Y Tyst Cymreig

turyddio1 yttttdhxnt. Y LLOFRUDDIAETH YN ALTON. Y mae y llofrudd Baker, er ei garchariad yn hynod o siaradus. Cyfeiria yn fynych at y llofruddiaeth, ac y mao yn rhyfeddu pwy a allai gyflawni gweithred mor ysgeler. Y mae yn talu sylw manwl i'w addysg grefyddol, ac y mae yn hofF iawn o ymddiddan a'r Caplan. CwYMP TY YK IJIYERI'OOL, TBI 0 BERSONAU WEDI EU HANAFu. Oddeutu deg o'r gloch boreu Llun diweddaf, syrthiodd mur cefn ty yn 4 Court, Johnson Street, allan o Dale St., yr hwn oedd ar gael ei dynu i lawr, ac anafwyd tri o bersonau oeddynt yn ymolchi yn yr yard, trwy ddisgyniad y priddfeim. Yn ffodus iawn diangasant rhae niweid o natur bwysig. Wedi trwsio eu briwiau yn yr Hysbytty Ogleddol, gallasant ddychwelyd adref. J COLEG ANNJBYNOJ,, MANCHESTER.—Yr wytlinos ddiweddaf, derbyniwyd dau Gymro gobeithiol i mewn i'r coleg uchod; sef Mr T. Llewelyn Jones, mab Mr Jenkin Jones, Maesteg, o Ysgol Ham madegol y Pareli. J. B. Jones, B.A., Penybont- ar-ogwy; a Mr W. D. Francis, wyr y diweddar Barch. D. Davies, Panteg, 0 Goleg Presbyteraidd Caerfyrddin. ol ■LuiNifYNYDj).—JJamwain aJ-arus.—Fel yr oedd Mr John Lewis, Gareglwyd, wedi bod yn heb- rwng ei.wraig i lan y mor yr wythnos ddiweddaf, wrtli ddychwelyd ndref. yn agos i Gwernogle, fe syrt 110 d oddi ar ei ge%l, a derbjmiodd niwed ma^vr 1 vs ben. Aeth adref at chwaer i'w wraig. yr hon oedd yno ar y pryd, ac fe drinodd hi ei glwylau yn fedius iawn, ac y mae yn gwellhau yn dclymmlOl.-JolU/lJa.vics. POKTII DINOKWIG.—Cynnaliwyd cyngherdd ardderchog yn nghapel eang a chyfleus yr An- nibynwyr yn y lie hwn, nos Wener, Medi 13eg, gan y Porth Dinorwig Glee Society. Y cadeir- ydd oedd y Parch. R. W. Griffith, Bethel, yr hwn a ymafiodd yn ei swydd a'i holl galon. Dymun- em gomplimentio ein cyfaill parchedig am y fath ^niad i mewn. Deuparth gwaith ydyw ei daechreu yn ddayr oedd, bellach, braidd yn anmJiosibl i'r canu fod yn amgen na da. Nifer y society ydyw o ddeutu ugain; ac ymddengys fod Mn O. Gnfflth,„ Wm Owen, « Bethel, J. ■f w'-ir ones' 0 Bethania, a J. Williams, ac R. Williams, o Moriah, yn brif golofnau iddi. Dyma yr ail waith iddynt ymddangos yn gy- Wd^ Yr oedd eu dewisiad ofr glee, J a datgamad o honynt ya profi yn arnlwg fod gan- ddynt chwaeth at y pur, y difyrus, a'r dyrchaf- edig. Cynnorthwyid hwy gan Mr R. C. Wil- liams, Caernarfon, y gwr ieuanc a ennillodd yr vsgoloriaeth leisiol yn Eisteddfod Caerfyrddin, yr wythnos cyn y ddiweddaf, Mr Roberts, Training College, Caernarfon, Miss Pritchard, y Glyn, a'r Misses Ellis, Hafotty, Dinorwig, ar y piano. Derbyniai Mr Williams, ac yn wir yr holl gantorion, y gymmeradwyaeth wresocaf oddi wrth y