Y Tyst Cymreig

CYNNULLION O NANNAU. 1 Foneddigion y TYST,— Nannau sydd balas, lien etifeddiaeth hynod yn «gos i Ddolgellau, fel y mae yn hysbys i lawer. Olrheinir achyddiaeth y teulu yn ol hyd ganrifoedd lawer. Cyn y Syr Robert ydym ni yn ei gofio g, iitaf, ba y dreftadaetli uchel heb etifedd dros y spa id amryw o flynyddoedd. Bu farw ei fab, yr aer diweddaf, tuag- 8 mlynedd yn ol; yna disgynodd Nannau hcb iddi neb a'i hawliai, ond hil Rliagad a hawliai yr Hetigwrt. ac nn arall a hawl- iai Nannau. Y boneddwr sydd yn preswylio yn bresenol yn Naunau sydd yn tarddu o gyff anrhyd- eddus y Fychaniaid. Ymbriododd a mercb Mr. Owen o'r Garth ceir fod y Parch. Hicks Owen, y periglor, yn frawd PNV thii(l. Ganwyd iddynt fab, yr hwn a ddaw i hawl o'r etifeddiaeth, os byw fydd, 20 mlynedd i'r 18fed o Medi diweddaf. Hyderwn g-acl y fraint a'r anrliydedd' o weled yr adeg, a gwneud can orfoleddus iddo ar yr achlysur, a gofalcd y plant am ddigon o gangau derw, a mesen yn eu capiau, a Hwre, Fychan for ever,' yn eu geneuau. Bydd cryn rialtwch yn Nannau y dydd hwnw, pwy bynag fydd byw: ynarbenig pan bydd P,, l,ati,lian' yn ei lawn oed. Y dydd o'r blaen, wrth sylwi ar y baban lioffns hwn, yr oeddwn yn barod i'vr fendithio yn Nannau, fel y gwnai yr hen Simeon a'r baban Iesu. Tebyga y bychan i deulu yr hen dalaeth '— y Fychaniaid, sydd a'r gwaed Cymreig mor bur yn eu gwytliienau. Mae yn sefyil i-nerii golwg am gyfran hela-eth o'r byd hWlJ, a hyderaf o'r bwn a ddaw. Am gall pob Cristion, hyd y tJottaf, ganu gyda lrwyl- Mae'r etifeddiaeth ini 'n dod Wrtli dest anient ein Tad.' Ar ol marwolaeth Lady Yaughati, a Syr Robert, y diweddaf, gwerthwyd y rhan fwyaf o'r dodrefn, ond erys amryw relics perthyiii l i'r hen deulu ar 01. Ceir yno hen delyn, ond heb dan an, y ford gron gref, a'r ewpanau a wnaed o geubren yr ellyll, ac nn blwch a'r geiriau Cymraeg glan gloyw yn gerfiedig arno— Ceubren yr Ellyll, 181-3.' I mi, dyddorol dros ben oedd y canwyllbren teir-cainc wedi ei llunio o gyrn eidion, a gwisg arian am danynt, a dau ewing-arn yn ei gynnal ar y bwrdd—y cvfan yn gaboledig a chelfyddgar. Dyma y cerfiad sydd ar un ystlvs iddo: Cym ac ewingarn yr Ych Gwyn, o'r hwn y rhostiwyd (y Bavwn ddt-yll) yn pwyso cant a chwech ugain yn Nannau, Mehefin 25, 1824.' Gwelir mai ar ddydd dyfodiad Syr Robert Vaughan i'w oed y bu yr