Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
ili Awl)ll AP., ]-)'I',.YI)DEST.
ili Awl)ll AP., ]-)'I'YI)DEST. DYWED Coleridge yn rliywle fed yn bossibl gwisgo Barddoniaetli ft gormod o addurniadau odlawl a chyngliaueddawl, lies peri i'r fydrydd- ddiaetli dincian fel haritioiiicon, a myned o'i sain yn wagsaw a blinderus. Os oes rhyw genedl yn yr oes bresenol yn euog o roddi clocli wrth odreu pob gair, a phedoli Pegasus a pliedolau arian, rliaid imi addef mai yn N ghymru y mae y genedl liono yn byw. Y mae eynglianedd yn wertlifawr niewn gwlad ae oes farbaraidd, lie 11a byddo llyfrau nac ysgrifen i gynnortliwyo y cot'. Y mae yn wertlifawr liefyd i feirdd fnlelo a mwy o amser a diwydrwydd' i bletliu geiriau nag o grebwyll a darfelydd awen i gymiyrcliu. Barddoniaetli. Dichon liefyd fod «an Fardd- oniaetli gyngliaiieddol fwy o afael ar y werin, yr lion na fedr werthfawrogi meddyliau coeth- edig a mawreddog, oiid a ogleisir gan sain ber- oriaetliol a gwead cywrain y gynglianedd. lihaid i bawb addef fod pertrwydd a tlilysni yu per- thyn i farddoniaeth gyngliaiieddol, ond pertrwydd ,y a tlilysni tegan yw mown cynimhariaeth i ar- cldercliawgrwydd awen nwyfianus. Gresyn me- dxlwl mai y Cymry yw yr unig genedl svdd yn parhau mor bleutyiiaidd-ilior farbaraidd—lies gwisgo en liawen mewn cadwynau a tliorcliau alcamaidd y cy nglianeddion, fel genetli feclian yn ftddurno ei doli. Y mae yn gysur mawr i'r byd feddwl fod dyddiau gwell ar wawrio, a tho newydd 0 feirdd talentog wedi eu geni. Beth bynag am Fil- ji^vyddiant Dr. Cumming a'i ddisgyblion Sweden- 11 ^orgiaidd, gall proffwydi barddonol gysuro y j :i(l fod milth\yddiaiit eu liurdd awenyddol liwy 'IU ar gycliwyn. Y mae y duwiau wedi myned 1 Gaerfyrddin, ac yn awr wrthi ) n brysur yn troi y rhod.' Yn lie rliynu ar binaclau rhew gwsialog y cydseiniaid, cawn bellacli ymdor- leulo ar laswellt ir, dan gangau gwyrddion ar lanau dyfroedd gloywon gwir awenyddiaetli. Onid yw y cyfnod euraidd eisoes wedi cych wvn ? Olli(I yw ein pryddestwyr a'11 cyfieitliAvyr yn barod ar y macs, ac wedi dwyn o fewn cyrliaedd y Cymro uniaitli druan grynswtli 0 diysorau pvledydd pell' Y mae becligyn doniol a go- cuedig y bed\varedd-ganrif-ar-bymtlieg eisoes 11 11 yn cleehrou gorlifo ein gwlad a chynnyrcliion gWl'eichionog en liawen laebar, lies y mae Imalau )'1' hen feirdd yn toddi oddi am eu traed gaiidan- w'alnyydd y gwres. n y petli rliyfeddaf yw fod y beirdd hyn yn. chwennyelm clod yr hen ffasiwn. Bliaid nad « u deall eu sefYllfa. 