Y Tyst Cymreig

TEEM AR Y EYD. SUT y mae y byd yn myned yn mlaenA ydyw yn myned rhagddo mown diwydrwydd, a gwybodaeth, a. rhinwedd; neu,' yn disgyn i gaethiwed, ac anwybodaeth, a thrueni ? Mae rhai mor anfoddog eu hyspryd, ac mor sur ea teimlad fel na welant ond aoffawd, ac aflwydd ya mhob cyfeiriad. Dywedant yn gwynfanus, fod y byd yn myned yn waeth bob dydd, fod yr oes hon yn waeth o lawer na'r un fiaenorol, fod mwy o son am ryfeleedd, a therfys^oedd, a llad-, radau, a llofruddiaethau. a hunan-laddiadau, a throseddau o bob natur a rhywogaeth yn yr oes hon, nag a glybuwyd mewn un oes o'r dydd y gyrwyd Adda allan o ardd Eden, hyd y dydd hwn. Ai tybed fod y byd yn myned yn waeth ? Beth am y darganfyddiadau. rhyfeddol P Beth amy dyfeisiadau dii-ifedi ? Beth am y cym- deithasau creiyddol a dyngarol? Beth am ddy- lanwad crefydd ein Harglwydd lesu Grist am fwy na deunaw can' mlynedd ? Mae barn dyn- ion am y byd aT oes yn ymdclibynu i raddau helaeth ar yr hyn a ddarllcnant. Nid oes am- heuaeth nad ydyw troseddau a dyoddefiadau dynoliaeth yn cael eu croniclo, a'u lledaenu yn fanylach, a helaethach yn yr oes hon nag mewn un oes fiaenorol. Gan fod y newyddiadur mor rhad, a newyddion y byd yn tramwyo mor gyflym, gall dyn, yn yr oes hon, os bydd yn e dewis, gael am yohydig o bres, ddigon o waith darllen am ferched ieuainc twylledig yn lladd eu bibanod, am hen lanciaèlsiomedIg yn llyncu gwenwyn, am farsiandwyr cyfoetheg a thra- chwantus yn ymgrogi, rhag ofn i'r byd ddarfod o'u blaen hwynt. Y bobl a ddaiilenant yn imig y pethau hyn ac a, arosant beunydd a byth gyda y pethau hyn, a dybiant yn anocheladwy fod y byd yn gwaethygu. Ac fel rheol, ychydig o awydd na gallu sydd yn y bobl hyn i wneud y byd yn ddim gwell. Digon gwir fod y tros- eddau yn erchyll a'r trueni yn fawr, ond eto, credwn fod y byd yn myned rhagddo at ber- ffeithrwydd a dedwyddwch pur. Mae yr Aipht wedi deffro o gwsg tair mil o flynyddoedd; ym- herawdwr Twrci—olynydd y Gau Broffwvd'— yn addaw yr un chwareu teg i'w ddelliad Crist- ionogol a'i ddeiliaid Mahometanaidd yr India fawr gyfoethog wedi ei dwyn i g-yffyrddiad a gwareiddiad gorllewin Ewrop; Eusia wedi rhyddhau ei hugain miliwn caethiou Itali wedi adgyfodi i fywyd cenedlaethol, gwladyddol, a chrefyddol; Prwsia, y wlad fwyaf Brotestan- aidd, ac addysgedig, a meddylgar, ar ycyfandir, yn dal tynged Ewrop, megys yn ei llaw; Awstria yn dechreu credu mewn rhyddid a gwybodaeth, ac yn dechreu amheu honiadau yr oneiriaid ar anffaeledigrwydd y Pab ymerawdwr Ffrainc, er brwydr Sadowa ae aflwydd Mexico, wedi peidio a bod yn ddychryn i heddweh y byd; a gwarth caethwasiaeth—y mwyaf uffernol y ty- wynodd haul arno erioed—•wedi ei olchi ymaith a gwaed, yn Unol Dalaethau America. Nid ydym yn ddall i ddrygni y byd, nid ydym yn fyddar i wylofain y cenedloedd, nid ydyrr/yn anystyriol o fawredd y traha a'r trueni sydd'ar y ddaear. Ond ar yr un pryd, os edrychwn i'r dwyrain a'r gorllewin, i'r gogledd a'r de, nis g-allwn lai na chredu yn ddiysgog, a llawenhau o gnloiL fod y byd yn symud o dywyllwch: i oleum, o gaethiwed i ryddid, ac o drueni i ddedwyddweh.

