarfod Aberaeron, ac ni bu genyf ran na chyfran yn y mater bellach. Ni chyn- nygiais drwy weithred, gair, na llythyr i ddylanwadu ar feddwl na phleidlais yr un dyn dan y nefoedd. Nid wyf am ddyweyd dim yn anmharchus am Mr David Davies. Trwy ei graffder, anturiasth, ac pmi. ..1 mno wArli prmill iddo ei hun enw a safle an- vo. J II rhydeddus; ond y pryd hwnw yr oedd yn hollol anadnabyddus fel gwleidiadwr, ac ymddangosai i seilio ei hawiiau bron yn gwbl, nid ar ei egwyddor- ion politicaidd, ond ar yr hyn a wnaeth, a'r hyn a fwriadai ei wneud, mewn ffordd o ddwyn reilffyrdd drwy y sir. Yr unig ffaith y gwyddai neb am dani ag a dueddai i daflu goleuni ar ei dueddiadau politic- aidd oedd, iddo yn yr etholiad diweddaf yn ei sir ei hun-Maldwyn, rodcli ei bleidlais dros y Tori yn erbyn y Rhyddfrydwr. Yr oil a wyddwn am dano yn bersonol, o blegid nid oedd fy adnabyddiaeth o hono ond un diwrnod oed, oedd, pan oedd fy enw i wedi bod am yspaid o amser o flaen y cyhoedd fel yr ymgeisydd dyfodol dros y sir, fel yr oedd y papurau newyddion yn llawnion o hyny, iddo yntau osod ei hun allan, ac yn ymddangos yn benderfynol i wthio ei achos yn mlaen, gan nad beth fyddai y perygl. Prawf o hyn oedd y ffaith ei fod yn gwasgaru ei anerchiad hyd yn nod cyn cyfarfod Aberaeron, yn nghyd a'r hyn a ddywedodd yn y cyfarfod hwnw-fod ganddo ar y foment hono 500 o bleidgeiswyr yn gweithio drosto, a'u bod wedi sicrhau addewidion o gefnogiad oddi wrth rai o'r tirfeddianwyr mwyaf Toriaidd yn sir Aberteifi. Ydwyf, Yr eiddoch yn ddidwyil, HENRY RICHARD.
CYCHWYNIAD YR YSGOL SABBATHOL.
CYCHWYNIAD YR YSGOL SABBATHOL. Mri Gelygwyr,—Gwelais yn y golofn at y goheb- wyr yn y TYST am Hydref 19eg, fod gofyniad J. D., sef, pwy sefydlodd yr Ysgol Sul ? yn gyfeiriedig at fi yn bersonol. Gallaswn ateb y gofyniad yn fyr fel hyn :-Mai Robert Raikes, Ysw., o Gaerloyw, oedd ei sefydlydd ond dichon fod dosparth helaeth o'ch darllenwyr a hoffai yr hanes yn gyflawnach ac er mwyn y cyfryw, yn gystal a'r gofynydd, wela a gan- lyn at eich gwasanaeth; ond ar yr un pryd, dymun- af ar bob darllenwr i ystyried nad oes genyf ond ymddiried yn gyfangwbl i eirwiredd hanesyddiaetb, o blegid mae yn rhaid i ni ymddiried felly ar ryw gyfryngau tu allan i ni ein hunain, er cydnabyddu a ffeithiau a ddigwyddasant yn ein habsenoldeb; 10 os oes gan rywun o'ch lluosog ddarllenwyr rywbeth yn helaethach, neu rywbeth yn wahanol, dywedaf yn ol yr hen air arferedig, traethed ei len.' Rhyw ddiwrnod yn y flwyddyn 1781, rhyw bedwar ugain a chwech o flynyddoedd yn ol, pan yr oedd Robert Raikes (argraphydd wrth ei gelfyddyd) yn cerdded ar hyd un o heolydd y dref (Caerloyw), tynwyd ei sylw mewn modd neillduol at luosogrwydd y plant, a'r iaith gellweirus a ddefnyddient wrth chwareu ar yr heol; a gofynai i ryw hen wraig a ddigwyddai fod gerllaw, a oeddynt felly bob amser ? 