Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
._.---- ."CYNGHORION I BOBL…
"CYNGHORION I BOBL IEUAINCT. Mr. Gol.Y mae yn debyg fod mwy o feddwl a siarad am garu a phriodi nac am un testyn arall, ac edrychir arno gan luaws mawr fel peth ysgafn a di- bwys. Beth bynag a feddylir am dano, y mae yn sicr nad oes un testyn perthynol i'r byd hwn a'i gan- lyniadau mor bwysig a hwn. Gan fod llawer o bethau yn profi ei fod yn bwysig, fe ddylid bod yn ochelgar a doeth yn ei gylch. Yf ydym yn gweled fod y dynion doethaf yn gwneud felly gyda phob peth pwysig. Oni bai fy mod yn credu fod llawer o bonoch yn ymddwyji yn annoeth iawn yn y petb hwn, ni fuaswn yn ysgrifenu un gair yn ei gylch. Y mae yn debygol pe buasai un o'r merched wrth un ochr. ac un o'r meibion yr ochr arall i mi, tra yn ysgrifenu y llinellau hyn, y buasai y naill ryw yn rhoddi y bai i gyd ar y llall, ac yn fy rhwystro innau i fyned gam yn mhellach. Y mae yn ffaith fod llawer o'r trueni sydd yn y byd yn cael ei briodoli i ymddygiadau ffol ac annoeth caru a pliriodi; pe yr ymddygid yn ddoethach yn y peth hwn, rhagflaenid llawer o ofid a thlodi, hyd yn oed yn ein mysg ni, y Cymry. Anwyl ieuenctid, y mae yn Ilawn bryd i ni wella yn y peth hwn ac hyd hyny, ychydig o obaith sydd am ein dyrchafiad fel cenedl, er cymmaint o ymdrech sydd yn cael ei wneud gan ddynion da y dyddiau hyn. Gan fod cymmaint o ofidiau yn codi o'r fan yma, goddefwch i mi geisio genych beidio a chelhv air gyda theimlad- au eich gilydd. Y mae hyn wedi creu llawer o ddig- ofaint a dialgarwcli yn y naill at y llall, ac wedi ar. wain rhai i'r gwallgofdy, eraill i'w bedclau cyn eu hamser, ac arwain y lleill i drochi eu dwylaw yn ngwaed eu gilydd. Yr oeddwn yn gwybod am fab a merch ieuanc oedd unwaith yn cadw cwmni i'w gil- ydd, ac wedi myned mor bell a gwneud ammod priodas ond rywfodd, fe dorodd y gwr ieuanc ei addewid, ac a adawodd yferch rnewn tristwch mawr. Dywedodd y fereh ieuanc hono ei bod wedi ei medd- iannu a'r fath deimladau, fel y gallaasai ei ladd ef a'i dwylaw ei liun. Dyna ferch ieuanc mewn sefyllfa anghysunis, onite ? Fe allai fod rhai o honoch yn barod i ddyweyd mai dynes greulawn iawn oedd. Nag e, yn wir; yr oeddwn yn ei hadnabod yn lied dda a chyn belled ag y gallwn i farnu, yr oedd yn un o'r rhai tyneraf a welais erioed. Dyna un eng- raifft o fysg llawer sydd yn cymmeryd lie yn mhlith ieuenctyd Cymrn. Gan hyny, cymmerwch y cy- nghor yn garedig. Nid wyf yn ceisio genych garu llai, ond ei wneud yn ddoeth, a rhoddi ei le priodol iddo, fel ac i bob peth arall. Dywedaf air yn gyntaf wrth y meibion. Yn gyn- taf oil, carwck o ddifrif; byddwch yn foddlawn ar un ar yr un pryd, ac yn ffyddlon i hono. Dyma fel y deuwch yn wyr ieuainc parchus, ac yn ddedwydd ynoch eich hunain. Gwelsom ambell un yn rhedeg ar ol un un wythnos, ac ar ol y llall yr wythnos wedi hyny, ac hwyrach y drydedd wythnos heb yr un, a'i boll gydnabyddion wedi colli eu hymddiried