Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
SABBATH YN LLANYMDDYFRI, *'"'YN…
SABBATH YN LLANYMDDYFRI, YN 1841. Mae chwe blynedd ar hugaiii yn ddarn mawr yn oes dyn. Mae yn wir nad yw wrth edrych yn ol arno ond fel doe ond pan gofiom y cyfnewid- • iadau mawr sydd wedi cymmeryd lie yn yr ys- (paid liwnw, rhaid ei fod yn gyfnod maith a j phwysig. Llawer oedd yn fabanod y pryd hwnw sydd erbyn hyn yn llawn pryder yn gwylio eu babaiiod eu hunain. Mae wedi taflu llawer gwr ieuanc hoyw a gwisgi i ganol dwysder a thrafferthion canoiddydd bywyd. Ac y mae wedi rhychio gwyneb, a gwynu gwallt, a chrymu gwar llawer un oedd yn nghanol ireiddiwch a bywiog- rwydd ei oes heb son am y miloedd y mae wedi iiewid eu hwyneb a'u danfon i ffordd. Tarewir y meddwl yn fwy toffeithiol gan ryw syniadau fel hyn pan yn ymweled a lie ar ol hir ab- senoldeb. Teimlais hyny yn bur effeithiol pan » yn treulio Sabbath yn Llanymddyfri yn haf y flwyddyn lion. Rhedai fy meddwl yn naturiol at y Sabbath cjmtaf erioed a dreuliais yn y lie yn ngwanwyn y flwyddyn 1841. Nid oedd odid ddim yn aros fel yr oeddynt y pryd hwnw. Prin buaswn yn euhadnabocl pan welais hwy eleni gan faint y cyfnewidiad a welwn ynddynt. Mae genyf gof da am fy nyfodiad i'r dref, a'r holl amgylchiadau cyssylltiedig. Yr oedclwn wedi anfon at y Parch. W. Davies y buaswn gyd ag ef yn Llanymddyfri nos Sadwrn a boreu Sab- bath gyda dymuniad ar iddo anfon y cyhoedd- iad i Sardis a Myddfai erbyn 2 a 6.' Yr oeddwn wedi gvmeud hyny dan gyfarwyddyd yr Hybarch Azariah Shadrach (coffa da am ei enw) yr liwn a dynodd i mi gynllun y daith. Oyrhaeddais dy Mr Davies yn gynar prydnawn Sadwrn Trig- iannai ar y pryd yn ymyl hen Eglwys Llanfair- ar-y-bryn yr hon sydd yn nodedig fel yllanerch y gorphwys llwch yr hen Williams Pantycelyn.' Derbyniodd Mr Davies fi yn garedig dros ben. Mae cofion cynhes gan bob pregefchwr ieuanc am y Gweinidog hwnw fu yn siriol a chroesawgar iddo ar ei gychwyniad cyntaf allan. Mae ambell J Ull yn sarug a thaeogaidd i bob dyn ieuanc. Gwelais-rai o'r rhai hyny I illore-Li mywycl' r- Yll chwedl yr hen Williams Llanwrtyd, a gwelais rai o honynt yn bur ostyngedig wedi i amgylchiadau newid. Mae y dynion hyny sydd yn ddisefch a digymmwynas i ddynion ieuainc yn bur sicr os cant-fyw i fyned yn hen, o fod yn xldigysur a di- gyfaill. Ond nid un felly oedd Mr Davies. Mae llawer yn fyw yn awr yn cofio vn dda y swllt a estynai yn ddirgql o'i brinder iddynt, am y credai ei bod ar y pryd yn brinach arnynt hwy itat arno ef. O'r ychydig a dderbyniai rlioddai f fivy* ifa llawer oedd yn derbyn tri chymmaint. I r Nid oedd 'cyhoeddiad nos Sadwrn, ond aeth Mr r Davies,a iiii-i )Vesty byehan lie yr oeddwn i let- tYa. Yno yr oedd y mis. fel y dywedid. Trefn r Wd ydyw trefn cadwyinis. Ond rhaid i mi beidio inyTied ar ol ei hynodion yma er mor brof- edigaefhus ydyw hyny. Cefais le cysurus a v ce cliroesaw .mawr, Synid fi yn fawr at y niferi mawr o dafarnau oedd yn y lie ond boddlonwyd fi er hyny wrthwelecl nad oedd yno ond ychydio- o feddwi, ac ar y Sabbath cauid y cwbl i fynu. ° Boreu Sabbath aethoifi t,IL'r C"Lpe,l, ac edrych- wn ar y capel yn un mawr a helaeth ac felly yr ydoedd mewn cydmariaeth i'r rhan fwyaf o gapeli y dyddiau hyny. Ac yr oedd yno gynnulleidfa dda lawn. Pregethais gorcu meclrwn, a gwran- dawai pawb yn siriol, yn enwedig Mr Davies. 