Y Tyst Cymreig

VI\ :r11 [tt\Jadiou @tyffrtdiuol. 1 L^AMWATN ANGrEUOL AR REILFPOfiDli DYFFRYX TAW*.—rNos Fawrth, Hy.iref laf, lei yr oedd un Morgan Davies, Copperman's Arms, yn dychwelyd oddiwrth ei waith i'w dy croesoddyVedfforddnchod, a goddhveddwyd ef gan y tren oedd yn dyfod i fyny ar.y PVyd, a rhedodd drusto fel y darniwyd ef yn ddan. Yr oedd yn ngwasanaeth y cwmpeini, ao yn 65 oed. Cymmerodd y dygwyddiad galarus le pan oedd yn ymyl ei dy. CAEMEL, TiiEHEnBERT.—Yr oedd dydd Linn, Medi 30am. sef dydd yr Wyl De. yn ddiwrnod hir- ddisgwyliedig gan ugeiniau yn Treherbert a'r cylch- oedd. Erbyn oddentu tri o'r gluch yr oedd y capel eahg yn orlawn, y byrddau wedi eu harlwyo yn y moddmwyafdestlus, a boneddigesan airiol yn gweini. Adroddwyd amryw englynion byrfyfyr gan Gwydd- erig. Wedi i amryw gtonoedd gyfranogi o'r te a'r bara brith, symmudwyd y byrdd, u ar parotoi gwledd i'r dyn nddimewlI.. Etholwyd Dr DAviei, Treorkey i'r gndair, ac agdrodd y cyfaifod mewn araeth fer a pnwrpasöl, wedi hyny aethpwyd yn mlaen yn j r drefn a ganlyn.-Ala* a Chydgan. Gwalia. gan Mrs Price a'r cor. Can i'r te, gan Mr D. Wells (Hortddu). Adrodd Y Tren,' gan G. Williams. Yr; Haf,' gan yobr. Adrodd Dafydd, Shon, a'r Ustus,' gan J. Richards. Adrodd dau englyn gan gyfaillo Ystrad- yftjdwg. Can, 'Y'deryn pu%' gan Mrs Price, Adrodd Jack-y. Lantern/ gan D. I)avies. Can 'Y Fwyalchen,' gan E. Lewis. 4 Comrades in Arms,' gan y cor. Adrodd Can y Te,' (Mynyddog), gan P; Evans. Ser. h Hudol,' gan y cor. Adrodd 'Beddgelert,'gan Master Lloyd, Bodringallfc. Can, Angels ever bright and fair.' gan Mrs Price, Ad- roddiad gan R. Thomas. Can gan D. Weeks. Can, Y Bwthyn yn nghanol y w]ati,' gan D. Davie- Can, Y Wenol,' gan Miss Williamp. Can,' khwyfa dy gwch dy hun.' gan K. Jones. Can, Y I- Fwyaleh. en.' ga.n Mrs Prife. Wedi cyHwyno diolchgarwch y cyfarfod i'r llynydd a'r boneddigesan, yn nghyda phawb a gymmerasant ran yn ngwaith y dydd, di- tveddwyd trwy ganu I Ar (ion a fliten gwyritoedd, gan y cior. Deuwyd i derfyniad prydloo, ac ymad- awodd pawb yn liawen.-H. L. ,LLANBEDR-PONT-STEPEFAN.-Dydd Gwener, Medi 21ain daeth ysgolion Sabbafcbol y Methodistiaid ar ymweliad a'r lie hwn. Yr oedd yno meddir o 1500 i 1800 yn nghyd. Trodd yr hin yn anffafriol, ond er y cwbl mwynhasant eu hunain yn ddedwydd dros ben., Da oedd fody rhan fwyafo honynt wedi dwyn Uuniae'h gyda hwy. onide buasai yn berygl iddynt fwyfcta Llanbeidr. DychrynHyd fnasai i haid new- ynog felly ddechreu bwytta ymborth treflan feclian. Ni safasai dim o'u blafen. LLA^p.rrno.—Nos Lun. Medi 30ain, traddododd y Parch. J. Thonoas, T iverpool; ei ddarlith ar ei dai^h 1 America, ju nghapel eang y Methodistiaid yn Llangeitho Llywyddwyd gan y Parch. R. Ro berts. Pregetnodd Mr Thomas yno trwy y dydd y Sabbath cyn hyily i gynnullpi,lfaoedd Iluosog. 