gynnulleidfa. Digwyddodd y Parch. W. Roberts, North End, Liverpool, fod ar ei ymweliad blynyddol yn yr Erw. Anrhydeddodd y cyngherdd a'i bresenoldeb, a chawsom ganddo anerchiad keen, grasping, yn llawn o wit a theiml- ad da, fel y gwna y gwr talentog hwn bob amser y saif i fyny. Wedi adolygiad ffraetb ar araeth y ondeirydcl, sylwodd ar lwyddiant Arfon yn Eisteddfod Caerfyrddin yn nyfodiad y gadair i Landudno, y bryddest i Bethesda, un o'r traeth- odau i Porth Dinorwig, a'r ysgoloriaeth leisiol i Gaernarfon. Hyderwn y derbynir yr awgrym- iad i geisio cael gafael yn y scheme hono sydd ganddynt yn Liverpool i gael gweinidogion y gwahanol enwadau i gydgyfarfod, mewn cyfar- fodydd cyhoeddus o'r fath hyn. Yr oedd yr holl elw yn cael ei estyn i gynnorthwyo nifer o gyf- eillion cerddorol a fu yn ddiweddar o dan gys- tudd trwm. Cyflwynwyd diolchgarwch i Mr Jones, Porth Dinorwig, a Mr Buckingham, Nant Adda, am eu cefnogaeth. A therfynodd un o'r cyngherddau mwyaf hwylus a fu yn Porth Din- orwig erioed. —Handel. DALIAD FFENIAID YN MANCHESTEl1. Cafodd dau o Wyddelod Americanaidd eu dal yn Man- chester yehydig ddyddiau yn ol, a bernir mai y Milwrlad Kelly, gwr enwog iawn, a chyfaiil mynwesol i Stephens, ydyw un o honynt. Rhoddid yr ymddiried uwchaf ynddo fol milwr, trwy ei fod wedi cael profiad maith yn myddin yr Unol Dalaethau. Dywedir mai efe a gyn- llnniodd y moddion "l Stephens ddianc o'r car- char. GENEDIGAETH AR Y FFORDD.—Medi 14, esgor- od 1 priod Mr Hugh Hughes, gof, Seion Terrace, Llanddemiolen, ar fab, ar y ffordd rhwng Bangor a'r lie uchod, yn agos i'r Brithdir. Nid oedd neb mewn cyrhaedd i roddi dim cymmorth iddi pan anwyd y baban, a bu am yspaid felly, nes y daeth rbyw berson heibio, yr hwn a wnaeth ei oreu tuagat gael cymmorth y gwragedd oedd y • byw agosaf i'r lie, Mae yn llawen genym ddeall fod y fam a'r baban yn dyfod yn mlaen yn dda. —Cymmydog. CA-E, RGWPL-E.-Cynhaliocld yr Annibynwyr eu cyfarfod blynyddol yn y lie uchod ar y 15 fed o Fedi, pryd y gweinyddwyd gan y Parchedigion J Myrddm Thomas, Wyddgrug, a Lewis Wil- liams, Llanarmon. Yr oedd ycynnulleidfaoedd yn lluosog, j gwrandawiad yn astud, a'r weini- dogaeth yn rymus. BETHEL, LLANSAMLET.—Cynhaliwyd cyfarfod adroddiadol yn y lie uchod, nos Sadwrn, Medi 14, gan aelodau perthynol i'r Ysgol Sabbathol, y rhai a adroddasant ddarnau o natur foesol a chrefyddol. Llywyddid gan y Parch R Row- lands, gweinidog y lie. Gwnaeth y cor ei ran yn orchestol dan arweiniad medrus Mr John Roberts. GLANDWR, FFYNNON DAF.