0 1 syr,' oedd yr ateb, beth pe byddech yma ar y Sabbath.' Yn y fan ffurfiodd benderfyniad i fyned i'r he&l hono y Sabbath canlynol, a gosododd ei benderfyn- iad mewn gweithrediad; ac 0 yr olygfa a gafodd -rhyw dyrfa luosog o ieuenctyd y dref wedi cyd- gwrdd i gyd-chwareu ar ddydd yr Arglwydd, yn hal- ogi y dydd, yn cymmeryd enw Duw yn ofer, yn gor- wedd mewn pechod, yn ymdroi mewn anwybodaeth, yn cyflawni gweithredoedd annuwiol, &c. Teimlodd i'r byw drog sefyllfa druenus ieuenctyd y dref a'r gymmydogaeth, gosododd holl alluoedd ei enaid mawr mewn gweithrediad, er trefnu cynllun priodol er gwella cyflwr moesol y trueiniaid byn. Ymrith- iodd llawer cynllun i'w feddwl, digon tebyg; ond y cynllun am Ysgol Sabbathol er dysgu y werin i ddarllen gair Duw trwy drugarcdc1 a dra-ragorod.d ar bob cynllun arall o'i eiddo. Aeth adref, a'i galon yn llosgi fel ffiam, yn Ilawn sel dros Arglwydd Dduw Israel, sefyllfa druenus y to oedd yn codi yn agos at ei feddwl, yn credu y ffaith fod arferion boreu oes yn dylanwadu i raddau helaeth dros yr olq o'r bywyd, os yn [airddifad o foddion moescl cryf er cyfuewid yr arferiadau. Gosodai ei gynllun yn eglur ger brcn ei gyfeillion; erfedd ei wawdio gan rai, chwarddai eraill am ei ben yn ei absenoldeb, gan ddyweyd fod ei gynllun yn ffol. Ond cafodd yr annogaeth ddyladwy gan ychydig nifer; ond nid yw eu lienwau ger fy mrcn ar hyn o bryd, onite, buaswn yn eu gosod o flaen y cyhoedd. Ac fel yr oedd goreu y ffawd, nid dyn i roddi fyny yn ngwyneb gwawd a dirmyg rhai o'i gyfeillion oedd yr argraphydd o Gaerloyw, ond dyn ag oedd yn feddianol ar rym penderfyn.olrwydd, Gosododd ef a'r ychydig gyfeillion hyny ag oedd yn teimlo yn egwyddorol dros sefyllfa y do ag oedd yn codi y cynllun mewn gweithrediad. Sefydlwyd yr Ysgol Sul gyntaf erioed, yn ol pob tebyg, a dichon mewn rhyw dy hollol angliyfieus yn yr heol dan sylw. Daeth jchy dig nifer iddi ar ci sefydliad; trefnwyd mesurau priodol er eu haddysgu; cyfiogwyd athraw- esau er addyegu y plant (athrawesau, iz.eddaf, gan mai menywod a ddewiswyd at y gorchwyl), a cliaenl. dal wythnosol am eu Jlafur trwy roddion gwirfoddol pleidwyr y mudiad, ac ymdrech diflino ei sefydlydd. Cynnyddodd y cynnulliadau daeth yr ieuenctyd yn dyrfaoedd yn nghyd, cryfhaodd yr awydd am ddysgu darllen gair Duw, cafwyd athrawon ae athrawesau gwirfoddol (hyny yw, yn anllibynol ar dal). Daeth y planhigyn yn bren, estynodd ei wreicldiau, Iledodd ei ganghenau, nes y mae erbyn heddyw wedi myned yn bren mawr.' Cyn terfynu, teg ydyw dyweyd fod ymosod mawr wedi bod ar yr Ysgol Sul yn ei chychwyniad. Ar ei ffordd yr oedd rhwystrau lawer yr oedd tywyll- wch ac anwybodaeth y genedl fel mynyddau ueliel o'i blaen defnyddiai y wasg- a'r areithfa i raddau helaeth eu dyJanwad er drwgliwio y sefydliad, gan haeru ei bod yn groes i'r Ysgrythyr; a chwythid arni gan wyntoedd difaol a gwenwynllyd cenfigen. Ond cynnyddu wnaeth, er pob moddion a ddefnydd- iwyd i'w lladd, nes ag y mae miloedd yn Nghymru heddyw, a'r holl fyd hefyd, lie y mae yr I efengyl hon am y deyrnas yn cael ei phregethu,' yn llawen- hau yn y mwynhad o Ysgol Sabbathol. Rhydybont, Conwil. JOHN DAVIES.
