Y Tyst Cymreig

ARTHUR, Baban y Parch; J.B. Jones, B.A., Penybont-ar-Ogwy Is yr haul, oes siriolach ?—a welwyd Yn rhjwle ei bertach ? Y glanaf o'i deg linach Yn nghol mae'n angel bach. Deled doniau ei deulu—i Arthur Nerthol fyddoln tyfu; L ohaed is rhod, un diwrnod du, Anniddigi ilw atioiiyddit. 0 boed hir oes i Arthur bach—a dysg Ei dad yn helaethach; ■yZ Hyd y gellir, doed gallach .d.ji- Yn nhyb oil, na neb o'i Ach, DEWI MEDI.

RIR A THODDAID I'r diweddar fardd Dewi ab loan, C warelau, Pèny Mnt. AT yma'n huno mae'r mwyn aw&nydd Dewi ab loan, glodforid beunydd Gwr 0 hael anian, cywir olynydd I Gomer hen, diwyrgam arweinydd, Athraw enwo-, atlironydcl,-cyfti'll -wii, Ei fawl ledir 0 ddirif aelwydydd. Brynmenyn. DEWI MEDI.

DAU ENGLYN Er c6f am William Griffith, Argraffydd. Dolgellau, yr hwn oedd yn bregethwr-eynnorthwyol gtda'r Annibynwyr. ISEL yw dysgybl Iesu-athraw mad A thrwm oedd ei gladdu; > y Daliodd wrth Dduw a'i deulu v Hyd ael ei fedd, duwiol fu. Gwir hoffus William Griffudd-a doethaidd Odiaethol dduwinydd Cry! ei afael mewn crefycld Oedd ef, Ow darfu ei ddydd. Dolgellau. BARDD ODYN.

Y BABAN YN GLANIO YN Y NEF. YN llawen y baban bach,—a nofiodd I'r nefoedd wlad burach; 'Fe laniodd mewn gwlad lanach, Mewn lie uwch, mwy Uawn ac iach. 1 oesi gyda'r Iesu,—i gaau j /ai[7 Yn gynes a moli, Byth yn lion, yn mhlith'y llii Uchod sy'n llawenychu. Llangefni. Ji. EYANS, (Ienan Mori).

LIVERPOOL NI HAMGYLCHOEDD, MR. MURPHY YX BIRIVENHI^VD.—Bu y darlitli- iwr gWrth-babyddol lnvn yn darlithio bob nos yr wythnos ddiweddaf yma, ac yn pregethu ddwy- waitli y Sabbath. Dydd Gwener y parodd y cyft'ro' mwyaf, pan y dynoethai y Gyffesgell i gyn- nulleidfa o ferched yn unig yn y prydnawn, ac i ddynion yn unig y nos. Dyn 0 faintioli cyifredin yelyw, golwg lewaidd, a barfog iawn, llais eras, heb ddim yn hynod yn ei ddawn, ond ei fod yn medru rhoi cic bnwch' yn awr ac yn y man i'w wrthwynebwr. Darllenai runan o'r llyfrau oedd- ynt yn cael eu harfer yn y gyffesgell, ac yn ben- Z, difaddeu ni chlywsom ddim erioed ynfwy gwrtli- un. Nis gall dim fod yn fwy ofnadwy 0 ffiaidd na holiadau yr offeiriaid pabyddol i ddynion a merched. Goiynir pethau digon iwrido ygwyneb mwyaf caled. Amgylcliiadau neillduol pi unig a gyfiawnhant wneud pethau anfad fel hyn yn wybyddus. Bydded y Cymry 0 bob rliyw yn fwy eiddgar eu liymroad yn erbyn Mam Ffieidd- dra y Ddaear.' YSGOL SABBATHOL CAPEL OLIVER STREET, BIR- KENHEAD.—Bu aelodau yr Ysgol Sabbatliol hon allan yn yr Upper Park ddydd Mercher, a chaw- sant y tywydd niAvyaf dymunol. Cerid y plant lleiaf mewn wageni, a chanent yn hyfryd ar hyd y daith, yn gystal ac wedi cyrliaedd y lie., Go- falodd Mr. M. Jones am ddigonedd 0 deisenau a llaeth i'r plant, a the da i rai mewn oed. Yr oedd yn out perffaith foddhaol yn ngolwg, pawb. YSGOLION SABBATHOL CLARENCE STREET, (T.C.), A GREAT MERSEY STREET, (A.)—Yr un diwrnod bu y ddwy ysgol hyn allan yn New Ferry. Tyn- wyd darlun o'r ddwy ar wahan gan Mr. John Thomas, yr arlunydd Cymreig enwog.. z;1 Y PARCH. S. ROBERTS.—Bu Mr. ERoberts yn pregethu ;Yf,1a dair givaith y Sabbath diweddaf yn hynod felus—y boreu yn Grove Street, am ddau yn Bethel, ac yn y Tabernacl y nos. Caf- odd gynnulleidfaoedd astud a siriol. Traddodwyd darlith ganddo yn Hope Hall, nos Fawrth, i gyn- nulleidfa luosog, ar ei Adgofion am Gymru.