ynddo. Un arall yn myned i anfon merch ieuanc adref o'r capel, neu o rywle arall; ac wrth ddychwelyd yn cyfarfod ag un arall, ac yn troi yn ol gyda hono dra- chefn, ac hwyrach felly hyd y drydedd a'rdedd, beawr ac yn gwneud addewidion gyda phob un o honynt, r' a rliwymo a chelwyddau, byd siwr. Arferiad cy- ffredin ein trefydd ydyw y rliai yna. Ac ambell i 1\> ieuanc arall yn ymbleseru mewn. tynu serch y merched ato, ac yn cymmeryd hyny yn nod o ddifyr- well. Arferion gwael iawn yn wir. Y mae yn deb- ygol iawn mai y rhai yna gaiff y merched salaf yn wragedd. Nid oes dim llawer o gwyn iddynt ychwaith. Gwaith drwg iawn yw twyllo y naill y Hall. Yr wyf yn meddwl y dylai fod perffaitk ddeall- dwriaeth rhwng y naill a'r llall ar y cychwyn, ei mwyn iddynt wybod ar ba dir y maent yn sefyll. Nid wyf yn ei gweled yn deg i'r gwr ieuanc gadw y gyfrinach iddo ei hun am lawer o fiyinyddoedd, fel rly y gwna rhai. Clywais rai yn dvweyd, ar ol bod yn canlyn merched am rai blynyddoedd, nad oeddynt byth yn meddwl eu priodi, ond yn unig eu bod yn hoffi eu ewmni weithiau er mwyn difyrwch. Y mae yn debygol iawn fod y merched yna yn meddwl yn wahanoi am danynt hwy, ac felly yn cael eu twyllo. Pa ddyn ieuanc a hoffai ymddygiad fel yna tuag ato ef. Y mae cyfeillacku ar delerau yn chwareu teg o bob tu; ac fe allai yn ddiogelwch rhag llawer o dwyll ac angliydfod. Er hyny, fe ddylech fod yn bwyllog iawn wrth amlygu eich xneddyliau y naill i'r llall, a chymmeryd digon o amser i fesur a phwyso pcthau yn nghlorian y deall a'r rheswm ac heb law hyny, cofiwch eich bod yn agored i newid eich meddyliau yn ami, ac fod amgylchiadau cyfreithlawn weithiau yn tori y cyfeillganvch puraf. Yr oeddwn yn adnabod dau a fu yn cadw cwmni i'w gilydd am flynyddoedd. Clywais y gwr ieuanc yn dyweyd ei fod mor hoff o wrthddrych ei serch fel y gallts-,ti wneud pob aberth yn ei allu er ei mwyn, ac wedi bod yn y teimlad yna am agos i chwe blynedd o am- ser. Ond wedi hyny, daeth cyfnewidiad yn ei feddwl a'i deimlad, nes o'r diwedd fod yn gas ganddo ei gweled a ehlywed son am dani, ac nad oedd ganddo un rheswm boddhaol iddo ei hun am hyny. Y mae pethau fel yna yn cymmeryd lie weithiau. Pwy fuasai yn cyfrif y dyn hwn yn ddoeth am ei phriodi yn y sefyllfa yna. Neu, pwy o honoch chwi y merched a fuasai yn hoffi priodi dyn yn meddiannu teimladau fel yna tuag atoch. Gan hyny, na'fydd wch mor ddialgar y naill at y llall, pan ddigwyddo fod rhyw amgylchiad fel yna yn cymmeryd llerkyng- och. Amcan penaf pob gwr ieuanc mewn perthynas a'r pwnc hwn ddylai fod, chwilio am wraig iddo ei hun. Y mae yn ddiau fod llawer o ferched diwertb iawn fel gwragedd. Y mae yn sicr fod llawer o fai ar y mamau yn y peth hwn. Yr wyf yn meddwl fod mamau yr oes hon yn fwy esgeulus o ddysgu eu merched i fod yn wragedd da na'r hen famau y dydd- iau gynt. Yr wyf yn credu mai y ffordd fwyai effeithiol i ddyrchafu y genedl ydyw, dysgu y merch- ed i fod yn wragedd a mamau