ETHOLIAD BLYNYDDOL DIACONIAID.
ETHOLIAD BLYNYDDOL DIACONIAID. Meistri Golygwyr,—Mae eich gohebydd a'i geilw ei hun yn Henuriad' wedi dwyn y pwnc yma dan sylw eich darllenwyr. Mae llawer wedi ei ysgrifenu o bryd i bryd ar Ddiaconiaid a Diaconiaeth, ond nid yw hyny ya cael ei wneud ond anfynych yn yr ys- pryd priodol. Mae pawb bron yn hoff iawn o roddi troediad neu gernod i'r Diaconiaid. Am ddosparth lluosog o ddiaconiaid yr eglwysi, a'r dosparth Jluos- ocaf fel y credwyf, byddai yn resyn garw eu newid y maent yn ddynion da, ac wedi I ennill iddynt eu hunain rodd dda.' Er fod agos yn sicr pe yr elai yn ail-etholiad y dewisiad hwy, eto nid peth dymunol fyddai taflu dynion da felly i'r brofedigaetli. Maa yn bosibl weithiau i fympwy ac yspryd plaid gadw y dynion goreu allan, a gollwng rhai pur ganolig i mewn. Ond y mae yn y rhan fwyaf o'r eglwysi ddynion ar enw swyddogion y byddai yn dda iawn cael rhyw ff ordd esmwyth i'w symud. Mae yn di- gwydd. weithiau fod rhai dynion oedd yn aelodau gweithgar cyn eu dewis i'r ddiaconiaeth ond ar ol eu dewis yn troi allan yn segur, a diffrwyth, a di- ddefnydd hollol. Er na byddo dim allan o le yn eu bywyd, eto y mae eu musgrellni y fath na feddyl- iasai neb am eu gosod mewn swydd oni buasai idd- ynt fod mewn rhyw adeg yn llawer gwell crefydd- wyr nag ydynt. Mae dynion hefyd yn ddiaconiaid na ddewiswyd mo honynt ond gan nifer fechan o'r eglwys. Caw- sant fwy hwyrach na neb arall, ond nid oedd nifer digonol drostynt i ddisgwyl i eglwys luosog gymeryd ei harwain ganddynt. Gwn am ddynion yn ddiacon- iaid mewn eglwysi na chawsant 40 o bleidleisiau drostynt allan o 300 o aelodau, ac eto, oblegid fod ganddynt fwy na neb arall, dewiswyd hwy. Dylai pob un cyn ei ethol yn ddiacon mewn eglwys gael o leiaf hanner yr aelodau drosto, neu ddwy ran o dair o'r rhai a bleidleisio. Fel hyn:—Mewn eglwys o 300 dylai fod 150 dros ddyn cyn ei ddewis; ac os na bydd ond 200 o'r 300 wedi pleidleisio o gwbl, dylai fod o leiaf 120 wedi pleidleisio dros ddyn cyn ei ddewis. Pa fodd y gellir disgwyl i eglwys gymeryd ei harwain gan ddyn nad oedd un ran o bump o honi yn cyduno yn ei ddewisiad ? Ac yn ami iawn pan y byddo dynion wedi eu dewis felly, baich ydynt drwy eu hoes ar yr eglwysi, a byddai yn dda iawn caol rhyw ffordd ddidramgwydd i'w newid. Mae eraill wedi eu dewis gan eglwysi mewn drwg. deimlad. Mae yn digwydd weithiau fod eglwys heb fod yn y teimladau goreu at ei gweinidog a'i diacon- iaid, ac yna yn lie dewis, fel y gwna pob eglwys a fyddo yn ei lie, y dynion a allo gydweithio oreu a'r swyddogion sydd ganddi yn barod, dewisa y rhai mwyaf hyf, a chroes, ac anhydrin, fel y byddont yn dipyn o drag, fel y tybiant, ar y gweinidog a'r dia- coniaid eraill. Ond y mae pob eglwys sydd yn gwneud felly yn sicr o gael achos ac amser i edifar- hau. Yr