amgylchiad a nodwyd. Arfera un Ily Gymdeithas Gyfeillgar gadw ei chylchwyl bob blwyddyn ar gyfer y dydd yn Nolgellau, gan gario cangau derw yn arwyddlun. Dodrefnyn tra hynod yw yr awrlais ar lun corn sifnai esgob Bangor. Cyf- eirir arno—' See Shakespeare, Act 3.' Y peth tebycaf i mi i'w gyffeIybu yw i offeryn y chwil-lys; ymagora o bob ocbr. Hefyd, lied ddyddorol yw y gibgell, a'i wyneb o wydr, ac amryw greaduriaid wedi llanw eu erwyn, yn ymddangos mor naturiol a phe'n fyw, megys dyfrgi cryf, yr alarch mawr hunan-feddianol, a nofiai'r Ilyn gerllaw y llys-aderyu nerthol yn cipio pysgodyn i gribell craig-yr eryr auraiddy llwynog a chwningen dan ei bawenau, a'r gwaed fel yn rhedeg yn grai ar y gareg fwsoglyd. Daeth ua o olygfeydd Patmos yn gyffrous i'm cof wrth sylwi ar y gwrthddrych olaf, sef yr oen fel newydd ei ladd. Arwydd f pais-arfau Nannau yclyw y Llew Glas mewn maes gwenith, a'r geiriau eurwerth ac uniawn- b)vyll-I Asare aioget ei pherelien.' Ymritbiai yspryd yr hen Syr Robert o fy mlaen o bob cyfeiriad. Nis gallwn lai na chofio am ei haelfrydigrwydd, pa un bynag ai i mewn ai allan y byddwn. Yr oedd nodau o'i diriondeb yn ganfyddadwy yn yr hen ar- wyddeiriau perlawg a ar-lathra.m ar furiau nenadd y gweinidogion (servants' hall). Dyi-na 'r brawdd- egau detholedig I Cynnecldfau pencenedl, parchu goreuon, cyn- northwyo 'r gwan, a moesgar wrth bawb. Hir oes ac iechyd i fyw yn ofn Duw, nfudd-dod i'r brenhin, er lies gwlad. Lie gwreiddio 'r fesen, llwydded y dderwen. Llwvddiant i Feirion a'r sawl a'i caro. Tra pelydr haul ar Gader Idris, boed croesaw yn Nannau, a Fychan i'w drefnu. Bendith hen gwan bendith hyn ag ian, A doeth ag annoeth a phob genauj Ehif gwellt, gro,, ag od a blodaii, ¡, Rhif ser wiw nifer yn wanafau, Rhif gwlith pob ffrith hap ffrwythau—mawredd, t A rytho 'n unwedd fyth yn Nannau. B.A. 1560. William Llyn.' Aeth tri chant a saith o flynyddau heibio er amser y bardd yna, a dichoa ei fod yn fardd teulu yn Nan- { nau. 0nid oes gan deulu Nannau fardd eto, Mr. Gol. ? Mi obeithiaf nad yw hyn yna o gofnodioii yn an- Gol. ? Mi obeithiaf nad yw hyn yna o gofnodioii yn an- nerbyniol genych. Dylid parchu yr uwchradd, os i vn ei deilyngu. Bo isaf yr eir, mwyaf o lygredig- aeth a gyfarfyddir; a pha uchaf o'r ochr arall yr eir, ceir mwy o rinwedd a lledneisrwydd. Yrr eiddoch, &c., I. IONA wn.

