Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
AT OLYGWYJl Y TYST.
AT OLYGWYJl Y TYST. Foneddigion,—Cawsom ein difyru yn fawr wrth ddarllen llythyrau doniol Gogleddwr ar ei vmweliao a Harrogate, y rhai sydd wedi ymddangos yn eicl, colofnaii. Yr oeddynt yn meddii ar ddyddordeb neillduol i ni, gan cia bod yn ddiweddar wedi cael yr hyfrydwch o weled yr amrywiol olygfeydd y mac ef yn en desgrifio, a gallwn ddweyd yn ddibetrus eu bod wedi cael eu portreadu o flaen darllenwvr y TYST gan bin bardd yn ngwir ystyr y gair, pwy bynag ydyw. Hynod mor ffocus fa Gogleddwr yn syrthio i mewn a chymdeithion yn y rhai yr oedd y fath gydgyfarfycldiacl 0 bethau dymunol; rhaid en bod wedi trenlio eu hamser yn bleserus ac addysg- iadol dros ben, Yr oedd genym ninau ein cyfeilliol1 yn Harrogate,—nid cymmeriadau gwagsaw, dienaid, oedd y rhai hyn chwaith, pell iawn oddiwrth hyny ac yr ydym yn perswadio ein hunain nad hollol ddi- fudd y pasiwyd yr amser genym. Yr oedd darllen am Ilumpnn Hocks yn eich rhifyn am Medi 7, yn dwyn ar gof ini y brofedigaeth yr aethom iddi pan y cymmerasom bererindod i'r ne hwnw. G-vntii- odasom wasanaeth yr arweinycld perthynol i'r fan, gan fod un o'n parti ni ein hunain yn barod i ym- gymmeryd a'r s.wydd o'n harwain drwodd, a cban fod genym yr ymddiried llwyraf yn ei ddeheurwydd gyda pha beth bynag a gymmerai mewn Haw, cych- wynasom gydag ef yn eithaf tawel. Ar ol ini fod yn y pure a'r coedwigoedd amgryn amser, yn edrych o'n cwmpas, ac wedi gweled p:)b peth oedd yn werth ei weled i'n tyb ni, meddyliasom ein bod yn bryd i ni hwylio ein cerddediad i rywle arall. Erbyn hyn yr oeddym yn gorfod deall er ein gofld fod nodwedd y lie rnor gydweddol a chwaeth ramantas ein cyfaili fel jr oedd wedi annghono yn bollol fod eisiau byfch ddyciiwelyd oddiyno, ac wrth gwrs wedi colli pob clue ar y ffordd. Buom yno am yspaid maith yn treio pob llwybr oedd yn debyg o ddyfod a ni o'r dy- ryswch, ond yn aflwyddianus, ac annarluniol wyllt- edd y lie a p'.iobpeth, yr oeddym wedi mynocl i ofni mewn gwirionedd mai yno y byddai raid ini wneud ein pabell am y dyfodol. O'r diwedd gwenodd ffawd arnom, a daethom allan ar hyd ffordd yr ydym yn meddwl na thramwyodd neb erioed o'r blaen. An- turiaetli oedd hon roddodd gyfie ini ddangos ein gallaoedd fel ymchwilwyr medrus. Yr ydym yn credu pe deuai Dr Livingstone (os yw ar dir y l'hai. byw) i ddeall am ein beiddgarweh yn yr ystyr hon. y byddai yn falch o honom. Poetry in Prose ydyw llythyr olaf Gogleddwr, Wrth ddweyd hyn nid ydym yn meddwi awgrymu fod gormodiaith ynddo. Dim o'r fath beth. Ond y mae yn ein cadarnhau yn ein barn, yr hon yr ydym wedi ei datgan eisoes, mai bardd o'r iawn ryw ydyw yr awdwr. Ac yn wir buasai yn rhyfyg yn neb ond un felly aincanu desgrifio Studley Park a'i amgylch- oedd. Wel wfft byfch i'r creadur isel y daethom ni ar ei draws yno, buasai yn well genym daro arno yn mhob man hefyd. Pdioddodd hwn ar ddeall ini yn bur fn::n nad oedd yn cario y prydferth gydag ef, ac felly nid oedd yn gallu ei ganfed mewn dim o'i amgylch. Pan oeddym yn edrych ar y coedydd ar- dderchog" gyda syndod a boddliad yn gymmysgedig, ac yn gwrando ar ein harweinydd yn dweyd am ei hynafiaeth a'i neillduolion, dyna oedd yn ymgymell i'w feddwl coeth ef-' y fath ffyn ellid en cael yno Rhaid cofio'r lie yr oedd hyn yn cael ei ddweyd i weled gVi'Tthuni'r syniad. Buasai'r sylw yna yn eithaf priodol mewn coedwig gyffredin,.ond yr oedd gwran- do ar ei eiriau mewn lie wedi ei wisgo a gogoniant Parahvys yn peri ini feddwl am linellau Byron yn ei Bride of Abydos' 'And all save the spirit of man is