1 )yma yr Awdl gadwyiiedig a cliaetli wedi gosod ei bri neillduol '1 eu gadair dderw, ac nid oes 11a byw 11a niarw ,a cliaifl' y dynion ieuainc atliryiitligar liyn clstedd ynddi. Ni fyddai waetli genyf fi weled '*Jl gwragedd llednais, mevii sidan, a lasiau, a clirinolin, yn eistedil yn nghadair garreg Hmv Alorus, na gweled pryddest invyfns yn nghadair ■drom Eisteddfod, l'ahani 11a chyflogasit saer neu beiriant i wneud cadair newydd o fahogani neu ddel, wedi ei goreuro, a'i stwffio a gwlan neu rawn? Dvlai pawb wneud cadair iddo ei nui neu biynu a tlialu am 1111, ac nid cliwen- }chu cadair un arall—liyd y nod ar amser asiwn neu Eisteldl'od. ]')_ylent fod mor onest •ac anrlydeddus 0 leiaf, a pheidio myiied a c ladeiriau o dai eu cyinmydogion beb gennad. Yn awr Eyrod, Liewod, a Seintiau, cymmer- 'Weh ychydig o bwyll. Yr ydyeh wrth ymladd am y gadair yn addef dau betli-yn gyntaf, fod yr awdl wedi rhoddi bri annghyffredin ar g2,dair Eisteddfod uwchlaw hollgadeiriau y synagog; "C yn ail, nad all piyddest byth enwogi na stol, ffunen, na chadair, na choron, na theyrn- lalen, na gradd, ond ag anrhydodd ailraddol. nd i chwi ystyried ac ymbwyllo ychydig cliwi ^elwch ddybiyJrwydd eich carngj^mmeriad. ^lewn pa beth y mae Awdl yn rhagori ar pryddest? Nid yw mewn gwreiddiolder cre- Dwyll na beiddgarwcli dychymmyg, oblegid nid '0es a fyno fi r pethau ysprydol hy n. Yr wyf yn ^Wadu ei bod yn rhagori hyd y nod mewn mydr- ^Iaeth. Gwir fod eisiau gofalu am yr odl ^r gynghanedd, ond nid yw hyn yn cyffwrdd a'r eidwl 0 gwbl. Ilhaid i Bryddest ofalu am riau addas mewn sain yn gystal ag mewn synwyr, i osod allan holl eiliwiau y meddwl, a ehYRsylltu a dovetailio y rhai'ny yn nghyd yn y Inodd eywreiniaf. Cymmerwch bennill o Awdl, a phennill 0 un o'r Pryddestau manwl-weithiedig a gyhoeddwyd yn Yr Eisteddfod-cymharwch y flau a'u gilydd, a sylwch ar y geiriad, y cloion jmadrodd, y.mantoiiadbrawddegau, yr ystwyth- der, y bywiogrwydd, a'r llithrigrwydd cyfan- soddiad, ac fe welwch, osnad ydych 4dalluenod, fad mautol cywTreinrwydd a pherffeithiad yn lroi yn anfesurol 0 blaid y Bryddest. Peidiwch ^rhoddi y pwvnt hwn i fyny ar eich dannedd. 1 a iwch a dadleuwch oddiar reswm ac argy- mw.Y 0 waith o lawer ar bennill fPeffaith ° Bryddèst nag sydd ar bennill cywir -0 B-wdl, ac fod yn haws canu mil o linellau yn y tjynghaneddion caethion na chant mewn mesur d. FACT! 'Da chwi, gadewch lonydd i'r hen bobl druain "-Ictedd yn eu cadair, a mwynhau prydnawn- fe^aith bywyd yn ddifyr a dyddan, i dori cnau cynghaneddion a gefail rydlyd Dafydd ap ■^Uiinvnt. Byddant yn fuan wedi marw 0 farw- ? ae& naturiol, ac nid yw yn werth i chwi gyf- aWni llofruddiaetli wirfoddol, hyd y nod er Illwyn Henyddiaeth. Gadewch i'r ddwy fardd- "Olliaeth ei hymladd hi allan ar faes tegwch. an fod mydryddiaeth rydd mor dra mai-teisiol 1 r 3:wen, y mae eich Pryddestau chwi, feirdd y oniau a'r dychymmyg, yn rhwym o drechu yr A. wdl heb na deddf na gorthrech. Os nad yw y erm anwybodus a'r wlad gibddall yn gallu gWeled a gwerthfawrogi eich talentau yn bre- °m<^ yw*e*ck ymdrechion 0 baid llenor- isVi P.rysui' °leuo y wlad, ac onid