PREGETHWYR CYNNORTHWYOL A MYFYR- Wyp,, YR ANNIBYNWYR. Foneddigion,—Mae rhywbeth yn codi'r pwnc uchodyn barbaus i wyneb cymdeithas o fewn yr yehydig flynyddoedd diweddaf yma, a bron yn ddi- eithriad teliir pwn da o feiau ar gefn yr eglwysi, am na byddent yn gwneud mwy o'r dosparth uchod ond y mae gair neuddan i'w ddyweyd yn ffafr yr eglwysi nad ydym ni wedi ei glywed hyd eto. Ac yn gyataf, dywedwn nad yw yr eglwysi yn eu codi i'r gwaith. Mae hwn yn bwnc delicate iawn i siarad yn gadarnhaol arno ond gallwn ddyweyd am gylch ein hadnabyddiaeth, fod yma amryw wedi eu hanfon i bulpudau gan eu perthynasau ae ychydig gyfeillion, a chynnifer hyny wedi eu goddef i fyned i bregethu, pan oedd teimlad yr eglwys yn groes i hyny. Ond waeth beth a fo wedi unwaith gychwyn y teimlad pregethwrol, nid oedd rhoddi i lawr i fod mwy ac y mae ein trefn ni fel y gall bechgyn na ystyrir yn gymhwys at y gwaith gartref, er na fydd dim yn neillduol yn ei erbyn, fel y gallant, meddwn, fyned allan i eglwysi eraill i bregethu. Mae hyn yn ein harwain at air arall, sef, mai dyfod ar draws yr eglwysi y mae y rhai y cwynir yn eu cylch, heb ofyn eu cenad, nes ydynt yn eu beichio drwy fyned a'i amser, a'i taflu i dreuliau a phan fyddo 'r cyfryw yn ddifedr, ac y mae llawer o honynt felly, fel mae'r gwaethaf, nis gellir disgwyl i'r eglwysi fod yn gar- edig iawn iddynt; ac felly y mae yr angharedigrwydd yn disgyn yn ol ar benau y rhai a'i derbyniant. Wrth gwrs, nid ydym yn dyweyd nad oes eithriad yn bod. Ond teimlad yr eglwysi yn weithredol at- ynt yw, Pwy a geisiodd hyn ar eich llaw chwi ? Rhyw air neu ddau wrth yr eglwysi. Peidiweh ar un cyfrif a gadael i ddyn ieuanc ymyraeth dim a'r gwaith o bregethu, os na fydd cymhwysdera foddlona fwyafrif yr eglwys ynddo. Gwrandewir ilawer gormod ar ddynion ieuainc a'i perthynasau i'w gadael i fyned i'r pulpud, ac yna ffwrdd a hwy rhag blaen i'r ysgol, ac oddi yno i'r coleg, cyn bod braidd neb o'u cymmydogion wedi gweled dim yn- ddynt, ond eu bod yn fechgyn bach fine, ac yna pan ddenant ar hydy wlad fel myfyrwyr, mawr y beio sydd ar y coleg am y stwff y mae ef yn droi allan, fel pe byddai ganddo rhywbeth gwahanol i droi allan i'r hyn a aeth i fewn. Bai yr eglwysi ydyw bod cynnifer allan o'r colegau ac heb leoedd, ac y mae y cyfryw eglwysi nid yn unig yn gwneud cam a hwy eu hunain, ond a'r enwad, drwy lanw'r wlad a gweinidogioa heb fod ar y blaen ar y gynnulleidfa. Peth itrall peidiwch rhoidi eich capeli yn agored i bawb a ddclo heibio yn yr enw pregethwyr. Bydd- ai yr enw cardotwyr yn llawer teilyngach iddynt. Os byddweh yn adnabod y sawl fydd yn anfon ei gyhoeddiad i chwi, da, onite, pawb eraill, gadewch iddynt fyned heibio, ac yna fe ddarfyddai y crwydro yma sydd fechgyn sydd wedi blino ar v/aith, neu yn meddwl cael bywioliaeth barchusach heb halogi eu dwylaw a llafurwaith. Chwithau, fechgvn, sydd yn teimlo tipyn o awydd at y gwaith, mynweh eich hunain yn serch a pharch eich eglwys, a gwnewch hyny sydd ynoch i gym- hwyso eich hunain iddo, ac yna nid yw yn debyg y bycldwcli yn hir cyn cael eich annog at y gwaith. Gair arall. Peidiwch gwthio eieh hunainar draws eglwysi heb iddynt anfon am danoch. Cewch dder- byniad mwy croesawus. ac ni fyTdd y cytfredin yn credii mai gwneud ceiniog ydyw amcan mawr eich pregethu, ac ond i chwi ymgynghori ychydig a'ch synwyr cyffredin, cewch weled nad difudd ydyw y cynghovion uchod i chwi ac wrth i chwi ymroi gartref, byddweh yn fwy tebyg o argraffu ar feddwl cich cyfoedion a'ch cydnabod, mai awydd gwneud tlaioni sycld yn eich rneddianu, ac nid awydd am fywioliaeth foneddigaidd. Ystyriwch bwysigrwydd y gotyni,-t(I-I A phwy sydd ddigonol i'r pethau hyn.' Yr eiddoch, &c, UN 0 WYR Y SEATS.