divine.' Yr oedd hefyd yn yr un lie ac ar yr un pryd gym- meriad arall dipyn yn wahanol, fel y cewch weled. Yr oedd hwn wedi meddwi cymmaint am brydferth- ion y lie, nes myned i alw bendithion mwyaf gwerth- fawr y bywyd presenol, megya gwlaw &c., yn beth- au matter of fact; Un yn byw llawer iawn yn yr ideal oedd y brawd yma; rhyw ddamwain fyddai iddo ef ddisgyn i gymdeithasu a phethau materol o ran ei feddwl. A chan ein bod yn hysbys o hyn o'r blaen, nid oeddym yn rhyfeddu dim at ei enthusiasm dan yr anigylchiadau presenol. Os oedd prosaic re mark yr un y buom yn son am dano yn flaenorol yn gratio ar ein clustiau ni, beth raid fod yr effaith ar hwn. Dysgwyliem bob eiliad ei weled yn syrthio i lewyg, a mawr oedd ein pryder yn ei gylch, gan ein bod ar y pryd yn mhell oddiwrth bob ty, ac ni all- esid estyn cymhorth iddo yn uniongyrchol. Ond yn wir, chwareu teg iddo, fe ddaliodd y shock yn well na'n disgwyliad, ac y mae genym barch iddo y munud yma, am ymdrechu cymmaint yn erbyn ei deimladau, buasai yn achosi llawer iawn o an- ngbyfieustra i ni pe buasai wedi digwydd yn wa- hanol. Yr oeddym ni yn wastad dan yr argraph mai fashionable watering-place oedd Harrogate, ac y mae yn rhaid ini ddweyd nad ydym wedi newid ein meddwl ar ol ein hymweliad a'r lie. Ond dywed Gogleddwr mai bywyd yn ei symlrwydd sydd i'w gael yno. Beth feddyliai ef wrth hyny tybed ? Yn ystod ein harosiad ni yno yr oedd y muriau wedi eu gorchuddio a hysbysleni am Concerts, Drawing-room Entertainments, &c., oedd i gymmeryd lie yn yr hwyr er difyrwch ac adeiladaeth yr ymwehvyr. Ter- fynwn, Mr Gol,, trwy erfyn maddeuant am gymmer- yd cymmaint o'ch gofod. Yr eiddoch, &c., MONWYSION.
Y I BALLOT.'
Y I BALLOT.' Y mae yn eithaf adnabyddus i ddarllenwyr y TYST CYMREIG mai gair Seisnig ydyw y ballot; ond er hyny, y mae ya llawn mor adnabyddus i'r Cymro ag ydyw y gair Cymraeg a ystyrir genym yn gyf- ystyr ag ef, sef y tugel. Credwn y bydd y gair hwn yn y misoedd a'r blynyddoedd dyfodol yn un o'r geiriam mwyaf arferedig, acyn tynu mwy o sylw nac un gair arall. Wrth sylwi ar hanesyddiaeth y byd, yr ydym yn gweled fod gan wahanol gyfnodau eu helyntion eu hunain ac fe osodir gan yr helyntior, hyny rhyw arbenigolrwydd ar ambell i air. Mae rhai yn fyw yn awr yn cofio amser pan oedd caeth- fasnacb yn India yn brif bwnc. Yr oedd y gair hwn y pryd hWllW yn air amlwg ac arferedig. Yr oedd ganddo ddylanwad cryf, ac yn gallu cyfodi ystorm- ydd rhai gweithiau. Bu adeg ar ol hyny ac yr oedd y gair Treth yr Yd yn cymmeryd safle amlwg yn y wlad. Ar ol i hwnw gilio megys i'r cysgod, daeth y gair Addysg yn air arferedig gan y cyhoedd. Ond yn y b:ynycldoedd a basiodd, nid oedd un gair yn cymmeryd y fath safle amlwg. ac yn cael y fath sylw a'r gair bychan diaddurn hwnw, sef Reform. Nid oedd digwyddiadau pwysicaf y dydd, gan nad pa natur bynag oeddynt, yn ddigonol i daflu y gair hwn i'r cysgod. Pan gyfarfyddai dau gyfaill ar y ffordd, mynai y Reform ran yn yr ymddyddan neu pan ddygwyddai unrhyw gydgyfarfyddiad lluosog o ddynion-yn y ffaiv, neu yn y farchnad, neu mewn pwyllgorau neillduol, gwelsom ef yn ymwthio i'r ymddyddan. Yr oedd ef fel Satan yn rhodio ac yn ymlwybro ar hyd gwyneb ein gwlad, ac yn gwneu- thur ei ymddangosiad yn mhob man o'r bron lie y j digwyddai cydgyfarfyddiad pobl. Ond erbyn hyn, y mae y tebygolrwydd yn gryf y bydd yn rliaid iddo yntau ildio, fel eraill o'i flaen i'r cysgod. Mae tym- mor ei ymgyrch yn y weddhono y bu ei ymddangos- iad yn y blyn. ddoedd diweddaf wedi darfod, er nad ydym yn credu ei fod wedi darfod, fel yr haerir, a? col y disgwylir gan