— Dydd Llun a Mawrth, Medi 9 a 10, cynhaliodd yr Annibyn- wyr yn y lie hwn eu cyfarfod blynyddol. pryd y gweinyddwyd gan y Parchn Tkornas, Abercan- aid; Evans, Bethel, Aberdare; Jones, Bont, Merthyr; a Matthews, Castellnedd. Pregethwyd yn rymus, a chafwyd arwyddion o foddlonrwydd y nefoedd ar ein cynnulliad.- Gallo dd. Ify COLEG ABERHONDDU.—Deallwn fod Mr II Gilbert Evans, (Capel Mair Aberteifi,) o'r Coleg uchod, wedi derbyn galwad unfrydol oddiwrth eglwysi Annibynol Cwmwysg a Threcastle, Brycheiniog, i ddyfod i'w bugeilio yn yr Ar- glwydd. Deallwn fod Mr James Evans, un arall o fyfyrwyr y Coleg, i ymsefydlu yn bur fuan yn Birmingham. YMWELIAD AG AMERICA.-—Traddododd y Parch John Thomas, Liverpool, ei Ddarlith odidog ar y testyn uchod yn nghapel Libanus, ger Aber- honddu, nos Fercher, Medi 1 eg. Etholwvd y Proffessor Morris, Coleg Aberhonddu, i'r gadair, yr hwn a'i llanwodd yn mhob ystyr o'rgair. Yr oedd y boneddigion canlynol ar yr esgynlawr, ZIY Professor Roberts, Coleg Aberhonddu; Parchn. J Stephens, Brychgoed; B Williams, Plough; a W Morgan, Myfyriwr. Da genyf ddweyd i dorf luosog ddod yn nghyd. Siaradodd y darlithydd am awr a thri chwarter am America a'i helynt- ion, a bydd ei ddywediadau yn sicr o adael ar- graph dda ar feddyliau pawb a'i clywodd. Gellir dweyd ei bod yn un o'r rhai mwyaf dyddorol a glywsom erioed.-W. TV. AGORIAD liiiiLFFORDD GLANAU CDIRu.-Dydcl Mawrth diweddaf agorwyd y ffordd hon o Benrhyndeudraeth i Garnarvon, ac o'r Afonwen i Bwllheli. Rheda tri tt-Ôn yn y dydd rhwng y Penrhyn a Charnarvon drwy Borthmadoc, a chwech tren. rhwng Pwllheli a'r Afonwen. Am- ser mynediad y trens o'r Penrhyn—7 35, 12 30, 7 20; o Garnarvon-6 0, 10 30, 6 0; o Bwll- heli-6 45, 7 40, 11 5, 2 35, 6 35, 7 25; o'r Afon- wen-7 15, 8 10, 11 35, 1 5, 7 0, 7 50. MARWOLAETH CYMRO ENWOG.—Drwg genym gofnodi marwolaeth ein cydwladwr a meddyg alluog, sef John Probert, Ysw, yr hwn a gym- merodd le ddydd Sul, Medi 8fed, yn ei dy ei hun yn New Cavendish Street, Portland Place. Bu farw yn dra sydyn o'r apoplexy. Trwy ei ym- drechion diflino ef yr adeiladwyd y Royal Medical College yn Epsom. Mewn'gwirionedd, efe oedd ei sylfaBnydd, a chafodd y fraint a'r hyfrydwch o'i weled mewn llawn weithrediad cyn ei farw- olaeth. Teimlir colled ar ei 01, oblegid yr oedd yn ddyn defnyddiol yn mhob ystyr o'r gair, yn enwedig mewn dyrchafu y Cymry yn mhob peth fyddal yn ei allu.-J-. T., lilundain. HIRHOEDLEDD YN CEINEWYDD.—BII farw Awst 31, Mr. John Davies, Gilfachredd, yn 90 mlwydd oed; Medi 1, Mrs. Eleanor Moses, Ilengell, yn 88. Medi 7, Mrs. Elizabeth Evans, Brongwyn street, yn 87; Medi 8, Mr Evan Evans, Bryn- goleu, yn 84. Y mae hirlioedledd y personau uchod yn siarad yn uchel am iachusrwydd y lie, ac hefyd am gryfder eu cyfansoddiadau. Gwelir fod oed y pedwar gyda'u gilydd yn gwneud i fyny 349 o flynyddoedd.