LLAIS Y WLAD, A LLAIS Y DRE. Meistri Golygwyr,—Oni roddasoch ar ddeall i ni eich darllenwyr, yn yr hysbyslen am y TYST CYMIVEIG, nad oedd ymosodiadaa na chyfeiriadau cas ac an- ngharedig o natur bersonol i gael llychwino dalenau eich newyddiadur. Llawenychais yn fawr wrth ddarllen y fath hysbysiad, ae yr oedd eifodyn dyfod oddi wrth gynnifer o weinidogion parchus a chylrifol yn peri i mi led obeithio y sefid ato. Y mae y gecr- aeth a'r ddifriaeth sydd yn anurddo rhai o'n hwyth- nosolion a'n misolion wedi fy nghwbl ddiflasu at y dosparth newyddiadurol o'n llenyddiaeth. Ceisiwn obeithio y buasai y TYST yn eithriad anrhydeddus, ond gwelaf erbyn hyn nad ydych chwithau ycliwaith yn gallsi cadw y ewbl o'r fath bethau allan. Gofid- iwyd fi yn fawr pan welais lythyr rhyw un a'i geilw ei bun yn Llais y Wlad.' Pa hawl sydd gan ddyn- ionach bach i gymmeryd enw y wlad yn ofer ? Pa wlad tybed a'i hawdurdododd ef i fod yn llais iddi ? Os na chafwyd ond dwy geiniog o rhyw Lan neill- duol, pa help am hI ny ? Pa bam y rhaid cynhyrfu y wlad yn nghylch peth mor ddibwys? Onid os llawer Ran a thref nad ydynt yn casglu cymmaint a dwy geiniog at unrhyw goleg. Nid wyf yn eu can- mol nac yn eu hesgusodi am hyny ond nid dyna y ífordd i'w diwygio. Y mae rhywlln arall a'i geilw ei hun Llais y dre' yn eich rhifyn diweddaf yn gwneud y drwg yn llawer gwaeth. Ai yr un yw'r ddau, tybed ? Beth bynag, adar o'r un lliw ydynt. Nid wrth fflangellu dynion ar g'oedd gwlad trwy gyfrwng papurau newyddion y dysgir hwy i gynnal y colegau na pharchu y myf- yrwyr. Cymmered y ddau I L,ais' gynghor yn hy- naws, i droi ei sylw at rhywbeth a fyddo yn fwy adeiladol; ac os gwelant ddvnion yn siarad mwy na'i share mewn cynnadleddau a chyfarfodydd, y ffordd oreu yw dyweyd wrthynt yn bersonol, ac nid rpisin en gwneutl yn wawd. at' cy oodtl g-i.a. Da chwi, Meistri Golygwyr, gadewch i ni gael TYST glan oddi wrth y fath gyfeiriadau pigog. Rhoddwch a fynoch o snuff ynddo ond dim gwenwyn er mwyn iechyd y darllenwyr, a bywyd y papur. LLAIS o'R LLAN.