infer helaeth o'r Toriaid. Ymddengys i mi fod nifer helaeth o'r Toriaid hyny a bleidia?ant y Reform hwn wedi gwneuthur hyny, naill ai er mwyn ei basio, g'an gredu y caent lonyddwch i eistedd yn dawel mown canlyniad am flynyddoedd lawer, fel pensioners, heb. weithio dim yn ychwaneg neu wedi ci basio yn yr un yspryd ag oedd yn meddianu y barnwr anghyhawa hwnw y sonir am dano gan un o'r efengylwyr, yr hwn ni wrandawai ar gv>yn y weddw dlawd dros amser, ond a dclaeth drachefn i'r penderfyniad o wrando ar ei ohv/yn, ac i'w dial ar ei gwrthwynebwyr, rhag itldl ddyt'nd yn y diwedd, a'i syfrdanu ef.' Bu y dosbarth gweithiol yn y blynyddoedd a basiodd yn crefu am wrandawiad i'vr cwynion ond yr oedd _eni senead- wyr yn gallu troi clust fyddar ar eu ceisiadau mwyaf teg a chynawn, hyd nes bu iddynt gyfodi fel un g'wr, a chynnal eu cyfarfodydd mawrion. i. ddadleu eu hawliau fel deiliaid gwlad rydd ac annibynol. Cred- wn na welwyd yn y byd politicaidd erioed brawf cadarnach o north ymresymii nac a welwyd yn y ddwy flynedd ddiweddaf. ,Nid rhyw lawer o gred a roddwyd i ymresymu gan drigoliony byd. hwn er pan y mae genym banes am ei helyntion. Appelio at y cledd i benderfynupob. dadl, a'r cydegrau mawr- ion fu yn t-aranu i cldistewi cweryIon y cenhedloedd, Yr oedd y byd rywfodd fel pe yn dotio at leferydd y rhai hyn. Ond erbyn hyn, y mae y byd wedi dyfod ryw yehydig yn fwy cyndyn i wrando ar yr ymrea- yiniNTr costfawr hyn, ac fel pe yn anmheu perffeith- rwydd eu hymresymiadau ac ar ryw, olygiad, mae y byd wedi gwrando yn hir ac yn ddyfal iawn arnynt. Dylasai fod wedi ei argvhoeddi er's amser maitl10 aneffeithiolrwydd yr ymresymu hwn end fel arall y mae wedi digwydd. Eithr yn y dyddiaa diweddaf hyn, y mae ymresyrnu wedi d) fod i ymarferiad, ac y mae wedi dangos gfdlu mawr. Bu yn hynod o r effeithiol ar y cyfan. Nid rbyvrbetb. at-fyuych yn yr oesoedd sydd wedi pasio, ac yn wir yn y blynydd- oedd diweddaf hyn, mewn rhai parthau o'r byd yma, ydoedd gweled ugeiniau o filood(I o ddynion yn myned i ddadleu eu pynciau gyda'r offerynau dinystr- iol agrewycl gan dduw rhyfel. Ond y mae y ddwy flynedd ddiwelclaf yma wedi hynodi ein gwlad ni gan ddull arall mwy teilwng, sef ymresymu i bender- fynu pwnc. Y mae y dull hwn wedi ei brofi. Mae \nddoallu; fe ddygodd allan farn i fuddugoliaeth, a hyny yn y fath fodd effeithiol, fel y credwn na roddir y dull hwn mwyach o'r neilldu. Nid ydym yn gallu credu, fel y credir gan rai, fod y Reform diweddaf hwn wedi perneithio yr hyn oedd yn anmherffaith o'r blaen i'r fath raddau, fel nad oes modd nac eisiau mwy o berffeithrwydd. Byddwn yn credu weitbiau nad ydyw y Reform hwn ond math o ragymadrodd i'r diwygiadau pwysig hyny sydd i gymmeryd lie yn y blynyddoedd nssaf, canys y mae tir lawer eto i'w feddianu cyn y bydd i gyfreithiau ein gwlad nigyrhaedd i'r safle uchel hono o berffeith- rwydd. Mae yn wir fod rhai dynion o safle uchel yn cael eu hystyried yn wleidyddion enwog, eto yn credu, ac yn gobcithio lody Reform diweddaf hwn yn un cymhwys a digonol ar gyfer anghenion y wlad hon am o leiaf ddeng mlynedd ar hugain Ond rywfodd, nis gallwn edrych un amser ar syniad o'r natur yna yn dwyn dim anrhydedd i'r personali hyny a'i coleddant; canys yr hyn a fydd anmher- ffaith yn y dyfodol, rl-iaicl. icldo fod felly yn awr yn ngbyssylltiad a'r gyfraith wrth pa un y disgwylir i ddyn i ymarweddu., Os felly, ni ddylai y wlad or- phwys tra byddo difiygion, a rhai hyny yn cael eu cydnabod gan y cyfFredin. Shywfodd, nis gallwn gym modi a'r meddylddrych fod dim ac y mae a wnelo dyn ag ef wedi cyrhaedd i'r fath safle 0 berffc-ithrwydd, fel agyjgellir ei adael yn y fan hono. a dywedyd uwch ei ben, Ac wele da iawn ydyw.' Yn wir, nid ydyw yr idea hono wedi ymlusgo i blith unrhyw ran o gymdeithas i'r fath raddau ag y mac yn mhlith ein gwleidyddion.