Y Tyst Cymreig

yn Llur &Myglys.-Ar drengholiad a gadwyd Dr LP ddydd Mawrth, Awst 13, ger bron vfed' fester, gofynwyd y cwestiwn, 'Pa un ai Yr f ysmocio sydd yn fwyaf niweidiol i iechyd?' >edd y meddyg, yr hwn a archwiliodd y corph. r farn oddi wrth arwyddion mewuol fod j /angcedig yn agored i yfed. Dywedai ei gyf- •illinn ai fod vn rlClvn RnViv narl v6; fwv na-nbeinl V"V- .J .y J- s: o gwrw y dydd. Gofynai un o'r rheithwyr, A oedd efe yn ysmociwr ?' Dywedwyd ei fod, a'i fod yn difa tair hanner owns bob dau ddiwrnod. Dywedai y trengholydd mai ei farn ef oedd, 'pe dygid alcohol a tybaoo i brawf am lofruddiaeth, y crogid alcohol, ao y rhoddid i'r tybacowythnos o garchariad. 0

.D}2:MWAIN AK^acoL.—Boreu ddydd Mawrth y "13eg o'r mi's, cyfarfyddodd Thomas Jones Frenhinlle, a'toaethwr cyfrifol yn nghwr ucha rlyfrryn Trbeclyraur, a chodwm, a drodd yn fuan yn ang^Jfol iddo. Ar ol boreufwyd y diwrnod hwnw, aeth allan ar gefn ei anifail bychan i redvii tro am ei weithwyr, a dychwelodd yn eiul yn fuan at y tý, gan hysbysu ei wraig, a'i ferch, ei fod yn myned ar neges pellach, yr hyn oedd tua chwarter milldir o'i gartrof, ac aeth. Ond tua hanner y ffordd, wrth ddychwely d yn ol, taflodd y creadur bychan ef i lawr ar ffordd lethrog arw. Ac er nad oedd nyb yn ei weled ar y pryd, gwelsom arwyddion aiulwg iddo gaelei lusgo am latheni, hyd nes torodd y gadwen oedd yn dal y cyfrwy. Cafwyd ef yn fuan iawn ar ol iddo gwympo, a'i waed yn lliwio y ffordd. Ar ochr aswy ei ben y cafodd yr archoll waethaf; ond yr oedd man archollion i weled ar ei wyneb. Ni chafwyd gair byth o'i enau; ond bu fyw drachefn mewn poen dir- fawr hyd yn agos i bedwar o'r gloch prydnawn dranoeth, pryd y bu farw, gan adael gweddw hawddgar ac oedranus, a phump o blant i alaru ar ei ol. Cadwyd rheith-holiad ar ei gorph, pryd y penderfynwyd yn unfrydol achos ei farw- olaeth i'r codwm a gafodd. Yr oedd y trancedig yn aelod parchus gyda'r Trefnyddion Calfinaidd, ac yn ddirwestwr cydwybodol er's tuag wyth mlynedd ar hugain. Yr oedd yn bleidiwr gwres- og i bob math o ryddid, ac yn gymmydog o'r > fath oreu. Y mae hiraeth cyffredinol ar y gym- mydogaeth ar ei ol. Claddwyd ei weddillion i marwol yn mynwent y Twrgwyn. Heddwch fyddo i'w lwch.—D. Griffiths.

1J i'iVlttlnxo.. Mae y illai-k Lane Express yn ei adolygiad ar farchnad yd yr wythnos ddiweddaf yn dweyd fod goheithion yr amaethwyr wedi eu hadnewyddu yn fawr. Gwnaeth gryn lawer o wlaw ond bernir na bydd y niwed a wnaeth ond ychydig. Yr oedd cryn lawer o jc1 newydd yn cael ei ddangos yn marchnad Mark Lane ddydd Gwener yr llieg. Nis gallwn ddweyd yn sicr am ei bwysau oddiwr y siamplau a ddtingosvyd, a chwynir gan rai nad yw yn debyg o ildio yn B\ dd yn rhaid deshreu ar yr yd newydd yn fuan gan nad oes ynd ychydig o'r hen stock yn aros. Mae yr adrodcliadau o'r America yn dangos fod yno ddigonedd, a bydd raid i ni ddibynu ar ein cefnderwyr yr ochr arall i'r Werydd.