oedd yn hawdd eu dewis mewn nwyd, ond nid oedd modd eu diswyddo pan ddaeth yr eglwys i'w phwyll. Nis gwn am ddim fel rheol ac y mae eglwysi yn dangos llai o yspryd crefydd ynddo nac yn newisiad diaconiaid. An ami yr ymofynir am ddynion yn meddu y cymhwysderau a ddarlunir gan Paul, ond yn ami dewisir y dynion mwyaf croes, a chyndyn, a gwrthryfelgar o'u mewn. Edrychir yn rhy gyffredin ar y gweinidog a'r diaconiaid fel un blaid, a'r eglwys fel plaid arall; a dewisir gan yr eglwys y dynion a dybia fel y rhai tebycaf o sefyll o'i hochr hi yn erbyn y swyddogion blaenorol. Ni bu erioed fwy o gamgymeriad. Un achos sydd cyd- rhwng yr oil—yn weinidog, diaconiaid, ac aelodau; a'r hyn sydd yn niwed i'r naill nis gall fod yn lies i'r llall. Ond oblegid y camsyniadau yna y mae llawer o ddynion gwaelion iawn wedi ymlusgo i r ddiaconiaeth,—dynion nad ydynt dda i ddim ond i rwystro pob symudiad da-dynion cenfigenus ac eiddigeddus fod neb o'u cydswyddogion yn fwy eu parch a'u dylanwad na hwynthwy; ac i gyfarfod y fath gymeriadau byddai yn dda iawn cael ethol- iad blynyddol neu dair-blynyddol arnynt. Mae dos- parth lluosog, a'r dosparth lluosocaf o'n diaconiaid y fath na byddai achos byth son am eu newid ac y mae y blinder sydd fynychaf yn nglyn a dewis diaconiaid y fath na hoffem fyned iddo os gellid ei ysgoi; ond yr wyf yn meddwl y byddai y blin- der hwnw yn llai na'r blinder o oddef drwy y blynyddau ddynion yn y swydd na ddewiswyd ond gan gyfran fechan o'r eglwys, neu os gan fwyafrif yr eglwys gwnaed hyny pan mewn tymher an- mhriodol; ac y bydd yn ddoeth ac yn ddiogel gwneud rheol o newid neu ail-ethol diaconiaid yn flynyddol neu dair-blynyddol. Diolch i Henuriad' am alw sylw at y peth. Ydwyf ei GYD-HENUKIAD.
------GAIR 0 LLANFAIRCA EREINION.
GAIR 0 LLANFAIRCA EREINION. Yr Ysgol Frytanaidd.—Dydd Mercher y 29am o Hydref, ymwelwyd a'r ysgol uchod gan D. R. Fearon, Ysw., arolygydd ei Mawrhydi. Aethpwyd trwy yr arholiad yn hynod lwyddianus, yn fwy felly nac a aethbwyd er's llawer blwyddyn. Mae rhif yr ysgolheigion wedi cynyddu yn ddirfawr er pan y mae Mr Evans (Y Llwynog) gynt o Dywyn wedi cymeryd gofal yr ysgol, yr hyn sydd yn siarad yn uchel am fedrusrwydd ac ymdrech diflino Mr Evana fel yegol feistr, Mae dydd Gwener yr 8fed cyfisol wedi cael ei benodi i anrhegu'r plant a thê a bara brith er anogaeth iddynt fyned yn mlaen y flwyddyn ddyfodol fel y flaencrol. Miss Bees (Cranogaen).—Ar y 29ain o Hydref, bu y ddarl'thydd,, a env, (*z Cranogwen yn dar i'hio ar 'Elfeuau Dedwyddwch' yn yr ysgol Frytanaidcl Cawsom ddarlith ragorol, a phawb yn myned aclref wedi eu llwyr boddloni. Yr oedd cynnulleidfa luosog wedi ymgynnill ynghyd, er fod y tywydd yn hynod anfiafriol. Eglwys y Phvyf.