4 IFORIAETH YN Y FoCHRivsr-— Cyflrfu aelodauBJo- denyn y Mynydd, yr hon a gyfarfydd yn Mount Pleasant, a'u gilydd nos Sadwrn, y 89ain o Fedi, i gyfrauogi 0 swpper rhagorol a buorowyd gan Mrs Phillips. Ar ol clirioy byrddau, neillduwydy Parch. W. H. Thomas i'r gadair, a chafwyd areithiau liynod alluog gan y cadeirydd, Mr Rees Morgans, a Mr T. Evanst y ddaw olaf yn nelodau o adran Merbyr, Y mae Blodeuyn y Mynydd yn cynhyddu. yii, a rhif. Yn Ol pob ar.v/vddion pre^enol, fe ddaw y Blodeuyn hwn yr hwn a fathrwyd dan draed am gymmaint o amser, i godi ei ben eto uwch yr sztill a'r mieri, a hydcl i w berarogl a'i slrioldeb hawddgar emiill lluaws i gofleidio egwyddo^ioa Ifar- laeth^—Hirgwmi. • 'i i nv/ifiif; .T/rbtnn r'

V r f) .'T If(T' ?*; .i.rr TQ I Yr, yqych yn hardd"iawn. mL wnafl'!Y, meddw ayn.Wrth ei gariad. 'U.'me'!dai htthau. buas,-(Ii chwi yn dwoyd h ny pe na buasech yn ei f(li,ivvl., finwedt ehwithau-vn meddwl hyny pe na i mi ei ddweyd,'mtddai yntau. LY BARA wEt)! Com.-Mae poli-ivyr Birkenhead a. Liverpool wedi codi y bara gy-rling y pwys er ddydd Llun diweddaf, yn herwydd codjadparhaus yblawd. Newy4d anhyfryd ian oedd hyn ifiloedd o weith- wyr oeddynt ar eu goreu o'r blaen i gael digon o fara i'w plant, ond hvderwn na pharha y codiad hwn yn hir. r YSTORM FAWR.—Gwnaeth un o'rystonnydd myy- af a welaom erioed am ychydig amser, yn Liverpool a'r gymmydogaeth, rhwng 5 a 0 nos Lun diweddaf. Yr oedd yn ftlachio mellt yn enbyd, a'r cenllysg yn disgyn fel peli, lies yr oeddyrheolydd mewn ychydig amser yn llifeirio, GWEDDILLION MARWOR, SYR F. BRucE.-GI,Aniwyd gweddillion marwol y diweddar negesydd Prydeinig yn Washington, yti Liverpool, nos Sabbath diwedd- af, o'r agerlong China.

t\\ty Û(UOU CrefyMot. CAPEL MAKN, GWYNIE.—Cynhaliwyd cyfarfodydd yn y lie nchod dydd Mawrth, Hyd. laf. Am 10, cynhaliwyd cyfarfod i ddiolch i Dduwmewn mawl a gweddi am y cynhauaf da diweddar, ac am 2 a 6 cafwyd pregethau rhagorol gan y Parchedigion D. Rees, Llaneliyj E. Jones, Crugybar; W. Davies, Bethlehem; W. Morgans, Myddfau a D. Jones, Hermon. Cawsom gyfarfodydd da iawn o'r dechreu i'r diwedd. Yr oedd yn lion genyni weled yr hybarch D. Bees, Llanelly, wedi ei adfer mor dda o'i gystudd diweddar, a'i glywed yn pregethu mor offeilhiol. Gohebydd. DOLGELLAU.—-Dydd Gwener, y 4ydd o'r mis hwn, cynhaliodd gwahanol enwadau crefyddol y dref hon eu cyfarfod grrccTcTi: blynyclclol o udiorc.lip;ai"wcli am y cynhauaf. Dywedir fod y cytyiulliad yn Iluosog yn mhob un o'r capelau. Da; genym hyspysu fod yr boll enwadau wedi cyduno a'u gflydd i'ddewis yr un diwrnod i dalu diolchgarwch i Dduw am ei roddion helaethi ni yn nhrefn ei ragluniaeth. Nid oes dim yn fwy dymunol na gweled tindeb a brawdgarweh yn ffynu yn mhlith enwadau crefyddol a'u gilydd. Y mao go-mod o sprvd sectol yn ein gwlad, a rhy facho yspryd lhydd ac agored i wneuthur daioni i bob dyn yn annibynol ar unrhyw sect neu blaid grefyddol. Carem weled mwy o gai-iad yn bodoli y yn ein plith. 'Mor ddaionus ac mor hyfryd yw trigo o frodyr yn nghyd.'—Gohebydd. SCIWEST.