I MARCHNAD LLUNDAIN. Ddydd Llun diweddaf. Nid oedd ond ychydig o yd Prydeinig yn y farch- nad. 6werthai y gwenith newydd o 67s. i 71s. y chwarter. Yr oedd yno gryn lawor o ýd Tramor. Yr oedd yr haidd yn gwerthu yn well na'r wythnos o'r blaen, felly hefyd y ceirch. Disgyn yr oedd y brag o'r prisoedd blaenorol. Yr oedd y blawdiau yn lied araf, ac nid oeddynt yn cyrhaeddyd prisoedd yr wythnos o'r blaen.

A 1 )L Poth poenus iavni ydvw doebren llyihyr, a cLrisio dyfeisio pa beth ïw ddywedvd. Clywsom mnbell i siarathvr mewn cryn draflertli i gadw ei geg yn agored siaradai nid o blegid fiwl ganddo ddim i'w ddweyd, ond oblegicl fod yn rhaid llenwi yr amser a rliywbetli; a gwelais hi yn luyriod yn full stop weitliiau. Nid ydyw Liverpool bob ei dygw yddiadan—mewn tref fawr fel lion y mae rhywbeth yn dygwydd bob dydd, ond ychydig o'r pethan liyny fyddai yn ddvddorol i ddarHenwyr y TYST pe cofnodid hwy. PlUifiKTIt YMAIUWOI, MKLT.OU ydyw un or dygwyddiadau pwysicaf yn y byd cretyddol yma. Cafodd gynnulleidfaoedd luawr- ion foreu a liwyr. ac ar ddiwedd v bregetli liwvrol ,aliN-o(l(l at (,i ai resymau (os addas en galw felly) dros wneud hyny. Daeth yma tua. cliwe' blynedd yn ol. Yr oedd cvnnull- eidfa Great George Street wedi myned yn lied isel yn mlynydd'oedd diweddaf bvwvd Dr. Raffles, onide fe h y gynnulleiclfa nlor lluoxog yn amser yr lien Ddjctor ag y bu gall Mollor yn ei man goreu. Casglodd gynnulleidfa yn fiiaii YÜHL- Tynodd sylw y dref yn ei ddadl a Carpenter ar Ddeddf Unffurfiaeth, a daliodd yn ei boblog- rwydd hyd ddiwedd ei weinidogaetii. Dysgwvlid y gwnai fwy mewn lielaetbu yr achos yma, a cliclion fod gormod yn eael ei ddysgwyi oddi- wrtho. Cymmerodcl o ddifrif at ymgelccldu cyn- nulleidfa Berkley Street, yrhon oedd wedi dis- gyn yn isel iawn. DyweÜir fod ei ddiaconiaid wedi penderfyriu can y capel i fyny, ac iddo yntau ddweyd yn bur benderfynol mai :r diwrnod y cau- ent liwy ddrws capel Berkley Street, y gadawai yntau bulpiid Great George Strèct. Gwelsant fod yn rhaid gweithio; sicrhasant wasanaetli y Parch. 11. Thomas, ac addawsant iddo ±'800 yn y Jhvyddyn am dair blyiiedd fcrbyn liyn v mae capel Berkley Street yn llawn, acyn gwbl alluog i gymmeryd gofal a chynlialiaetii yr aclios eu bunain. Dynion go ddiddim ydyw llawer iawn o bobl Great George Street. Pobl dda, dduwiol, niii wn i, ond heb fawr ddim yspryc1 gwaitli yn- ddynt, a Mr. Mellor yntau yn </o-a-Jicad uum, fel nad oeddynt yn debyg o asio yn dda, Yii wir, pobl go ddigycliwyn ydyw Annibynwyr Seisnig y dref lion yn gyffredin. Gellid meddwl ar ysgrif ambell i frefydd trwy y wasg Gymreig nad oes neb yn gweithio yn debyg iddynt; ond pe na byddai yr Annibynwyr Cymreig yn gwncud mwy na'r Annibynwyr Seisnig yma. nis gallent gadw drysau eu capelau yn agored. Nis gallai dyn o yspryd a phenderfyniad Mr. Mellor feddwl byw gyda'r fath bobl. Mae dynion na cliefnogo ei gynlluniau yn ddigon i dori calon unrhyw weini- dog.