AT Y PARCH. T. PHILLIPS,- D. D., HENFFORDD. Barchedig Syr,—Gan mai chwi yw cynnrychiolydd y Feibl Gymdeithas Frytanaidd a Thramor yn Nghymru, dymunaf trwoch chwi alw sylw y cyfar- wyddwyr at y frawddeg gyntaf o'r bedwaredd adnod o'r drydedd bennod o Lyfr y Dadguddiad. Y dar- lleniad yn holl argraffiadau y Gymdeithas ydyw, Eithr y maege?tyf yehydi, ciiwau,' &c. Ond yn ol y Saesneg a'r holl hen argraffiadau o'r Beibl Cymr- eiga ddaethant dan fy sylw i, darllenir, 'Eithr y mae ffenyt ychydig enwau.' Carwn gael gwybod, gan nad wyf yn deall yr iaith wreiddiol, pa un ai eich argraffiadau chwi, neu yr hen argraffiadau Cymreig a'r cyfieithiad Seisnig sydd yn gysson a'r testyn gwreiddiol. Os gwall argraffyddol yw y gair genyf yn eich copiau chwi, byddai yn fuddiol i'r cy- hoedd gael gwybod hyny, ac i'r hwn sydd yn darllen prawfieni eich argraffiadau gael ei sylw wedi ei alw at y gwall hwn, fel na ddigwyddo mewn un argraff- iad rhagllaw. Yd wyf, Barchedig S v r, Yr eiddoch yn barchus, UNO DDAKLLENWYR Y BEIBL CYMRAEG.

LIBANUS, TREFORIS, A'R PARCEt T. JONES, LLUNDAIN. Mr GolDrwg genym fod eich gohebydd yn y TYST am Medi 28, wedi camgasglu oddi wrth y llyth- yr a ddanfonwyd oddi wrth Mr Jones mewn cyssyllt- iad a'i ddyfodiad i Dreforis. Ni chynnwysai y llyth- yr hwnw ddim mwy na rhyddhau yr eglwys, fel y gallent edrych am un arall, os byddent yn dewis gwneud felly, o herwydd ei fod ef wedi methu dyfod yn yr amser a nododd, sef diwedd yr haf. Golygai Mr Jones y gallai ymryddhau oddi wrth y bobl yn Llundain erbyn yr amser hwnw; ond erbyn i'r cyf- nod hwnw ddyfod i ben, yr oedd rhwystr arall wedi ymgodi, sdf afiechyd ei anwyl briod, yr hon sydd erbyn heddyw wedi ei symmud o gyrhaedd cystudd a phoen i ymddisgleirio mewn iechyd a mwynhad na wywa, ac na ddiflana mwy. Y mae ein hadnab- yddiaeth o honi trwy ei hoes yn rhoddi sail dda i ni gredu, a dyweyd felly. Dygwyd y gweddillion i lawr i'w claddu yn ngladdfa y teulu yn ymyl Eglwys Llangyfelach. Yr Arglwydd a roddo bob nerth i'n hanwyl Mr Jones, a'r rhai bychain i ddal dan yr ergyd drom. Yr ydym yn deall fod Mr Jones yn ymadael a Llundain yn union a phwy a all gydym- deimlo a chydymddwyn ag ef ynei dywyddpresenol fel pobl Treforis. Un o honom ni oedd hi (Mrs Jones) yn ein mysg ni y gwnaed yr undeb rhyng- ddynt; a phwy a all gydymdeimlo fel ni o herwydd dryllio yr undeb hwnw. D.