—Cynhaliodd yr Annibynwyryn y lie hwn eu cyfarfod blynvddol nos Fercher a dydd Inn, yr 2il a'r 3ydd o'r mis hwn. Nps Fercher, pregeth- odd y Parchn. Jones, Ty'nycoed, a Jones, Liangiwc. Am 10 dydd Ian, pregethodd y Parchn. Joseph Farr, diweddar o Awstralia, a Samuel Roberts, gynt o Lanbrynmair.; Am 2, pregethodd y Parchn. O. Jones, Ystalyfem, a Dr. Hees, Abertawy. Am 6, pregethodd Mr Farr a Mr Roberts. Yr oedd y cyf- arfodydd yn dda hwn o'r dechreu i'r diwedd, a'r casgliadau yn rhagorol. TRESIMWN.—Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol Car- mel, Tresimwn, Mercher a lau, Hydref 3ydd a'r 4vdd. Pregethwyd nos Fercher gan y Parchn. J. M. Evans, Caerdydd, a J. Davies, Taihirisn. Dydd Iau am, y Parchn. J. M. Evans, a J. Thomas, Liver. pool. Am 2, y Parchn. T. George, Llaneirwg; R. Evans, Aberdar; a M. Morgan, Bethesda: Am 6, y Parchn, B. tvans a J. Thomas. Cafwyd Cyfarfod al lluosoy o wrandawyr, a'r pregethwyr ollyn dda. Mae Mr Thomas, Carmel. wedi bod yn llwyddianus iawn yn y pymtheg mlynedd y mae wedi liafurio yn Fro. Perchir ef gan bawb, ac y mae golwg lewyrchiis ar yr achos dan ei ofal.—Un oedd yno. EFEL ISAF —Nos Wener, Hydref 4ydd, tfaddododd y Parch. J. Tiiomas, Liverpool, ddarlith ar Richard Cobden yn yr Efel Isaf. Llywyddid gan y Parch. J. Thomas, Carmel. Afreidiol canmcl y ddarlith. Digon y dyweyd- fod y capel yn Ilawn, ac fod pob un wedi tain swlit, a ohredwn fod pawb yn toimlo eu bod wedi cael gwerth eu harian. Yr elw at gael capel newydd. y TREHAFOD.—Dyddiau Sul a Llun diweddaf, cyn- naliodd brodyr Bethel, Trehafod, eu cyfarfod blyn- yddol. Dydd sjul, pregethodd y Patch. W. Edwards, Aberdar, am 10, 2, a 6. Dydd Llun, pregethwyd gan y Parchn. J. Davies, Caerdydd; M. Morgans. Bethesda; D. Thomas, Abercanaid; ac L. Probert. Ystrad. Yr oedd y weinidogaeth yn rymus iawni Clywsom fwy o swn lawer gwaith, ond nid yn am y gwelsom fwy. o ddagrau. ALLTWEN.Cynhaliodd ysgol Sabbothol y He uchod a'i changhenau eu cyfarfod chwarterol dydd Sabbath, Medi y 29ain, y cyfarfodydd am ddau yn y prydnawn ac am chwech yn yr hwyr. Dechreu- wyd y cyfarfodydd trwy adrodd rhanau o'r ysgrythyr a gweddi gan y Ifarcb. P. Griffiths, gweinidog y lie. Yna cafwyd areithiau bywiog ac effeithiol, ac adrodd- iadau. blasus a phwrpasol iawn gan ieuenctyd y gwa- hanol gangenan, ar y testynau canlynol: Pennill- ion am lesu Grist.' gan un o ysgol Ynismudw. Beibl Mawr fy Mam,' gan D. Lewis. 'Dadi yn nghylch myned i'r Ysgol,' gan T. Jones a D. Evans. Pennod gan ysgol Geilinydd. Ymddiddan rhwng y Crefyddwr Cul a'r Crefyddwr Haelionus,' gan W. Thomas a S. Thomas. Y Cyfammod,' gan T. Wil- liams, Rhos. 'Exhibition Gras,' gan D. Lewis. Bywba dy Waith,' gan un o ysgol Ynismudw. Crist a'i rs«s a ninau a'n pechodau,' gan W.Thomas. Cynhadledd yr Ysgcl Sabbothol,' gan D. Evans a T. Jones. 'Dytedswydd Dyn,' gan D. Williams 'Yr Echwynwr a'r Dyledwr,' gan D. Lewis. Dadl yTri Llanc,' o'r Cronicl, gan W. Thomas, D. Lewis, S. Thomas, a T. Jones. Canwyd amrvw ddarnau gan ysgol y Rhos. Wedi i'r gweinidog ddarllen rhif a llafur yr ysgolion am y tri mis diweddaf, ymwas- garodd y dorf wedi cael eu llwyr foddloni.—Goheb.

