Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
--IggT HELAETHIAD Y 'TYST…
IggT HELAETHIAD Y 'TYST CYMREIG.' AT EIX DoSBAIlTjrWYR 2-N DERBYNWYB. Mae yn nesau at derfyn y chwarter cyntaf yn mywyd Y TYST. Nid oes genym end yehydig o achos i gwyno, ac y mae genym lawer o achos i ganmol. Yr ydym wedi flcrbyn ugeiniau o lythyrau canmoliaethus oddi- wrth ddynion. goreu yr enwad a'r genedl, ac yr ydym yn rhoddi y pris ucliaf ar eu barn; ac nid yw y tuchan- wyr ond y gwehilion na fwriadwyd y TYST ar en cyfer, lieu ddynion siomedig y gwrthodwyd neu y cwtogwyd en hysgrifiau. Nid ein liamcan oedd dwvn allanbapnr i ateb chwaeth y dosbarth iselaf o ddarllenwyr yn ein gwlad, ond ceisio gwneud rhywbeth i buro a choetlii archwaeth ein cenedl. Yr ydym yn gofidio na buasai ein terfynau yn eaagacli, ac y mae llawer iawn wedi dymuno arnom godi ei bris i dclw j geiniog. Nid ydym hyd yma yn barod i hyny er, fe allai mai i hyny y deuwn bob yn ychydig. Yr ydym wedi penderfynu eangtt ei gynnwysiad, er na byddo y papur ond yr un blyg. Estynir y colofnau yn agos i fodfedé bob un; ennillir felly mown 32 o golofnau yn agos i ddivy golofn. Rhoddir llyt'hyren fanaxh mewn mwy o lawer han- ner, Yi' hyn a rydd tpi agos i ddtcy gol&fn a/roll o ddar- tteniad. BUdd rhwi17 pob agos i dnclalen yn fivy nog ydyrv yn lwescnol. Nid ydym yn gallu gwneud hyn heb ychwanegu ein treuliauyn fawr; ond y mae genym bob hyder yr helaethir ei gylclidaeniad fel na byddom yn golledwyr. Nid ydyw y cyfran-ddalwyr yn prisio cymmaint am elw oddiwrtho, gan mai nid gwneud arian, ond gwasanaethu eu cenedl oedd eu hamcan wrth ei gychwyn, ond 11idyw yndegiddyntfod yn golledwyr; ac nid ydynt yn ddiobaith lH1 ddaw y papur i dalti yn dda. Buasem yn gwneud y papur yn fwy ei faint oni buasai y draul yehwanegol i'w anfon trwy y Post. Dy- lem gael gyda'r helaethiad ar ddeclireu yr ail chwarter Bymtheg Cant o Dderbynwyr yn yehwanegol. Beth yw hyny rhwng cynnifer ? Nid ydym yn disgwyl lled- aeniad mawr mewn unrliyw gymmydogaath neillduol; o blegid nid papur lleol, ond papur cyfiredinol i holl Gymru y bwriadwyd iddo i fod, ac y mae yn myned i bob cwr o'r Dywysogaetli. Yr ydym am gael y Pym- tlieg Cant o newydd gan mwyaf o gymmydogaethau poblogaidd, lie y gellir ei anfon heb lawer o draul. Ddosbarthwyr a derbynwyr hoff, cynnortliwywcli ni. Hwyrach nad yw y papur yn bob peth a ddymunai pawb o honoch; nid yw yn bob potli a ddymunem ein hunain. Cylioeddasom lawer o bethau o barch i rai o honoch chwi, ac nid yn ol ein barn ein hunain, a gor- fodwyd ni i adael allan lawer o newyddion trafrior, a hanesion cyffredinol a fuasni o ddyddordeb mawr, er mwyn rhoddi lie i ysgrifiau meithion ein goliebwyr. Bydd yn rhaid i ni eu cwtogirliagllaw er cael lie i beth au pwysicacli, Cas betli genym^fydd defnyddio^ y gwellaif: ond dyna fydd raid wneud a phob ysgrif a hanes hirgynffonog. Llawer mewn ychydig, os gwel- wch yn dda rhagllaw, ohebwyr carsdig. Ond nid oes arnom gywilydd o hono liyd yma, fel y mae, a deil gydmariaeth yn mhob ystyr a'r goreu o'n newyddiadur- on Cymreig. Daw allan yn ei ifurf ddiwygiedig yr wythnos ar ol y nesaf, gyda dechreuad yr ail chwarter. Yr ydym yn disgwyl yn fuan allu sefydlu ar olygydd cymhwys a dafto ei holl enaid, ac a gyfiwyno' ei holl amser iddo; ond tra y byddo y cyfarwyddwyr yn edrych allan am un, yr ydym yn foddlawn i'ch gwasanaethu yn dclidal, ac yn ddirwgnach. Appeliwn at holl An- nibynwyr y Dywysogaeth, gan fod a fyno yn union- gyrchol a'u gwasanaethu liwy Disgwylimi fod y bobl fu trwy y bfynyddoedd yn cwyno fod eisiau papur wedi ei gael yn rhoddi pob cefnogaeth iddo. Yn awr, ynte, am y Pymtheg Cant derbynwyr yehwanegol. Yr eiddoch, Y GOLYGWYR.
