Gwalia

I Undebwyr Deheudir Arfon. CYFA'RFOD YM MHORTETMADOG. ANERCSHIAD afR ORMSBY-GORE, A.S. Cafwyd cy far fod brwdfrydig yng NghlWb Undebwyr Portlimiadog, nos Fawrth, Tac ar walioddiad yr aelodau rhoddodd yr Anrhyd- eddus W. Ormsby-Gore, A.S., aaaiexcliiad bywiog ar aetyHfa. wleidyddol y -wlad. Yr oedd yn Tbreseniiol: Y Mrd R. J. Piiracjl, cadeirydd y CIAVTD (llywydd); ,E. Andre we s,.|J. J. Riley, G. Priohard (ysg-riftennydd y clwb), y7y W. H. Evans, Riohard Parry, W. O. Jones, H. Wabefield, D. B. Williams, J. Hainge, W. Willia-ms (Gwilym. Medrion), Mrs Oasscoi, Mi-s,Greaves, Paicthn. J. E. Williams a J. James, ac ereill. Wrt'h gyflnvyuo Mr Ormsby-Grore, dywedodd y Cadieirydd fod ganddo fwynhad ma-wryn yr amrhydedd o gyflwyno i sylw y cyfarfod Aelod SøneddoJ. iC^mreig oedd yn Geidwadwr gwirioueddol a byw. Yr oedd gw-eled aelod Seneddol Cyimrciig yn beth angJiyffredin 711 awr yng Nighymni. Mr Ormsby-Gore oedd yr unig Geadwad'wr dros Ogledd iQymTU; ac ex fod dros 90,000 o blcddleisian Ceidwadoil yng Nghymru eto i Igyd da-u aedod Senieddoi yn unig oedd ganddyut. Yx oedd flelly waith xnarwo* ganddymt o'u blacjn. Bu adeq Dan oedd tua ph-edwar ar bymtheg o Geodwajdwyr yn cynrychioli Cymrxi yn y Sensedd. Yr oedd Mr Lloyd George wedi bod yn ymosod ar y dosbarth y perthynai Mr Ormsby-Gore liddo. Ond yr oedd teulu yr .a.elod an^deddus wedi bod yn ymladd dros eu gwlad cy n i neb Qrioedglywed son am Mir Lloyd George. Dds- gynnai Mr Ormsby-Gore o linach Owen Givyn- edd, Tywysog Cymru, ac yr oedd befyd yn disgyn oddiwrth Syr Joiin Owen, CLe.n.&n.njey, yr ihwn ymladdodd dtos y Bren-in Si aril; a. oliyn sicped a. bod Syr John Owen wedi gyrru'r gelynion aillaii o Gaetcti C<)nlwy, y.r oedd Mr Ormsfby-Gore yntau wedi ei anfcm i'.r Sencdd .i yrru Mr Lloyd George a'.i griw o avdurdod (cymeradwyiaeth). Os na wiifccd bynny byddai ba-mer yr Almaien yn y .man yn cbwifio dros Loegr. ARAITH 'MR ORMSBY-GORE. pa,n,T,od,odd Mr Ormisiby-Gore i saarad caf- odd ddlelrbyniad,rha.ao-rol. W-edi diolch oliono i'r Cadeirydd am y cyfciiriadau cared-ig at ei deulu. dywedodd fod y cleddyf a roddwyd i Syr John Owen gwedi ci cryddSiau o garchar yn Llnndam, ym meddiant y teulu eto, ae 00 -byth y gelwia arno ef i ymladd droa ei egwyddorion, p,a.rod oedid i dd-rfnyddiio y cleddyf h'wnnw draehefn (ucfrel gymeradwy- aath). Galwodd Mr Ll-oyd George y dosbarth y pertliynai (Mx Gore) iddo MY CVfoBtii'Og Dwg." Orud gallai efc ddweyd fod. «ii daid ef, Ceidwfadwr yn Sir Am'wythig, ymMith yr,a,eodau liynny a lwyddee-ant i basio drwy y Senedd Fesur y Deng Awr. Soaixd y dydd- dau hyn am gael yrrureoiaetli i bob adran o'r Ideyoraas. Ond gwrtliwynebai efe Ymreol- } wth ymhob ffurf. Oredai (maa drwg a. fuasaa'r t canlTniadau. Poe ceid