0 Yr oedd ei wen garedig a'i amen gynhes yn galon- did mawr i mi, er na bum erioed yn un o'r rhai hawsaf i dori ei galulL Ychydig iawn sydd genyf i ddweyd am MrDavies fel pregethwr, unwaith y clywais. ef erioed. Pregethui y tfo hwnw yn gyn- hes a bywiog. Ond fel gwrandawr gwnaethum 11 wnaeth-LLm sylw arbenig ohono. Pan y crybwyllais wrtho ar ol yr oedfa y boreu ei fod yn gwrando yn siriol, dywedai yntau yn ol mai y peth lleiaf allai pregethwr;wneud' oedd gwrando yn dda; ac v dylai pregethwr gwael fod yn wrandawr da.' Ond fel arail y mae yn digwydd fynychaf. Y pregethwyr salaf ydyw y gwrandawyr salaf; a'r pregethwyr mwyaf awyddus am hvyl ei-i lilinain r 7T 7 Tr a iydd leiaf 0 lle]P 1 nc'b ara11 i g"ael liwyl. Mae pregethwyr trwy wrando yn ddiflas wedi aiidwyo llawer odfa. Beth bynag oedd yn rhagoiol yn yr hen bregethwyr, y mae pregeth- wyr yr oes hon yn well fel gwrandawyr; ac nis gwn am ddim ac y mae mwy o welliant wedi cymmeryd lie ynddo o fewn cylch fy sylw i yn y pymtheg mlynedd diweddaf nag yn null ac ys- pryd pregethwyr yn gwrando eu gilydd. Tynodd Mr Davies fy sylw ynnodoclig fel gwrandawr; ac yi oedd* llawer iawn o r un yspryd yn y gynnull- eidfa. l^-egethais yno drachetn am 3 yn°y pryd- nawn i gynnulleidfa luosog dros ben, a pharchus iawn yr oiwg arni; a thracliefn yn yr hwyr, preo-- ethais gyda gweinidog o Loegr, genedigol o Lan- ymclclyfri, oedd yno ar ymweliad a'i berthynasau. Ceisiwn gael myned ymaith ar ol yr odfa y boreu tua Sardis a Myddfai, gan dybied fod y cyhoedd- iad wedi myned ond grvrthododd fy ngollwng, gan sicrhau fod yno bregethwr arall; ac ychwan- egai, buasech chwi yn pregethu yn wael iawn y boreu, buaswn .yn 'eich gyru i Sardis a Myadiai erbyn y prydnawn a'r hwyr; ond y mae y boHY11 eich leico chwi, a gwell i chwi aros., Yr oedd tairiaia fel yna yn felus i facligenvn ieu- 'jnc; „ tjpyn o'r cadnaw ynddo "befyd. .Cadwodd. Ivn .Davies gynliesrwydd a. bywyd vn y gynnulleidfa. Pregethai dair gwaith bob Sabbath; ac yr oedd yn fugail gofalus yn mysg ei bob!; er na chafodd erioed am ei laf-Lir fawr fwy na chytlog gweithiwr cyffredhi. Ond cafodd ddigon; ac y mae yn byw yn serch y rhai y llafuriodd YIleu .plith. Mae ei weddw dan nawdd PJiagluiiiaeth a goleuni Ðuw ar ben a'i lewyrch ar bebyll ei blant amddifaid. Mae ambell i deuluy maent yn darfod o'r byd; nid ydyw Bhagluniaeth yn .gweled yn werth parliau yr iiiliogaeth aT y • ditlii'11'' °IIf* cen^ec^ae^1 y uniawH a fen- Mae llawer o gyfnewidiadau wedi myned dros ,eix e§'w.ys Salem er "hyny, yn symmudiad a marwolaeth gsveinidogion ac aelodau; ond yr, oedd yudda genyf weled rhai o'r rhai oeddynt ii gQlofnau yr achos y pryd hwnw ? wedi cael help gan Dduw yn aros hyd yr awrhcn.' ac eraill wedi |U coca i lenwi y bylchau a wnaed gan angau; ttly mae yno arwyddion fod yr amddiffyn ar yr lloli' ogoniant.' i SYLWYDD. l' .1 ¡)
rddtdtth.