yw yr C, ^eisnig a'r Chineaeg yn prysur ennill tir b parth o'r byd ? Pa brawf eadarnach Jr. 1 ,eisiau ^'0(i goleuni gwybodaeth, ac arogl °ethder yn ymledu ? Wrth gwrs, yr hyn a foesolai Gymru, ac a wnai ei thrigolion mor ddysgedig a thrigolion Clawdd Offa, fyddai di- fodiant yr iaith Gymraeg, ond rhaid cymmeryd pobpeth yn raddol. Ymfoddlonwch yn bresenol ar ddifodi y gynghanedd a rhoddi y gadair i Bryddest, a chewch gyhwfanu y pwnc arall wed'yn. Paham y rhaid cyfyngu y gadair i farddoniaetli Gymreig o gwbl Onid drych- feddyliau yw enaid y gan, a be waeth am. y I wisg l Boed y wisg yn Seisnig, Sanscrit, Pechuanig, neu Toxocatopetlig—cael BARDDON- IAETH dda yw y pwnc. Tra y bo Oriau y Nos' ar gantau yr Abred, a Blodeu Eithin' ar y maes, a Munudau Segur ar 'Fin y Ffordd,' ac 'Arthur' wrth ei 'Ford Gron,' y mae genym bob sicrwydd y difodir pob peth Oymreig, ac y caiil' meibion Taliesin a Llywarch Hen eu gwar- eiddio, eu Gweiryddeiddio, eu Talhoiarneiddio, eu Twm-Payneiddio, eu cigareiddio, eu di-Sul- eiddio, eu digapeleiddio, a phob eiddiad arall tig y gellir eael patrwm 0 hono drwy holl seleri, a theatrau, a miwsig-neuaddau, a pbuteindai Lerpwl a Llundain. Dyna'r pryd, a 1. 7 ■: Du eich byd, Daw eich holl ofidiau' gyd. A bydd holl amcanion y Bryddest a'r Eistedd- fod Gethernaethol wedi eu cyrhaedd, a holl or- chwylion y byd tanloerawl yn cael eu dir.ryn i ben. lOAN PEDR.
CYMMANEA LIVERPOOL.
CYMMANEA LIVERPOOL. Mae Cymmanfa Annibynwyr Cymreig Liver- pool a Birkenhead wrth y drws. Gwelir mewn colofn arall gynllan 0 drefn y pregethu yn yr holl gapeli dros y Gymmanfa. Nid (les ar y rhestr eleni ond ychydig o hen enwau y rhai a fuont yn golofatli y cymmanfaoedd yn y dydd- iau gynt; ond y mae yma ddau neu dri o enwau y rhai sydd wedi bod yn y rhan fwyaf 0 gym- manfaoedd yr enwad yn y dref am y 25 mlynedd diweddaf; a thri neu bedwar eraill a fuont yma yn achlysurol; ond y mae yma bump neu chwech na chlywyd hwy 0 gwbl yma mewn cymmanfa. A disgwylir yma eleni un hen wein- id@g parchus a phoblogaidd, fel y mae yn fwyaf syn genym glywed na bu yn y dref erioed o'r blaen-y Parch. P. Griffith, Alltwen. Bydd yn ddawn'dieithr a hollol newydd i bobl Liverpool. Nid oes achos dyweyd wrth neb yn Neheudir Cymru pwy yw Griffiths, Alitwen,' canys y mae wedi bod yn un 0 brif bregethwyr eu cyfarfod- ydd a'u cymmanfaoecld am fwy na deugain rnl 11 mlynedd. Ac y mae coffa da gan rai hen bobl yn y Gogledd am ei ymweliad ef a'i gyfaill a'i berthynats y diweddar Griffiths, Castellnedd, a'r wlad bump neu chwech a deugain o flynyddau yn 01. Nid ydym yn sicr a fu Mr. Griffith, Alit- wen, yn y Gogledd byth wedi hyny. Mae wedi dyoddef oddiwrth gloffni am flynyddari lawer, yr hyn sydd wediei analluogi i deithio yn mhell oddicartref. Ond y mae wedi bod yn weithiwr difefl' gartref, mewn planu ac