EIN TELERAU A'N DOSBARTHWYR.
EIN TELERAU A'N DOSBARTHWYR. Anfmvf4,8,12, yn ddidraul trwy y post, gan y cyhoedd- imjr, i mrhyw le yn ol Ceiniog yr un. Byddw-n yn dra diolchgar i'n holl Ddosbariluvyr sydd yn d&rbyn eu sypyncm trwy y Post, am drefnu CLL liarchvhion yn y modd micyaf digolled. Gellir confon 4 am geiniog, 8 am dclwy geiniog, 12 am dair ceiniog, ac felly yn mlaen; oncl y mae pob rlvifedi cyd-rlwmg y nifer uchod yn draul yehwanegol i'w hanfon. YchydAg o ymd/rech o du ein cyfeillion a godai y 5 i 8, a'r 9 i r 12.. Yr ydym am anfony sypijnau hyd y gellir gyd,a'r Rail, oblegid ei bod gymmaint yn rhatach; ac yr ydym yn cael ein diosbo/fthioyr yn mhob man yn garedig iawn yn ein cymiovikmjo i berffeithio ein trefniadau. • Pob ojrehebion (orders) i'w■ hanfon, a phob crrian i"tu gwned yn dalad/wy i Ruv. H. E. THOMAS, 19, Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool. [|§|r Anfonodcl amryw flaendal i ni am chwarter; ac y m,,ie llawer o'n Dosbarthwyr wedi anfon y tal ar ddiwedd y mis eto. Yr ydym yn cldiolchgar i'r cyf- eillion caredig hyny am eu gofal. Mac talmisol yn ddiogelach, yu enwedig o'r lleoedd y mae infer fawr yn bob y xlisgivylhcn i baiob hvyr xcastadhau eu cyfrifon. Er arbed pob camgymmeiiad, dymunir na byddo yr archebion yn cael eu gyru i'r axgraphydcl, ond yn 01 y cyfh.rwyddyd i-Rev. II. E. Thomas, 19 Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool.
TELERAU AM EYSBYSIADATJ.'
TELERAU AM EYSBYSIADATJ. llinell a than liyny Is. 6c. y iro. Am bob Uinell yehwanegol 3c. Hysbysiojdau am chwarter blwyddyn a throsodd, ■ am Ilcttver is. Taller Syhc.—CyhoeddirHysbvsiadau am Gyfarrod- yclcl Prcg-ethu, a Chymmanfaoedd, a Clivi-nrnanft- 03tld yr Yrsgolion Sabbathol, a Cliylehwyliau Dir- 0 y westol, a phob peth cyssylltiedig a. chrefydd a moesoldeb am bris llawer. is na, hysbysiadau yn gyffredinol.