rddtdtth. PENNILLION Annerchiadol yn Nghymdeithas Lenyddol Llanbedr, Ceredigion. 0 afon dysgeidiaeth cawn ddrachtio bob dydd, I'r doeth ac i'r annoeth mae'n rhedeg yn rhydd; 0 deuwn, ymdrwsiwn, tra diwyd ii dawn, I yfed o honi nes dyfod yn llawn Cydganu, cydadrodd, drwy nodded ein Llyw, Yma'n aelodau mewn heddwch yn byw, Goleuo ein gilydd bydd cysur bob darn I sefyll yn gadarn yn ngwyneb dydd barn. Yr ieuainc yn bwysfawr mor hawddgar yn rhes, I gyd felti bannogilr i weled on Iles, Pwy wyr na chawn berlau nol gwrtaith yr ardd, Na cliodir cantoriqn, neu Pilton o fardd. Cyfarfod llenyddol a dorodd drwy'r byllt, Pob rhwd gadd ei Ioywi, do gan Manod Wyllt, Yn hwn y ceid talent, hwn fagodd ein Sir Yn ddysglaer o'n hamgylch i'w ganlyn yn glir. Cawn ddysgu ein heniaith, a'i holrhain o'r bron, Ac addas y g-orchwyl i Lanbedr Ion, Yn nghysgod y noson fe allwn wneud da Drwy adael oferedd a ffoledd a phla; Y llysiau yn fuan flodeuant i gyd— Mae'r dail yn dadblygu, rhai'n ddengys eu pryd— Mae'r haf ar eu cynnydd, fe godant yn fflwch Ryw addurn hyfrydol ar wyneb y llwch. Yn awr daeth ein gwamvyn blodeuog mewn dysg Aroglau prydferthwch a thegwch i'n mysg; Yn awr daeth y tymmor i ddechreu hau'r had, Cawn ninau 'r ol hyny oil dderbyn mwynhad. Os heuwn yn brydlon y gwenith gwyn pur Cawn faesydd toreithiog i fedi cyn hir. 0 gwelwn ein breintiau heb deimlo un loes I gynnal daioni a rhinwedd a moes. Llanbedr os a medr meidrol-O! harddwch Dy gyrddau llenyddol, A gweis didwyll gwastadol Fywyd a nawdd o fod 'nol. Geir heno a gair o'i hanes—chwala, 0 chwiliwn bob mynwes, A'n hydr gwna Lanbedr les Ddiwygiaw'n foneddiges, Ar alwad 'mlaen yr eloch-wyr hyddysg Y ffordd ei hagoroch, Loyw Ian, a phan gorphenoch Oreu'n byw ar goron b'och. T. HEFIN HARRIES.