Y8TRAD RHONDDA. Dydd Mercher, Medi 25, ymwelodd Miss Sarah Jane Rees, (Cranogwen). a'r lie hwn er na chawsom ei chwmni ond am ychydig oriau y tro hwn. Yr oedd yn dda gan bawb ei gweled. Hefydcafod I rhai 0 hoaom yn niwedd yr un dydd ei chlywed yn d trlithio yn y Porth. oddeutu pum milldir yn is i lawr yn y cwm. Ei chestyd yduedd 'Elfenan Ded wyddweh. Dyma y tro cyritaf ini glywed y ddarlith hon. Hon yw ei chyfansoddiad diweddaraf, ac y mae gallu a meddwl i'w gweled yn ldi. Sylwa yn ei dechreu fod rhyw ymchwiliad yn mhobpetb trwy y greadigaeth am dded wyddwch, i lawr hyd at yr aderyn bychan yn y goedwig, yr hwn sydd yn cei-io dedwyddu ei hunain tffwy ganu yn beraidd o foreu hyd hwyr anthem o t i'r hwn a't creodd., Ao am ddyrt. mad ynt; rfaiorph^V^'y^o ddf'"iyddti'ch, -nn yn y'pV- isle ai'ali yn cei^io cael gk' r- "'j'ijaueoiremA -v«r5i^g ddedwydd. Mae n'i bf^rrt tin it^^ bodot ddedwyddwch yr ,r lifcr, yn 'bossibl ddedwyddwch yr fer lifcr, yn bossibl ei gael ac yn ei Ie ytr cymmeiya' petfiali sydd yn gwenwyno eu cyrph a'u heneidiau. Mae yn dda genym d lweyd fod rhai yn cael gafa^l ar y gwir ddedwyddwch, yr hwn eydd bur, ac heb ddim ato- mbur.ieb yn perthyn idd^t. Rbyngoch ago i f, n y mae hwnw i'w gael, ac yno mae yn fnruedddi lerfyuj am dra'gywyddoldeb. Mae pawb sydd yn cael y dedwyddwch hWllyn mwynbau liefoedd mae gàtl. ddynt allupedd nas gellir eu cadwyno wrtb b than pdedig neu deimladwy, nao o fewn terlynau atnaer a chylch lleol—nid oes gorpfctirfsfa iddynt. ftledrant ymestyn at orsedd tiiagywyddol y D«wdod. Mae eu hardderchogrwydd a'u gwerthfawredd yn fwy nag y gall iaith ddynol en gpsod allan maent wedi cael gafael ar ddedwyddwch eylweddol, yr hwn sydd i barhau pan y byddo pob dedwyddweh daQarol wedi darfod. Ymestynwch gyfeillion at yr f^rnchel a'r dyrchafedig, y pethau y mae ein Creawdwr wedi eu e darparu i ni i ymfwynhau ac ymddedyyddu ynddynt. Wele i chwi foroedd o ddedwyddwch y gellir nofio ynddyiit heb i ddim anhyfryd eich cyfarfod byth. Mae yn wir fod" an gen gwrteithio y meddwl er gallu cyrhaedd y mwynhad hwn, ond y mae y ffordd yn rhwydd a syrnL Darllener llyfrau da yn araf ac ya- tyriol, ac yn neilldnol llyfr Duw. Y mdreeher deall yr hyn a ddarllenir, fel y hyddo i'r deall a'r amgytf- rediad ymagor ae ymeangu. 31eistroler gwyddor ar, ol gwyddor, a bydd eieh pleser a'ch hyfrydwch chwithau yn cynnyddu, ac yn y man yn ymdded- wyddu yn meusydd breisios a tboreithiog rhyfeld- odau natur a gras, nes y byddweh yn dyfod yn naturiol i ymddyrchafu mewn mawl i'ch Creawdwr. Sylwodcl yn bynod ddesgrifiadol ar ycymmeriadau gwrthwynebol i gyrhaedd gwir ddedwyddwch, sef y diogyn, y cybydd, a'r nwydwyllt. Yr oed i y ryn. taf, meddai, yn drymaiddyr olwg arno, yn rhy ddi jg i ddim; Credem y buasai yn dyoddef merthyrdod dros diogi a segurdod. Os ceid ganddo wneud diwr- nod 0 waith, mewn