^ Nid ydym yn barod i ddywedyd nad oes rhai Toriaid o amaethwyr, a rhyw gymmaint yn mhlith y celfydd- ydwyr; ond credwn mai anaml ydynt mewn cym- hariaeth. Nid ydyw amaethyddiaeth na chelfyddyd yn dioddef nemawr o anghyfleusdra yn eu mynediad yn mlaen. o herv/ydd yr yehydig Doryaid hyny. Ond yn ei gyssylltiad a gwleidyddiaeth, y maent yn llu- osog ac ami iawn. Y maent yn gallu arafu olwyn- ion cerbyd y diwygiad yn ei flaen y maent i gym- deithas fel math o gorph y farwolaeth ar ei chefn yn barhaus. Digrif iawn fuasai g-enym ni i gynllwyn- wyr y gwahanol boirianau celfyddydgar a defnydd- iol a dclarganfyelclwyc1 yn y blynydcloedd a basiodd, i gyhoeddi na byddai iddynt ymdrechu i berffeithio dim ar y peirianau hyny, am o leiaf ugain mlynedd! Yr oedd gosod tafod rhwng y wlad hon a'r Unol Daleithiau America, yn ffurf yr electric telegraph yn yn orchestgamp teiiwng gan y byd yn gyffredinol i'w ryfeddu, ac yn deilwng gan ein llywodraeth osod nod o anrhydedd neillduol ar y dynion hyny a gyf- lawnasant y gwaith mawr hwnw. Ond er y rhyf- eddu, ac er y cywreinrwydd oil, nid ydyw y dynion hyny yn credu eu bod wedi cyflawni y gwaith hwnw yn y fath fodd nad ellir-ei wcllhau, er iddynt ym- ladd am flynyddoedd ag anhawsderau, pa rai a brof- asant eu hunain yn drech arnynt lawer tro ond y dyn a orchfygodd, ac y mae y dafod hono heddyw yn lie far u > n eglur, ac yn rhoddi boddlonrwydd lied gyffiedinol i bawb oedd a fynent a'r anturiaeth. Ond er y perffeithrwydd ym mha un y gweithreda, crcdwn na fu i'w chynllunwyr roddi hun i'w ham- rantau cyn i'r meddylddrych am y modd i'w gwell- hau gael ei le yn eu dychymmyg. Ond am luaws o'n seneddwyr ni, y maent hwy yn dychymmygu ynddynt eu hunain y dylent gael holidays ar ol y llafur mawr a blin y flwyddyn. hon yn ngweithio allan y Reform, yr hwn sydd fel math o electric wire, yn cydio tiriogaethau uchel aristocrataidd a thiriog- aethau isel, ond eto ffrwythlawn y gweithwyr, felyr ydym yn credu y bydd transaction of business lled helaeth yn cymmeryd lie, ac y bydd hen gyfrifon ceJyd yn cael settlement yn nyddiau yr etholiad cy- ffredinol nesaf. Byddwn yn credu weithiau fod y Toriaid yn sylwi gymmaint ar y gorchyrnyn bychan hwnw, sef 'Ys- tyriwch y brain,' a'r un gorcbyrnyn o fewn y Beibl. Y maent yn actio i raddau helaeth yr un fath a'r brain. Nid oes yr un reform wedi dyfod i wlad y brain erioed; yn ei gyssylltiad a hwy, y iliae pob peth megys yr oedd yn y decl-ii-eu'ideilad,,iiit eu nythod yr un fath y naill oes ar ol y Hall—yr un dull o fyw sydd yn eu plith, a'r un grawciad sydd ganddynt yn barhaus. Lied gyffelyb ydyw pethau yn niyd y Toriaid. Maent yn dychyrnmygu fod teml ogoneddus 'ein gwlad wedi ei hadeiladu i'r per- ffeithrwydd, ac nad oes un cysgod o gyfnewidiad i fod ami o hyn allan. Mae yr ychydig gyfnewidiad- au hyny sydd yn cymmeryd lie ar brydiau yn awr ac eilwaith yn ffrwyth gallu o'rtu allan iddynt hwy, o flaen yr hwn r oedd yn rhaid iddynt gilio neu fyned yn ebyrth o dan olwynion y gallu hwnw. Ar ol hyn o ragymadrodd, ymdrechwn yn ein y llythyrau nesaf dclangos yr byD sydd am. om fel gwlad i angen am dano, cyn y gallwn ystyried y Reform diweddafhwn yn un cyflawn.' Ymdrechwn ddangos yr angenrlfoirf fwytld'am y ballot; acr-hydrnery bydd-o yn rhan 0 gyfraith y wlad, nis gallwn ddisgwyl cyn- nrychiolaeth y wlad yr hyn y dylai fed.. J Dinbych.. J. AB T.