--AT EIN GOHEBWYR,. ;
AT EIN GOHEBWYR,. Daeth yr ysgrifali canlynol i law:-H. Jones, Mabonwyson, Owen Dinorwig, Gwilym (Iwenlinvd, Yr Hen Banwr, Llith Arthur ap Caredig, J. Rees, Yi: licii Arddwr, J. Jones, AP leuan, Hanesiaeth mewn geirian, gan E. Evans, J. J. F., Goronwy l'en- nal, Glan Clvdach. Yr Oes lion, can R. T. W., Ym- weliad a'r Wiber Xant, gan II. R., Gair am yr Eis- teddfod, gan Giraldus, nett wsfab, Talent yn y Plentyn, gan Honddu, Dewi Glan Ceri, L. Lewis, Cwmtwrch, Simon Finsych, Cestyll Cymru, Jonathan Cilrhedyn, Penartli, Ceredigion, John o Pen-y- iforest. Y Parch. J. Williams, Castell neivydd.—Nid ydym yn gweled y bydclai yn ddoeth nac yn deg i gyhoeddi yr eiddoch ar hyn o bryd. Anfonwyd y gotyniadau i'r Parch. W, Edards, Aberdar gan Ysgifenydd Cyfundeb sir Aberteifi yn swyddogol dros y Cyiarfod Chwarterol. Caiff.y cyfundeb pan ymgynnullo nesaf farnu a ydynt yn foddhapl ai nid ydynt; ac ni chyhoeddir dim ar y mater mor belled ag y mae a wnclo a chyfundeb sir Aberteifi, ond a ddelo yn swyddogol oddiwrth yr Ys- grifenycld. Hyd y gallwn, cadwn bob dadleuon person- ol allan o'r TYST ac nid heb reswm neillduol y caniat- IWH unrhyw ymosodiad ar hen sefydliadau sydd wedi bod yn addurn i'n lienwad dros genhedlaethau. Dyiiiuna, 'Disgybl illelin Cwrt' arnom roddi eglurhad ar y deddfau yn y llythyr i'.r Rhufeimaid; sef y ddeddf foesol,' (ledc) f gras,' deddf Ysbryd y bywyd,' deddf pechod,' deddf yr aelodau,' aoamrai eraill rhy anil i'w henwi. Gan fed y deddfau yn rhy ami i 'Disgybl' i'w hemci, efe a wel ar unwaith eu bod yn rhy ami i ni eu hesbonio mewn papur ceiniog. Gwell fyddai i' Disgybl' a-nfon ei ofyniad i'r Dysgedydd, neu y Diivygiwr. Gair o Tees.—Bydd yn dda. iawn genym gael hanesion byrion o'r cylclioedd yno. Methasom gy- hoeddi yr hyn a anfonwyd ar y pryd, oblegid ei feith- der, ac y mae erbyn hyn wedi myned yn rhy hen. Derbynied Gwilym Glan Mafan ein diolch am ei deimlad da tuag atom, a thuag at y TYST. Judieo.—Taer ddymuna Judico ar y Parch. H. Jones, Ffaldy-brenin, anfon y bregeth ragorol a draddodwyd ganddo yn ddi^veddar ar Dat. ii. 29, i un o'n misolion. loan Glan To,we.—Derbyniasom nodyn oddiwrth Philip, Rhydyffro, yn cydnabod ei gamgymmeriad, ac yn dyxiuno arnom gyhoeddl hyny. Gan, mai mewn amryfusedd, ac md yn amcanus y bu hyny, y mae yn ddiogel genym yr ymfoddlonwch ar yr eglurhad hwn. Eliscg.