—Pa gysur iddo lafurio pan 11a clift neb i'w gynnorthwyo ? a'r dynion a ddylai fod iddo yr helpmwyafyn taflu rliivystraii i'w ffordd i ddiflasu ei feddwl. Ymddengys liefyd oddiwrtli a ddywedodd nos Sabbath, nad oedd yn myned i mewn ac allan ddigon yn eu plitlx—hvny ydyw, nad oedd yn crwydro digon o dy i dy. liyna hen g^vyn y tuchanwyr yn mhob man. Nid yw eu liawydd am weled y gweinidog yn gymmaint i ymddyddan ag ef am grefydd, a chael ei gynghor a'i gyfar- wydd)'d yn aclios pwysig eu heneidiau, ond er cael awr o ymgomiad ag ef uwch ben cwpanaid o de. a gwmndo arnynt lray yn gosod eu baiii ar bawb a pliobpeth, a dysgwyl ganddo yntan lioll newyddion teuluoedd yr eglwys. Dyma y ty- lwyth sydd yn cwyno ar en gwenidogion nad ydynt yn ymweled a Invy. Nid ydoedd Mr. Mellor yn ddyn i ddisgyn at y fatli betli-yn ei lyfrgell yr oed ei lioftder, a'i iyfr oedd ei gyd- ymaith ac yr oedd gorfod gwrando gwrachiaidd chwedlau' yn boen i'w enaid. Gresyn am Anni- byniaeth Seisnig yn Liverpool. Ni waeth beth a ddywedir, ar ol yn mhell y mae, a bydd ym- adawiad Mr. Mellor yn sicr o gael ei deimlo yn golled drom. Nid rliyw lawer a wnaeth ef gyda'r Cymry, er iddo, yr wyf yn meddwl, fod yn barod i'w gwasanaetliu pa bryd bynag y gofynwyd iddo. t, 0 Z, Jjlwyddiant iddo yn Halifax-ca yno ddynion cydnaws a'i yspiyd. Bu NEWMAN HATX yn traddocli pregeth i ddynion ieuaiac yn y dref lion nos Wener yr 16eg, yn nghapel Great George Street. Yr oedd y capei eanu,' yn orlawn. Dydd Sadwrn, cychwynodd Mr. lull am America ar ymweliad. Mae yno ddyiiuuiiad cryf am ei weled er's blynyddau. Mae ei boblogrwydd fel ysgrif- enydd a phregethwr-ei sel fel dirwestwr—ac yn enwedig y rlian flaenllaw a gymmerodd yn am- ddiffyniad achos y Gogledd yn erbyn y caeth- feistri yn y gwrthryfel diweddaf, wedi gwneud ei enwyn anwyl gan gannoedd o filoedd yn yr America. Mae rliyw sibrwd dystaw fod rhai o bobl New England a chwant ei ddwyn oddiar y wlad lion. Nis gwn a oes dim yn hyny heblaw siarad pobl-nid yn hawdd y gall y wlad hon ei hebgor. Mae yn un o'r dynion mwyaf defnyddiol a gwerthfawr at use gwlad,' chwedl yr hen wr hwnw, a neb a feddwn. Gobeithiwn nad oes dim yn y petli, ac na lygad-dynir ef gan eu caredis- rwydd Iiivy., Mae BEAWDLYS LIVERPOOL. yn awr yn eistedd yn St. George's Hall, o flaen y Prif Arglwydd Farnwr Bovill. Dygir carcharorion ger bron am agos i bob math o dros- eddau, ac y mae y rhestr yn faith iawn ac yn cldu iawn. Mae y ffaith a brofwyd ganwaith o'r blaen wedi ei phrofi yn y brawdlys hwn eto fod y rhan fwyaf o'r troseddau a gyflawnwyd wedi eu cyflwll1 dan ddylanwad diodydd meddwol; a thystiolaeth y barnwr ei hun ydoedd oddi ar ei brofiad personol, fod naw o bob dopr o'r eddau oedd yn dyfod dan ei sylw yn dal cyssyllt rnd uniongyrchol ;i meddwdod. Canmolai yna on Liverpool am y peth oeddynt "wedi ei WD yn nglyn a'r drwg hwn; a chymmeradwv eud fod tafarnau yn cael eu cadw o dan yr