da. Gochelwch y merched balch rhodresgar, a'r rhai sydd yn siarad yn isel am bawb, ac yn hoffi chwedlau. Y mae per- ygl yn nglyn a hwy. Ond am y ferch rinweddol, .gwnewch yn fawr o honi, a pharchwch hi yn mhol1 modd. A cliwithau y merched, yr wyf yn gwybod gormod o'eh hanes i ganmol llawer arnoch yn y peth hwn. Nid wyf yn meddwl eich bod yn well na'r llanciau o ran egwyddor. Fe allai fod diffyg gallu o'ch plaid chwi weithiau; ond ychydig ellwch orchestu am hyny. Y mae dosparth o ferched nad all yr un gwr ieuane siarad a hwy heb ei fodyn eu caru yn union. Pe digwyddai i ryw wr ieuanc gydgerdded a rhai c honynt am hanner can-llath, a siarad yn gyfeillgat a hwy, dywedent wrth bawb bron eu bod wedi cael cariad wrth ddyfod o'r fan a'r fan; ac os na ddaw y gwr ieuanc hwnw yn mlaen, bydd wedi gwneud tro budr iawn, a gwae fydd iddo am wneyd ffwl o honi. Y mae ryw ffolineb fel yna yn perthyn i rai. Gwel. som ambell un arall Wedi myned a serch rhyw wr • ieuanc heb fawr o gariad ato;" ond dangosai ffug pan y byddai eisiau ei thretio i de, neu ddarlith, a'r cyffelyb ac os c'ai afael ar rywun arall wrth ddyfod adref, cai y tretiwr, druan, ei droi o'r neilldu. Ym- ddygiad anonest yn wir. Y mae yn anmheus genyf a gai y ferch ieuanc yna wir barch gan neb. Y mae hanes rhai o frawdlysoeddsiroedd Cymru y dyddiau diweddaf yn dangos mai gwaith peryglus ydyw cell- wair a theimladau y naill y llall. Os ydych am wyr da, gwrandewch gyfrinach y dynion ieuainc goreu. Clywais hwy yn siarad cryn lawer ar y pwnc hwn. Rhywbeth fel hyn fyddai,—eu bod yn hoffi merched syml a dirodres, yn lan ac yn drefnus, yn siarad yn barchus am bawb, yn gynnil, a chanddi ddeg swllt yn y bane ar ol talu ei ffordd, a natur dda, &c.; ac os na bydd rhai o honynt yn treio am danoch, gell- weh gasglu nad ydych i fyny a'i safon. We], rhag ofn fod y merched yn dechreublino son am garu o'r fath yma, dywedaf air am briodi. Y mae yn ddiamheu eich bod oil yn meddwl byw yn ddedwydd ar ol priodi. Gobeithio y byddwch ond cofiwch fod yn rhaid i chwi fod yn dda cyn y gell- wch fyw yn ddedwydd. Mae yn ofynol fod llawer o bethau yn cydgyfarfod er cyrhaedd y nod yna. Un peth angenrheidiol ydyw, fod cariad cryf yn y naill at y llall. Y mae rhai yn priodi o ryw fath o orfod- aeth; eraill er mwyn arian, a rhieni a pherth vnasau yn priodi y lleill. Nid oes genych un lie i ddisgwyl hapusrwydd ar ol priodi heb fod hoffder yn y naill at y llall. Rhyw elfen ryfedd yw cariad; y mae yn gwneyd i fyny bob diffyg o'r bron. Y mae yn debyg fod rhieni a phertbynasau wedi ymyraeth gormod yn y peth hwn. Nid yw yn ddoeth priodi yn rhy ieuanc, nac aros yn rhy hen, fel ambell i hen lane rhwng blys ac ofn trwy ei oes. Yr wyf yn meddwl na ddylai neb briodi heb fod yr amgylchiadau yn ffafriol i hyny. Gadawaf ar hyn y tro hwn, gan ddymuno llwydd- iant i'r TYST i ddysgu rhinwedd a moesoldeb i ni fel cenedl. Ydwyf, eich ewyllysiwr da, J. J.
EGWYDDORION PABYDDIAETH.