-— Mae yn llawen genym eich hysbysu fod llyth- yrau yn canmol ac edmygu y TYST yn dylifo i'r swyddfa gyda phob Post, oddiwrth ddynion ag y mae, eu cym- meradwyaeth yn fwy gwerthfawr yn ein golwg nag arian ac aur. Givelliant Gwallau.—Yh lie 'Brigyn Onen,' yn ein rhifyn diweddaf, darllener mewn un gair,' Brigyronen.' Y mae amryw wallau yn dianc arnom o dro i dro er ein gwaethaf. Dymunem yn neilltuol gywiro y rhai can- lynol yn y rhifyn hwn Yn yr erthygl ar Happy Ned,' yn lie Cabmen Ymneillduol,' darllener Cabmen yn neilltuol.' Yn lie hwy' ar derfyn y linell ola,f o'r ddwy fraich cywydd yn yr Adolygiad ar Fywgraffiad y diw- eddar Barch. W. Thomas, Beaumaris, darllener pry' Yn y trydydd dosran yn Adroddiad Cymmanfa Liver- pool, yn lie 'A oedd efe yn ffwl erioed,' darllener, 'A oedd efe yn Ffwleriad erioed ?' Yn sicr, ni bu ein cyf- aill Dr. T. Rees erioed yn ffwl, ac nid yw eto. Derbyniasom 17 0 atebion i'r Dychymmyg. Y maent oil yn gywir a diau yr ymfoddlonir ar y ddau ganlynol a ddaethant gyntaf i law. Pwy a enfyn ddychymmyg eto. ATEBIAD I'R DYCHYMMYG YN Y RHIFYN DIWEDDAF O'R TYST.' Y Efwrthrych rhyfeddawl, hynotawl, ei ach, Sydd wastad mor fawr, ac eto'n beth bach, Nad ydyw mewn tref, ond mewn dinas a llan, Nad ydyw mewn bod, ac eto yn mhob man, Na welodd y diluw, er ei fod yn yr arch, Sydd beunydd mewn gwarth, ac er hyny mewn parch; Nad ydyw mewn troed, ond yn amlwg mewn braich, Nad oes arno bwn, er bob amser dan faich, Sydd eglur mewn llygaid, ac hefyd mewnllaw, Nad yw bytli yn ofnus, er beunydd mewn braw, Nad ydyw mown pen, er yn amlwg mown gwallt, Na.d yw byth yn chwerw, ond eto yn hallt; 'It linvn welir mewn palas, ond byth mewn un ty, Ac sydd yn hunanol, ond nid yn rhy hy, Nad ydyw am ddiolch, ond hynod am fawl, 1-13. fyn y goleuni, er beunydd mewn gwawl, Sy'n perthyn i ddiafol, ond i uffern nid a. Ac sydd yn un santaidd, ac amlwg bryd ha'; Yr liwn sydd yn aftan, yn angel, yn ddraig, Nad ydyw mewn creigydd, er hyny mewn craig, Nad yw byth yn gudd, ond mewn caddug parha A dyma ei enw, y lytliyren fach-A. Llundain. ISAAC WILLIAMS. ETO. Anturiaf ateb eijh dychymmyg, Er mor ddyrus yw i rai Llythyren A, on'de yw'r enw, A'ch boddlonayn ddilai? Gwernogle. IANTO AE AXTCR.
AT EGLWYSI ANNIBYNOL MON.
AT EGLWYSI ANNIBYNOL MON. Anwyl Frodyr a Chwiorydd,—Erfynir arnoch wneud sylw o'r cais a wnaed atoch dros Mrs. Evans, Bagillt, ac aufon eich cyfraniadau i law o fewn corph y mis hwn (Medi), fel y galler eu hanfon iddi gyda eu gilydd. Y mae y gobaith a oecler yn gwanhau y galon. Yr eiddoch, &c., Llangefni, OWEN.
. 'r V1Jtttt\n.