GrALAR Y BARDD
GrALAR Y BARDD Ar ol ei gariad, sef Miss Mary Williams, Dowlaig yr hon a foddodd ar Ian y mor yn Aberaeron, Awst 20fed, 1867. Blin hiraeth yr awrhon a chwydda fy mron, Fy llygaid ynt ffrydiau o ddagrau, A thristwch fy nghalon glwyfedig a phrudd Esgora ar fyi-dd o och'neidiau. R,yw ddydd pan yn hollol ddiofid a Hon I'm clustiau daeth newydd annghynnes. Rhy anhawdd mwy imi ei gollwng dros gof- Bu farw anwylyd fy mynwes.' Fy nheimlad clwyfedig- i'm meddwl a ddyg Rhyw Iwyth o adgofion o'r oriau A dreuliais cyn yma yn nghwmni y fun Oedd serehog a llawn o rinweddau; Aem weithiau i rodio yr heol ein dau Pan fyddai y dydd ar ei derfyn, Lie gwnai y naill dywallt i ofal y llall Gynnwysiad ei feddwl heb ddychryn. Bryd arall eisteddem yn ymyl y tan Yn mwthyn cartrefol fy meinwen, Ein bronau gan gariad a serch oeddynt lawn, A'n calon gan obaith yn llawen; Gan fwyn ymgofleidio, o'r hyn oedd o'n blaen NidynemardderchoggynUuniau, A chodem ar sail wan dychymmyg yn rhwydd Breiff gestyll o fawrion fwriadau. Ond Ow! fy llawenydd yn alar a droes, A'r oil o'm bwriadau yn siomiant, Ryw ddydd mewn ychydig eiliadau fy Mair A dorwyd i dir ebargafiant. Tra yn fy ngwythienau yn rhedeg bydd gwaed, Mi gofiaf am dref Aberaeron; Canys yno ar draethell y garw ddig for Y boddodcl angyles fy nghalon, 0 angeu, hen elyn dychrynllyd y byw, Archollydd teimladau anwyliaid, Dattodwr serch-rwymau holl ffrindiau y byd, Ysgarydd y corph a'r drud enaid; Sirioldeb, prydferthwch, dysgeidiaeth, a rhin, Rhyw wawd yn dy olwg yw'r cyfan, I'th attal i ollwng dy lem farwol saeth Rhy fach ydyw gall a pedry fan. Fun ddarostyngedig! boed heddwch i'th lwch Hyd ddiwedd y byd yn dy gladdfa, Nes codi yn gorph anllygredig i'r Ian Ar ddelw Mab Duw y dydd ola'. Bob tro y caf gyfle, man flodeu dy fedd Enneiniaf a'm dagrau tryloywon, A herwydd dy golli b^dd gwaeledd fy ngwedd Yn ddarlun o dristweh tor-galon. Ond ust! yn fy mynwes sisiala rhyw lais Mai dyn a fydd marw wyf finau; Fy nghorph sydd yn dal-gryf ac iachus yn awr A dderfydd mewn bedd megis tithau; A'm henaid anfarwol ganfyddir fiy, frv Me.vn gwynfyd yn seinio Hosanna, Neu n yfed o gwpan digofaint yr lor Yn ngafael anobaith Gehena.
BEIRNIaDAP^TH"0 YFANSODDIADAU…
BEIRNIaDAP^TH"0 YFANSODDIADAU "EIS- TEDDFOD CWRTYBELLA, MYNWY, AWST 5, 1867. Dau Benrtid i t Ysefol Sabbot/iol.-Derbyni-wyd deuddeg cyfansoddiad, a'r ffugenwau canlynol wrthynt:—Oymrawd, Ymgeisydd, Ithel Yychan, Don Juan, Mado;r, Un o'i Deiliaid, Oredadyti, Eiddil Fychan, Ymgeisydd, Othello, Corsen, a Bachgen o Fynyddislwyn. Mae y cyfansodd- iadau bob un yn gyflawn deilwng o'r wdbr fechan a gyrnyg-iwyd am y ddau bennill goreu i'r Ysgol Sabbotho), a drwg genyf na allaf ddy- farnu gwobr i bob un, Er eu bod yn dda oil, rhaid barn n eu toilyngdodcydrnariaethoI. 