—J. R., leu. BAGILLT.-Dydd Mercher, Awst 11, neilldu- wyd Mr R Mawddwy Jones, o Goleg y Bala, i fod yn weinidog yr eglwys yn y lie hwn. De- chreuwyd am 10 yn y boreu trwy weddi gan y Parch J Lewis, Corwen. Pregethodd y Parch M D Jones, Bala, ar Natur Eglwys Crist, a hol- wyd y Gofyniadau gan y Parch H Pugh, Mostyn, y rhai a atebwyd yn foddhaol iawn gan y gwei- nidog ieuanc. Arwyddodd yr eglwys ei dewis- iad o hono trwy godiad dwylaw, ac yntau yr un modd ei ymgyflwyniad i'w bugeilio ac i gyfranu iddynt o fara y bywyd. Dyrchafwyd yr Urdd Weddi gan y Parch R Evans, Maesglas, a phre- gethodd y Parch E Williams, Dinas Mawddwy, i'r gweinidog, a'r Parch R Williams, Bethesda, i'r eglwysGorphenwyd gwasanaeth y boreu trwy weddi gan y Parch J Davies, Newmarket. Am 2, dechreuwyd trwy weddi gan y Parch J. Jones, Seion, a phregethodd y Parchn Jones, Bala, a Roberts, Coedpoeth. Am 6, gweddiodd Mr J Davies, Coedpoeth, aphregethodd y Parchn Williams, Dinas Mawddwy, a Williams, Beth- esda. Da genym allu dweyd ein bod wedi cael cyfarfodydd da o'r dechreu i'r diwedd.-TV.Deivies., Bagillt.

MAN NEWYDDION. Yr ydym yn deall fod y meistri yn holl weith- feydd haiarn Hull, wedi gostwng cyflo'rau y gweithwyr yn ol deg punt y cant. Dywedir fod oddeutu deugain o wartheg wedi eu lladd yn yr ystorm ddiweddaf o fellt a thar- anau. Y mae y cytundeb masnachol rhwng Lloegr ac Austria wedi cael ei orphen yn flurfiol, trwy yr hwn y caiff y wlad hon yr un manteision ag a roddir Zollverein. 0 Cyhoedda y Prof-loswr J. C. Watson, o Brif- ysgol Michigan, ei fod wedi darganfod planed anadnabyddus hyd yn awr. Y mae y Cholera yn parhau yn bur ddrwg yn Warsaw, Wilna, a Gogledd-ddwyreiniol Russia. Arglwydd Lyons, sydd i fod yn olynydd i Arglwydd Cowley fel Llysgenadwr i Ffrainc. Y mae Tywysoges Cymru yn yfed dwfr ac yn baddio yn rheolaidd yn Wiesbaden, ac y mae yn gwellhau yn barhaus yn ei hiechyd. Y mae yn alluog i dreulio amryw oriau y dydd yn yr awyr agored, ac a allan mewn cerbyd ddwywaith y dydd, yn gyffredin gyda ei phlant. Y mae Syr Moses Montefiore, yr hwn sydd wedi bod mor lwyddianns yn fei genhadaeth i Roumania, ar ran yr Iuddewon erlidiedia1 vn 83 mlwydd oed. Oeisia Cymdeithas Genhadol Llundain, enill cydweithrediad y dynion ieuainc yn nglyn a'r 0 eglwysi, drwy y trefydd mawrion yn enwedig. Gwneir ymdrech yn y Senedd newydd i sier- hau trethiad uniongyrchol yn anuniongyrchol. Bydd yn dda gan lawer heblaw hen wragedd ddeall y gellir cael pwys o dg wed'yn am Swllt! Par ha Arglwydd Monck yn ei swydd fel rhag- law Canada, am un flwyddyn yn mhellach beth by nag, ° Gadawodd Miss Margaret Pope, o Stainess, dros