adeiladu eglwysi, a llaw 3a- Arglwydd' wedi bod gydag ef. Da genym ei fod yn dyfod i'r dref i'r gymmanfa eleni; ac os digwydd iddo gael ei hen hwyliau 11 9 gynt, nid a ei ymweliad yn anghof gan y gen- hedlaeth bresenol. Mae ei oedran, ei gymmer- iad, a'i ddieithrwch i'r dref yn ddigon o esgus- awd dros wneud cyfeiriad fel hyn ato cyn ei ddyfod. Gofynir weithiau pa les y mae cymmanfaoedd a chyfarfodydd mawrion yn ei Wneud ? Gellir gofyn hefyd pa les y mae pob moddion arall a arferir yn ei wneud. Un o'r pethau anhawddaf ydyw dyweyd pa bryd y mae lies a daioni yn cael ei wneud. Mae yn bosibl fod daioni yn cael ei effeithio, er na welir hyny yn uniongyrch- ol. Mae cymmanfa neu gyfarfod blynyddol yn fare yn hanes enwad yn ystod bl wydelyn mewn lie fel Liverpool. Mae yn rhywbeth i edrych yn mlaen ati, ac i'w hadgofio wedi yr el heibio. Tyr ar moiiotoiny y tlwyddyn. Mae llawer iawn yn dyfod i wrando yn y gymmanfa na welir hwy ar un adeg arall o'r flwyddyn. Bydd trwst y gymmanfa a dyfodiad dieithriaid i'r dref, a rhai o'r ardaloedd lie y magwyd hwy yn tynu llawer allan na welir hwy ar un adeg arall; a phwy a all ddyweyd y lies a all y cyfryw gael. Mewn lie fel Liverpool, lie y mae cynnifer o bethau yn tynu sylw ac yn temtio dynion i fyned ar gyfeil- iorn, y mae angen am ryw symbyliad gwastadol. Mae yma filoedd o Gymry na welir hwy yn un lie 0 addoliad yn hyd y flwyddyn. Y maent wedi ymollwng i'r esgeulusdra a'r oferedd mwy- af; ac yn yr agwedd resynol hono wedi colli pob teimlad crefyddol. Mae cyflwr y cyfryw yn dor- calonus iawn; ni ddywedwn eu bod yn anobeith- iol, ond ychydig enghreifftiau sydd 0 rai wedi eu hadfer ar ol disgyn i'r stild ddiraddiol yna. Ond y mae yma eraill heb ddisgyn mor isel; deuant i wrando ar ryw amgylchiad anghyffredin- Cymmanfa y Bedyddwyr y Pasc—Sassiwn y Methodistiaid y Sulgwyn—a Chymmanfa yr An- nibynwyr ydynt agos yr unig achlysuron sydd yn gallu eu tynu allan; a phwy a wyr na lyna rhyw air yn eu calonau. Disgwyliwn, a gwedd- iwn am hyny yn y Gymmanfa eleni, ac y byddo rhywrai yn cael yr Arglwydd nad ydynt yn ymofyn am dano.'
[No title]
Henry Ward Beecher ar Loeqr.-Lloe-r! y mae wedi cael ei distrywio bob deng neu bym- theng mlynedd er amser yr Armada hyd y dydd hwn, yn ol prophwydoliaethau dynion. Bob rhyw ychydig o flynyddoedd mae wedi bod yn yrnyl cael ei dymchwelyd gan y mor, ei haredig gan y tir, a'i diosg o'i hadnoddau yn India a rhuRau eraill o'r z;1 byd. Mae cenhedloedd wedi ffurfio cynghreiriau yn ei herbyn; mae byddin- oedd fa llyngesoedd y byd gwareiddiedig wedi bod yn ei hamgylchynu; mae ymosodiadau creu- lawn wedi eu gwneud ar ei helw, yn wleidyddol ac arianol; ac eto hi a safodd, ac y mae yn awr yn sefyll-lneistres y moroedd, a gallu cryfaf y ddaear ydyw, oblegid mae yn cynrychiolielfenati moesol.
BWRDD. Y CYNGHOE.