1. Bachgen o Fynyddislvvyn. Cynnwysa, y pennillion hyn, yn benaf, ddymuniadauam, ei 1 wyddiant, a lluogogiad ei deihaid. G-cilw hi Y dduwies hardd,' a Morwyn Duw.' Nid oes y fath beth a duwies yn bod. Y mae Duw, ac un Duw sydd, a phob-peth arall a elwir yn dduwiau, neu dduwiesau, nid ydynt ond geudeb a gwagedd. Felly nis gall y fath beth a duw- ies hardd' fodoli. Mae y llinell A bard del gan bob teulu,' yn anmherflaith. A'i harddel gaih bob \t"r. ddylasai fod. y • I Ei deiliaid fo fat gwli b y nen, Yn hardd a choron ar ou pen. uauull ,I I Coronau ar eu penau fuasai yn briodol, oblegid In I bydd llawer iawn o benau iddynt fod flior lliosog a gwlith y nen. Anghofiodd y Baehgen y gwa- hannodau o gwbl. Eto daw yn ddyn mewn prydyddiaeth os ymrydd i ymdrech. 2. Oorsen. Dau bennill gwir dda ydynt rai Corsen. Oynnwysant amcanion a rhagoroldeb yr Ysgol Sabbothol, yn nghyd ag annogaeth i bawb ddyfod iddi. Nid yw y llinell— Am iawn y groes dros euog dyn,' yn dda. Dros euog ddyn ddylasai fod, Dyn ¡ euog, ond euog ddyn. Teilyngant y wobr os na choir eu gwell. 3. Othello. Dau bennill cynnwysfawr iawn, ac ynddynt feddyliau hedegog a gwir farddonol. Byddai y llinell hon- A rhagarwyddo wyt o hyd,' yn well pe gosodid 'r a sillgoll ar ol rhagar- wyddo, i'w gwneud fel hyn,— A rhagarwyddo'r wyt o hyd. Yehydig iawn o welliant a berffeitbiai bennill- ion Othello. Cant eu pwyso yn deg. 4. Ymgeisydd y laf. Mae elfenau gwir fardd- oniaeth yn y pennillion hyn. Maent wedi eu cyfansoddi yn llecl dda. Geilw yr Ysgol Sab- bothol yn Coronog dduwies yn deg fel angel gwyofa. Ni byddai dweyd angel menywaidd yn chwaith dda, ac nis gall duwies wrywaidd fod yn deg iawn. Os dilynwn ddarluniad Ym- geisydd, rhaid i ni olygu yr angel yn fenywaidd, neu y dduwies yn wrywaidd. Eto mae nerth barddonol yn y pennillion hyn, ac wedi eu hys- grifenu yn gywir. 5. Eiddil Fychan. Pennillion da eto. Dar- luniant yr Ysgol fel athrawes yn dysgu y ffordd i fyw ar gyfer tragywyddoldeb,—'fel lamp o or- deiniad Duw, er dangos iachawdwriaeth i ddyn- o y olryw. Eto mae ynddynt rai colliadau, megis— Hi'n dysg ni holl y ffordd i fyw.' Ni oil ddylasai fod. 'Y ddaiar hyn.' Y ddaiar hon ddylasai fod. Maent yn deilwng i fod yn y gystadleuaeth. 6. Oredadyn. Oanmoliaeth deilynga y pen- nillion hyn. Maent yn deilwng o gredadyn. Geilw yr Ysgol Sul yn fagwrfa, a darlunia hi yn rhagon ar athrofeydd y byd. Dan y gyd- mariaeth o fagwrfa, darlunia hi yn arwain ei meibion byd Iwybrau bythol-wyrddion. Nid yw yn briodol dweyd fod magwrfa yn arwain ei phlant; magwraeth a meithriniad sydd briodol i fagwrfa. Eto mae y pennillion yn dra theilwng. 7. Un o'i Deiliaid. Pennillion wedi eu hys- grifenu yn rhagorol; pleser ydyw eu darllen. Geilw yr awdwr hwn yr Ysgol Sabbothol yn angyles fwyn yn cyfranu goleuni, yn ein mant- ellu, yn rhoddi llusern yr efengyl i'n harwaen Ily drwy anial dyrus, yn meddu trysorau, llaeth a bywyd, yn effeithiol i yru y tywyllwch ymaith. Nid ydym yn cael fod y fath beth ag angyles yn bod. Angylion, ac nid angylesau, y gelwir y bodau gogoneddus. 