Ymmolaetih i Gymru buan y ceid giweled y Radicahaad ben-ben yn ymladd am y tortJLau a'r pyggod (chwerthdn). Tueddai Y mreolaetli at gyfyngu y meddwl i faterion Ileal, plwyfol. Ei gyngor ef oedd-byddol idldynifc fcddwl yn ymerodirol—cymeryd golwg eang ar fywyd. EFF Arm MASNACH RYDD AR GANADA. Bu efe yn ddiweddar yng N^liameda., a gwnaeth. ymiholiad ynghylcli Masnacih Rydd yno. Dywedwyd wrtho nad oedd son am Fasnaeh Rydd yn y wlad, ond ymysg rhyw ychydig o beaiboethiaid RadioaJaidd oeddynt wedi ymfndo o Losgr yno. Aothai rliyw 76 o honynlt at Syr Wilfrid Laurieir, y Pnf Weinddog, i geisio pTryso o-ino i scfydlu M-as- nach Rydid yn y wlad. Ond, er fod Syr Wilfrid yn bleidiol ti Fasnachwyr Rhydd eto ni ehredai efe y buasaii diddymu Diffyn-DoU- aieth yn gwneud lies i Canada. Pan oedd Musnaoh Rydd yno, gwywodd maenach, ac aetli y ifcrigolion yn lluoedd i'r America.. Eithr pan sefydlwyd Diffyn-Dollaetih daeth y bob! yn ol drachefn, a dechreuwyd adtdladu gw.°it.lifeydd led-kd y wlad, ac er'byn hyn yr oedd i>obl o bob gwlad yn dylifo i Canada, a g-veahoddid mwy d Ididyfod yno (cymeradwy- aet.h). Ynglyn a m^snaeh v deyrnas fc ddylsd cofio c.in bed ni yn y wlad hon yn card >9in vfr i I llywodra'C'tliu g-i-i gyfrodtliiau, a rheolid c-,vii.- nvrch y gvreilliiieydd a'r cyflogau. Ond godd; £ d i'r tramorwyr an'fon nwydd-au i'r wlad ih.on iheb gae'l en llyvvcdra-c'thu gan y cyfreithi.au hyn. Trt y .tclid—idywcdcr 9c yr awr i weithiwr yma, ni thclid .i dra,inc, wr yn ei wlad cf ond 5c yr awr, ac anfonid nwyddau tramor i'n gwlad ni heb eu tolli o gwbl, gan ddirygu ein maenadi ni a'n gweith wyr. Dylai fod gennym awdurdod i lywodraethu masnach dra.mo.r; fe ddylid fod giemnym li-ef-yd hlaVïJ i w-ali aniactliu xliwng nwydtdau a nwyddau, a. gwlad a, gwlad. Dyl.em wahaniaethu rhwng y nwyddau gyn- hynohid yma a'r trihed s, wneid mewn gwkd- ydd Ifcramor; a dylm ymddwyn at wlad dra- mor yn ol fel yr ymddygai hi atom ni. Ymhellach, ein dyledswydd ni oedd ymddwyn at ein pdbl ein hunain yn y Trefedigae.'bhau Prydeinig yn wahaaiol d'r hyn a wnaem tua-g at bobl tgw-ledydd eraill. Yna; cyfeiriodd y sdaradwr at faterion car- trcfol, a dywedodd fod plaid Mr Lloyd George yn ymosod yn barliaus ar y Ceidwadwyr a'r tirfeddiannwyr oherwydd fûdYT olaf yn y lleiafrif. Gosodid tollau trymion a.r y tir- feddiannwyr, gan eu gwasgu i lawr yn bar- htaus. Yn lie cyfarfod a'r dadieuon o du Diffyn-Dollaeth, cedsiai dynion fel Mr Ure osgoi y dadleuon trwy ddweyd mad Tlhyw g-lotfb y dwfr oedd Diffyn-Dollaeth, a»c mai'r feddyginiaetb oedd—fcrethu y tirrfeddiannwyT. Yr oedd y Radioaliaid a'n holl egind yn ynv osod ar ysgolion yr Eglwys, ac eto, pan gyn- hygiwyd yn y Senedd gynnwys yn y gyfrifeib y flwyddyn inesaf, fanylioai ynghylich barn erefyddol y bobl, cododd y R-adicalia-id wrth- wyTiebiad. cryf. Ofni'r ca-nlyndad oeddynt hwy. Erfyndad efe ar i bawTb wneud eu gorou dros UndebateitJi.