-I' ¿s\iiygiai-- !JV¡Híg. CYMMAXFAOBDD YR ANNIEYNWYE,; yn.cynwys y eu Hanes a'u Llythyrau, o'r dechreu hyd yn ddiweddar, yn nghyda Nodiadau Eglurhaol, ac vchwanegiadau Hanesyddol, gan y Parch. J. LI. James (Ciwydwenfrol, Eglwys Newydd. Dolgellau; argraffwycl gan William Hughes; Rhan 3ydd. Yr ydym wedi galw sylw o'r blaen at y ddwy ran gyntaf o'r Llyfr gwerthfawr a dyddorol hwn, ac nid gormod ydyw dweyd fod y rhan hon llawn cystal a'r lleill. Bydd yn gyfrol ragorol pan ei gorpbenir, ac y mae yn ddiau genym y darllenir hi gyda bias ac awch newydd mewn blynyddoedd dyfodol. Y mae Llythyr OymELnfà Dinbych yn 1818, ar yr Ysgol Sabbathol, yn un campus, ac y mae yn hynod gymhwys at y dyddiau hyn, er galw am gyd-ymdrech mwy deffrous o blaid y sefydliad daionus hwn. Y mae y Llythyr hwn yn llawn gworth y Swllt. Hyderwn y caiff yr awdwr bob cefnogaeth gyda e^rchw^^lodwiw^ma^y^argva^yn

¿n'ddoutntttt. 'NID AUR YW POBPETH MELYX.' Mi holltais lwmp o garreg wen Ryw ddiwrnod drwy ei chalon, A gwelais rywbetli ynddi hi 'I{ un lliw a phunt yn union; Mi dybiais yn y fan, bid siwr, Ei bod yn aur bob mymryn, Ond cefais allan er fy siom -N- ad aur yw pobpetli melyn.' Mi gwrddais ddoe wrth fyncd i'r dref A gwr bonheddig glandeg, Yn od o grand o ran ei ddrycli, Mewn cerbyd gwych yn rhedeg; A d'wedais Dyma ddyn a pliwrs, Mae pwn, wrth gwrs, yn rhywun. Ond yn ei hanes cefais brawf Nad aur yw pobpeth melyn.' Mae ambell ddyn yn ddawn i gyd O'i goryn hyd ei sawdwl, Fe wyr bob peth is wybren faith A mwy dair gwaith na'r cwbwl; Ond rhodder gwalch fel hyn ryw dro Yn ffwrnes prawf am dipyn, A chyn daw allan coelia pawb Nad aur yw pobpeth melyn.' Adwaenwn eneth ieuane gynt Nad oedd ei hail yn umnan, 'R oedd ganddi ddwyrudd cariad mereh, 3 A llygaid sercli ei hunan; '.R oedd dydd priodas hon yn ddydd 0 nefoedd i ryw lencyn, Ond gwyr ei phriod erbyn hyn N ad aur yw pobpeth melyn.' Goehelweh fyned wrth y lliw, Mae lliw yn dwyllwr enbyd, Mae golchi-ad aur yn fynych iawn Ar lawer tegan breulyd; A gwyliwn arfer lliw rhy gryf Wrth geisio paentio'r plisgyn, Daw pawb i wybod cyn bo hir I, ad aur yw pobpeth melyn.' Dinas Maw ddwy. J. JONES, Ty'nybraich.

MARCHNAD FISOL TREGARON. Yn lion i Garon daw gwyr lulaiiLru.rio* Epilwyr, amaethwyr o'r Amwythig, Ac eraill brynant gerllaw y Brenig 9 Wartheg Peiif-ro er godro'n dda gyd-drig 0 rymogaeth oreugig—sy'n parhau 9 lai--L Er ein hen deidiau eirian nodedig. 0 Forganwg fawr ugeiniau—geisiant Yn gyson ei nwyddau Y brif ddinas brawf ddoniau, A mael hon sy'n mawr amlhau. IOAX MYNYW.