EGWYDDORION PABYDDIAETH. At Olygwyr y Tyst Cymreig.' Foneddigion,-Diolch i chwi am gyhoeddi yr Eiddof yn eich rhifyn diweddaf. Yr wyf yn awr am alw eich sylw at Egwyddorion Pabyddiaeth,' gan obeithio y'bydd i hyny fod yn foddion i'n deffroi o ddifri i geisio dyogelu ein gwlad rhag melldith y Babaeth. Mi nodaf 10 neu 12 o'r rhai mwyaf neill- duol i ni eu deall yn ol fy marn i yn Nghymmanfa Trent, a gynhaliwyd yn 1540. Egwvddorion y Pab- yddion a gawsant eu dwyn i dalfyriad sefydlog. Ceir hefyd grynodeb o Babyddiaeth yn nghredo y Pab Pius IV., yr hon a gynnwys swm y rheolau a'r gosodiadau a sefydlwyd yn y gymmanfa uchod. Y mae hon yn dechreu gydag adroddiad o'r gredo Niceaidd, yna y canlyn gredo yr Apostolion, ac ar eu holl y deuddeg erthygl canlynoI 1. Yr wyf yn caniatau ac yn cofleidio yn y modd mwyaf diysgog y Traddodiadau ac Eglwysig yn nghyda holl osodiadau a defodau eraill yr unrhyw eglwys, yr wyf hefyd yn derbyn yr Ysgrythyr Lan yn ol y synwyr a ganiatawyd, ao y sydd yn csel ei ganiatai iddo gan y fam Eglwys Sanctaidd i'r hon yn unig y perthyn barnu a phenderfynu synwyr yr Ysgrythyr Sanctaidd, ac ni bydd i mi byth gynnyg eu hegluro yn groes i gydsyniad y Tadau. 2. Yr wyf hefyd yn proffesu fod mewn gwirionedd yn briodol saith sacrament, perthynol i'r ddeddf newydd a sefydlwyd gan lesu Grist ein Harglwydd, er iaehawdwriaeth dynolry w er nad ydynt oil yn angenrheidiol i bawb, sef Bedydd Esgob, y Cymun. Penyd yr Eneiniad olaf. Urddiad Sanctaidd, a Phriodas, a'u bod yn cynysgaedau eu deiliaid a gras. ac o'r rhai'n nad ellir adgyflawni Bedydd Eglwys ac Urddiad Sanctaidd, heb gyilawni cyssegr-yspeiliad. 3. Yr wyf hefyd yn derbyn ae yn caniatau holl ddefodau yr Eglwys Gatholig y rhai a arferir ac a gymmeradwyir yn ngweinyddiad crefyddol y cyfryw Sacramentau. 4. Yr wyf hefyd yn proffesu yr oil a phob un o'r pethau a ddarluniwyd ac a fynegwyd gan gym- manfa sanctaidd Trent o barth pechod gwreiddiol a chyfiawnhad. 5. Yr wyf hefyd yn proffesu fod aberth gwirion- eddol, priodol, a dyhuddol dros y byw a'r meirw, yn cael ei offrymu i Dduw yn yr offered (mass), a bod corpli a gwaed yn nghydag enaid a Duwdod ein Harglwydd Iesu Grist, mewn modd gwirioneddol a sylweddol, yn sacrament sancteiddiaf Swper yr A rg) wydd, a bod holl sylwedd y bara yn cael ei droi yn gorph, a holl sylwedd y gwin yn waed, yr hyn a eilw yr Eglwys Gatholig yn draws-sylweddiad. 6. Yr wyf hefyd yn addef fod Crist hollol a chyf- lawn, a gwir sacrament yn cael ei dderbyn trwy y bara yn unig. 7. Yr wyf yn credu yn wastadol fod purdan, a bod yr eneidiau a gedwir yno yn cael eu cynnorthwyo trwy rinwedd ewyllys da y ffyddloniaid. 8. Bod pawb a deyrnasant gyda Christ i'w han- rhydeddu a'u parchu, eu bod yn offrwm gweddian drosom ni ger bron Duw, ac y dylid parchu eu creir- iau (relics). 9. Yr wyf yn credu yn ddiysgog fod delwau Crist, mam Duw, y wyryf wastadol, yn nghyd ag eiddo y saint eraill i gael eu cadw, ac y dylid rhoddi parch dyledus iddynt. 10. Honwyf hefyd fod awdurdod i ganiatau cyd- ddygiadau (indulgences), wedi ei rhoddi gan Grist i'r eglwys, a bod yr arfer o honynt yn dra llesol i Gristionogion. 11. Yr wyf yn cyfaddef yr Eglwys Sanctaidd Gatholic, Apostolaidd, Rhufeinaidd, yn fawr ac ar. glwyddes yr holl eglwysi, ac yr wyf yn addaw ac yn tyngu ufudd-dod cywir i Esgob Rhufain, olynwr St. Pedr, tywysog yr apostolion, a ficer Iesu Grist. 12. Yr wyf yn proffesu, ac yn derbyn heb unrhyw anmheuaeth yr holl bethau eraill a draddodwyd, a ddarluniwyd, aca hysbyswyd trwy y canonau sanct- aidd, y eymmanfaoedd cyffredinol, yn neillduol Cymmanfa Sanctaidd Trent, ac hefyd yr wyf yn condemnio gwrthod a melldithio pob peth gwrth- wyneb iddynt; a'r holl hereticiaid a gondemniwyd ac a esgymmunwyd gan yr eglwys—y wir ffydd Gatholig hon, allan o'r hon ni all neb fod yn gadw- edig, yr hon yr wyf yn awr yn wirfoddol yn ei phro- ffesu, ac yn eu gwir ddal.-Hyfl, N, ydwyfyn addaw, yn addunedu ac yn tyngu, trwy gymhorth Duw, ei chadw a'i phroffesu yn wastadol yn hollol a chyflawn hyd derfyn fy einioes. Amen. Dyma i chwi, fy nghyfeillion Cristionogol, ychydig o erthyglau y grefydd Babaidd a gobeithio y bydd yn fantais i chwi i wrthod y drwg, a dewis y da. Hefyd, bydd rhywun yn teimlo awydd cael chwaneg o oleuni ar yr hyn a grybwyllais uchod. Gyda phleser y gwnaf hyny, ac hefyd chwanegu at yr hyn a ddywedwyd. Gobeithio y bydd i'r Ysgolion Sab- bathol feddwlyn ddifrifol am y peth. Yr eiddoch, &c., Corwen. L. ROBERTS.