a' Al ar »eth lymaf. Barnai ei arglwyddiaeth y ^olyg- >dylaSai y .tafarnwyr euhuI:wll1 dei11lIo fod eu helw hwy yn cael ei beryglu trwy yfed gormodedd, ac mewn cDnlyniady troseddau a'r pcrygl i fywyd. Dymh y llais a a oddi ar feinciau b-ii-n yn gyffred- in ol, ac eto nid oes fawr o deimlad. oblegid y drwg, nac o ymdrech yn ei erbyn. C-wynir yii lied gyflredinol fod JMASXACH Y DIII'.I' yn isel iawn. Gwelir Uawer iawn o weithwyr yn cerdded o gwmpas am orehwyl, ac yn methu ei gael; ac ymae y siopwyr ,yn gyffredin yn cwyno mai ychydig iawn o fusnes sydd yn cael ei wneud. Slac iawn, fel y dywedir, ydyw pob peth. Nidywyramserpreserolinewnunmodd yn amser da i ddyfod i Liverpool. Y mae pawb yn dyweyd y daw yn well. Wel, gan fod pawb yn dyweyd y daw, i haid i mi gredu ei fod yn wir. Teimlir yn Birkenhead yn fwy nag yn Liverpool; dywedai un yno wrthyf ei bod yn y man isaf. Nid wyf yn credu hyny; y mae yma rai o honom yn ei chofio yn llawer is. Mae y Dock wedi ei gwblhau; ond nid oes ystordai eto wedi eu codi, ac fe gymmer amser cyn y daw pethau yn llwyddiannus. Ond y mae amser da yn mlaen i Birkenhead, Mae yn syndod gynnifer sydd yn parhau i YMIUDO I AMERICA. Boreu dydd Mawrth a boreu dydd Mercher, digwyddais fod yn Union Street, yr heol lie y llettya ymfudwyr. Yr oedd yno ugeiniau o Gymry wrthi am eu bywyd yn pacio i groesi y m6r, ac yn edrych i gyd cyn Honed a brithillod; ac wedi myned i lawr i'r landing stage, gwelwn lwyth yn dyfod o Galton Street, o dy Mr. Jones, a manau eraill. Yr oeddynt yn dyfod o holl barthau Oymru, ac yn gwynebu ar holl barthau America, o leiaf i bob cyfeiriad yn y wlad fawr hono. Yn mysg eraill, gwelais Y PAHCH. J. T. LEWIS, HHERYCAE, yn ymadael a'r dref hon am America ddydd Mawrth diweddaf. Mae rhyw amgylchiadau tymmorol wedi ei arwain yno. Nid ydyw, fel y deallwn, wedi tori ei gyssylltiad ag eglwys Rhes- ycae, er y gall gael ei gadw am dro yn America. Mae yno eglwys a'i llygaid arno, os gogwyddir ef i aros. Dymunaf iddo Iwyddiant ar ei daith, a dychweliad diogel, os gogwyddir ei feddwl i ddyfod yn ol. Yr oedd cynnulleidfa y Methodistiaid yn FITZ-CLARENCE STREET yn addoli yn yr ysgoldy eang o dan y capel y Sabbath diweddaf. Y mae muriau y capel yn cael eu paentio gyda rhyw bethau eraill a dybir yn angenrheidiol. Gallwn dybied fod Clarence Street (canys dyna yr enw fydd arno—pwya a i drafferth i scriwio ei dafod i ddyweyd Fitz- Clarence), yn o'r capelau mwyaf cyileus i ddy- weyd a gwrando ynddo ag un yn y dref, ac yn y diwedd defnyddioldeb capel i hyny sydd yn gosod gwerth arno. Yr oedd yma EXCURSION TRAIN J FI T-R.. o Wrexham yn y dref ddydd Llun; a gwelais lawer o Gymry yn mwynhau eu hunain ar hyd yr heolydd. Yr oedd yn dda genyf eu gweled oil mor weddus eu hymddygiadau. Y mae rhyw wib-ymweliadau fel hyn o'r dref i'r wlad, ac o'r wlad i'r dref yn adloniant mawr. Y mae yn agor llygaid pobl i weled rhywbeth y tu allan i'w cylch cyffredin.