- Yr otedd syniad Cc,.idvadol cryf yn y wlad, ac os y defnyddid ef yn briodol bu.an y dymchwelid y Blaid R-adicalaidd o awdnrdod (ucliel gymeradwy- aeth). Gwedi eistedd o Mr Ormsby-Gore, dy- wedodd Mr Andrewes mai y rbeswm dros beidio gwahodd y boneddigesau i'r cyfarfod oedd fod y cyfarfod wedi ei drefnu ar fyr- der, ac yr ofnid na fyddai lie yn y dwb d gynhull'iad mawr. Cynhygiodd y Cadeirydd bleidlais o ddioloch- garwcli i Mr Ormsby-Gore -a-m ei aonaith fyw, a dywedodd fod yng ngwyfchienau yr aelod anxhydeddus waed gwir Cymreig. Protestiai ef (y cadeirydd) yn erbyn y Radicaliaad yn galw eu diunain yr enw o Gen-edle.,e;tholiwyr ^SfnSodd Mr J. J. Riley, yr "hwn a, ddat- ganodd ei ddiololigaxwcli fod ganddynt fon- eddwr aeuane, a hwnnw yn un wir alluog 1 w liar wain hwy. Pasiwyd y cynliygiad yn unfrydol. Ddolchodd Mr Orrmsby-Gor-e am y bleidlaas. Dywedwyd ei fod ef yn xhy ieuanc d fyned i'r Sen<edd. Ond pan aeth yno gwelodd rai ieuengach nag ef, rliai o'r un osd, a rhai yn hyn (fchwerithan). Credoi fod yr ieuadnc a'r hen o rhyw ddefnydd (oh werth in adnewydd- ol). Gwnaetli Mr Lloyd George ymoscdiad g-warthuis ar y tirfedddannwyr yn ei anercli- iad yn y City Temple; ond arfcri-il clywed ymosodiadau o i' fath ganddo ef. "YmoGod-id arnynt yn bersonol gan y Radicaliaid odddar. Iwyfannau'r wlad, a gwnedd ymoscdiadau cyffredinol arnymt o'r pwlpudau. Yr oedd yr anercihdad a draddodwyd yn Ldmelhouse gan y OanglieU^r yn anhealwng o'r unrhyw Wladweinydd, a goreu po gyntaf y taoid djTidon o'r fa-th o avvdiuxktd (uohel gymerad- wj'aeith). Ar gy.nhyg.iad Mr Thomas I.Wocrts, a, chefnogiad Mr W. H. Evans, pasiwyd pkid- laas o ddiolcbgarwclh i'r Cad'eaiydd.

Mynega'r Bobl. Mrs A. Wilkinson, Nelson, ddywed:— "Cymerodd fy chwaer, a ddioddefai oddi- wrth elwlod gweinLaid, un blychaid, a gwnaoth fwy o ddaioni iddi na phunnoedd a wariwyd ar feddygon." Mr W. F. Warren 38, Melbourne-road, Tilbury Docks. I&eex, a. ysgrifenna"Gailaf eich eicrhau i'r blychaid cyntaf wneud mwy o ddaiori na'r holl gyf £ >uri>a.u gefais gan unrhyw feddvg clwb am chwech wythnos." Mae Peleni Holdroyd's yn wellhad perffaith at Boen Cefn, Lumbago, Crydoymalau, Dyfir- glwyf, Gwynt, Afiechyd Brighta ar yr Elw- 100, Gout, eto.; Is lie gan bob fferyllydd; vn rhad drwy'r post 12 stamp,HOLD. ROYD'S MEDICAL HALL. Cteckheaton. L1

t. RHAGOLWG TYWYLL. Mae sefyllfa'r gweithfeydd glo yn Ne- iheudir Cymru yn. mynd yn fwy-fwy pryderus, a dywedir fod pob arwyddion v by-did tua 30,000 o lowyr y "Cambrian 'Combine" a Chwmni Powell DufTryn yn dod allan ar streio ymhcn yohydig ddydd iau.