Y CASGLIAD DWY GEINIOG, AC…
Y CASGLIAD DWY GEINIOG, AC ADRODD. IAD DIWEDDAF COLEG CAERFYRDDIN. At Olygivyr "Y Tyst Cymreig. Foneddigion,—Nid yw DWY GEINlOG mewn un modd i'w diystyru. Mae y Llyfr anwylaf yn yr ieithoedd oil yn son yn barchus am ddwy hatling, ac nid yw yn esgculuso son am y gwasanaeth da a wnaeth Dwy Geiniog yn achos y dyn a syrthiodd yn mhlith lladron. Gallodd, a gall Dwy Geiniog weithiau lenwi twll go bwysig, ac ni ddylai neb siarad yn ysgafn am danynt rhag iddo weled eu heisiau. Wei, nid i fychanu gwerth y Ddwy Geiniog ar un cyfrif yr ysgrifenir y llinellau hyn. Ond y mae yn bossibl i Ddwy Geiniog ar rai prydiau gael eu gosod mewn lie i edrych yn chwithig iawn. Felly y maent yn yr Adroddiad y cyfeirir ato uchod. Dwy GEIN- IOG Meddylier am gynnulleidfa luosog, barchus, enwog, yn Ynys Mon, a'i chasgliad at sefydliad cy- hoeddus, mewn adroddiad blynyddol, heb fod yn ddim mwy na Dwy Geiniog Os gwir hyn, pwy na ddywed naw wfft iddo ? Pan ddarllenais ef, gallaf eich sicrhau fy mod 'yn edrych,' ys dywedai y Parch. R. Owen, Netyn, lawer dydd yn ol, cyn syned a gafr ar daranau.' Ni all- as wn am amser maith goelio fy llygaid fy hun. Ond nid oedd waeth heb graffu, dyna oedd y casgliad— ac ni fynai fod na mwy na llai-dirn ond Dwy Geiniog! Ond mewn difrif, a yw yr adroddiad am y lie hwn yn gywir ? Gwelais o'r blaen mewn adroddiadau rywbeth fel yma :— P. s. c. Llanfanhono 0 0 0 Ond erioed yn fy mywyd ni welais beth mor mean a hyn:— P. s. c. LI an 0 0 2 Ond ofer gwingo, dyna fel y mae ar ddu a gwyn yn yr Adroddiad, ac y mae hwnw wedi ei wasgaru trwy y wlad i gyd. Yn awr, ai tybed i'r gwr ieuanc fu'n casglu trwy y sir y fiwyddyn o'r blaen beidio gwneud rhyw gam- gymmeriad ? Neu ynte a oedd efe yn peidio bod yn dipyn o wag, fel, pan welodd nad oedd ganddo ond yr Op. Os. Oc. i'w rhoddi ar ei lyfr, iddo gymmeryd yn ei ben i roddi tro ar sawdl yr 0 ddiweddaf, a'i ysgrifenu fel hyn :—Op. Os. 2c. Rhaid fod rhyw eglurhad i'w roddi ar hanes y Ddwy Geiniog, ac os yw yr esponiad dyfaledig yna yn wir (a phwy wyr nad ydyw), ni welwn i fymryn o fai ar hogia'r Llan' pe byddai iddynt fiaenllvmu pob mynawyd a phlygu pob stirrup yn y lie, a thalu hyd adref i'r gwalch drwg y tro nesaf y daw ef i'r wlad. Ond os nad yw yn wir, cofied yr Hogia na oddefir i neb yn y byd hwn siarad mwy na gwerth ei irian. Os ffrwyna hyn dipyn ar eu hyawdledd y tro nesaf y teimlant awydd i drin cyflyrau yr A.throfeydd, nid oes dim help am hyny. Dyma'r ddeddf, ac y mae mor ddigyfnewiei a deddf y Med- iaid a'r Persiaid.—Cofiwich, lanciau, dim ond gwerth Dwy GEINIOG O'r uchel lys, LLAIS Y WLAD. O.Y.—Nid yw y foneddiges y mae ei henw yn yr Adroddiad am Hanner Coron, i'w chyfrif gyda dos- parth y Ddwy Geiniog.—LL. Y W.