AT OLYGWYR Y ' TYST CYMREIG.'…
AT OLYGWYR Y TYST CYMREIG.' Foneeldigion, -c- Y r wyf yn cymmeryd fy hyfdra i gynnyg gair yn nghylch cnoi a phoeri tybaco yn Nhy Dduw. Arferiad drwg yn ddiau. ydyw cnoi a llosgi tybaco. Syniad eyffreelin yn mhlithyr ieuenc- tyd ydyw fod yn rhaid defnyddio y cetyn cyn bod yn ddyn, ac ambell un arall wedi tyfu i oedran gwr yn tybied mai dyma y ffordd i fyned yn ddyn mawr, trwy iddynt glywed fod rhyw ddyn mawr yn gallu astudio yn well yn ngbymdeithas y cetyn. 'Does genyf ddim i ddyweyd am hynyna; mae yn de.byg fod arferiad yn llawer. Pe y gwyddwn inau y gwnai ei gymdeithas fi yn ddyn mawr, gwnawn cryn ym- dreeh i ddyfod yn gyfaill iddo; end prin y gallaf y ymddiried i'r anturiaeth. Nid fy amcan yn brefehol yw dyweyd yn erbyn tybaco. Yr wyf yn credu fod y Llywydd mawr wedi rhoddi pob peth yn nhrefn natur at wasanaeth dyn, ac i'w defnyddio er ei gysur; ac os yw y tybaco yn ei gysuro, mawr les iddo o hono. Ond dywedaf yn hyf yn erbyn. yr arferiad ffiaidd o gnoi a phoeri tybaco yn Nhy yr Ar'glwydd. Y mae yn debyg fod llawer wedi cael ei ddyweyd yn erbyn hyn o dro i dro; ond wele adeg gyneus etc., pryd y mae llawer o symmud o'r hen gapeli i rai newycldion, ac ardderchog hefyd. Y mae yn rhaid fod y rhai a ddilyna yr hen arferiad ynddynt yn fwystfllaidd. Yr hyn a geisiaf genych, os na fedrweh beidio cnoi a phoeri ychydig amser y byddwch yn yr addoliad, ydyw darparu rhywbeth i boeri iddo, ac nid poeri yn y set nea bydd hwnw bron a rhedeg allan. Yn wir, elywais gwyno mawr yn eich her- byn, a'r mercheel fyddai yn gl anhau ar eich holau bron a myned yn sal yn amI., Gobeithio y medclyl- iwch am hyn, ac na bydd cwyn'yn eicb'herbyn byth mwy, yn halogi yr addcldai prydlertli sydd vvedieu codi i'r dyben o addoli, ac nid i fwyta tybaco. •_ y Ydwyfeieh ewyllysiwrda, J. J,
GOHEBIAETH 0 AMERICA,
GOHEBIAETH 0 AMERICA, AT OLYGWYR Y I TysT CYMREICJ.' Gyfeillion hoff,- Y r oedd yn Haw-en genyf weleci y TYST yn dyfod allan mor eofn a didderbynwyneb, dan olygiad gwyr cedyrn a phrofiadol, ac yn pender- fynu sefyll a tbystio tros y gwirionedd, pa beth bynag a fydd y canlyniadau. Nid oes ammheuaeth nad oedd angen am y fath gyhoeddiad, oblegid gau- dystion lawer a gyfodasant yn y byd, y rhai a ddarn- guddient y gwirionedd, yn gystal mewn pethau gwladol a chrefyddol. Dymunaf hir einioes i'r TYST CYMREIG i lefaru yn bob ainser yn ngoleuni gwybod- aeth, i ddwyn ei dystiolaeth yn mhob aclios yn eglur a difloesgni, ac ar bob amgylchiad i ddywedyd y gwir mewn cariad. Rhoddwyd ar ddeall i mi mewn llythyr cyfrinach- ol fod dyinuniad Iled gyffredin am i mi ysgrifesnu pwt o lythyr yn awr ac eilwaith i'w gyhoeddi yn y TYST. Yr ydwyf yn ddiolchgar am y croesawiad, ac yn cydsynio a'ch cais. Nid ydwyf yn ymrwymo i ysgrifenu yn fynych iawn, nae. yn faith." Ni flinaf eich amynedd a phethau a gewch yn argraffedig yn ein cyhoeddiadau, ond yn unig pan nllafgae1 y blaen arnynt, a gwyddoch nad ysgrifenaf ddim a bairwrid na chywilydcl ar wyneby TYST. Meddyliwyf y bydd y crybwylliadau canlynol .yn dderbyniol gan eich derbynwyr: 1 AMGYLCHIADAU TYMHOROL EIN CENEDL. Yr ydwyf wedi cael yr anrhydcdd o ymwelecl a chymaint, os nad a mwy, o sefydliadaa Cymreig y wlad hon na'r un gweinidog Annibynol arall o fewn y Talaethau Unedig, a thrwy hyny wedi cael