r V1Jtttt\n. O'R braidd y mae adsain Eisteddfod Caerfyr- ddm wedi distewi. Llawen gyferchir yr ymgeiswyr buddugol gan eu cyfeillion, a'u hcdmygwyr yn mhob man y ceir cyflcusdra i wneyd hyny. Teimlir boddineb annghy- ,f 0 y fFredin o herwydd bod Gwalchmai wedi enyll y gadair-pan gyrhaeddodd y newydd i Llandudno, codwyd banerau, yn ylle gan y preswylwyr brwdfrydig a gwladgarol. Dy- lasai Mr Parry fod yn Nghaerfyrddin, canys y mae cadeirio y buddugwr yn rlian hanfodol o seremoni yr Eisteddfod Grenedlaethol. Y dyddiau hyn yn ddiau ydynt ddyddiau yr Eisteddfodau. Gellid meddwl fod pob cenedl a gradd yn Ewrop yn ymgystadlu a'u gilydd mewn cynal Eistcddfodau,yil ddi- weddar iawn bu Eisteddfod y Gweithwyr yn Lausanne, yn yr hon y cynnrychiolid gweith- wyr Lloegr a cliyfandir Ewrop.—Yr wythnos I hon y cynhelir cydgynnulliad mawr Heddwch yn Geneva, pryd y llywyddir gan y gwron gwladgarol Garibaldi. Y dyddiau o'r blaen yr ymgyfarfu y British Association yn Dun- dee, a'r wythnos nesaf y cynhelir cyfarfod blynyddol y Social Science Association yn Belfast. Y mae yn anhawdd disgyn yn weddus oddiwrth bethau mor farddonol a gwyddorol, ac athronyddol, i gronicio di- gwyddiadau syml a chyffredin; ond y mae yn rhaid gwneyd er mor anhawdd. Bwriedir gwneyd gwledd i weinidogion ei Mawrhydi, yn Manchester, ar y 17eg o'r mis nesaf. Y mae Arglwydd Derby, Mr Disraeli, Ai'glwydd Stanley, Iarll Malmesbury, ac eraill wedi derbyn y gwahoddiad. eraill wedi derbyn y gwahoddiad. Cynhaliodd gweithwyr Birmingham gyf- arfod mawr a brwdfrydig yn ddiweddar, pryd y penderfynasant ánfon un o honynt hwyeu hunain i'w cynnrychioli yn y senedd nesaf, a rhodddi zC500 yn y flwyddyn iddo am ei wasanaeth. Y mae y dirprwywyr anfonedig gan y llywodraeth i wneyd ymchwiliadau o barth undebau y gweithwyr, yn eistedd yn Man- chester. Datguddiwyd pethau rhyfedd ac ofnadwy yno dydd Llun, mewn cysylltiad a llofrudcliaetli yr heddgeidwad Jump, yr hwn a laddwyd yn agos i Ashton, bum' mlynedd yn ol. Hysbyswyd yn y papurau yn niwedd y flwyddyn o'r blaen fod boneddiges wedi cynnyg £ 20,000 i'r Parch. C. If. Spurgeon, er gwneyd cartref i fechgyn amddifaid a'u haddysgu yn grefyddol, mewn gobaith y tueddid hwynt, mewn amser priodol, i ym- gymeryd yn swyddol a'r gwaith o addysgu eraill mewn pethau crefydclol. Dydd Llun diweddaf sylfaenwyd tair adeiladi'r amcanion hyny yn Starkwell—un gan Mr Spurgeon, un arall gan Mr Higgs, ar un arall gan Mrs. Killyard-y foneddiges a wnaethai y cyn- hygiad haelfrydig. Yr oedd enw y foneddiges wedi ei gadw yn ddirgel yn ol ei dymuniad, ac yr oedd llawer yn ceisio dyfalu pwy ycloedd. Tybid yn ddiau ei bod yn Arglwyddes os nid yn Duchess; dywedai Mr Spurgeon nad oedd hi y naill na'r Hall, ond ei bod o nod uwch—ei bod yn Dywysoges—yn Dywysoges mewn haelioni, a dedwycldwch, a hunanym- wadiad. Nid oes un sail i feddwl fod y newydd am ollyngiad carcharorion Abyssinia, yr hwn a ledaenwyd yr wythnos ddiweddaf, yn wir- ionedd. Ni dderbyniodd ein llywodraeth unrhyw awgrym ar y mater o Gaer