—Mae yr hen Eglwys yr hon oedd ynghylch saith gant o flynyddoedd o oed wedi cael ei llwyr ddymchwelyd er rhoddi lie i'r un newydd, yr hon sydd yn dyfod yn mlaen yn hynod lwydd- ianus o dan arolygiad galluog Mr. Lloyd adaeliadydd o'r Trailwm. Mae yn amlwg fod rhai ugeiniau os nad canoedd o gyrph wedi cael eu claddu tu fewn i furiau'r hen Eglwys, ac o ganlyniad wrth dori'r svlfaen &c,. yr oedd esgyrn, penau, coesau, yn dyfod i'r amlwg. Mae yn dda genym ddywedyd fod Mr Lloyd wedi bod yn hynod ofalus gan eu claddu yn uniongyrchol pan yr ymddangosent. Y Gymdeithas Lenyclclol.-Y mae y gymdeithaa hon wedi ail-gychwyn eto o dan lywyddiaeth y bardd a'r llenor enwog Meiriadoq. Mae amrhyw o ysgrifeniadau wedi cael eu darllen eisioes. megis I Dienyddiad (Mr Watkins), 1 Cynneddfau'r Meddwl' (Mr Richards), 'Gwallgof' (Iorwerth Pentyrch), Dyn (Mr Baxter), Y Diluw«' (Mr J. Roberts), Ffrainc (Mr W. Evans, Liverpool), 'Ofergoeledd' neu Ffynnon Elian' (Mr Thos. Evans), 'Aipht' (Mr D. Jones). Cynhelir: cyfarfocl bob byth- efnos pan y bydd ysgrif yn cael ei darllen. Cyn- helir y cyfarfod nesaf yr 22ain cyfisol, pryd y traddodir araeth ar yr Elfen Ddwfr, gan Y Llwyn- og. Yr wyf yn dywedyd heb betruso fod y cyfarfod uchod a phob un o'r natur yn hynod addysgiadol a clifyrus.- Y Fi.
BUCHEDD GITTO GELLY DEG YX…
BUCHEDD GITTO GELLY DEG YX YR WYTHNOS GADW. Ymddangosodd helynt buchedd Gitto er ys llawer iawn o flynyddau yn ol mewn cyhoeddiad misol Cymraeg meddyliais y byddai ei liymddangosiad yn y TYST yn dderbyniol iawn gan ei ddarllen- wyr:— Dydd Linn, cwr.i am wyth—galw ar Dai Sion- genau'r pwll erbyn deg—wrth y pwll cwrdd a Die y Gwrychyn, Twm Penyrhewl, Lewsin Lawen, Wil mab Sianco, Sioni Cardi, Hen Rys y Labrwr, Twm Garw, &c.-cialifoli am fetching o'r Globe, gwerth 7s. Cch.—yfed hono mewn awr—danfon am un arall o'r Wellington, gwerth 10s. ioni Cardi yn gweyd y llanwai ddramaid o lo yn well na fi-ei daro lawr yn gvvmws—ymladd—Sioni wedi colli doi ddant, cael doi lygad du, a thori esgwrn ei en— myn'd lawr i'r Duke-yfed gwerth coron-y wraig yn dod i chwilio am danaf—myn'd gyda hi tua thre am hanner awr wecli deuddeg—yn feddw tan—myn'd i'r gwely yn y dillad glo. Dydd Mawrth, genau'r pwll am naw-myn'd i mewn gyda'r drams-cwrdd ar gweithwyr wrth y parting mawr—cyduno i fyn'd i maes am fod yr air yn ddrwg—myn'd i gyd i'r Royal Oak—porter ffamws o London—Wil mab Sianco a Twm Penyr- hewl yn ymladd—Wil yn ennill y dydd—Rhys o'r Wenallt yn dweyd wrtho i fymod wedi cael fy nhori maes o'r clwb neithiwr, o eisieu bod yno yn talu y pumed clwb—dyna hi yn neat—yn aelod chwech mlynedd ond un mis—dwy bunt yn dod i fi y mis nesa' ffarwel, lili. Dydd Mercher, pwll rhwng saith ag wyth—y gob wedi cwympo i'r rewl-ei chodi i fynu-trwbi of naclwy-gl.aiiliau y talcen oddiar dydd Sadwrn-y gloden yn swno yn lied drwm—gorfod myn'd i maes i 'mofyn pren—sefyll post—dechreu cwto—presen ofnadwy yn y cwt—tori blaen y mandrel-dim calon i weithio myn'd tua thre erbyn tri-y wraig a'r plant i gyd yn llefain—Die y Baili wedi dod a thiced cwrt y conshans am gwrw er ys pum mlynedd— meddwl fod y tafarnwr wedi ei haiighofio-yr arian yn saith punt—y wraig dan lefain yn syrthio ar fy ngwddwg, ac yn dweyd, '0 Gitto Gitto! paham yr wyt ti yn fy nhwyllo fel hyn ?'