GAIR AM YR EISTEDDFOD.
GAIR AM YR EISTEDDFOD. At Olygwyr y l'yst Cymreig.' Foneddigion,—Fel miloedd eraill bum yn Nghaer- Eyrddin yr wythnos ddiweddaf, a chyda'r eithriad o'r tywydd, cefais gryn lawer o foddhad. Dygwyd i111an gynnyrchion teilwng o wobrau, a rhoddwyd ly cynhyrfiad i dalentau ag y mae yn anmhossibl dy- wedyd pa efieithiau a weithiant yn llenyddiaeth y genedl. Llwyddiant iddynt ac i'r Eisteddfod. => Yr oedd un peth er hynyyn cydfyned a'r Eistedd- fod ag y credaf sydd raid ei wrthsefyll yn ben- derfynol, sef, na ddylai neb wybod pwy yw y budd- ugol hyd yr amser y byddo yn derbyn y wobr. Yr oedd hyn yn mhell o fod yn rheol yn yr Eisteddfod ddiweddaf. Er engraifft, y boreu cyntaf, rhedai enw y buddugwr ar y Bryddest i Syr Rhys ap Thomas yn rhwydd drwy resau blaenaf yr ymwelwyr, a dy- wedai un wrthyf ei fod wedi clywed darnau o honi yr wythnos flaenorol. Nid wyf yn dywedyd nad y hi oedd yr oreu, ond, feirniad, er mwyn yr ymddir- iedaeth a roddir ynock, ac er eich anrhydedd eich hunain, celwch hyn hyd yr amser priodol i'w cldat- guddio, rhag i neb dynu camgasgliadau oddiwrth y fath ymddygiad. Gellid nodi yr un peth am amryw eraill, yn gystal ag ammheuaeth a oedd rhai o'r beirniaid y cymmwysaf a ellid gael i'r gwaith. Nid oedd gan yr ysgrifenydd un cyssylltiad a'r Eistedd- fod rhagor nag ymwel) dd yn unig, nac un dyben yn hyn o lmellau amgen na dileu, os yn bossibl, yr hyn a ystyria yn fai. Yr eiddoch, &c., GIRALDUS.
YR HEN DEILIWR.
YR HEN DEILIWR. LLYTHYR VIII. At olygwyr y I Tyst Cymreig Foneddigion,—Ar fore y dydd LIun cyntaf wedi ini gael gollyngdod o'r lie poenus hwnw y ceisiais ei ddesgrifio yn fy llythyr blaenorol, ymddangosai fy meistr yn hynod siriol; Wei, tyr'd Robin,' meddai wrthyf, gad ini gychwyn tua'r nefoedd.' Ni bu- aswnigydag ef yn y nefoedd cyn y tro hwnw.' Gofalai yr hen lwynog am gadw y nefoedd i gyd iddo'i hun bob amser. Cadwai fi adref i bwytho tra y byddai ef yno, fel y gallai estyn yr amser yno cyhyd ag y byddai modd, ond tegwch ag ef ydyw i mi gydnabod ddarfod iddo fy nghadw o'r uffern hono hifyd yr un modd, ond nid oddiar yr unrhyw egwyddor. Yr oedd arno ofn imi ddysgu iaith a chastie uffern, fel y dywedai, os cymmerai fi. yno, pan nad oeddwn eto ond bachgenyn ieuanc i allu dirnad y gwahaniaeth rhwng da a drwg. Yr oedd wedi addaw lawer gwaith os buaswn yn fachgen da, dystaw, a diwyd, y cawswn fyned gydag ef i'r nef- oedd ryw dro, a daeth y tro hwnw o'r diwedd. Bore hyfryd, tawel, teg, yn mis Mai, oedd yr adeg:— A'r maesydd yn wyrddleision, A'r coed yn llawn o ddail, A natuir ar eu gilydd Yn chwerthin bob yn ail.' A holl I Adar cerddgar y coed' o'n deutu ar hyd y ffordd, megis yn "wefi gyfarch y ddau bererin o deiliwriaid yn trotian heibio tua'r nefoedd. Cerddai meistr ycby iig o'm blaen i yn ddystaw fud am hir enyd; safai yn sydyn yn y man, a daliai ei