cyf- leusdra i sylwi a gwybod am sefyllfa dymhorol ein cydgenedl; ac yr ydwyf yn tystio yn ddibetrus nad oes cynnifer o Gymry yn y byd cystal eu hamgylch- iadau tymorol a Chymry America. Gallwn gyfrif degau o amaathwyr o fewn llai na deg milldir o'r lie hwn, oil yn byw ar eu tyddynoedd eu hunain,. ac mewn llawnder o drugareddau. Y mae yn gyflelyb hefyd yn mhob sefydliacl amaethyddol yn mhob talaetb. Trwy ddiwydrwydd ac ymdrecsh y cyraedd- asant eu meddianau, ac fel rheol y rhai mwyaf an- nghenus yn dyfod yma yw y rhai mwyaf cysurus a llwyddianus. Y mae yn wir fod yma dlodi ae an- nghenion, ond mewn naw amgylchiad o ddeg, gwas- traff a diofalwch yw yr achos o hono. Bum am ddau fis yr haf hwn yn ymweled a Thalaethau Pennsyl- vania, Vermont, a New York, ac ni welais neb o'n cenedl nad oeddynt yn cael digonec11 o fara; a buasai eu henllyn yn helaethach hefyd oni t.ae fod y bai wrth eu drysau eu hunain. Y mac y chwarehvyr yn Vermont yn byw yn ail i foneddigion,—y rhan fwyaf yn byw mewn tai gwych, ac ar diroedd o'r eiddynt eu hunain; a gallwn feddwl fod yno le i lawer mwy. Y mae gweithwyr tlodion ac amaeth- wyr annghenus Cymru, y rhai a allent ymfudo i'r wlad hon. yn gwneuthur mawr gain a'u plant sydd yn fyw, ac yn yspeilio etifeddion cyn eu geni. SEFYLLFA CREFYDD. Nid oes genym le i ymffrostio yn hyn. Lied isel yw crefydd a digynnydd iawn yw yr eglwysi y (lye d iau hyn. Y mae y gwrandawyr yn llnosog, y canu yn flodeuog, a'r cymmanfaoedd yn boblogaidd; ond, ryw fodd, nid ydyw y peth byw yn yr olwynion. Y mae hyn yn wirionedd am bob enwad crefyddol fel e gilydd. Y mae y Cymry yn y wlad hon, fel yn Nghymru, yn ymorplnvys gormod ar grefydd y coesau a chrefydd y clustiau, ac nid yn ymroddi i grefydd y darllen, y myfyrdod, a'r galon; gormod o syched am newydd-deb 5rn newynu'r meddwi. Y mae liaweroedd o weinidugion eirwog Cymru wedi dyfod trosodd yma, ac yn parhau i ddyfod, ond nid ydyw apostol mawr y cenhedloedd wedi cychwyn hyd yn hyn. Sonia rbai ei fod ar y mor, ond beth bynag am hyny y mae heb gyraedd y lan. Y mae darllen anffyddiaeth Colenso wedi gwehwyno llawer gwr ieuanc oedd yn obeithiol o'r blaen. Yn yr hen wefydliadan, y mae yr iaith Saesonaeg yn eniilil y genedl ieuainc, a'r hen iaith yn colli fir, a rhaid cael gweinidogaeth yn yr iaith Saesonaeg yn fnan yn y dinasoedd hyn. Y mae llawer yn ymdrechgar iawn i gadw yr iaith Gymraeg i-fynu, a charwn inau iddi fyw byth oudy mae perygl, trwy ymdrechu cadw yr iaith, i ni golli eneidiau, ein crefydd, a'n cenedl. Ond nid yw y sylw hwn yn briodol am bob sefydliad Cymreig. Yn y talaethau gorl'ewinol, lie y mae cymmnint o ymfudiaeth o Gymru, y mae yr iaith Gymraeg mor bur a dilediaeth ag ydywyn ardaloedd Trawsfynydd. Y mae gweithfaoedd Pennsylvania a Vermont hefyd yr un modd. Cymrv bron yn ddi- L,ymysg sydd yn swydd. Galiia yn y dalaeth hon. Dwy wytbnos yn ol y cynhalioddy Cyniiulleidfaolion eu Cymmanffl 1,'alaethol yno. Y-mae gan yr Anni- bynwyr ddeuddeg ar hvgain o eglwysi Cymreigv a dau ar hugain 0 wcinidogioll ordeiniedig yn y dalaeth hon. Yr oeddym wedi cyfarfod fol gweinidogi »n yno oll o fewn i ddau neu dri,—llawer o honom weui teithio yno dros dri chant o filldiroedd. Yr oedd pawb yn un a cbytun. Cynnaliasotn ein Cymmanfa mewn tri o leoedd, sef Oak Hill, Centerville, a