Cystenyn. Bydd ein llongau yn cychwyn i'r India yr wythnos hon, er cario ein milwyr i Abyssinia i hawlio y carcharorion. Dylasai yr adran o'r llinynau perthynol i Liverpool fod wedi gadael y Mersey, ond safodd y morwyr, ac craill, allan am bris, ar yr unfed awr ar ddeg. Mewn cyfarfod cylioeddus a gynhaliwyd yn ddiweddar yn Abertawe, hawliai Mr. Dillwyn iddo ei hun o fod yn flaenor plaid Ystafell y Te ond y mae Mr. W. O. Stanley yn dymuno gwneyd yn hysbys mae efe oedd cadeirydd y cyfarfod rhyfedd hwnw. Yn sicr nid yw yr anrhydedd yn werth cweryla yn ei gylch. Digon tsbyg y buasai yn llawn cymaint o anrhydedd i'r ddau aelod anrhyd- eddus, pe na buasai iddynt ran na chyfran yn nghyfarfod nodedig Ystafell y Te. Ar y 6ed cyfisol, ail ymddangosodd Pla y Gwartheg ar fFarm Mr. Hallant, Green Bank, yn agos i'r Heledd-ddu, swydd Gaerlleon. Gwnaeth y pla ddifrod arswydus yn y Sir hono y llynedd, a theimlir pryder ofnadwy yn wyneb ei ail ymddangosiad. zn Cymmerodd damwain ddychrynllyd le ar y 7fed cyfisol, ar y Midland Railway. Coll- wyd chwech o fywydau, a derbyniodd eraill niweidiau trymion. Mae Arglwydd Derby yn (lioddef oddiwrth ei hen ddolur-y Gout. Ofnir na fydd ei Arglwyddiaeth yn alluog i fod yn bresenol gyda'i frodyr swyddogol yn ngwledd Man- chester, yr wythnos nesaf. Bwriada Garibaldi fyned yn ddioed tua Rhufain. Mae y gwron wedi penderfynu diddymu awdurdod dymorol y Pab, neu farw yn ferthyr dros amcan sydd anwylach a gwerthfawrocacli yn ei olwg na'i fywyd. Daeth y newydd o New York i Liverpool, ddechreu yr wythnos, fod yr Arglwydd Johnson wedi cyhoeddi maddeuant cyffred- inol, oddieithr i'r swyddogion penaf yn ochr y gwrthryfelwyr y rhai y cymerodd ran yn llofruddiaeth Lincoln, a'r rhai a arferasant greulondeb at garcharorion y Gogledd yn ystod y rhyfel.
AT EIN DOSBARTHWYR.
AT EIN DOSBARTHWYR. G welir ein bod yn anfon biliau yr wythnos hon gyda phob parcel o 8 ac uchod. Dymunwn ar i bawb dalu sylw iddynt, ac anfon y tal ynghyd a'r bil mor gynted ago y mae modd; a disgwylir i'r rhai sydd yn dosbarthu unrhyw nifer o clan 8, anfon en tal yn brydlon i'r swyddfa.
_._-._-----------YilFUDIAETH…
YilFUDIAETH I AMERICA. Ymfudiaetk yn benaf, sydd wedi dwyn ym- wared i weithwyr ein gwlad yn ystod yr banner can' mlynedd diweddaf. Gan fod miloedd o'n cydgenedl wedi ymfudo i America, a llawer eto yn bwriadu myned ar eu hoi, bydd yn dda gan ein darllenwyr ddarllen sylwadau ein hanwyl gyfaill Mr Jones ar y mater pwysig. Gwyr pawb a'i hadwaen, ei fod yn sylwedydd nodedig o graff, a'i fod wedi cael cyfleusdra bellach i weled mwy o'r byd nag odid i ddyn o'i oed' Darllenir ei lythyr yn ddiau, gyda dyddordeb mawr,— Cincinatti, Awst 19eg, 1867. Anwyl Gyfaill,—Yr oeddwn wedi bwriadu ysgrifenu yn llawer cynt na hyn, ond nid oedd genyf un syniad y pryd hwnw am y gwaith oedd o'm blaen. Y mae meithder fy nheithiau, lluosawgrwydd y cyfeillion a pherthynasau a gyfarfyddwyf, ac amledd y cyfarfodydd pregethu a darlithio y gorfodir fi i'w cynnal, yn ei gwneud yn ammhosibl i mi