MAE DUI,L Y BYD H -N YN MYNED HEIBIO. En ys ychydig yn ol aethum am dro i'r hen ar- dal lie bum gauwaith yn mwynhau. pleserau boreu oes. Er cael trem ar yr hen olygfeydd cyntefig, aethum yu nghwmpoiri cyfaill i ben luynydd cyfagos; ac er bod yno mewn pryd i weled yr huan yn rhoddi 11am dros erchwyn ei wcly, yr oedd yn rhaid cychwyn yn bur foreu. Wedi myned yn nghylch chwarter milltir, dyna y llyn fel y Werydd fawr yn ynnigor o'n blaen- au, ond nid. oedd hamdden i ai-o-, nernawr i edr- vch arno. rhap- i'r hanl ,,ndi v evrbg. ildt,n som hen dderwen fawr wedi ei dadwreiddio gan y gwynt, ac eisteddasom arni, a gallesid meddwl ei bod gan hyned ag-Adda; yr oedd ei gwisg- oedd prydferth wedi eu colli, a'i chroen wedi ei thynu ymaith gan fysedd llymion yr ystorom, ac wedi ei gosod i orphwys fel balian bach yn myn- wes ei mham, hyd nes y caffo amser cyfaddasi'w chuddio yn ei mhynwes gu; a thaflu ei mantell werdd diosti fel na byddo mwy. Chwythai yr awel mor enbyd nes y gellid meddwl fod y mor yn dyfod atom wrth ei chlyvved yn suo yn y cwai odditanom. Olywem ambell i ysgrech yn awr ac yn y man oddiwrth adar y nos. Rhodiem ninnau yn ol a gwrthol ar ben y mynydd, gan wrando ar y cadnaw yn cyfarth yn ngwaelod y cwm. yn cael ei atteb gan un arall ar y weirglodd 17% obry wrth ymgynniweirio tua chyfeiriad y fferm- dy sydd yn ymyl y goedwig draw. Odditanom yr oedd ceunant yn cyflym deithio tua'r llyn, gan furmuro yn gwynfanus wrth daraw yn er- byn cerrig mawrion a balmantent ei gwaelod du. Y tu de ini yr oedd y lleuad Ion yn banner llawn yn gwasgar ei goleuni gwanaidd, nes peri i deulu y tywyllwch grynu wrth ei gweled yn dyfod allan o dan ei mantell dew, sef y cwmmwl du; a'r ser disglaer fel clychau Aaron a welid yn chwareu wrth odreu gwn piydferth y wybr las. Cwmmwl ar ol cwmmwl i'w gweled yn myned heibio fel cerbydau gorwychion yn cludo rhyw fodau urddasol o begwn i begwn cread, gan ddi- flannu o'r golwg yn eithafion y nwyfre werdd. Yna yn ddisymmwth clywid yr awel yn suo trwy gangau'r coed, gan gario ar ei hysgwydd gref swn tonnau'r Ilyn yn taraw yn erbyn y creigiau, nes gwneud pob ton yn filiwn o daran. 9 O'r diwedd gwelid y wawr yn clechrou tori, a'r goleuni yn teithio mewn cyliymdra drwy fro'r comedau. gan gusanu teuluoedd Caergwydion wrth fyned heibio. Yna gwelid penau'r bryniau a thyrau'r mynyddoedd yn dechreu dyfod i'r golwg o dan eu coronau byth-wyrddion gwelid yr afonydd a'u ffrydiau arianaidd ynymddolenu trwy y dolydd, gan ymarllwys yn rhaiadrau i'r llyn. Trwy frigau'r coed gwelid y bugail yn dringo llechwedd y bryn. a'r defaid yn britho'r lie, a'r wyn bach yn neidio mewn balchder wrth weled yr haul mor siriol yn edrych allan drwy ffenestr ei ystafell wely, gan arllwys ei oleuni yn rhaiadrau i'w llygaid lion. Mor ddymunol oedd genyf edrych ar yr hen ardal ile bum yn ymble- seru lawer gwaith yn mysg fy hen gyfeillion lion, pa rai sydd erbyn heddyw wedi eu gwas- garu fel adar dros y nyth. Rhai wedi croesi y mor i ardal bell, ac eraill wedi eu rhifo gyda'r pethau a fu. Chwythai yr awel cyn gryfed a llawer boreu y bum yn y lie o'r blaen, end yn ofer y dysgwyliem am glywed eu llais yn dyfod o un lie. Nid oedd i'w glywed ond swn y coed yn cael eu hysgwyd gan y gwynt, a'r dail yn. cael eu chwirlio i fyny yn nghofleidiad y cor- wynt. Odditanom yr oedd y llyn fel gwastadedd eangfaith, a'r storm fel yn. chwerthin am ei ben, gan ymaflyd ynddo a'i ysgwyd fel yr ysgydwa Hew ei ysglyfaeth. Uwch ei ben yr oedd llu o adar gwylltion yn chwibanu eu tonau fry fry yn y nwyfre werdd, gan yfed yn helaeth o'r awyr iach sydd braidd allan o gyrhaedd y storm. 