Ty'n- y-rhos. Yr oedd esgynlawr wedi ei godi o dan Yr oedd yr holl wlad wedi ,ymgasglu yn nghyd o bob enwad, hyd nes oedd y dyrfa yn filoodd. CaWsom gyfarfodydd rhagorol, ac a,weton o Galfaxia fryn. Gan y cyhoeddir y manylion yn ein Cenliadwry, nid y mhelaethaf. Gellir dywedyd am America yn debyg fel y dywedwydam Israel gynt,—'Canys Israel ni adawyd, na Juda gan ei Dduw, (gan Arglwydd y lluoedd), er bod eu gwlad hwynt yn llawn o gam- wedd yn erbyn Sanct yr Israel.' CYFLWR PRESENOL Y WLAD. Y mae darllenwyr y TYST yn darllen digon ar hyn. Y mae y, wlad hon yn awr yn cynhyrfu trwyddi mewn annghydfocl, fel crochan berwedig. Y mae Andrew Johnson yn eistedd (neu yn hylrach yn gor- wedd) ar y gadair lywyddol. Y mae wedi ei-reibio gsHi natur ddrwg; cwmpeini drwg, a whisci drwg. Y mae o dan Iw i weithio allan gyfreithiau y Con- gress, ond yn mhob dichellion yn gwrthweithio eu gweinyddiad. Y mae ei anadl heinous a bradwrus wedi rhoddi bywyd nawydd a mileinig yn ysgerbwd drewedig y gwrthryfel. Pendcrfyna wrthwyncbu y Congress hyd at waed, ond os llwydda yn hyn, ei waed ef a dywelltlr gyda'r, rhai cyntaf. Y mae teimlad cryf dros ei ddiswyddo, a hyn a ddylid wneud ar bob cyfrif. Pfthatn yr .arswydir y canlyn- iadau? Os daliodd llestr y llywodraeth i 'fyned yn mlaen heb ddryllio pan y cafodd Arlywydd cyfiawn ei symmud ymaith gan ddwylaw dirgel-lofrudd, nid oes perygl nad all dclal i law cyfiawnder fwrw ymaith i'r doman Arlywydd annghyfiawn, bradwrua, a gormesGl. Y cynnwrf. mawr-sydd yn y dalaeth hon (Ohio) yn awr ydyw. darparu ar gyfer yr etholiad mawr y mis nesaf. Yn hon yr etholir ein lioll swyddogion Tal- aethol. Appelir .at bleidlais y bobl. pa un a adewir i mewn ynte a dynir allan y gair gwyn sydd.yn y Cyfansoddiad am yr hawlfraint et.holiadol. Darllena y cyfansoddiad fel y Focl hanvll gan,bob. gwrryw ogymmeriad da o 21 mlwydd oed ac uchod (-gwyn) i gael pleidlais, yn mhob etholiad.' Y gwell- iant -a-gynnygir ydyw, tyiiu allan y gair gwyn,' fel y, byddo y bleicllais yn eiddo i'r dyn o liw hefyd. Dynia y gair a wna yr holl gynnwrf. Y mae y Democratiaid Ponau Copr a'u holl egni am gadw y gair I gwyn/ i mewn,- fel y gallont gadw. y Negro allan, Ond y ri-lao, yr Undebwyr, yn effro yn cyd- weithio i, gael pleidlais pawb i fwrw y gair '.gwyn' allan, a gwneud cyfiawnde-r a'r dyn du a Wac.dodd dros ei wlad, a ddilyn odd. wlad tros feus- ydd y rhyfel diweddaf ar hyd lwybrau wedi eu cochi gan waed, a'r dyn, yr lrwn heb ei gymorth.ef y buasai y wlad heddyw wedi rhwygo ei brithresi ac wedi colli ei holl ser a'i gogoniant. Y-ihae yn.cLdrwg genyf orfod dyweyd. fod rhai Cymry yn. elynpl i'r clyn du. Ond ni waeth pwy fo yn ei erbyn, y mae Duw'r nefoedd o'i blaid. Y mae yn brofedigaeth i mi helaethu ar y mater hwn, ond ymataliaf am y tro hwn, gan ddisgwyl am adeg mwy priodol. EIN HYMWELWYR DIWEDDAR. Cawsom ymweliadau bendithiol gwyr enwog o Gymrnyn ystod y flwyddyn hon. Bu gweinidog- aeth y Parch. Thomas Levi yn ddyrcbafiad i'r genedl ac yn anrhydedd i'r areithfa Gymreig. Arosodd y Gohebydd o Lundain yn ein mysg dros gryn am. ser, ond bu yn ddoeth ac yn wir dderbyniol yn mhob man. Yr oedd pawb yn ymosod arno am arcs yn hwy na'i fwriad yn mhob man lie yr elai, a gwn na byddai neb ,yn fwy derbyn;ol.nag ef yn mhob man lie bu- Pa genyf glywed ei fod