dirfawr ymdrech byddai yn chwythu ac yn tagii, yn tuchan ac yn gruddfan, nes byddai yn boenus bod yn ago ato. Yr oed,d y llall sef y cybydd, a chanddo lygaid i weled "pob peth mewn un cyfeiriad. a pheidiweh a threio ei gael ei gael i edrych un ffordd ond hono. Mae yn rhwym i'w flys. Y cyflwr arall eto ydyw y nwydwyllt. Y baehgen hwnw sydd yn ymddial ar ei fam oed- ranus, am ei bod yn methu gweitu yn ddigon cyflym iddo., Yr wyf yn berffaith sier nad all un o'r dos- parth yha byth gael gafkiel ar y gwir ddedwyddwch. Dywedudd mai rhyddid a char-ad yw dwv elieti fawr pob dedwydlwch. Mae y drychfeddwl o ryddid yn.gyffredinol yn mysg poh cenedl, hyd yn no.4 yn mhlith y llwythau mwyaf anwaraidd. Un yn des- tyn ymddiddanioh plant Adda trwy yr oesoedd, o ddechreuad amser hyd yn awr; maellefau y plentyn yn rhoi ar dùeall fod teiinlad greddfol yn ei natur i ymwrthod a cbaathiwed, a'i fud yn ymwybodol o'i iawnderau i ryddid, cyn ei fod yo allnng i ddatg-an ei deimlad mewn geiriau. Ymddiddanion am rydd- id sydd gan yr hen a'r ieuanc, y tlawd a'r cyf >ethog, o'r bwthyn diaddurn ar ael y bryn hyd y llys ys- plenydd. Yr elfen fawr arall ydyw carid. Nid car- iad at gyfoeth y byd hwn sydd i'w feddwl. Os teflir cariad at ddifyrweh, cariad at gyfoeth, a chariad at glod dynol, fe fydd yr enaid yn dlawd o ran yr hell bethau hyn, ond fy nymuniad yw, ar fod i chwi fftirflo eich cynlluniau yn y fath folid ag y byddoch yn mwynhau boddlonrwydd a thawelweh tra yn en dilyn, gyda chydwybokwydd nad ydych yn byw yn ofer, tra y byddo eich enaid yn ymagor yn mhob cynneddf nefol a goruchel, ac yn ymbarotoi gogyfer a sefyllfa sydd wedi ei bendithiophur oleunianfarw- oldeb. Nid oes ond un annogaeth yn meddu y cyn- neddfau hyn, a hyn/ydyw, amcanu at ogoniant Duw, a gweithredu mewn eynllun fyddo 'n cynnwys tragywyddoldeb yn gystal ag amser. Yn ngolcuni y Beibl, mewn dymuniad i wneud yr hyn y mae Duw yn ewyllysio i chwi wneuthur, chwi a fyddwch yn sicr o gyflawni prif ddyben eich serchiadau Yr oedd yu ardderchog pan yn ein harwain o ben y bryn fry i'r nefoedd, ac yn ddesgrifiadol dros ben pan yn arddangos yr orsedd wen fawr, yr hon oedd mor ddysglaer a'r haul, ie yn ganmil dysglcirlach. a digon o eangder i ddyn gael rhyddid am dragywydd- oldeb. Yr oedd ar ei huchelfanau trwy yr holl ddar- lith, a pharhaodd i siarad am ddwy awr a hanner. Llyvvyddid y cyfarfod gan Mr Williams, Porth. ae wedi i'r cwbl fyned heibio aeth pawb allan wedi eu illwyr foddloni. Prydnawn dydd Llun, Medi 30, cynhaliodd ADTli- bymvyr Treherbert eu gwyl de. Daeth lluaws yn nghyd i ymddifyru ar y bara brith a flrwyth j ddeilen ddu. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfyrfod o natur arall, er cael tipyn o fwyniant i'r meddwl a'r deall. Llywyddwyd yn fedrus gan y Doctor Davies. Cafwyd cyfarfod da ragorol mewn canu, adrodd, ag areithio. AD YNys.