0 draw mi welwn yn dod y crychydd llwyd gan chwareu ei adenydd fry yn yr awyr deneu. Ac wrth edrych arno yn dod, yr oedd yn peri i mi gotio am y storiau a adroddid am y crychyadcd. Ond waeth imi dewi am hyny—' mae dull y byd hwn yn myned heibio.' Nid oedd un o'r rhai a'u hadroddent yno. Pa le yr oedcl i bachgen gwrid- goch a fagwyd yn y ffermdy oedd ar ein cyfer, yr hwn a ddaeth i lawer o gyfoeth ar ol ei rieni? Trodd allan yn fachgen annuwiol; gwariodd ei holl gyfoeth, a bu farw yn y tylotty. Pa le yr f oedd y ferch landeg a fagwyd yn y fehn yn ymyl y llyn wrth odreu y mynydd ? Ymafiodd angau yn ei chyfansoddiad, a bu farw yn diwy-ar- hugain oed. Pa le yr oedd y wyryf Ion yr hon a fagwyd yn anwyl yn y trermdy oedd ar ein cyfer y tu arall i'r afon, yr hwn a orchuddid braidcl gan y goedwig a'i bamgylchai, yr hon a berchid fel angel yn eglwys Dduw ? Cymmer- odd ei thwyllo gan adyn drwg o'r gymmydogaeth, ac arch oil wyd ei theimladau fel nas gallasai mwyach fynychu ty Dduw, caledodd ei chalon, a bu farw yn ddynes annuwiol. Cof genyf am y cyfarfodydd canu a gynhelid yn yr ysgoldy sydd yn nghanol y pentref, lie yr oedd cyn- nulliad ieuenctj-d y gymmydogaeth. Ond wrth edrych ar y palas mawr a safai ar lechwedd y mynydd, y tu arall i'r llyn, saethai hen adgolion i fy meddwl am deulu parchus a'i cyfanneddai iiynyddau yn ol, nid oedd ond ty bychan yr adeg hono. Gwneid y teulu i fyny o rieni a phedwsr o blant bychain. Yr oedd y gwr yn llythyrwas wrth ei alwed- igaeth, ac yn ddyn a berchid yn fawr gan bawb a'i hadwaenai. Yr oedd wedi bwrw eira mawr un boreu, a cheisiai ei briod ei berswadio i aros gartef, ond nid oedd dim a'i rhwystrai i fyned. Tua'r amser iddo ddychwelyd parotoid ymborth blasus iddo. Elai awr ar ol awr heibio, ond nid oedd swn ei droed i'w glywed yn dyfod 0 un cyfeiriad. Chwythai y gwynt fel taran heibio pen y simnai, a churai y cen- llysg yn erbyn gvvydr y ffenestri. Tua'r hwyr daeth y newydd i'r pentref ei fod wedi marw yn yr eira, ac nid hir y buwyd cyn mynegu hyny i'w anwyl briod, yr byn oedd yn ormod iddi allu ei dda!, a bu farw mewn Ilewyg. Claddwyd hwynt eill dau yn yr un bedd. Trugarhaoad y cymmydogion wrth y plant bychain, a chymmersant hwy attynt. Yn eu plith, cymmerwyd y bachgen hynaf gan fon- eddwr cyfoethog, o herwydd cymmeriad da y rhieoi, a chan ei fod tua'r un oed a'i fab ieu- 9ngaf ef, cafodcl yr un manteision addysgiad- 01 ag yntau, a gosodwyd ef mewn swydd uchel dan y llywodraeth, ac nid hir y bu trwy gar- edigrwydd y boneddwr cyn dyfod yn ddigon cyfoethog i brynu hen fwthyn ei rieni, a'i ad eiladu yn balas gorwych iddo ei hun. Yna dychwelasom i'r pentref, ac aethom i'r fynwent, lie yr oedd llu o'r rhai fu yn cyd- ddechreu byw a mi yn gorphwys yn dawel hyd foreu udganiad yr udgorn, a llawer o hon- ynt wedi myned oddiwrth eu gwaith at eu gwobr. Yr oedd edrych ar eu beddau yn peri imi wylo wrth gofio am yr adeg yr oeddyat yn iach fel fy hunan. Ehaid gadael iddynt—-mae siarad am danynt yn ormod i'm natur ddal.