EISTEDDFOD CAERFYRDDIN. At Olygydd y 'Tyst Cymreig.' Syr,—Yr wyf yn ddiolchgar i Mr J. J. Jones, o Ben y clawdd, am roddi ei enw priodol wrth ei lythyr. Nid am fod yr enw priodol yn fwyadnabyddud i mi na'r ffugenw, ond am ei fod yn rhoddi hamdden i mi i weled nad oedd efe .yn un o'r rhai hyny a geisias- ant yn gyfrinachol gael gwybod genyf cyn adeg yr Eisteddfod, pwy oedd y buddugwr ar Syr Rhys ab Tomos, ond a nacawyd. Nid oedd yn bossibl i neb wybod yn sicr pwy cedd y goreu ar y testyn hyd nes i'r beirniaid gyttuno..Ni wyddai y naill a'rllall o honynt eu bod yn cyttuno hyd ddydd cyntaf yr Eisteddfod. Ac os oedd rhywun wedi dyfeisio, fel y gwna y defectives Eisteddfodol yn gyffredin, ac wedi digwydd fod yn iawn y tro hwnw, y dctectives bia y clod, ac nid yw y beirniaid yn haeddu dim bai. Tra ar y pen hwn, goddefer i mi awgrymu y dylid trefnu i Ysgrifenydd yr Eisteddfod gael gwybod gan y beirniaid wythnos neu ragor cyn adeg yr Eistedd- fod pa rai ydynt y ffugenwau buddugol ar bob testyn, fel y gallo yr ymgeiswyr ohebu ag ef, a chael a wyb- odaeth sicr yn nghylch tynged eu cyfansoddiadau. Ni fynwn er dim gyhoeddi hyny cyn dydd yr wyl. Y mae genym ddigon o ymddiried bellach yn ngon- estrwydd a doethineb yr Ysgrifenydd Cyffredinol i ymddiried hyn o orchwyl i'w dwylaw. PEDR MOSTYN.

COLEG ABERHONDDU. Meistriaid Golygwyr,—Byddaf yn dra diolchgar i chwi am ganiatad i annerch y gweinidogion hyny a dderbyniasant eu haddysg yn y Coleg uchod ar fyr eiriau. Mae dyddiau yr hen Golegdy wedi eu rhifo. Tra mae genym luaws o adgofion dyddorol am yr hen dy, nid yw yn debyg y bydd neb o honom yn gofidio wrth weled y sefydliad yn cael ei symmud i adeilad mwy cyfleus. Yr wyf yn credu na ddylid ymadael o'r hen Goleg heb i'r hen fyrfyrwyr a'r myfyrwyr presenol gynnal math o wyl goffadwr- iaetliol ar yr achlysur. Ymddengys, yn awr, y bydd y Culegdy newydd yil barod i'w agor erbyn Mehefin, 1869. Bydd Rawer ohonom byw i weled yr adeg; efallai bydd eraill wedi myned at eu gwobr. Mae ar fy meddwl i osod y cynnygiad canlynol ger bron fy mrodyr: -Cynnull yr holl fyfyrwyr, hyd y gellir, o'r henaf sydd yn fyw hyd yr ieuengaf yn y Coleg ar y pryd. Mae rhai yn rhy bell i allu bod yn bresonol o gwbl, sef y cenhadau sydd mewn gwledydd tramor. Cael hrecwast gyda'n gilydd mewn lie cyfleus. Ethol y senior yn gadeirydd. Cael cyfarfod cyhoeddus am ychydig- oriau—treulio yr amser mewn gweddiau a rhydd-ymddiddan adgofiadol ac addysgiadol. Byddai dyddordeb a llesiant cyfarfod felly yn annarluniadwy. Byddai fel math o adgyfodiad mewn llawer ystyr. Mae rhai wedi ymadael er's ugain mlynedd, ac heb gael cyfleusdra i weled gwynebau eu gilydd er y bore y croesasant y trothwy i fyned allan i gyflawnu gwaith y weinidogaeth. Pan welant eu gilydd nesaf bydd