'M.antella ni a'i adaen glyd.' A'i hadaen glyd ddylasai fod. Dywed fod ty- wyllwch wedi 'syrtbio.' Mwy priodol fuasai alio. 'Dros graig yr oesoedd i drobwll colled- igaeth.' Arglwydd y Uuoedd ydyw Craig yr oesedd. Nid priodol ydyw dweyd fod tywyllwch wedi syrthio dros Arglwydd y Iluoedd. Eto pennillion cynnwysfawr. ydynt .eiddo Un o'i Deiliaid, 8. Madog. Mae hwn eto wedi cyfansoddi pennillion rhagorol. Oynnwysant effeithiau daionus yr Ysgol Sabbothol yn ein gwlad, a'r gwaith godidog mae yn gyflawni. Dywed mai Meithrinfa yw i flodeu'r oes.' Drychfeddwl a llinell brydferth,— 'A'u dwyn yn gu at droed y groes.' Gwybodaeth rydd i'r byd yn gron.' I'r byd yn grwn ddylasai fod. Daiar grm ddy- wedwn, ond byd crwn. Pennillion rhagorol er y colliadau yna ydyw y rhai hyn. 9. Don Juan. Cyfansoddwr rhwydd a Uyfn ydyw yr awclwr hwn. Mae ei bennillion yn naturiol a phiydfertli. Mae yr Ysgol Sabbothol gar,dda yn athrofa fawr yr oes, yn safon uwchaf dysg a moes, llawforwyn yr efengyl, planhigfa lie tyf planigion iraidd byw, a gardd flodeuog yn gwasgar peraroglau. 'Yn hon addysgir dynolrhyw.' Dynolryw, fyddai yn well heb yr h. Eto mae y pennillion hyn yn rhai da, pwrpasol. 10. Ithel Yychan. Dechreua Ithel Yychan ei bennillion gan gyhoeddi fod yr Ysgol Sab- bothol yn fendigedig fel athrawes Nef,-yn gwneucl swn mawr mewn Ilef orfoleddus, nes gwneud i baganiaeth deimlo yn yswil, a gau- dduwiau syrthio; yn dadlenu y Nef i'r byd; yn ddrych o fonwes Daw; ac yn famaeth i gewri yr oes, y rhai a fagwyd ar ei bronau. Priodola hwn ormod i'r Ysgol Sabbothol. Dypia linell a choll ynddi- I Y,i grwydriaid tlaw.' Tlatcd ddylasai fod. A meithrin gwirion wnest yn ddoeth Yn ngardd yr Ysgrythyrau.' Mae yn anhawdd gwybod y meddwl yn y lliueU- au hyn. Os golyga fod y gwirion wedi dyfod yn ddoeth trwyddi, gumeuthur fuasai yn well na meithrin.' Os golyga mai hi sydd yn ddoeth wrth feithrin, golyga fod y gwirion yn parhau yn wirion wedi y cwbl, Ond mae pennillion Ithel Vychan yn dda a chynnwysfawr. 11. Ymgeisydd yr 2il. Mae y pennillion hyn yn cynnwys yr un drychfeddyliau ag sydd yn y rhan fwyaf o'r lleill. Yr Ysgol Sabbothol yn llawforwyn yr efengyl; meithrinfa; yn meddu calon dyner mam; lamp bur; a gwna bob peth yn ol yr awdwr hwn a wna yr efengyl ei hun. Dylanwad da'r athrofa hon Ganfyddir yn mhob ardal Ion O'n teyrnas wych, a'r byd o'r bron.' Gwynfyd pe buasai hyna yn wir; ond drw. genym ddweyd, ychydig bach o'r byd wyr ddim am dani. Eto goddefir gormodiaeth i fardd. Yr Iesu mwyn, a'r reswm pa'm.' A'r rheswm pa'm fuasai well. Datguddir ganddi rhoddion rad.' Roddionrhadddylasai fod. Y mae Ymgeisydd wedi ymgeisio yn deilwng. Rhaid ei osod yntau yn y glorian yn y man i weled ei bwysau cyd- matiaethol. 