ysgrifenu ond ychydig iawn o lythyrau. Yr wyf wedi teithio mewn Uai na phedair wythnos 1740 o filltiroedd, wedi pre- gethu a darlithio 21 o weithiau, ac wedi ymwel- ed a'm tad, a'm chwiorydd, ac amrai berthynas- au eraill. Gallwch ddeall wrth, hyn nad wyf wedi bod yn segur iawn., Yr wyf yn gofidio na buasai genyf ddau fis yn rhagor i aros yn y wlad hon. Yr wyf yn gorfod gadael llawer o fanau ag y buasai yn dda neill- duol genyf ymweled a hwy. Modd bynag, yr wyf wedi gweled digon yn barod i wneud i mi gono am fy ymweliad a'r wlad tra byddwyf byw. Gan fod fy amser "mor fyr, yr wyf yn llygad- rythu ac yn clustfeinio yn barhaus er gweled a chlywed cymmaint ag a allaf. II wyrach, pe buasai genyf fwy o amser, na buaswn mor ofalus i wneud hyn. Oyn cyrhaedd New York, yr oeddwn wedi bod yn sal am dri diwrnod. Pregethais bedair gwaith ar fwrdd y Hong y Sabbath cyntaf ar ol gadael Liverpool—dair gwaith yn Saesneg, ao unwaith yn Gymraeg. Aethum i'r awyr agored yn rhy fuan ar ol dibenu yn yr hwyr, a chefais anwyd trwm iawn, Bum yn bur wael am ddau ddiwrnod ar ol cyrhaedd New York. Ond cefais I iffi garedigrwydd mawr oddiwrth Mr a Mrs Griffiths, garedigrwydd mawr oddiwrth Mr a Mrs Griffiths, yn nhy pa rai yr oeddwn yn aros. Aethum oddiyno ar hyd lan afon Hudson i Albany Jar fy ffordd i Utica. Am 150 o filltiroedd ceir golyg- feydd ardderchog ar lanau yr afon hon. Teimlir ar unwaith mai nid rhyw swlad gyffredin ydyw yr hon a feddai y fath afon, ac mai nid pobl gyffredin ydyw y rhai a wyddant y ffordd, ac a feddant yr yspryd i wneuthur y fath ddefnydd o honi. 0 Albany i Utica y mae 94 o filltiroedd. Nid oes ond eisiau edrych ychydig ar sefyllfa y wlad rhwng y ddau le hyn, i ganfod fod yma dir lawer heb ei feddianu. Dyna un o'r pethau cyntaf a dar&wodd fy meddwl,—prinder y trig- olion mewncydmariaeth i helaethrwydd y wlad. Hyd yn nod yn y Talaethau Dwyreiniol o'r wlad, y mae liannerchi lawer o dir da heb ei feddianu. Rhed y gerbydres am gannoedd o filltiroedd, yn awr trwy ganol meusydd ffrwythlawn, ac yna am filltiroedd drwy goedwigoedd heb erioed eu tori. Ac y mae banner y tir a drinir yn llawn o hen foneyffion wedi eu gadael i bydru, gan nad oes yno ddigon o ddynion i'w symmud o'r ffordd. Arwycld arall o brinder dynion ydyw lluos- awgrwydd y peiriannau a ddefnyddir i wneud pob peth. Yr oedd yn gynhauaf gwair pan y cyrhaeddais y wlad. Gwelais gannoedd o beir- iannau yn tori gwair, a channoedd eraill yn ei gasglu, mewn gair yn gwneud pob peth iddo nes y byddai yn barod i'w gludo. Torra un dyn a dau geffyl gae mawr o wair mewn ychydig oriau, a ch&sgla un arall ef gyda ei beiriant a'i ddau geffyl mewn can lleied o oriau. Peirianau sydd ganddynt i dori yd, a'i ddyrnu, a'i nithio, a'i falu; ac y mae braidd yn syn na b'ai ganddynt beiriant i'w fwyta hefyd. Llifiant goed, gwniant, a golchant ddillad, codant dai mawrion yn eu crynswth a symmudant hwy o'r naill fan i'r Hall, a pheiriannau. Nid oes dim braidd nad allant wneud a pheiriannan. Ymffrostiant yn anferth yn eu