mtanint\. Bwriada Meistri Virtue & Co., gylioeddi mis- z,Y olyn o'r enw New Metropolitan Magazine, yn Hydref, 0 dan olygiaeth Anthony Trollope. Mae William Cullen Bryant, y bardd Americ- anaidd, a'i ferch, yn awr yn Perthshire, Scotland, yn treulio ychydig ddyddiau gyda'i gyfeillion. Dywedai Esgob Ffrengig mai paradwys awdwr C, 9 yw ei gi/famoddiad, diwygiad ei waith ei burdan- iaeth, a cliy wiriad ei brawfleni ei u, yeriz. Mae y Fortnightly Review wedi ei wertliu- am £ 550 i Meistri Chapman a Hall, Cyhoeddwyr Piccadilly. Cylioeddir ef mewn ffurf wahanol, a dygir ef allan yn fisol. Llabyddiwyd y Parch. W. G. Campbell, Cen- hadwr Wesleyaidd, yn mhentref Granard. Glo yn yr Amcrica.-Y mae y maesydd alo yi, yr America yn gorchuddio 225,000 o hlldiroedd .1 t, petryal. Cyfrifir y b3rdJ iddynt barliau am()0,000 o flynyddoedd.

rth.nutnta(t yr WythttO. '¡' ============ • Dywed y Mark Lane Express nag gellir dysgwyI, er i'r hin fod y mwyaf ff afriol, y bydd yn ganol prys- urdeb y cynhauaf, eto am wythnos neu naw diwrnod. Ni ddysgwylir y bydd y golled ,? n fawr yn swm y grawn oddieithr i'r gwlawogydd eto effeithio ar hyny. Y mae y prisiau wedi eocliyn Ngogledd Ewrop, Rwssla, Ffrainc,, a Belgium, ac y mae rhag- olygon o godiad neu o ostyngiad yn dibynu yn hQlTol ar y tywydd drwy ystod y cynhauaf. '7

MAECHNAD LLUNDAIN. • Ddydd Llun diweddaf. Y mae y farchnad heddyw yn dra sefydlog. Nid Oedd y cyflenwad o wenith Lloegr yn ogymmaint, a'r prisiau yn dal i fyny fel o'r. blaen. Gwenith tramor yn is o Is. i 2s. y cliwarter peilliaid, ceirch, a blawd ceirch yri sefydlog; ffa a pys ychydig yn is

MARCHiiAD LIVERPOÓr:ri' J.i:" r U"J Dydd Mdwrth. Y mae y prynwyr heddyw yn lluosog. Gwenith- yn gwerthu am ychydig yn uwch na plirigiau yr wythnos o'r blaen. Yr oecldpeilliaid hefyd ychydig yn uwch ceireh, a blawd ceirch yri dal eu prisiau. Yr oedd pys yd brin, a'r prisiau yn uwch o 6c. y chwarcer ond nid oes un cyfnewidiad o bwys.

BANG-OK, Awst 2 -G-wenith, 0 63s Oc i 65s Cc y chwarter haidd, 37s 0c i 40s Oc ceirch, 29s Oc- i 31s Oc; blawd ceirch, 41s i 44c y 240 y pwys ymenyn fEres, o 12c i 13c y pwys cig eidion, o 7c i 9c y pwys cig dafad, 9c i 10c y pwys hwyaidr 3s 6c i 4s Oc y cwpl; cywion ieir, o 2s 6c i 3s Oc y cwpl; wyau, 7 am 6c. CAERFYRDDIN, Awst 4.—Gwenith, 7s 8c i i 8s 3c y bwsel; haidd, 4s 8c i 5s 4c y bwsel; ceirch, 3 s 3c i 3s 6c y bwsel o 40 pwys; blawd, 463 i 50s 0c y sach o 280 pwys. CAERNARFON, Awsti 3ydd.—Gwenith 64s Oc i 66s Oc y chwarter; haidd, 38s Oc i 41s Oc y chwarter; ceirch, o 3ls Oc i 32s Oc y chwarter; blawd ceirch, o- 41s Oc i 44s Oc y 2JO pwys ymenyn ffres, 12c i 14c- y pwys; wyau, 8 am 6c; pytatws, Ie y pwys; cywion ieir, 2s 4c i 3s Oc y cwpl; hwyaid 3s Oc i 4s 0,: y cwpl; pytatws newydd, lie y pwys. LLANDEILO, Awst 3ydd-Gwenith, o 8s 6c i 9s Ocy bwsel; haidd, 6s 0c i 6s 0c y bwsel; ceirch, 3s Oc i 3s 6c y bwsel ffa, o Os Oc i Os Oc y bwsel; Tjilawd ceirch, o 2Jc i 3c y pwys; pytatws, lc y pwys ymenyn fires, o 13c i 14cy pwya; ymenyn llestri, 11e i 12c y pwys; cig eidion, o 6 i 8c y pwys cig dafad, o 7c i 9c y pwys. O .V,