Y CEILIOG GWYNT. Deial, neu gwmpawd dien-y gwynt yw Ar gant aur y wybren; Y ceiliog ar frig gwialen, Cywir i'w bwynt ceir ei ben. • lOAN MYNYW. ETO. Deial yr amvadal ivynt-yw celain Y ceiliog wrth helynt; Ei ben gwan yn erbyn gwynt Rydd gwybod ffordd.y gwib-wynt. JohnJoxes, Glanyg*ors.

BEDDARGRAPH DAU BLENTYN. Cu rodiont fel cariadau—yn dyner Cyn edwino'n gruddiau; Ac lor a'u dug yn forttn Wynfa n lioff I'w fivynha-Li-. Ioax Djeudkaeth.

ALAETH AR ANGEU CYFAILL, Sef Mr. John Thomas, Merdy, l,landeilo. O! loan hoff a raid im' gredi-ir ffaith Dy fod yn,,i-,Nr yn dy oer feddrod llaith, Yn hollol fud, yn wael a gwyw dy lun Dan gwrlid gras, yn cysgu'th dawel hun? Rhyw ysprydoliaetli sydd yn distaw ddweyd crodu r ffaith syraid i'm henaid wneud. Yn ngloyw ddeigryn grudd dy chwaer Darllenais d' farw di; Ac yn y cyfryw ddeigryn claer 'R oedd tristwch oes i mi. 0 fewn fy mron saif rhyw adgofion fyrdd Am danat ti tel llawryt bytbol wyrdd ■ Py meddwl red yn ol i'r dyddiau gynt Ar aden cof, fel mellten ar ei liyht, Gan wibio hyd lanerchau mebyd mwyn, Y vVynfa ber, lie nad oedd croes na chwyn; Ond heddyw nid oes modd nirrvnhau Dy bur gyfeillach gu; 0 na! cydrhyngoin ni ein dau Nlae gl-,Lii'r lo-(Idoiicii clclii. Yn mlodeu'th oes rhagftaenaist ti i'r bedd, 0 ffrydiau'r byd, lie nad oes hoen na hecld; Tu hwnt i'r lien y mae dy gn rodfeydd, Yn nghanol swyn yspryciol olygfeycld, Ath enaid noeth yn ail i scrapli byw Wrth syllu ar faixidoniaeth ))ur dy Dduw! 'R wyf finaii 11 t,eitlno tua'r glyn A.'l'nef'awyrp¡t brycl Y gwel y llygaid duou llyn Syhveddauar;.dlfyd. YstradTywi. Eiiyk, Glyx Cotiii.

ESGYNIAD Y G vVAREDWR. Fry new aeth Igsu drwy ganol bro asur I eisteddarorsedd dragwyddol y nef, Cerddorion Caorstilem a wnaent ei groesawu, Oanasant antbaman o fawl iddo Ef; Holl ddorau y ddinas o'i flaen agorasant, Dyrcliafu eu pentti rmaeth aur byrth y wlad, Gwaredwr pechadur osodwyd i eistedd T Mewn mawredd anfeidrol ar ddehau y Tad. (L'wch, tiwch mewn anrhydedd mae lesu yn esgyn; Byth, byth ni bydd diwedd dadganu ei glod; Fob tafod. pob.telyn mewn hwyl yn molianu, Ar ddyblu yr anthem 'd oes i fod. J. J., Cwmllynfell. j.