12. Cymrawd. Mae yn ddigon hawdd gwybod fod Oymrawd a'i galon gyda'r Ysgol Sabbothol. Mae ei bennillion yn gynnwysfawr a sylweddpl, heb ormodiaith a chydmariaethau anmhriodol. r Mae yn rhai; o'i lmellau t golliadau ".byehain "ø megis, A'i egwyddorion grymus.' A'i /iegwydd»< mgls, 'A 1 eg.wyddol'lon g;rymus.' A'l dcl4 onon ddylasai fod; mae eisiau yr h yna. Boed i bob Cristion wneud ei rban.' Wneud ei ran ddylasai fod; nid ,0jes eisiau yr h yna. A chaiff ei wobr yn y fan.' Yn y man ddylasai fod. Etomae y rhai hyn yn dda, a chant fyned i'r glorian. Dyna'r feirniadaeth ar bob un o'r cyfansodd- iadau: ond i bwy disgyna y gwobrwyon wedi pwyso y cwbl mor deg ag y medrwn i yn nglor- ian beirniadaeth, o ran eu barddoniaeth, eu cyn- nwysiad, a thlysni cyfansoddiad. Ehaid i mi ddyfarnu fel y canlynEhodder y wobr addaw- edig i Othello, a'r wobr wnawd yma yn awr rhwng Madog a Don Juan. Can i'r Ddrilfa Fiiwroi.—Derhyniwyd chwech o gyfansoddiadau, sef Caradoc ab Ceridwen, Milwr Oedranus, Caradog, Brysiog, BenlligaiTy-r, ac Oswenden. Qswenden. Cynnwysa ei gan ef wyth pennill, yn cynnwys y manteision sydd i'w cael trwy y Ddrilfa Filwrol. Mae yn gun ddifyrus, yn bur gywir ei chyfansoddiad. Dymuna nawdd y nef ar bob peth yn ol ei werth: ond dymuna am y dydd y bydd pob rhyfel wedi darfod, pan na bydd dysgu rhyfel mwyach, ond rhyfel gwirfoddolion Sion. Mae gan yr awdwr holl alluoedd awen yddol, ac nid yw cyfansoddi yn faich iddo. Benlli gawr. Cynnwys y gan hon eto naw o bennillion cryfion. Daiiuniant ein gwlad yn fywiog; yr hyn a achosodd gyfodiad y gwirfodd- olwyr a chyfodiad y Ddrilfa Fihvrol; ei hardd- wch, ei chadernid, a'i defnyddioldeb, heb law ei phrif amcan. Ond dymuna i Crristionogaeth fyned mor uchel nes y byddo antliemau melusion hedd yn cael eu canu o fewn pob Drilfa Filwrol, a Iesu yn Frenhin hyd eithaf y byd. Can a,lluog ydyiv hon. Milwr oedranus. Byr ei anadl ydyw y Milwr oedranus. Treuliodd lawer o'i oes, fe allai, yn mwg y pylor ar feusydd rhyfeloedd poethion, ac felly yr aeth ei anadl yn fer. Ber, beth bynag, ydyw ei gan ond o'i hyd, y mae yn lied gyn- nwysfawr. Cynnwysa ddarluniad lied gyflawn o'r Ddrilfa a'i hamcan. Mae yn gryn ddyehym- mygwr. Dychymmyga weled ysbrydion hen ryfelwyr yn myned ar hynt ar gefn y gwynt drwy ardal y Coed duoni gael cipdrem ar y Ddrilfa; ond dymuna yntau i ryfel ddifianu, a'r cledd i huno byth, a baner heddwcli chwifio uwch y Ddrilfa hon. Brysiog. Cyfeiria hwn at lien gastelli Cpnrti gynt; ond erbyn heddyw eu henwogrwydd wedi darfod. Daw yn mlaen i ddarlunio cadernid y Ddrilfa Filwrol; gwna ddarluniad 0 honi fel adeilad, ei harwyddeiriau, eu dyben neillduol, a'r manteision eraill a ddeilliant oddi wrtlii a go- beithia yn gadarn gael byw i weled y Ddrilfa hon wedi ei throi at well gwasaiiaeth, pan fyddo eisiau clysgu rhyfel wedi darfod. Cynnwys y gan hon ddeuddeg o bennillion, a llawer o feddyliau coeth. Caradog. Cynnwys y gan hon folawd gwresog i hen filwyr