YR EISTEDDFOD GENHEDLAETHOL. YMDJJI DD.VX P.HWKG Wll, LANGWX^K, A SHON v "• fJ,;> '¡, -Jlbonild t .f '■ ■ ••39ldTO- ( I.ul- -1 iVil.—-Oe^ais fawejaydd mawr jr ^Ihnos ddi- weddaf wrth ddarlleTi y meddwl ttchel a fabwys- iedi am danat dy hup cyfansoddaist gan ryf- eddolo hunan-ganmoliaeth; ac os cei ddywedyd y cwbl dy hun, nid oes un 0 Lan Tywi i Lan Gwendraeth, na neb o bentref Llanddarog i ben uchaf plwyf Llanarthney i'w gyffelybu a thi. Yr wyf yn ofni dy fod wedi dy orlenwi a hunan- oldeb, a'th fod mor llawn o wynt nas gelli ddal wrth y gilydd yn hir. Shon.-Dichon dy fod di, Wil, wedi cael gwybodaeth tu hwnt i'th gyrhaeddiadau ond gwybydd di ein bod ni, y beirdd, yn ddynion galluog iawn, ac yr wyf finnau yn gwybod y ffordd i gyfansoddi Triban Morganwg er pan yn ddeunaw oed; a phwy yn ardal Pontantwn a gyfansoddodd gan 0 glod i gwn hela yii gyffelyb i'r hon a ddanfonais i Eisteddfod Maenclochog yr haf diweddaf. Dywedai y beirniad pad oedd dim yn ei rhwystro i fod yn fuddugol ond cam- sillebiaeth, tor mesur, diffyg aceniaeth, ac an- eglurdeb yn y brawddegau. Wil.—Os cei di fyned yn y blaen yn dy gyfer i ganmol dy hun, a chrybwyll dy ragoriaethau fel hyn, lied debyg na chaf fi gyfleusdra, i adrodd yr hyn sydd ar fy meddwl mewn pertbynas i'r Eisteddfod Genhedlaethol. Shon.—Wil bach, os oes genyt rywbeth 0 bwys ar dy feddwl, gwrandawaf yn astud. Wil.—Oes, Shon, a'th ddarluniad di o babell yr Eisteddfod a gynhyrfodd fy meddwl; ar dy gymmeradwyaeth di aethym i weled yr adeilad ac yn lie canfod rhyw fwthyn bychan diaddurn, tybiwn ei fod yn ateb i'r dim i'r palas arian a ddarlunir yn yr Ysgrythyr; bum bron a syrthio i lewyg pan yn syllu arno; ond pan ddaethym ataf fy hun, nis gallwn lai na dywedyd, 'O! ddyfnder doethineb; mae hon yn wybodaeth ry rytedd i mi.' Yr unig beth sydd yn fy ngofidio na buaswn wedi ysgrifenu ar rai o'r testynau; ni welais well cyfleusdra i ennill erioed. Shon.—Dagenyfi ti gael fy narluniad i o'r babell yn gywir; ond gad glywed, Wil. pa rai o'r testynau y tybiet dy hun yn alluog i ymaflyd ynddynt. Wil.—Mae un o'r testynau y beiddiaf ddywed- yd nad oes neb yn ardal Llangyndeyrn a allai fy nghuro, sef y Traethawd ar Achyddiaeth Gymreig. Nid oes ond un wedi ysgrifenu arno, ac ni fyddai arnaf ofn myned i'r frwydr yn. erbyn ugain o oreuon bechgyn Mynyddcyfor ar y testyn hwn. Gwn hanes teulu Gochelfoddi o dad i fab, ac o fab i ^vyr; yr oedd yr hen wr yn fardd yn ol braint a defod beirdd Alltycnap, y mab yn enwog ain ddarllen tesni, a'r wyr heb ei debyg am gyfansoddi dychymmygion i Almanac Aber- teifi. Beth andras a ddaeth arnaf na buaswn yn ymaflyd yn y gorchwyl. Hawdd yw canfod fy mod wedi colli arian drwy fy esgeulusdod. Shon.—Drwg genyf na buasit yn agor dy lygaid yn gynt; ond gwyddost fy mod i wedi ysgrifenu ar Gàn y Corwg ac Englyn y Ceiliog Gwynt; nid oes fawr o amser cyn y byddaf fi yn derbyn y gwobrwyon am y cyfansoddiadau hyn; ac os cyfarfyddaf di yn y BI- L wrth fyned adref o'r Eisteddfod, ni chaiff dy gwpan di fod yn wag ar y bwrdd y noson hono. NVil.-Diolch yn fawr i ti, Shon, am dy gyd- ymdeimlad gwresog; mae addewid o'r fath hyn yn lloni ychydig ar fy yspryd. Shon.—Dichon y bydd y ddaubennill canlynol yn fwy o adferiad iechyd i ti byth; cyfansoddais hwynt heb ofni na fyddaf yn fuddugol Os deui i Gaerfyrddin Ar ddydd yr uchel wyl, Cei glywed y telynau A'r tannau yn eu hwyl; A chei fy ngweled innau Yn hwylus iawn fy hynt, Yn ennill Can y Corwg, A chipio 'r Ceiliog Gwynt. Bydd rhai o feirdd y Gogledd, A'u golwg yn Ued flin, Wrth weled Llandefeilog Yn maeddu pob yr un; Myfi, a'r pwrs, a'r arian — Fydd on-wog yn y plwyf,, A beirdd y Dywysogaeth Yn ochain. dan eu clwyf.