Ex HOLT AD STROUD.— Mae "Winterbotliam yr ymgeisydd rhyddfrydig am gynnrychiolaeth Stroud wedi cario yr etholiad ar Dorrington y Tori trwy fwyafrif o 62. DAMWAIN DDYCHRYNLLYD MEWN PAVLL GLO.— Dydd Mawrth diweddaf taflwyd preswylwyr St. Helen's i ddychrym mawr gan ddamwain ofn- adwy yn mliwll glo Garswood, He o fewn tair milltir i St. Helen's. Cymerodd rhan o'r gwaitli tanddaearol dan, lie yr oedd 14 o lowyr yn gweitliio, a drwg genym orfod cofuodi iddynt i gyd golli eu bywydau. Yr oedd swn truenus o amgylch genau y pwll pan ddygwyd cyrph y trueiniaid anffodas i fyny. Cymerodd damwain gyffelyb le yn y gwaith glo hwn yn mis Mai, 180(j, pan gollwyd 13 o fywydau. FFLINT.—Gan fod Mr. II. Parry (RobynDdll Ery.ii), yn feirniad y Bryddest ar destyn y gadtir yn Eisteddfod Fflint, Awst 13 a 14, cafodd cyn- nulleidfaoedd parchus gyfleusderau i'w wrandaw yn areithio nos Lun, y 12fed, ar 'Ddirwest,' yn addoldy y Methodistiaid, a nos Iau 15, yn addol- dy yr Annibinwyr, etr y testyii-, Beirdd a Bardd- oniaeth,' ac ymddangosai fod y bobl yn cael eu mawr foddliau. Hir oes i'r Bardd i wneud daioni, medd—■Llewensha. I BODDIAD.-Tua 3 o'r gloch prydnawn (1(1 .,I(1 LIun, Awst 19, aeth un o'r ymwehvyr, sef Evans, Bala Inn, Llanfyllin, gydag eraill ymweliad a Towyn, i ymdrochi. Yr OP »• yn myned 1 mewn ar y pryd, ac nid r jf wtaifvn gallu nofio. Mentrodd yn rhy bell > « V y fod ei gymdeithion yn bloeddio ar mor bell i'r mor; yn y fan, de'" 1 %m7n^d ac er pob ymdrech, imethw* T Arenoda, yindclyry-, boddi. Gwnaed pob yn)" fd ai gael ir Ian eyn yn ofer. Daeth Mr. F -,tio-ch i adfer bywyd, ond yr oedd wedi marw f Jones, meddyg, yno; ond gryn brudd-der dr s amser" P'J- v .os bawb am y gweddili or dydd. j engholiad ar y corph boreu dydd chleddir ef ^wylir y corph adref nos Fawrth a nghanol ein /n Llanrhaiadr ddyM Marcher. Yn bywyd yr ydym yn angeu.'

MARCHNAD LIVERPOOL. Dydd Mawrth. Mae y tywydd wedi bod yn bur ansefydlog yr hyn sydd wedi peri fod y farchnad yn araf iawn. y Nid oedd awydd neillduol i wneud masnacli ar bryn- wyr na gwerthwyr. Mae tynerweh yr hin wedi peri i'r Melinyddion i fod yn fwy gochelgar ac yr oedd y gwenith geiniog neu ddwy y cant yn rhatach na'r wythnos o'r blaen. Yr oedd y blawd yn is ac heb lawer o alw. Ceirch yn yd a blawd yn araf iawn. Ffa yn disgyn o ûc. 1 9c. y chwarter. Gwenith Lloegr, gwyn 13s. 6ch. i 14s. y 100 pwys. coch 12s. 6ch. i 13s. Blawd mewn sachau 280 pwys. Lloegr 0 4s i 50s. Ffraincj 48s. i 52s. America, Barilau 25s. i 28s.