XSOOO at achlysur crefyddol ac elusengar Lladdwyd dynas yn Llundain yr wythnos ddiweddaf trwy syrthio ar ymyl cwpan, yr hwn a dorodd ei gwddf. Dywedir fod boneddiges Ysgotaidd wedi marw, gan adael X40,000 i Ricciotti, mab ieu- engaf Garibaldi. Y mae cyfraith i ddyfod i rym ar y laf o Hydref, trwy yr hon yn analluogir tafarnwyr 1 godi hen ddyled wedi ei chalkio am ddiod. Credwn na bydd mor hawdd i yfwyr gael coel o byn allan mewn tafarnau. Y mae Ellis, yr hwn a dynodd gymmaint o sylw trwy ffugio detective yn yr Amwythig, wedi dianc o garchar Woking. Llwyddodd i wneud math o gob iddo ei hun o'i ddillad gwely, fel y diangodd yn ddisylw. Wedi cael hyn allan, anfonwyd yn ddioed i chwilio am dano, a chafwyd hanes am dano mor bell a Gwestty Rheilffordd Woking, a rhaid ei fod wedi myned oddi yno yn nghyfemad Guildford, ond ni chafwyd hanes pellach am dano. Ymgyfarfu nifer o weinidogion boreu dydd Mawrth diweddaf i roi brecwest ymadawol i'r Parch. Enoch Mellor, M.A., yn y Royal Hotel, Dale Street. Datganai yr holl frawdoliaeth eu gofid ei fod yn eu gadael, a dymunent bob llwyddiant iddo yn Halifax. Y mae amryw o'r llongau sydd wedi eu llogi gan y Llywodraeth i gario pob math o baroto- adau gogyfer a rhyfelgyrch Abyssinia, wedi cv- chwyn o'r afon Mersey i Bombay, ac y mae nifer o rai eraill ar wueyd.

AGORIAD CAPEL NEWïDD YR ANNI- BYNWYR YN NGHAERGYBI. a fydd yn fil, a'r wael yn genedl grei.' Oawn engraipht nodedig iawn o wirionedd yr ymadrodd hwn yn nechreuad a chynnydd Anni- byniaeth yn Nghaergybi. Sefydlwyd yr achos yma yn y flwyddyn 1817, gan dri o bersonau,- John Davies, Owen Thomas, Carrog, David Beynon. Daeth y cyntaf yma o Pwllheli, ac ymwelodd y ddau olaf a, Chaergybi yn ng borph. y flwyddyn. a nodwyd, a daeth y tri i'r pen- derfyniadoffllrfio achos yn y dref. Pregethasant amryw weithiau yma yn Nphapel y Bedyddwyr, yr hwn a fenthycid i'r perwyl; ond cyn hir sefydlwyd. achos a chafwyd lie i addoli. Hwn ydoedd 'y Parlyrau,' (dau barlwr wedi eu gwneud yn un). Ystafoll yn. inesur 29 Troed- fedd wrth. 20, yr hon gydttg yellyclig o- adgy- weiriad a threfniad gan; y Parch. Robert Roberts, Treban, a wnnethpwyd yn gymmwys fan i addoli.; Mae yr ystafell hon i'w gweled hyd y dydd heddyw. Yma y dechreuodd' y Parch. W. Griffith ei yrfa weinidogaethol, ac yma y llafuriodd am lawer o flynyddoedd. Or- deiniwyd ef yn weinidog ar yr eglwys fechan hon (nid oedd yn rhifo ond 13 y pryd hyn) ar y 25ain a'r 26ain o Fedi, 1822. Cynhaliwyd y cyfarfod yn addoldy y Bedyddwyr, a gwein- yddwydaryr achlysur gan y Parchn. W Cooper, Dublin; D. Jones, Treffynnon J. Lewis, Pwll- heli; W. Jones, Caernarfon; D. Roberts, Ban- gor; D. Morgan, Machynlleth; J. Breese, Llynlleifiad; Daniel