YR UNDEB CYNNULLEIDFAOL. Y mae Undeb Cynnulleidfaol Lloegr a Chymru yn ymgodi mewn pwysigrwydd bob blwyddyn. Mae y oynnulliadau yn misoedd Mai a Hydref yn dyfod yn lluosocach beunydd; a.hyder ac ymddiried yr eg- lwySi ynddynt yn cynnyddu. Y mae yn anmhosibl i'r fath gyfarfod) dd, lie yrymgasgla goreugwyr jr enwad i gydymgynghori. lai na chario dylanwad iachusol ar grefydd yr eglwysi. Dechreuwyd y cyf- arfodydd Hydrefol eleni yn ninas Manchester, nos Lun, Hydref 7fed. Pregethwyd y bregeth agoriadol yn Cavendish Chapel (capel Dr. Parker), gan ein cydwladwr hybarch David Thomas, B.A., Bristol. Ei destyn oedd Heb. xii. 3, 4, 'Ystyriwch yr hwn a ddyoddefodd gyfryw ddywedyd yn ei erbyn gan ^dohaduriaid.'—Y prawf caled a wnaed ar Grist, yn gynllun ac yn gymhelliad ein fiydd oedd prif destyn y bregeth. Dangosodd ynegInrfod yn rhaid wrth ifydd gref i ddal ati i ymdrech yn erbyn pechod. Yr oedd y bregeth yn ardderchog. Nict oes yr un dyn wedi ymgodi yn uwch yn ngolwr yr Undeb Cynnulleidt'aoiyn yr ugain mlynedd diweddaf na Mr Thomas. Y mae yn feddyliwr dwfn, a'i dra- ddodiad yn ddifrifol a dirodres. Fel pob dyn gwir fa»r, b« am flynyddau yn guddiedig o olwg y cy- hoedd, yn gweithio yn galed, yn casglu nerth, ac yn ennill dylanwad fel erbyn yr adeg y. daeth allan yr oedd fcl derwen gref, a cbysgod dan ei changenau tewfrig. Yr oedd ei anerchiadau pan yn gadeirydd yr Undeb yn taro pawb a syndod ac nid oedd ei bregeth y waith boa ar ol mewn dim. Arweiniwyd' detosiynau yr odfa gan y Parchedigion G. Conder, J. Gill, J. Gwyther, ac eraill. Boreu dydd Mawrth, yr 8fed, yr oedd y, gynhadl- edd yn oyfarfod yn ngbapel mawr Grosventir street, neu fel yr adnabyddir ef gan bawb-htn gapel Roby. L'ipyn o gamp ydyw i weinidog enwogi lie, nes peri iddo gael ei aduabodyn hir wedi ei gladdu, fel ei gapel. Mae capei Dr. Raffles yn ddigon adtiabyddus i bawb yn Liverpool, ac fe fydd felly wedi yr elo yr ieueugaf o plant y dref yn hen. Y mae capel Row- land Hill yn Ltandain yn adnabyddus i bawb a wyr rlwbetti am y ddina Y mae cnpel Dr. ColJyer yn un o'r pwyntiaj? .j'i ji. i y cychwyna yr Omnibuses. toae hfjj 'y~rn!q y yn un-or lleoedd yn Man- Iqabsz-KfJibiyrff: o'r trigoli- i aui dano, ac y mae [ etK) I,d; wedI ei gyssylltu yn' anwahanol ag ef. p.ina y cyfarfyddai y gynbadledd boreu, Mawrth i ddechreu ar ei gwaith. Tynid tuag >no o bob cyf- eiriad o naw o'r gloch hyd banner awr wedi deg. Mawr y twrw a'r brysio, a'r gwthio sydd i'r vestri, lie y mae tocynau i giniaw a the i'w cael, o blegid golala y Sneson yn gyffredin na byddo y rhan bwysig Umo o waith yr Undeb yh cael ei esgeulnso. A i-hwareu teg iddynt am fod yn tywiog Igyda hyny, o blegid ni cha cannoedd o'r rhai a ddaw i'r eyfarfod- ydd gynnyg i wneud dimuarall Y mae yn ddifyr Wch i weled rhyw 600 o Saeson wrth y bwrdd n tor augen natur-yn ddifyrwch, cofier, ar y dealldwr_ iaeth eu bod wrth fwrdd rhywuii arall, ond tj. difyrwoh a fyddai. Yr oedd llawr y capel mawr yn orlawn o weinidogion ac aelodau yr Ulldb. Yn y llofft yr oedd lluaws mawr o ymwelwyr. ac yn wir, bu gorfod i lawer o'r aelodau fyned i'r llofft, o blegid nid oedd lie iddynt ar y llawr. Mae y cynnulliall yn un o'r rhai lluosocaf a gafwyd erioed. Y c ideirydd leni ydyw y Parch. J. R. Campbell, D.D., Bradford. Traddododd anerchiad tra rhagorol. Nid oedd i fvny hwyrach, a rbai o'r anerchiadau a gafwyd flyn ddau yn