BWRDD. Y CYNGHOE. Mae yma gryn nifer o ysgrifau wedi croni yn y swyddfa, ag y teimlwn ei bod yn llawn bryd eu dwyn i'r Bwrdd i gael cynghor uwch eu pen- au. Dichon y dylasem fod wedi gwneud sylw cyn hyn o rai o honynt; end nis gwyddem yn iawn pa beth i wneud a hwy. Xid oeddynt yn gwbl barod i'w cyhoeddi oil fel yr oeddynt; Ilawer n llai yr oeddym yn barod i'w cau allan yn llwyr a phenderfynasom, gan hyny, i agor congl yn achlysurol i ddwyn i'r Bwrdd ohebiaethau o'r fath. Cawn yma gyfle i ateb ymofynion ein gohebwyr, ac i roddi esboniad iddynt ar bethau a ymddengys yn ddyrue. Ac unwaith y byddo Bwrdd y Cynghor wedi eistedd ar unrhyw fater, nid oes ychwaneg o siarad i fod arno. Digwyddodd i ni gyhoeddi yn un o'n rhifynau yr hanes am frathiad Lewis Lewis gan neidr, a'i iacliad llwyddianus gan Mr. D. Lloyd. Yn ddioed wedi cyhoeddiad yr hysbysiad, derbvn- iasom lythyr wedi ei arwyddo Lewis Lewis, Troedyrhiw, Syflan Fawr. Aberayron,'yn gwadu y cwbl am yr iachad, ac yn siarad yn ddirmygus iawn am Mr. Lloyd, ac iddo ei bigo yn waeth na'r neidr, a'i fod pan yn ysgrifenu heb ei iaehau. Barnasom ei fod yn rhy sarhaus i'w gyhoeddi; zl_ ac eto, os oodd rhywrai am roddi clod nad oedd ddyleclus i Mr. Lloyd, tybiasom yn briodol i wneud y nodiad a wnaethom. Wedi liyny, deallasom mai ffug oedd y llythyr a anfonwyd i ni, ac nad arwyddodd L. Lewis ddim o'r fath. Mae y llythyr yn awr ar y Bwrdd; nid yw yn ymddangos mai yr un llaw a ysgrifenodd y ym, n llythyr, ac a ysgrifenodd enw L. Lewis. Maeyr olaf yn debyg i law merch, er fod yn anhawdd genym gredu i un ferch yn sir Aberteifi ysgrifenu yn enw neb heb ei genad. Z, Berbyniasom y llythyr a ganlyn, yr hwn, ni debygwn, a fydd yn derfyn ar y cwbl:— AT OLYGYDD Y 'TYST CYMREIG.' Foneddi( ,,ioii,-Yr wyf yn ysgrifenu atoch unwaith yn chwaneg mewn perthynas i'r dyn a gafodd ei frathu gan y neidr. Yr oeddech chwi yn siarad yn y TYST am Awst 17, fel pe baech wedi derbyn rhyw wftliddywediad i'm liysgrif tiaenorol. Yr oeddwn yn casglu oddi wrth eich nodyn fy mod wedi anfon celwydd atoch, a bod L. Lewis wedi anion atoch i wadu hyny. Yr wyf finnau y waith hou yn haeru mai gwivionedd oedd pob gair a ddywedais. Ac yn mhellach, foneddigion, ni fedr L. Lewis ysgrifenu ei enw; a sut y gallasai ef anfon aLoh. i ddarfu iddo awdurdodi neb arall chwaith. Yn awr, y mae yn naturiol i mi gredu mai rhai o'r bobl y methu sydd wedi eich tvvyllo chwi trwy ysgrifenu yn enw L. Lewis atoch. Peidiwch derbyn gair i'w gyhoeddi oddiwrth neb ar y pwnc hwn mwy, os na bydd wedi cael ei arwyddo gan y Parch. D. Evans, Penrhiw- drych, neu y Parch. D. Evans, Ffoes-y-ffin. Wele yn canlyn dystiolaeth L. L ;wis ar yr achos: Yr wyf fi, L. Lewis, Troed-y-rhiw, yn sicrhau na bu neb yn gofyn cenad i mi am gael ysgrifenu yn fy enw i'r TYST CYMRKIG. Yr wyf yn tystio yn mhellach mai Mr. D. Lloyd, Pendryn, yw yr unig un a'm gwellha- odd trwy fenditli Duw. Trocd-y-rhiw. L. LEWIS.' Enwau y Tystion. Coopers' Arms. William Williams. Castell Llwyndafydd. David