—ei gwedd a'i thynerwch bron tori 'nghalon—yn yr hwyr mor ofidus fel yr oeddwn yn meddwl y buasai cwart o gwrw yn gwneud daioni i mi-clywed bod Wiltshire Beer iawn yn y Swan-gwr y ty yn pallu hen gount —cwrdd a Lewsin Lawen ar y rhewl—myn'd mewn gydag ef—yfed gwerth 4s. 6ch.-hanner meddw yn myn'd tua. thre. Dydd Iau, myn'd i'r gwaith am saith-y gloden wedi cwympo yn y talcen-gwaith ofnadwy i chlirio hi-coesau'r tools i gyd wedi tori, ond y pickisb— myn'd i'r yard i fofyn coesau-naddu trwy'r dydd —hen Rees y Labrwr yn dod heibio'r ty, a galw arnai—myn'd lawr gydag e i'r Crown-hen gount gan hen Rees yno-yfed gwerth 7s.-gwraig ben Rees yn dod i'w fofyn am ddeg o'r gloch-un o wyr y Mera yw hi-hi yn lowlu cwart llawn i wyneb hen Rees—trueni fod cymmaint o gwrw yn cael ei golli—myn'd tua thre yn feddw—cwrdd ag ysbryd ar y bont—doi gorn fawr ganto, a chynffon hir iawn —cael ofon creulon-neidio dros y ganllaw i'r pwll dan y bcmt-bron boddi yno—myn'd i dre yn sobor. Is Dydd Gwener, yn y pwll rhwng saith ag wyth- tori dwy ddramed o lo—clasgu dramed ar y ffordd- myn'd tua thre-y wraig wedi gwneuthur teisen froi ffamws erbyn tO -wedi meddwl myn'd lawr i'r Ship heno, ond ofon rhag gweled rhywbeth yn y n08- yn fachgen lied dda heddyw—myn'd i'r gwely yn gynnar. "Dydd Sadwrn, yn y gwaith am ddau boreu heddy—gweithio mewn slip fawr—cael gwaith cael dwy ddramed maes am naw-myn'd i'r office cyn unarddeg—Dai Sion yn derbyn yr arian-cael ein talu yn y Greyhound—dim ond pedair punt yn dod i fi-y wraig yn dod i lawr-rhoi glassed o rwm iddi, a thicyn o lemwn ynddo, dyna fel y mae hi yn ei liko—gofyn am yr arian i dalu r siop rhoi tair punt iddi—cywilydd i fyn'd gydai, am nad oedd digon o arian i glirio'r Ilyfr-hithau ag ofn fyn'd i'r siop, rhacr cael ei chymenu am ddod a rhy fach o arian-yfl yn cadw punt i dalu deg swllt o hen gount am gwrw y mis diwetha, ac i gael deg swllt i gael cwrw y mis hyn-trueni fy mod i yn twyllo Gwenny fel hyn-ond pwy golier all fyw heb gwrw?-Gitto bach yn aros gyda fi nes delsai ei fam yn ol—Gitto bach yn liko cwrw—yn meddwi ar chwech cwpaned -y wraig yn dod yn ol-gofyn i fi ddod tua thre- yfi yn pallu, achos fod y shwg yn llawn—dw i byth yn madel pan bo'r cwart yn llawn—y wraig yn myned tua thre-y cyfri yn dod mewn—gwr y ty wedi dodi lawr shwg yn ormodd-ar ol llawer o eir- iati croes, yfi yn taro gwr y ty, a dechreu -,tripo- doi gwnstab yn dod—myn'd a fi i'r ty tywyll-wedal ddim rhagor rhag cwyddil."