ol; ac yr oedd yn fyrach na'r rhan fwyaf o hon- ynt; ac nid oedd neb yn cyfrif hyny yn golled. < 'yn- nygiwyd diolchgarwch iddo gan Dr. Parker, Man- chester. mewn araeth gref a hyawdl, yr hyn a gefn- ogwyd yn fyr a bywiog gan ein cydwladwr ienarc. y Parch. Ll. D. Bevan, cydweinidog yrhyglod Thomas Binney. Ar yr esgynlawr (yr hwn, gyda llaw, a grogid if" ny yn uchel ac angliyfleus), cylchynid y cadeirydd gan y ddau ysgrifenydd, Dr. Smith, a'r Parch. R. Ashton, y Parchedigion J. Gwyther, J. G. Rogers, B.A., G. Conder, ac amryw eraill; ond nid ar yr esgynlawr yr eistedda y prif ddynii u. 5-aif y rhan fwyaf o honynt hwy yn rhyw gongl o'r neilldu hyd oni alwer am dauynt; ac nid yw yn debvg y buasai y rhai sydd ar yr esgynlawr i'w gweled yna, oni b'ai fod ganddynt rywbeth i'w wneud y boreu hwn. Gadewch i ni weled pwy sydd yma. Yn y gongI, fel bob amser, eistedda y Parch. J. Kelly, Liverpool. Gwelir ef yn wastad yn y cyfarfodydd, er mai nid llawt-r a siarada. Yn ei ymyl, yn llawn mor ddistaw, istedday Parch. D, Thomas, B.A., Bristol. Heb fod yn mhell, eistedda S. Morley eto yn ddistaw a defosiynol, o blegid nad oes yr un owestiwn ymarferol wedi ei ddw;,n i'r bwrdd. Mae Dr. Halley a Dr. Yaughan yma, er nas gall fy llygaid yn awr ddisgyn arnynt. Gwelaf Dr. Mullens yn nghanol y capel. Dati y gallery, cistt-dda y Parch. J, Kennedy, M.A" golygvdd y Christian Witness. Dyn anwyl, y mae yn anuihossibl i, mi envvi un ran o ddeg o'r l'hai s dd yroa. Daw enwau y rhai pwys- icaf o honynt ger brou yn nglyn a hanes gweithred- iadan y cynhadleddau. Arhoswch i gael gweleti pwy sydd yma o Gymry 1 Gallesiddii-gwyl niter g-o fawr, gall nad yw Manchester yn mhell o'r Gogledd. Y mae y Parchn. R. Jones, iLliAnidloes, a W. Griffith, Caergybi, n eistedd heb fod yn mhell oddi wrth eu gilydd ar y ]law chwith o'r puJpud. Arganol y llawr, heb fod yn mhell oddi wrth eu gilydd, eistedda Dr. Rees, Abertawy Thomas, Liverpool, Lloyd, Llundain, Jones, Abermaw. H. Griffiths, Aberbonddn, Davies, Rhymni, a T. Williams, Ysw., Merthyr. Y mae Jones, y Bala, James, Llansantffraid, Davies, Abergele, Stephens a Roberts, Liverpool, Thomas, Birkenhead, Roberts, Aberhosan, Jones, Ffaldybren- hin, yma yn rbywle; ond nis, gallaf yn awr eu gweled. Gwelaf Hoberts, Aberhonddn, yn llechu draw, a Dr. Rees. o Liverpool, a'i ben gwyn heb fod yn mhell oddi wrtho. Wedi cyflwyno rhyw ddyeithriaid i sylw y gyn- hadledd gan yr Ysgrifenydd (Dr. Smith), dewiswyd pwyllgor i gyttwyno iddo unrhyw fater a ewyllysir ei ddwyn ger bron nad yw yn y rhag-gynllun. Yna darllenwyd papur gan y Parch. J.fttoughton, ar Gynnulleidfaoliaeth yn ei pherthynas ageglwysi bychain.' Yna darilenvvyd papur ar I Gyflogau Gweinidogion' gan Henry Lee, Ysw., Manchester. Ar ol darlieniad y ddau bapur, cy nygiwyd diolch- garwch iMr Stoughton gan y Parch. H. Allon, a chefnogwyd gan Dr. Rees, Abertawy. Cynnygiwyd gan y Parch. T. G. Hooton, a chefnogwyd gan y Parch. W. Hoberts, ddiolchgarwch y cyfarfod i Mr Lee. Yna cafwyd rhyw ymddiddan ar gynnwysiad y ddau bapur, yn yr hyn y cymmerwyd rhan gan Daniel Pratt, Mr Manton, o Birmingham, Mr Grim- wade, o Ipswich, Pai-ch. J. G. Rogers, J. Thompson, Bowden. Pa*ch. E. White, S. Morley, ac eraill. Nis gallaf yma roddi sylwedd yr hyn a ddy wedodd y gwahanol s aradwyr. Dichon y ceir barn rhai o lysfiryr y TTST ar y cwestiynau pwysig yma. Ym- ddangosai i mi