Jones. Llanarth. John Thomas. Cwm Deugraig. James Jones. Yr eiddocb, &c., THOMAS DAVIE S. Nis gallwn feddwl fod eisiau rhagor ar y mater; ac os ydyw y dyn a frathwyd wedi gwella, dyna y peth mwyaf wedi ei gael; a rhodder toll i'r hwn y mae toll yn ddyledus.' Achwyna Hoffwr Chwareu teg ar Gwilym Amgoed,' am na buasai yn rhoddi hanes cywir- ach o'r cyngherdd yn Xarberth. Dywed fod z! rhai o'r darnau a ganwyd heb eu crybwyll, ac amryw wedi eu hencorio na sonir am danynt. Wei, y mae camsyniadau yn digwydd yn ami pan na byddo un drwgfwriad ac y mae cam- gymmeriadau mwy na'r rhai yna na feddylia dynion call am eu codi i'r gwynt. Hwyrac'n pe byddai y cofnodion am gyfarfodydd o'r fath yn fyrach y byddai llawer llai o gamsyniadau yn digwydd. Mae Mr. Owen Jones, Ynys medw, er mwyn cefnogi pwyllgor a chyfeillion tysteb y Parch. J. Mathews, Castellnedd, wedi anfon atom i ddy- weyd ei fod efwedi derbyn rhodd ati o Awstralia. Bwriedir cythvyno y dysteb yn mis Hydref nesaf, yn mhen 20 mlynedd wedi sefydliad Mr Mathews yn Soar, Castellnedd. Nid rhaid i ni gymhell cyfeillion lluosog Mr. Mathews i ddal ar y cyfle i ddangos eu gwerthfawrogiad o'i lafur a'i weini- dogaeth, oblegid gwyddom mai am fod parod- rwydcl meddwl o'r blaen' y maent wedi dechreu ar hyn 0 orchwyl. Mae Cymro Penybryn yn cwyno yn erwin am y pethau y gorfodir ef i'w dwyn oblegid ei an- wybodaeth o'r iaith Seisnig. Tyddynwr bychan ydyw mewn parth mynyddig o Gymru, ac yn ei dro yn gorfod gwasanaethu fel swyddog plwyfol. Ond Saesneg yw yr holl bapyrau hyny; a bydd mewn trafferth fawr yn chwilio am gyfieithydd. Dirwyir ef am na wnai yn iawn, ac yntau heb ddeall pa beth a ofynir. Gofyna am ein cynghor a'n cynnorthwy. Yn sicr, nis gwyddom pa help a allwn roddi yn y fath amgylchiad. Credwn y cly 1 byddai yn haws i Gymro ddysgu Saesneg nac a fyddai i ni allu perswadio awdurdodau y plwyfi a'r siroedd i roddi y papyrau yn yr iaith Gym- raeg. Mae y Saesneg yn ymledu yn ein gwlad, a da iawn y gwnai pob cymmydogaeth ped ym- drechent fwy gydag ysgolion dyddiol i roddi addysg dda i'r plant a fegir, fel na byddo yr oes nesaf o dan yr anfantais y cwyna Cymro o'i phlegid. Mae ein gohebwyr—Gorwst Ddu o Dewi Sant, a Dafydd o dir Dyfed, yn llawdrwm ian ar ein gohebydd leuan Mon, oblegid y gwallau yn ei englynion yn rhifyn Awst lOfed, ar Y baban yn glanio yn y nef.' Mae Dafydd dipyn yn dynerach na Gorwst. Esgusoded y ddau ni am beidio cyhoeddi eu beirniadaeth; nid ydyw leuan, dichon, ond dechreu, a chydag ymdrech, hwyrach y gellir gwneud bardd o hono. Aed rhagddo. Mae Mab y Daran, Blaeucwmwst, wedi anfon i ni anerchiad i'r TYST. Diolch yn fawr iddi am ei farn uchel am dano. Cwyna o eisiau cae mwy farddoniaeth yn y mesurau caethion englynion, a chywyddau. Gwell ganddo gael ur englyn na cholofii 0 farddoniaeth rydd. Mac wedi ein lianrhydeddu a'r englyn a ganlyn :— 0 ITa TYST yw 'r hwn o'r tystion-a glan ddaw A hylaw i'n 'n hylon A llawn o wres er lies lion, I'n noddi a newyddion. Gadawn ei ofyniadau ar hyn o bryd.
farddoniaeth.