@)t\xtdigndbau. Gor. 29, priod Mr. Robert Thomas, Draper, Lon- don House, Pont Menai, ar ferch. :l Ti,vl',),. :.T. dø4atiau. Gorph. 28, yn addoldy Annibynwyr Llanidloes, gan y Parch. J. Edwards, gweinidog Bedyddwyr y dref, Mr. E. R. Hughes, a Miss Elizabeth Owen-y ddau o'r dref uchod. Awst 3, yn Siloh, Porth Dinorwig, gan y Parch. D. Griffith, Cadben Richard NVilliaius, o'r sowner Eliza,' Bangor, a Miss Mary Williams, Moelfro, Mon. Awst 5, yn Moriah, Porth Dinorwig, gan y Parch. D. Griffith, Mr. John Williams, Telegraph clerk, Wolverhampton, a Miss Phebe Huxley, Llandinor- wig. atoumtsKtlau. Gorph. 31, yn ddisymmwth iawn yn Mountain Ash, Mr. W. Jones, grocer, yn 23 mlwydd oed. Yr oedd Mr. Jones yn ddyn ieuanc gwir grefyddol, ac yn aelod gyda'r Annibynwyr. Gadawodd weddw ieuane i alaru, ar ei ol. Claddwyd ef yn cemetery Aberdar, dydd Gwener, Awst 2. Gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parch. W. Edwards. Awst 4, Wm. Crawshay, Ysw., yn ei 80 mlwydd oed. Y mae enw Mr. Crawshay yn adnabyddus iawn yn Merthyr a'r cylchoeddfel un o brif berchen- ogion gwaith haiarn Cyfarthfa.' Yr oedd ei enw yn sefyll yn uchel fel boneddwr haelionus a meistr gofalus a charedig. Gorph. 28, Samuel Prytherch, Bodelis, Cerigcein- wen, yn 49 mlwydd oed. Bu yn proffesu crefydd yr Arglwydd Iesu Grist am yr ysbaid o 31 o flynydd- oedd. Gwasanaethodd swydd diacon yn Smyrna, Llangefni, am oddeutu 9 mlynedd. Ei afiechyd ydoedd y liver complaint. Er iddo gael y meddyg goreu yn y gymmydogaeth, methodd a gwrthweithio ei afiechyd ond yn hytrach bob meddyginiaeth yn prysuro ei angau. Nos Sabbath diweddaf, cymmer- wyd ei ran anfarwol i'r nef, ond nid cyn iddo roddi y dystiolaeth fwyaf boddhaol fod Marw yn elw iddo.' A dydd Gwener, Awst 2il, claddwyd ef yn mynwent capel mawr Llangristiolus. Yn y capel, dechreuwyd trwy ddarllen agweddio gan Mr. H. W. Thomas, 'Llangefni. Wedi'hyn, pregethwyd yn bwrpasol iawn i'r amgylchiad gan Mr. Owen, Llan- gefni, oddi ar y geiriau, Mi a ymdrechais ymdrech deg,' itc. Wrth y bedd, gwnaed ychydig nodiadau gan Mr. Thomas, a Mr. Roberts, Groes Ion, a ther- fynwyd trwy ganu pennill. Gorph. 23, yn 79 mlwydd oed, Mr. Evan Griffiths, Plas newydd, Carno (gynt, Llundain, a Llanidloes). Bu am lawer blwyddyn pan yn y brif ddinas yn aelod gwasanaethgar yn Nghymdeithas Cymreig- yddion Caerludd. 0 Awst 1, yn 67 mlwydd oed, Mr. Hugh Owens, Dolgellau. Bu yn ddiacon ffyddlon gyda'r Anni- bynwyr am lawer o flynyddoedd, er ei fod wedi ei oddiweddyd gan gystudd a nychdod er's blynydd- oedd lawer beilach. Dioddefodd y cwbl yn dawel, a'i bwys ar ei Anwylyd. Yr oedd yn frawd i'r diw- eddar Barch. O. Owens, Ehesycae, sir Fflint. Yr oedd yn ddyn cadarn yn yr Ysgrythyrau, ac o synwyr l,ry cyffredin cryf. Y dydd Llun canlynol, claddwyd ei weddillion marwol yn mynwent y plwyf, lie y gorpwys yn dawel hyd y dydd y— Cwyd Duw 'r nef a lief o'r llaid Eto hwn at ei enaid.-D. P. Lewis. Argraffwyd gan John Morris, yn ei swyddfa, 21, Chapel Walks, South Castle-street, Liverpool, dros Gwmni y Newyddiadur Cymreig (Cyfyngedig).