peiriannau hefyd, a thybiant nad oes neb yn y byd nac allan o hono chwaith, feddyliwn i, yn gyfartal iddynt yn hyn, ac yn wir, credwyf fod ganddynt sail lied dda i'r ymffrost. Ond dylid cofio ar yr un pryd mai 'Necessity is the mother of Invention Prinder dynion i weithio, a'r cyflogau uchel a delir am waith, sydd wedi arwain pobl America i wneud cymmaint o beiriannau, pe buasai y wlad yn gyfing, y bobl yn lluosog, cyflogau yn isel, llafur yn rhatach na pheiriannau, nid wyf yn meddwl y buasai mwy o hyn yma nag sydd yn Lloegr. Er hyny, Rhodder parch i'r hwn y mae parch yn ddyledus.' Ac y mae pobl Ameri ca yn deilwng o barch mawr am gael allan gymmaint o beiriannau pwysig a defnyddiol. Yr wyf wedi synu yn fawr wrth weled ab- senoldeb cardotwyr a begeriaid. Yr oeddwn wedi clywed Americaniaid yn ymffrostio nad oedd yma dylodion fel yn Lloegr, ond yr oedd- wn wedi arfer gweled cymmaint o fegeriaid yn mhob man, fel y tybiwn bob amser mai ym- ffrost ddisail oedd. Nid felly y mae. Nid wyf wedi cyfarfod yn fy holl deithiau fwy na dau feger. N is cyfarchir neb byth yn heolydd y dinas- oedd nac yn y pentref gan gardotwyr, ac nid C, y wyf wedi gweled un cof-golofn o gyd-gyfar- fyddiad prinder a chyfoeth o'r fath a ddang- osasoch chwi i mi un diwrnod pan yn myned heibio i WcrJchouse mawr Liverpool. Hyd yma nid wyf wedi gweled dim arwyddion o'r tylodi a'r angen gresynus a ddiraddiant ac a lethant yspryd cynnifer o filoedd mewn gwledydd eraill. Diamheu fod eithriadau i'r rheol hon, ond nid wyf fi wedi dyfod i gyffyrddiad a hwy. Yr wyf yn sicr beth bynag fod amgylchiadau y bobl gyffredin yn y wlad hon yn llawer mwy cysurus nag mewn un wlad a welais i hyd yn hyn. Ymddengys i mi fod gan bawb ddigon i fyw arno, a lluaws mawr a chanddynt ych- ydig wrth eu cefnau erbyn diwrnod trallod. Mor bell ag yr wyf fi yn gallu deall y mae America yn liawer gwell lie i woithwyr, yn neillduol gyda theuluoedd, na dim a welais i yn Nghymru na Lloegr. A chredwyf y byddai yn fendith po yr ymfudai un ran o dair o weithwyr y wlad yna i America yn y tair blynedd nesaf, byddai yn fendith iddynt hwy ac yn fendith i'r rhai a arhosai ar ol. Nid oes ond rhan fechan mewn cydmariaeth o'r wlad wedi ei meddiannu, ac y mae yma ddigon o le i Z7, filiwnau lawer o bobl. Nid liir y gall neb fod yma heb deimlo fod an- nibyniaeth meddwl yn meddianu bron bawb. Parch drosto ei hun sydd yn argraphedig ar bob peth. Tybiwyf na gall dim ddangos hyn yn fwy na'r rhybudd a welir mewn llythyrenau breision lie bynag y croesir y gledrffordd gan y ftjTcld cyfiredin. Yn Lloegr ceir policeman yn mhob man braidd i gymmeryd gofal o'r teithwyr rhag iddynt fyned dan yr olwynion, ond yn yr America look out for the cars ar ystyllen uwch Den y ffordd ydyw yr oil a welir, ar ol hyn pawb drosto ei hun. Teimlad dymunol ydyw hwn wedi y cwbl. Synir fi hefyd gan gyffreclinolrwydd yr arferiad o ddarllen, yn neillduol bapurau newyddion. Yn y cerbydau wrth deithio ychydig iawn a welir nad ydynt yn darllen, ac yn y trefydd ar ben boreu