fod golygiadau hvnod gan rai o'r bi olyr ar ffurfiad a chorffoliad eglwysig, a golyg- iadau camsyniol iawn ar weithgarweh eglwysi liu- o^og. Hyd y sylwais i, nid yr eglwysimwyaf sydd yn gwneuil oreu yn ol eu rhifedi. Buasai yn dda itiwn genyf pe buasai holl (idiacOniaid Cymru yn gwrando papur Mr Lee ar GyHogau G .weinidogioia! Gobeithio y cy hoed dir ef yn Gymraeg, er mantais y Ci rhai y mae arnynt fwyaf o'i angen. Nos Fawrtu yr oedd y cyfarfod mawr yn y Free Trade Hall. a mawr mewn gwirionedd ydoedd. Hon yw y neuadd oreu i siarad y bum yuddi erioed. Gol- ygfa aiaderchog ydoedd. Am tfaith yr oedd y cyfar- fod i ddechreu, ond yr oedd y lie yn llenwi yn gyf- lym yn fuan wedi chWech. Nid oes genyf ond atn- can am y nifer oeddfyn bresenol, ond gallasem farnu fod yno o ddwy filar banner i dair mil. Yr oeddym yn teimlo fod Independia yno ar ei goreu, ac nad oedd ond ychydig leoedd yn y deyrrias, os oes un man y tu allan i'r b if ddinas a allasai wneud turn out mor ysplenydd. Mae ar y platform dri chant o ber- sonau mi dyoiwn—gweinidogion g-,un mwyaf; a thrwy y neuadd fawr, ar y llawr ac yu y lloffv, y mae gol- y gfa sydd yn sicr o roddi yni a bywyd yn mhob siar- adwr. Os na chawn ni areithiau da heno, bydd bai cywilyddus arnynt. Mae cynnulleidfa fel hyn yn cdigou i roddi bywyd mewn unrhyw ddyn. Mae amser dechrea yn nesu. Dyna gynhwrf, a churo traed a dwylaw am y waith gyntaf. Beth sydd yn bod ? 0, mi welaf, David Thomas, Bristol, sydd yn dyfod i mewn. Efe yw yr hero yr wytJhnos hon. Mae ei bregeth nos Lun wedi synu a difritoli pawb. Ni chlywais gymmaint o ganmol ar bregeth erioed. Mae dyn fel hwn yn anrhydedd i'w genedl a'i wlad. Dyma ail gynhwrf mwy na'r cyntaf os oedd modd. Y cadeirydd, S. Morley, Dr Halley, ac eraill sydd yn dyfod i mewn. Myii y gynnulleidfaddangos pwy yw ei dynion—ei hetholedigiini yn nnig a anrhyd- eddir. Wedi canu, ac i'r Parch E. Cvlellor weddio, ihydd y cadeirydd annerchiad byr, clir, a difrifol, yn ol ei arfer. Nid y w yn ceisio at unrhyw hyawdl- edd, ond yu dweyd ei genadwri yn syml a dirodres. Mae amny cyfalfod heno yn hollol gydnaws a'i yspryd. Osi! dyna gynhwif amthrol—saify cadeir- ydd i tdrych beth sydd yn bod—erbyn edrych, yr byglod Dr Vaughan sydd yn ynrwthio yn mlaen. Gwelodd y gynnulleidfa bf, a th. oasant ar'draws pob ffurf i'w groesawu. Wedi i'r trwst lonyddu mae y cadeirydd yn myned rhagddo, ac ar ddiwedd ei an- nerchiad yn galw ar Dr VaUghan i lefaru. Yn awr am dani. Ei destyn oedd Cyiinuileidfaoliaeth yn ei berthynas a'r eglwysi yn brest-nol adyfodol.' Ofer yw cyunyg ei darlunio na chofnodi dim o'i araeth yma. Un o'r cedyrn eyntaf yw ef>j. Ar ei ot traddodwyd aiaetu gynhyrfus gan Dr Halli-Y ar.'Y pwysigi-wy,ICI'('i fiiithnn hen egwyddor- ion Annghydffuifiauth mewn gwrthwynebiad i og- wyddiadyr oes at Babyddiaeth Yr oedd golwg dywysogaidd arno a'i wallt gwyn, a'i wyneb agored, serchog. Dyna un arall o'r ce»yrn oyntaf. Pe bu- asai Binney hefyd cawsem y tii Yna rhuddodd y Parch W. M. Statham slraeth ragorol ar 4 Berthynas egwydèorion, Cynnulleidfaol a bywyd politicaidd.' Un o dd\ nion ieuainc mwyaf gobeithiol yr enwa l yw Mr Statham. Nid mor ieu- anc ychwaith, mae yu sicr o 101 yn llawn ddeugain mhvydd oed. Wedi ycftydig o serem >nia" t fynodd un o'r cyf- arfodydd mWyaf poblugaidd a e i d ddymuno. Rhaid 1 ni adael y gweddill o haues y cyfarfodydd hyd y rhifyn nesat.