lathen i fyny, Wyddost ti beth, Robin,' meddai,' mae'r adar yma yn canu cystal i ni a phe buasai dau frenhin yn myned ar hyd y ffordd yma heddyw, a rwi'n siwr fod yn llawn cystal ganddyn nhw 'n gweled ni aj a tuasai ganddyn nhw'u gweled hwythau, ac rwi'n siwr o beth arall, ein bod ni ein dau mor ddedwydd yn y fan yma y munud hwn ag un dau frenhin ar y ddaear; a dweyd y gwir i ti, ni newidiwn i mo latnen y teiliwr am un. deyrnwialen frenhinol dan haul— hyss!' Yna cododd ei het ar frigeigoryn, athrodd ei lathen o gwmpas ei ben, a dechreuai ganu yr hyn a ganlyn Mae'r adar fry ar goed y fron Yn canu'n lion i'w Lluniwr, Mae 'n naws eu llais o fynwes llwyn Hudoliaeth fwyn i deiliwr; Ei alw wnant i eilio 'n iawn Gan hylawn i'w Gynhaliwr. Dyrchafaf gyda'r adar man Bereiddiaf gan o'm genau, Am fwyd, adillad, a phob dawn, 0 rwyddiawn drugareddau, Am edau dda, a nodwydd ddur, Ac awel bur y borau. Rwy'n myn'd a'm llathen dan fy llaw, A'r haiarn pressiaw prysur, Y siswrn llym, a'r bwtcin twt, A'r labwt ar ei lwybyr; I'r nef i bwytho mewn mwynhad, Iaehusol rad a chysur. Bu Robin bach a minau dro Yn pwytho 'n nghanol poethion Ellyllon eras, hyll iawn eu cri, A sosi, gwaeth na Saeson; Ond cawn fod hecldywln lion ein dau Yn ngoleu gwlad angylion. Cefais ganddo ysgrifenu'r gan ar ol dychwelyd adref y noson hono, a chedwais hi yn fy meddiant hyd heddyw, a dyma y tro cyntaf erioed iddi gael ei dwyn i 'wyneb haul a llygad goleuni.' Yr wyf yn meddwl imi ddweyd yn un o'm llythyr- au cyntaf nad oedd Huw Prys yn nemawr o beth fel dyn nac fel teiliwr, teimlaf yn awr awydd galw hyny yn ol. Dyna'r olwg oedd genyf fi arno pan oeddwn gydag ef; a dyna'r olwg oedd gan eraill arno hefyd, ond erbyn imi ei ail ddwyn gerbron fy meddwl mewn adgofion, a'i fesur wrth yr adgolion liyny, y mae Huw fel yn tyfu o hyd ger fy mron. Yr oedd efe, fel y gwelir wrth y gan uchod, yn dipyn o bryd- ydd neu rigymydd. Ni altodd erioed wneud englyn difai, meddai ef, ond gwnai ambell bennill, neu bwt o gan lied bert. Yr oedd hefyd yn wr go hynod ei dymmer. Byddai weithiau, fel yr oedd y bore hwn, ar ei uchel fanau, fel ebol ieuanc; a phryd arall yn isel a phruddglwyfus ryfeddol, ni ddywedai air wrth neb am ddyddiau weithiau. Yr unig ffordd i yru yr yspryd mud a byddar hwn allan o hono fyddai naill ai ei ddigio nes peri iddo wylltio, neu ddweyd neu wneud rhywbeth digrif a barai iddo chwerthin, ond nid gwaith hawdd fyddai peri iddo ddigio na pheri iddo chwerthin pan fyddai wedi suddo yn ddwfn i gors digalondid. Wedi i bob dyfais fethu, hwyrach mai y dygwyddiad lleiaf a effeitkiai arno. Yr wyf yn cofio am un tro yn neilltuol pan oeddyny ey flwr truenus hwn. Buasai am lawer o ddyddiau yn curio mewn ympryd a mudandod. Methasai pob ymdrech o eiddo'r wraig a'r cymmydogion i'w godi o'r fEos Gellid casglu mai pryder yn nghylch ei gyflwr tra- gywyddol