hyd" AT oedd yn argyhoeddedig fod y cwbl yn ofer. Wedi i angau unwaith osod ei saeth ar linyn ei fwa ni phaid a'i ollwng at brif eis- teddie bywyd. Er ocheneidiau torcalonus gwraig, clagrau twymgalon plant, ac wylofain chwerw perthynasai a chyfeillion, ni phaid nes bo ei wvthrych wedi ei lorio a'r rhan anfarwol wedi ehedeg i fyd yr ysprydoedd. pr3 Mae yn ddigon i. peri i gnaiyv-d a chalon grjnu wrcfii weled pabell gref o'J; fath. ag oedd eiddo Mr. GjiBItiis' yn êf i Uw*, àéå)1a hawcld iawn yw dal yr ofwg ar ran farwol cyfaill yn cael 6i gosod yii y llwch. Ond y mae cysiir yn ngoleuni mftrwolacth, oladdedig- aeth, ac adgvfodiad_ yr Arglwydd -Iesu Grist, gellir edrych ar diriogaeth y bedd nid yn unig fel y gorweddodd yr Arglwydd, ond hefyd fel y lle y gorehfygwyd angau! yn ei gastell ei hun. y datodwyd cadwyni y bedd ac yr adgyf. ododd y buddugwr fel blaenffrwyth y rhai a hunasant. Yn wynob hyn priodol y gellir dweyd Chwerwder marwola.eth yn ddiau a aeth ymaith.' Ei oed oedd 61 a bu yn weinidog yn Bethlehem, Llanharan, am 37ain 0 flynyddoedd; efe a ddechreuodd yr achos yn Saron" Treoes, ac a fu yn gofalu am danynt hyd ei fedd. Gellir dweyd am dano ei fod fel priod yn ofalus, fel tad yn dyner, fel cyfaill yn ifyddlon, fel cymydog yn gymwynasgar, fel dyn yn dyner ei deimladau, fel Cristion yn bur a diargyhoedd, fel pregethwr yn vsgrythyrol, profiadol, a thodd- edig. Yr oedd ei olwg yn yr areithfa yn ffafriol iddo gael sylw. Fel gweinidog yroedd yn ofalus am ei eglwysi; ac fel aelod 0 gyfun- debyn ymdrechgar, diwyd, a, pharod i wneud ei ran gyda phob mudiad daionus. Pregethwyd pregeth angladdoi yn ol ei ddymuniad gan y Parch. J. Davics, C'aerdydd, oddiwrth Dat. xiy, 13, y Sabbath canlynol,, y bore yn Llanharan, a'r hwyr yn Treoeg, 7 JBydded i Farnwr y gweddwon, Tad yr amddifaid, a Bugail mawr y (lefaid, fod iynidyner o'i weddw, ei blant, a'i eglwysi. Taihirion* J olIN DAYIES.