Griffith; J. Rees, Man- chester; J. Griffith, Beaumaris, yn awr o Buck- ley). Gofynwyd yr holiadau gan y Parch. R. Roberts, Treban, a dyrchafwyd yr urdd-wecldi gan y Parch. D. Jones, Treffynon. Pregethodd Mr Griffith y Sabbath canlynol, oddiar Eph. iii. 8. O'i sefydliad hyd yr amser presenol mae Mr G. wedi gweithio yn rhagorol/ac i'w lafur diflino ef y gellir priodoli yn benaf y cynnydd mawr sydd wedi hynodi eglwys y Tabernacl o'i dech- reuad hyd yn awr. Gallasai yn hawdd gael a chafodd cynhvgion i weinidogaethu ar eglwysi cryfach, lie gallasai gael gwell tal am ei lafur ond nid aeth. Arhosodd gyda y rhai gwan, ac yr ydym yn credu fod gweled y wan wedi myned yn gref yn ddigon o dal ganddo am yr holl lafur. Mae yn dda genym weled fod yr eglwys yn gweled gwerth yn ei gweinidog da a pharchus. Mae wedi dangos hyny yn ddi- weddar mewn dull boddhaol iawn, ond mae'n wir mae ei rhesymol wasanaeth ydoedd, oher- wydd pa weinidog mwy llafurus ac mor ofalus am ei braidd? Mae yn hyfrydwch genym hefyd fod yr eglwys yn dal gafael ynddo; er ei analluogrwydd i bregethu, mae Mr Griffith yn werth ei gael fel hyfforddwr a rheolwr yn yr eglwys gyda gwahanol faterion. Dan ei weinidogaeth, ac Yspryd Duw, aeth yr achos pan yn wan a digysur ar gynnydd parhaus. Adeiladwyd capel, ac agorwyd ef ar foreu Sabbath, Chwefror 22, 1824. Helaethwyd efyn y flwyddyn 1845, a thrachefn yn 1856 i'r maint- ioli presennol, fel y mae yn awr yn un o'rcapel- au mwyafyn y dref a'r wlad. Y pryd hwn, aeth eglwys y Tabernacl dan faich lied drwm, a phrotwyd ei gallu i weithio yn fawr. Da genym ddywedyd ei bod wedi sefyll y test yn rhagoiol. Ymroddodd yr Ysgol Sabbathol i gydweithio a'r eglwys; a chyn hir, cafwyd jubilee ar yr achos yn Nghaorgybi-rhydd oddi wrth bob dylecl-v tir ar ba un y safai y capel yn eiddo tra byddo dwr yn rhedeg,' a'r eglwys oil yn llawenhau yn ei llwyddiant; ond ni bu yn hir yn ddi-waith, oherwydd cynnyddu yr ydoedd a hyd, hyd nad oedd lie i gynnydd; ac felly gwelwyd yn angen- rheidiol adeiladu capel newydd yn ychwanegol at y Tabernacl. Penderfynwyd hyn yn unfrydol. Yr oedd pawb am gapel newydd, ac nid yn "unig am gael un, ond am gyfranu tuag at ei gael-o'r gweinidog hyd y lleiaf yn yr eglwys. Daethant a'u haddewidion yn mlaen,a rhoddwyd cyfleusdra iddynt i'w talu yn yr Ysgol Sabbathol bob Sab- bath, gan fod y ffordd hon yn ysgafn a difaich. Casglwyd yn yr ysgol 122p. 9s. Bu. Mr Griffith, y gweinidog, yn foddion i gael y swm mawr o 131p. Is. 2c yn ychwanegol at gan' punt Samuel Morley, Ysw. Addawodd y boneddwr haelfrydig 9 hwn y swm yma ar yr ammod y byddai banner y ddyled wedi ei