oedd natur ei glwyf, ond yr oedd yn ofal- us iawn i gadw y peth iddo ei hun. Yr oeddwn i yn meddwl bob amser ei fod yn Gristion mewn gwirionedd, er nad oedd y pryd hwnw yn proffesu crefydd, canys yr oedd arwyddioia anilwg o ddyn yn ofni Duw i'w gweled ynddo. Ni chymmerai byth ran mewn coegddadleuon ar athrawiaethau crefydd, pan ddigwyddent dori allan mewn cyfeillach y byddaiynddi, ondymgadwai yn ddystaw ac edrychai yn surllyd ar yr adegau hyny, ac os appelid ato am ei farn, rhyw atebiad sychlyd a hyss wrth ei gwt a geid ganddo. Fodd bynag, yn adeg yr iselder meddwl y cyfeir- iais ati, yr oeddem yn digw\dd bod yn gweithio gartref am ddyddiau. Gweithiem mewn llofft fechan uwch ben rhan o'r ty. Yr oedd ceidwad kelwriaeth Yswain yplwyf a meistr yn gryn ffrindiau, a galwodd hwnw heibio'r ty un bore iofyn am Huw, arhoddodd wningen i meistres i'w pharotoi erbyn ciniaw. Ni chymmerodd meistres arni ddim wrthym ni yn nghylch yr wningen coginiodd hi, a gosododd hi ar ddysgl ar y bwrdd yn ei llawn gorpholaeth a'i phen tttlÙ' drws, a galwodd arnom ninau i lawr. Gwaith mawr iawn a gawsom i berswadio Huw i ddyfod at ei giniaw; erbyn iddo ddyfod i ddrws yr ystafell dyna lie yr oedd yr wningen yn gorwedd megis ar ei gwal, yn annelu ato Dychrynodd yn aruthr, a gwaeddodd yn arswyclus, Ai o dy go yr eist ti, ddynes!' meddai wrth y wraig, i ladd a berwi'r gath ? Wyt ti'n meddwl i ni fwyta cathod?' Chwarddodd meistr a chwarddais inau, a gwylltiodd yntau yn erwin wrthym. Caed gwaith caled i'w berswadio i gredu nad y gath oedd ar y ddysgl o'i flaen. Galwyd am y gath i ddwyn tystiolaeth ei bod yn fyw, a dygwycl croen yr wningen hefyd i'r llys. ac wedi iddo gredu mai felly yr oedd, ymollyng- odd yntau i chwerthin, a chwerthin yn iawn hefyd, ac ar ol y gawod chwerthin bwyttaodd ac yfodd, ac ni bu efe yn athrist a digalon mwy am ryw dymmor. Byddai ffit yr iselder yn gyffredin yn dilyn y fit lawen. Yr oeddwn yn ofni y bore hwnw ar y ffordd nad oedd ei elyn y pruddglwyf yn neppell oddi- wrtho, ae felly y troes hi allan fel y cewch weled eto. Yr oedd ganddo lais a dawn canu perdoddedig. Yr oeddwn i yn barnu yn gydwybodol wrth wrando ".y arno yn canu ei bennillion ar y ffordd y bore y cyf- eiriwyd ato, mai efe oedd y cantor goreu yn yr holl fyd. Oiid dyma fi wedi ymdroi yn rhy hir i fyned i'r nefoedd hono y tro hwn. Maddeuer imi, y mae adgofion y bore hwnw, ac amgylchiadau cyffelyb yn fy nyddiau boreuol, yn bethau anhawdd dyfod oddiwrth) nt yn fuan, pan ddigwyddo imi fyned ar eu traws. Gwyr pob darllenydd, ond odid, am y cyffelyb brofiad yn ei adgofion am ei amgylehiadau ei hun. „ „ Yr Eiddoch, &c., YR HEN DEILIWK.
CYMMANFAOEDD YR ANNIBYNWYR.
CYMMANFAOEDD YR ANNIBYNWYR. At y Cyhoedd. Foneddigion,-Dichon y gwyr y rhan luosocaf, os nid yr oil, o ddarllenwyr y TYST CYMREIG fod y Drydedd Ran o j Hanes Cymmanfaoedd yr Annibyn-