wedi dychwelyd adref yn iash. Ei ai ef oedd dychwelyd i'w wlad yn hen lane. Cefais yr anrhydedd o groesawu y Parch. William Jones, cenhadwr o India, yn fy nhy dros arnryw ddvddiau. Traddododd ddwy ddarlith ar India yn Newark, a siaradodd am ddwy awr bob tro. Dangosodd fod America fawr yn feckan bach wrth ei chydmaru ag India fawr. Nid oes yma ond oddeutu pymtheg miliwn ar htigaino drigoiion, ond y mae yn India dros ddau can miliwn. Er darllen llawer, ni feddyliasom erioed am lawer o bsthau a glywsom ganddo ef. Bu yn annerch yr Ysgolion Sabbothol mewn cyfarfod cyhoeddus a gynhaliwyd yn ein dinas yr amser y bu yma. Yr oedd y rhan fwyaf o Ysgolion Sabbothol pob enwad crefyddol yn swydd Licking wedi ymgasglu yn nghyd. Yr oedd gwedd ostyngedig a dawn rhwydd y cenhadwr yn gwefreiddio'r holl dorf. Yr oedd yn dda genyf ei glywed yn amddiffyn llywodraeth Prydain ar India. Dadwreiddiodd ragfarn o feddyliau llawer o honom. Ardderchog i ddyn amddiffyn ei wlad yn mhob gwiad Ile'r elo, Bydded einioes yr anwyl-ddyn hwn yn hir iawn a defnyddiol. FY YMWELIAD A'R HEN WLAD. Ni chydnabyddais byth mewn dull cyhoeddus garedigrwydd fy mrodyr anwyl a'm gwahoddasant trwy "ynnad.leddau y cymmanfaoedd y flwyddyn ddiweddaf i ddyfod i ymweled a hen wlad heff fy ngenedigaeth. Nid dideimladrwydd a barodd y dis- tawrwydd hwn, ond mcthu yr oeddwn (gan amlder fy ngorchwylion cartrefol) a gweled pa amser y gall- aswn ddyfod, ond yn awr yr ydwyf wedi penderfynu yr amser. Os arbedir fy mywyd, ac os caniata yr Arglwydd, deuaf trosodd ac ymwelaf a Chymrn yn mis Mai nesaf (1868). Gall fy anwyl ferch, Jane yn Liverpool, a'i phriod, a phawb sydd yn perthyn i mi yn mhob cwr o'r wlad. yn nghyda'm holl gyfeill- ion fy nisgwyl yna yr amser a nodwyd. Donaf yna os caf fywyd ac iechyd i gychwyn, neu mi a fyddaf farw wrth geisio dyfod. Dim ychwaneg y tro hwn. Newark, Ohio. DAVID PRICE.
AT EGLWYSI ANNIBYNOL UNDEB…
AT EGLWYSI ANNIBYNOL UNDEB DIN- BYCH A FFLINT. Mae cynhygiad haelfrydig Mr Morlsy gyua golwg ar ddyledion y ddwy sir yn hysbys i chwi oil. Derbyniwyd yeynnyg gych l1awenydc1 a. diolchgar- wch ac yr wyf yn deall fod rhai Eglwysi yn gwei- thio o ddifrif. Dichon fod yr lioll Eglwysi o ran hyny yn.gweiihio felly; ond am rai y elywais i sic- rvvydd. Mae yr, amser i ddwyn yr ymdrech i der- fyniad yh iiesau,'ac. yr wyf yn gobeithio y bydd digon wediei wneud i sicrhall y £ 500 o leiaf. Gwelaf focly Cyfarfod Cliwarterol i fod yn Wrexham yr 21aih o'r mis hwn, a, byddsi yn dda iawn pe deuai rhyw un o bob Eglwys J7no i'r gynnanlodd er eael gwybod yn sicr pa faint sydd wedi ei wneud a pha faint a ellir wneud erbyn diwedd y flwyddyn Lon. Nid oes amser i'w golli os mynir sicrhau yr arian. Mae Mr Morley yn awyddus .lwn am i'r hyn a rydd fod yn svmbyliad i'r Eglwysi i weithio a bydd yn llawer swell ganddo g*ael taiu yrr at^an, \ia chael ei rvddbau o'i ymrwymiad trwy esgeulusdod yr eglwysi i ddyfod i f., nu i delerau. Na choller dim amser; a gobeitilio y cawn. wybodaeth yn W rcxham pa fodd y saif y mhob lie. Liverpool. J. THOMAS,
CYFARFOD'YR UN DEB CYNNULLEIDFAOL…
CYFARFOD'YR UN DEB CYNNULLEIDFAOL I GYMRU. At Qlygivhjr y 'Tyst Cymreig.' Foneddigion',—Cefais yfath hyfrydwch ac addysg yn Nghyfarfod diweddaf yr Undeb yn Manchester, fel yr wyf yn awyd,c\UB iawn i gael un cyff'elyb i