thalu ar ddydd yr agoriad. Ymegniodd yr eglwys i gyrhaedd y nod, a llwyddodd o fewn yehydig iawn, fel nad oes anmheuaeth yn ein meddwlna dderbynia y can' punt addawedig, gan ei bod wedi gweithio mor ardderchog; gwna hyny y cyfanbwm o 473p. 920p. oedd cost adeiladu y capel; felly fe welir nad oes ond ychydig mewn cymhariaeth o'r ddyled yn aros. Yn awr mae yma Dabernacl newydd' wedi ei orphen yn y modd goreu. Mae yn addoldv helaeth, neat, ac ysgafn, yn mesur 46 troedfedd wrth 37-L. Goleuir ef gan 11 0 ffenestri. ac y 2 mae wedi ei awyro yn dda. Ymddangosa yn hardd, yn wir digon yw dweyd ei fod yn real Glandwr style yn mhob ystyr, (Mr Thomas, Glan- dwr oedd yr architect), a'i fod yn un o'r capelau harddaf yn y dref. Cynnwysa eisteddleoedd i 450 o bobl. Platform, sydd yr ddo, nid pulpit, ac yr ydym yn credu fod y dull hwn yn rhoddi llawer mwy o hwylusdod i bregethu na'r pwl- pud amgauedig. Un gwall ydym wedi ganfod. ond da genym ddweud mai gwall ydyw y gellir yn hawdd ei gywiro. Nid oes yndd vestry room) rhaid cael hyn cvn y bydd yn iawn, a gobeith- iwn y gwel y brodyr hyn, ac y byddant yn troi i wneud y diffyg i fynu yn fuan. Ymgymmerodd amryw o aelodau y Tabernacl yn mlaen Haw a'r cyfrifoldeb o fyned i'r newydd i ddechreu yr achos, ac felly yr oeddynt yn aw- yddus am yrnafiyd yn eu gwaith yn y cylch newydd. Dydd ei agoriad oedd dydd Mawrth. y lOfed evfieol. Erbyn 10 o'r gloch yr oedd cynnuileidfa luosog a hardd wedi dyfod ynghyd. a golwg siriol a llawen arnynt oll wrth ddechreu New Era yn hanes Annibyniaethyn Nghaergybi. Dechreuwyd gwasanaeth y boreu trwy i'r Parch W Griffith roddi emyn allani'w chanu; darHen- odd a gweddiodd y Parch D Roberts, Caerynar- fon; a phregethodd y Parchn Proffessor Mor- gan, Caerfyrddin, ac S. R. Yn ystod y cyfarfod boreuol dywedodd Mr Griffith yehydig eiriauyn bur effeithiol. Taer ddymunwyd arno bregethu gan lawer, ond dywedodd nas gallai; pe buasai yn meddu ar y gallu, dywedai mai ei destun a fuasai-Neh. x. 39. Nac ymwrthodwn a thy ein Duw.' Hwn oedd y testyn cyntaf y pregethodd oddi arno yn y Tabernacl ar ei agoriad foreu Sabbath, Chwefror 22, 1824. Buasai yn dda genym glywed Mr Griffith yn pregethu ar ol dros flwyddyn o ddistawrwydd. Mae llawer yn hiraethu am hyn, acnid oes genym ond gobeithio y caiff adteriad trwyadl eto i weithio yn ngwin- Han ei Arglwydd. Ond i ddychwelyd at y pwnc. pregethwyd yn y prydnawn gan y Parch D Roberts, Caerynarfon; a chan y Proffessor Mor- gan a Mr Roberts yn yr hwyr. Yr oedd y gynnulleidfa yn yr hwyr yn anferth, a'r pre- gethwyr; yn eu hwyliau goreu. Casglwyd yn y gwahanol oedfaon £ 11 J2s. 2c. S. J. GRIFFITH Anglesea House, Caergybi. C.,