BANGOK, Awst 10.—Gwenith, o 64s Oc 'i 65s 013 y chwarter; haidd, 37s Oc i 40s 0c ceirch, 29s 0c i 31s Oc; blawd ceirch, 41s i 44c y 240 y pwys; ymenyn ffres, o 12c i 13c y pwys cig eidion, o 7c i 9c y pwys cig daiad, 9c i lOc y pwys hsvyaid, 3s 6c i 4s Oc y cwpl; cywion ieir, o 2s 6c i 3s Oc y cwpl wyau, 7 am 6c. CAERFYRDDlN, Awst 17.-Gwenithf- 7s 8c i i 8s 3c y bwsel; haidd, 4s 8c i 5s 4c y bwsel; ceirch, 3s 3c i 3s 6c y bwsel o 40 pwys blawd, 46s i 56s Oc y sach o 280 pwys. CAERNARFON, Awst 17.-Gwenith 65s Oc i 67s Oc y chwarter; haidd, 38s Oc i 41s Oc y chwarter; ceirch, o 31s 00 i 2s Oc y chwarter; blawd ceirch, o 41s Oc i 44s Oc y 240 pwys; ymenyn fires, 12c i 14c y pwys; wyau, 8 am 6c; pytatws, Ie y pwys; cywion ieir, 2s 4c i 3s 00 y cwplj hwyaid 3s Oa i 4s Oc y cwpl; LLANDEILO, Awst 17fed-Gwenith, o 8s 6c i 9s Oc y bwsel; haidd, 6s Oc i 6s 6c y bwsel; ceirch, 3s Oc i 3s 6c y bwsel; ffa, o Os Oc i Os Oc y bwsel; blawd ceirch, o 21c i 3c y pwys; pytatws, lc y pwys ymenyn tires, o 13c i 14c y pwya; ymenyn llestri, He i 12c y pwys; cig eidion, o 6 i 8c y pwys cig dafad, o 7c i 9c y pwys.

MARCHNAD ANIFEILIAID SMITHFIELD. Dydd Llun diweddaf. Nifer yr holl anifeiliaid tfamor a ddaeth i Lun- dais, yn ystod yr wythnos ddiweddaf oedd 12,940. CXWARTJIEG.-YR oedd yfasnach mewn pob math yn araf am ostyngiad o 2c. yr wyth pwys. DEFAID.—Y Downs goreu yn gwerthu am brisiau yr wythnos, ond y rhai gwaelaf 2c. yr 8 pwys yn is. WXN.—Y fasnach yn farwaidd, a'r prisiau yn tueddu i oatwng. T.T.OT.—Y cyiienwad yn gymedrol, masnach yn araf, a chedwid at brisiau blaenorol. MOCH.-Arai iawn oedd y fasnach, a'r prisiau braidd yn is.

tut4igattbau. Mehefin 27, priod y Parch. R. Gweayn Jones, Utica, ar fab. Gelwir ef Irfon Hefin. griniteau. Awst 13, yn nghapel yr Annibynwyr, Aberaeron, gan y Parch. T. Davics, Llandilo, James Aberdeine Jones, Ysw., ag Amelia, unig ferch y Parch. W. Evans, Neuaddiwyd—y ddau o Aberaeron. Awst 16, yn Capel Isaac, gan y Parch. W. Gibbon, Mr. Benjamin Thomas, a Miss Rachel Jones—y ddau or un ardal. arwoladkau. ,{,¡; Awst 2, yn 39 oed, Mrs. Margaret Davis, priod Mr. David Davis, Heol y cwrt, Merthyr. Cafodd. gystudd caled am ysbaid o chwe mis, eto yr oedd yn I gitbl dawel a dirwgnach, gan gredu mai dyna oedd ¡ ewyllys ei fhad nefol. Yn ystod ei chystudd blill, pan yn dihoeni, yn gwywo, ac yn darfod dan laN; drom y darfodedigaeth, mynych yr adroddai y pen- nill anwyl hwnw- IESUL, lesu yr wyt ti'n ddigon, | Ar y ffordd wrth fyn'd yn mla'n,' &c. j A-wst 14, yn nhy ei mab-yn-nghyfraith, y Parcl'- H. Ellis, Llangwm. mewn oedran mawr, Catherine' gweddw y diweddar Mr. William Jones, Coedbedo. Claddwyd hi yn y fynwent, ger Capel Rhydywernel1, lie yr arferai addoli am nifer fawr o flynyddoedd. Yr oedd yn adnabyddus i lawer iawn o weinidogioll a phregethwyr; a diau y bydd i'r hysbysiad b.Wll gyffroi teimlad galarus o fawn llawer mynwas. Argraffwyd gan John Morris, yn ei awyddfa, gif Chapel Walks, South Castle-street, Liverpool, dr0 "Gwrani y Newyddiadur Cymreig" (Cyfyngedig)'