cyfnewidiadau lawer i'w canfod—pen un wedi moeli-gwallt y Hall wedi gwynu-gwaith, gofid, a galar wedi gadael eu hargraph ar lawer gwyneb oedd gynt yn rhosyn-goch a siriol. Oni fyddai yn ddymunol cael cyfarfod felly unwaith ? Hefyd, prynu album mawr-gosod carte de visite pob un ynddo yn rheolaidd, o'r senior i'r junior; ac o hyny allan pob myfyriwr i osod ei carta ynddo fel bydd yn ymadael,—ei enw yn ei law-ysgrif ei hun yn nghyda date ei ymadawiad wrthi. Byddai gwneud y parotoadau yn gofyn ychydig arian, ond feallai y gwnai y gweinidogion a'u cyfeill- ion y swm angenrheidiol i iynu. Yr ydym am rydd- hau y myfyrwyr fyddo yn y Coleg ar y pryd oddi- wrth pob traul. Yr ydwyf wedi meddwl llawer am hyn-wedi ym- ddiddan ac amryw gyfeillion ar y mater, ac una pawb yn eu dymuniad taer am i'r peth gymmeryd lie. Felly yr wyf yn cymmeryd mantais ar y TYST fel yr unig gyfrwng i roddi gwynt i'r syniad. Os na wel neb ef, yn deilwng o sylw, gadawer iddo farw, a byddaf fi yn gwbl da wel. Os oes rywbeth ynddo, hwyrach yr ysgrifena rhywrai ar y mater yn mhell- ach. (Jyn terfynu, yr wyf yn enwi y brodyr can- lynol i wneud y darpariadau, os barn a y frawdol- iaeth fod y cynnygiad yn deilwng o'i gario allan:— Y Parchn. H. Griffiths, Aberhonddu; J. Davies, Caerdydd; T. Davies, Llanelli; J. M. Prytberch, Wern; T. Griffiths, St. Florence; D. Williams, Blaenau; D. M. Davies, Llanfyllin; J. Jones, Machynlleth; E. Evans, Caernarvon; N. Stephens, Liverpool; a D. Jones, B.A., Merthyr. Nid wyf yn or-selog dros y cynllun uchod,—tyner oddiwrtho, ychwaneger ato, neu- newidier ef yn hollol, nid yw yn Rawer o bwys genyf; ond dewch i ni gael cyfarfod cofladwriaethol o ryw natur; a than fendith y Goruchaf, gall wneud llawer o ddaioni i ni. Canaan, Abertawy. B. WILLIAMS.

EGLWYS HEB WEINIDOGAETH SEFYDLOG. Mr Go].Teimlwyf ya cldiolchgar i'r Parch. E. Morris, Penrhyn, am amryw o'i sylwadau priodol ar ysgrif A. B. C.' yn y TY^T diweddaf; ond y mae ganddo sylw neu ddau a ymadengys i mi yn anneall- adwy neu yn annghysbn. Dywed 'Fod gan eglwys annibynol hawl i fyw ar weinidogaeth gynnorthwyol nan y mae barn y cyffredin o'i haelodau dros weini- dogaeth sefydlog, a bod rheswm a chyfiawnder yn gwahardd ei chondemnio am hyny.' Hyn a ddy- wedaf,—Os ydyw yn honi ei hun yn eglwys i Grist, dylai fod ganddi weinidog, ac nid oes ganddi hawl i fyw hebddo mwy nag heb ddiacon. Os ydyw am alw ei hun yn Eglwys Annibynol, dylai fod ganddi weinidogaeth sefydlog, yn debyg i'w chwiorydd sydd dan yr un enw. Ac os yw barn y cyffredin o'i hael- odau dios weinidogaeth sefydlog, dylai weithredu yn gyson a'i barn. Y mae rheswm, cyfiawnder, a Beibl yn cyfiawnhau ei chondemnio am ymarfer a gweinidogaeth aiinghyson a'i chymeriad ac a'i barn. Na adawer llonydd' iddynt. Llangiwc. J JONES.