farddoniaeth. HIRAETH CYMRO AM EIWLAD. Hoft Oymru, gwlad fy nliadau, Bro dawel ar bob pryd, A llwythog o drysorau O'i mewn yw'tli fynwes glycl, Dy fryniau a'th ddylFrynoedd Sydd imi 'n llawn o swyn, Fy nagrau 'n rhwydd a redant Yn (ynyeh er dy fwyn. Myfi yn llesg ac egwan A gefnais arnat gynt, Ac i'r Gorllewin llydan Yr aethum ar fy hynt; Nis gallaf byth angliolio Yr adeg ryfedd hon,- Sef adeg y ffarwelio A'm hen gyfeilbon lion. Er gwel'd dyfFrynoedd ffrwytlilon Yn fyuycli ar fy nliaith, A heirdd ddinasoedd mawrion t'n y Gorllewin maith, Mil lioffacli genyf ganfod Fy ngenedigol wlad, A'r llauercli lie ma.e beddrod Fy amvyl fani a'm tad. Canfyddais ryfeddodau Traj liynod lawer gwaith, Yn fynych, hwyr a boreu, Wrtli groesi'r weilgi laith; Ond Cymru oedd yn gyson Yn aros yn fy ngho', A'm tirioi fwyn gyfeilbon, A'm genedigol fro. Cyrliaeddais y Gorllewin Dan nawdd fy Nefol lor, Heb deimlo ofn na dychryn Wrth deithio tir a mor; Gofalodd ef am danaf Yn dirion ar y daith, A rliwyman mawr sydd arnaf 1'w gamnol am ei waith. Mae eefio 'r man y'm ganwyd Rhwng bryniau Cymru gain, A'r annedd y'm coleddwyd Yn dirion gan fy nain, Yn ennyn ynwyf hiraeth Yn fynych nos a dydd, Am wlad fy ngenedigaeth, Nes 'r wyf a'm bron yn brudd. Angliofio '11 lbvybrau deitliiwn Wl'tll fmed i Demi Duw Nis gallaf, mi feddyliwn, Tra yn y byd yn byw; A'r hen bregethau grymus Wrandewais lawer tro Gan hoff genkadon dawnus Fy ngenedigiol fro. Er byw mown gwlad ddymunol, Ddyffrynol ar bob llaAv, A lluaws o gysuron Yn gyson imi ddaw, Ond lioffacli gan fy ngbalon Fy ngenedigol wlad, A'r hyfryd fryniau ll\v.ydion 0 amgylch ty fy nliad. Mae imi yno frodyr, 1 A hoff cbwiorydd cu, A llawer cyfaill cywir— Rhai imi'n ffyddlon fu Mae amaf heddyw hiraeth Am eto wel'd eu gwedd, Ond nid oes genyf obaith Am hyny cyn fy medd. Wel, bellach rhaid ffarwelio A'm genedigol wlad, A phob perthynas yno- Wna cwyno ddim lleshad Uliaid aros yma bellach Nes daw ty nhaith i ben, Heb feddu 'r un gyfeillach A theulu Gwalia wen. Trenton, N. Y. AB GmfER. Rhag. 24, 1866. [Sef Evan Owens, gynt o Ben y graig, Dinas Mawddwy.]
Y BEDD.
Y BEDD. Y Bedd 0 air, 0 le diserch, Mawr ddwysder yn dy enw sydd, Ac yn dy wedd welw-las erch Ymgryma 'r byd mewn awr yn brudd; Ysgafnder balchder ddaw i lawr, A sobrwydd ofuog gwyd ei wedd, Calonau llesg a briw sy 'n aavr Wrth syllu arnat ti, 0! fedd. Y Bedd! mae gwyneb pob dyn byw Bob dydd yn nesu atat ti- Y gwreng a'r bonedd wrth air Duw; Cydgwrdd yn liwil yn llu wnawn ni. Dynolryw wylant uwch dy ben Wrth weled digder ar dy wedd. A dyrnod angau 'n farwol sen Yn gorwedd ar dy waelod, Fedd! Y Bedd 3 er dued ydyw'th wedd, Ha 'n ngoleu 'r Beibl gwelaftrwy Dy ddiiwch ercli, i wlad yr hedd- Gwlad nad oes neb i farw mwy. Y Cristion, ha! a'i geilw ef Yn dy-a gwena yn ei wedd: Hardd orsaf i drag'wyddol nef Wyt iddo ef, 0 dawel Fedd! Middlesboro'-on-Tees. MEURIG AMAN".
ENGLYN BYRFYFYR
ENGLYN BYRFYFYR I deimlad blysig y Chwiffiwr am Fygyn. 0 getyn bychan cwta—Y chwyffiaf Na chaffo 'n awr data; Y mwg yn dew—mygyn da A dynaf 'n awr yn danfa. MEUIUG AMAX.