dewrion Prydeinig a ddiogelasant ein gwlad rhag bradwyi-. Amddiffyna deimlad milwrol dros iawnder, ac nad oes ffyddlonach rhai i'w cael nag sydd yn Coed dnon." Darlunia y Ddrilfa hon a'r gwasanaeth y mae yn ei wneud. Pan y dadleua dros iaiitnder, (lywed, Ari'oga i'r ornest ar eiliad;' pan alwa awchlymedd ei gleddyf, sycheda am waed. Goddefir sillgoll mewn gair weithiau yn niwedd pennill; ond nid yw yn dda. Can dda ar y cyfan yw hon. Caradoc ab Ceridwen. Darlunia hwn fod pob tref a phentref 0 fewll y wlad ar gynnydd, ac felly Coed duon yn nghyfodiad y rheifilgor, a gwasaii- aeth y Ddrilfa iddynt. Dywed y saif fyrdd 0 oesau yn goffhad am reiffigor Coed duon. Mae gan hwn newydd da i'r hen wragedd, sef na fydd eu heisiau hwy mwy fel yn Abergwaen gynt, feddyliwn, fod y reifflgor yn barod, os igw geiyn- ioh i ymosod. Dym-LLili hwn i'r Ddiilfa sefyll tra safo yr haul i oleuo y liwyfre, Idae y gan hon yn brawf 0 gryn allu i gyfansoddi yn ei hawdwr. Wedi sylwi mor fanwl ag y gaJlwn ar y chwe clian o ran eu cyfansoddiad, eu cynnwysiad, a'u perthynas a'r testyn. Bernais na allwn wneud dim yn decach na rhanu y wobr rhwng Benlli gawr a Brysiog. Penmain. E. HUGHES.
Y DRWS GWICFIIEDIG.
Y DRWS GWICFIIEDIG. Robin,' medd fy nhad, can y drws yna—nis gallaf oddef ei glywed yn gwichian.' Yna ffwrdd a mi; a jilian newydd ddychwelj^d yn ol i fy eisteddle, djrwedodd "fy mam wrthyf, 4 Robert, a glywaist di erioed hanes am y drws gwichiedig?' 0 naddo mam, dywedwch hi i mi!' Wei unwaith, yr oedd hen wr bonlieddig yn byw mewn ty mawr. Yr oedd ganddo forwynion .j a phob peth oedd arno eisiau. Ond er hyn oil, nid oedd yn hapus; ac os 11a wnelid pob peth fel y dymunai, grwgnachai yn barhaus. O'r diwedd, nis gallai ei forwynion ei oddef; gadawsant ef i gyd, ac yn yr helbul yma aeth dan rwgnach i dy cymmydog iddo i ymgynghori beth i'w wneud dan yr amgylchiad; u. I Avel yn awr,' medd ei gyfaill. 'ira dy hun ychydig.' 'Beth ?—Iro fy hunan?' Wei, medd ei gyfaill, gwrandaw.—Unwaith yr oedd genyf ddrws ag oedd yn hynod am wichian; nid oedd neb yn caru myned i mewn nac allan trwyddo, 0 herwydd ei fod yn gwichian cyn gymmaint. Beth wneis i ond un dlwl-ilod, irais ef yn dda nes y mae yn awr mor ddidwrw a'r drysau eraill. Wei,' medd y gwr bonlieddig, F',yt yr wyf fi yn debig i'ch drws gwichiedig chwi? A phe bawn yn debig, syt y gallwn i iro fy 4iuiiaii ?' 'O hawdd iawn,' meddai fy nghyfaill, 'dos adra' yn awr; ceisia was; a phan y gwn& beth yn dy blesio, canmol ef. Pan y gwna ddrwg, paid a gringiiacli; ond yn lie hyny, ira dy eiriau a'th don ac olew cariad.' 'Yna ffwrdd yr aeth, a'r peth diweddaf a glyw- ais am yr hen wr bonlieddig oedd, ei fod yn arfer cyn gymmaint o olew fel nad oedd un swn gwichiedig i'w glywed yn ei dy.' Fe ddylai fod gan bob teulu gostrel o'r olew hwn, a'i arfer ar ymganiad cyntaf 0 gymmal gmchiedig.' Liverpool. Cyf. gan IOAN AB ISAAC.