Y DDAU LA IS. Meistri Golygwyr,—Y mae rhyw ddau lais wedi bod yn llychwino dalenau eich newyddiadur godidog trwy geisio gosod Eglwys Llan— yn fater gwawd o flaen y wlad. Feallai llaJ ddylaswn ddywedyd dau lais, oblegyd y mae cymmaint o ddelw y llais cyntaf ar yr ail fel, a chasglu yn naturiol mai yr un llais ydynt gydag unig wahaniaetli fod y llais cyntaf yn digwydd bod yn y wlad ar ymweliad pan ysgrifenodd hwnw a'i fod wedi dychwelyd tua thre pan gyfan- soddodd yr ail. Hynod mor sarcastic y ceisia y lleisiau fod, a gallesid tybied wrth ddarllen eu llyth- yrau mai hwynthwy sydd yn cael eu talu am chwilio allan bob math o chwedlau brwnt ac angharedig am eglwysi a gweinidogion ein gwlad, ac mai eu prif waith ydyw codi eu lleisiau pur adihalog, a thraethu ar g'oedd gwlad y beiau mwyaf dibwys. Y stroke diweddaf o eiddo y lleisiau ydoedd, gosod eglwys y Llan- yn wawd am iddi gasglu Dwy Geiniog at athrofa Caerfyrddin. Wel, yn wir, Mri. Golygwyr, mae hi wedi myn'd yn awr, chaiff eglwys ddim casglu at Goleg heb fod swm ei chasgliad yn cael ei chwerthin ar draws y wlad, ffordd ragorol i roddi calondid i eglwys. Beth sydd mewn casgliad o Ddwy Geiniog yn angenrheidiol ei gyhoeddi mewn newyddiadur yn nghyda thruth o genfigen? Dim yn y byd ond ei fod yn fychan. Pa faint o eglwysi cryfion sydd yn Nghymru a rhan o Loegr nad ydynt yn casglu yr un hadling at unrhyw Goleg. Mi fuas- wn i yn ystyried fod llawer mwy o briodoldeb i osod yr eglwvsi hyny yn destyn gwawd na'r eglwys a wnaed rhywbeth er mai dim ond dwy geiniog ydoedd. Yn yr adroddiad yn mha un yr ymddengys casgliad y ddwy geiniog, gwelaf gasgliadau eglwysi cryfion na wnaethant gymmaint a dwy geiniog mewn cyfartal- edd i'r cyfoethogion lawer sydd ynddynt. Ond waeth heb ysgrifenu heb i ni gael peep behind the scenes yn gyntaf; ac felly cawn weled rheswm ymosodiad ar eglwys y Llan- gan un sydd yn ddiamheu yn bur genfigenRyd am rywbeth na fedrom ni yn awr ei esbonio ar g'oedd gwlad. Ond dyna ydyw gorchwyl y lleisiau. Yr ydymyn eu hadnabod er's llawer dydd, y mae jealoasy a chen- figen yn difa eu cnawd ac yn pydru eu hesgyrn, a rheswm da y maent yn disappointed men, ae wedi iddynt fethu yn eu huchelgais 'doedd dim i'w wneud ond ceisio tynu pawb arall ar eu hoi. Dyna gym- meiiad y Lleisiau ddarllenwyr. Ni chymmeraf lais ywlad, na llais y dre, yn gochl dros fy llith, ond terfynaf trwy, ddweyd mai yr uchod yw fy TT J J LLAIS FY HUN,

YR HEN ARDDWR. Misters Glygwrs,—Dyma fi, fel mau'n debig yoh bod chi yn disgwil, yn danfon gair atoch i edruch beth sudd wedi dod o fy ail lythur. Tybed i fod y pwt llythur beiriadol hwnw o eiddo y I Crefftwr ieuangc' wedi ych argyhoiddi chi o aneilyngdod ac anfedrusrwydd yr hen wr, ynte os yna ddim gwreiddin chwerwedd yn licio dangos i hun at yr hen arddwr. Gallwn i feddwl llawer o bethe y naill ffordd ar llall, ac heb fod yn iawn wedun. Dase chi yn rhoid gair o esboniad i mi ar y peth, fase hynu ddim allan o le. Tydi o ddim yn beth moesgar iawn ynoch fy rhoid i or neulldu mor ddisulw ar ol imi ddanfon'atoch mewn ffordd rheoledd. Yr oedd ych bod chi wedi cyhoeddi fy llythur cynta i yn rhoid ar I,