YMGEISYDD CEIDWADOIi FFLINT. Mao Mr Austin Ll. Jones, bargyf. rcithiwr, wedi ei ddewis yn ymgeisydd! Ceidwadol dros Fwrdedsdrefi Fflint yn yr etiholiad oyffredinol nesaf. Y Milwriadl I Howard yw'r ymgeisydd dros y eir.

# I I i

Gwrthryfel Tremadoc. CYFARFOD CYHOEDDUS BRWDFRYDIG. YMOSODIAD CHWERW AR Y PWYLLGOR ADDYSG. Cynhaliwyd un o'r cyfarfodydd rhyfeddaf a welwyd erioed yn Eifionydd, yn Neaadd Drefol, Tremadog, noe Sadrwm, Mr E. H. Roberts yn y gadair. Ymgynhullwyd mewn cyssylltiad a gwrthryfel rhieni plant y dref yn erbyn awdur- diod y Cyngor AddyBg. Oanwyd clocih y Neu- add Drefol i alw y gwrtbryfelwyr ynghyd ac i gyfarfod a Mri Ridiard Daviea a W Im. Georgo, cynrychiolwyr y pwyllgor addyag; a daeth nif-er fawr ynghyd. Mysegodd y Cadeirydd y rhoddid yn y Qto- fed gyfieiusdra i'r ddwy ooiir ddyfod 1 gyckwelea a.'u gilydd. Gofymnai yPwyllgor Addysg ar tod i blant y Safonnau V., VI., a VII. fyned 1 Ysgoi Uwohraddol Porthmadog. (Jtwrthwynebodd y rhieni anion eu plant yno am fod ysgol mteith- iol yn y dref. Hyderid y gteliid gwneud rhyw- beth lei ag i rwystro y plant i gael cam trwy beidio myned i'r ysgol. Os oedd; y pwyllgor wedi gwneud cam-gymeriad, leallai y gellid dwyn oddiamgylon gyd-ddealltwr.aetli yn. y c>x- arfod hwnnw. Gofidid na f uasai cyiariod o r fath wedi cael ei alw o'r blaen. Gallee.d o bosibJ, fod wedi d'yfcd i ddeall eu gdydd yn NN t-11. Diau fo-d y pwyllgor wedi gwneud eu gorou, yn 01 eu barn hwy, er lies y piant; ond yr oeda pobl eradl yn credu'n wahanol. Mr Richard Davies a ddywedodd eu bod yn edrych ar y mater o waiiaiiol safbwyntiau. I* o ddyIai y plant gael yr un mantaision a'u gilydd. Yr oedd anhawsderau ariannol ar liordd y pwyllgor i wneud popeth a ddymunent, ao yr oedd y treuliau eisoes yn aruthrol o iawr. Credai y pwyllgor mai y ftordd oreu 1 weitihredai oedd cael plant y Safonnau V., VI., a VII. i un ysgol, a gosod atbraw t-rwyddedig a ofalu am bob safon. Os y ceid llawer o blant mewn un safon, yna gellid rhan-nu y dosbartli i ddwy radd a chaei atiiraw trwycbdedig ar bob gradd. Bydd- ai'r oynllun hwn yn well na'r hen gynlluun athra*- i ofalu am ddau neu dri o safonau. Vmihelajethodd! Mr Dav.oA ar y mater gan ddat- I- 1. gan ei farn fod rhieni'r plant yn y dref weill cymeryd cwrs ag oedd yn niwe-idiol i'r plant. Credai ef yn y gyiundrefn newyucr. Yn nesaf, aLaradodd Mr Wm. George ar ann gwell addysg elfennol i'r plant er mwyn e>u eyfaddasu i fymod rhagddynt 1 r Ysgol Ganol- raddol. Apeliodki at y rhicm i syrthio i mewn i'r cynllun presennol. Llajs: Tynnwch ymait'h y gorthrwm yn gyn- taf (uohel gy-meradwvaetih). Mr George a ddywededd fed y yn cefnosri y E'yfundrefn newydd. Se adiylid cofio y cam Avneid a'r plant trwy eu cad wo r ysgol. Mr Davies a eglurodd gan ddywedyd y dysgid yn yr vsgol newydd gogimo, ^undry work, etej ac yn y man dysgid celfyddydwaith 1 r bedhgyY PWYLLGOR YN GYFRIFOL. Yna gofynnodd y Cadeirydd am sylwadau gan er>Mr F Buckingham a ddywedodd fod y eyjar" fod yn rhoddi oyfleusdra, iddynb g ywed y ddwy ochr. Daliai efe allan mai r pwyligor oc<id^ yn gyfrifol am yr holl h-siynt. Bu ade„ pryd y nietihid cael gan y rhieni anfon eu plant 1 r ysgol. ond. erbyn liyn yr cedd pawb o du yr y-s"S y dref. Yr oedd adeiladau yr ysgol yn bopeth a ddymunid. Treuliwyd cannoedd o bunnau ar yr adciladau hyn, a gwiiawd yr yr^ol yn mawr i gynnwys 214 o blant, prva nad osdd dun 100 ohonvnt yn y He. Son odd Mr George am y p I a'p t YR cadw o'r ysgol am ddau fis, a dangos- odd v drw? a ddeiliiai o hynny. Ond mi chlyw- odd efe (Mr Bucfeinghajn) air gan Mr George na nab arall o'r pwylig'or o gwyn pan yr oedd y plant heb fyned i'r ysgol Mil ehwe mis pan vr orVid vr adedadau yn cael eu codi (ichel gyincradwyaetli). Heblaw hynny, yr oedd yr addvflff a ^yirexumd yn yr ys-ol yn un hollot foddihaol, ac yr oedd yr ysgol yn y rheng flaenaf (cymeradwyaeth). Nid oedd ganddo ef ddim yn erbyn egwyddor cynllun y pwyllgor, ond yr oedd yn erbyn yr orfodaet-h a. roddid ar y rhieni, yn enwedig rhieni plant baah tlawd; lyned yr holl ffordd i Bortihmadog (cymeradwyaeth). Yr oedd yn y dref rieni tlodion, ac ni allsnt hwy gael esgidiau a dillad priodol i anfon eu plant ;i Borthmadog. Ymhellach, yr oed-d rhai o'r plant yn wannaidd hieahyd. Peth aifrifol gorfodi y plant hyn i fyned drwy y g'wlaw J Bortihmadog, ao i aros yn yr ysgol yn eu diilad- au gwlybion (elywdli, clywoh). Ni fyddai i'r fantais o gael yr ysgol ym IVL.nortn.maaog ur- bwyso yr anfanUis yn Nhremadog, ond un vsgol babanod ar oi gwario yr holl arian ar yr adeil- adau i gynnwys 214 o bla.nt (chwert-hin). -9on am arbed costau Ni weiodd efe ddim arwyddi arbed costau yn y pwyllgor (uehel gymeradwy- aetih). Gobeithiai Mr Buckingham yr ail- vstyriai y pwyllgor y mater ar ol iddynt ddoau mor gryf oodd y gwrthwyn-abiad- yn ei erbyn oedid yn y dref. Mr W. Williajns: Mi fyddai treuliau ychwan- e"-ol yTi^hn a chael athrawon ym Mhorthmadog. °Mr J? Williams*: A fydd yr adedadau ym Mhorthmadog yn ddigon mawr? Mr Davies: Y maent yn awr yn ddigon. C6: Mr J. Williams: Ai ni fydd ychwaneg o gost? Mr Davies: Ni allaf ddweyd, os na all Mr Williams ddweyd na enir ychwaneg o blant (chwerthin mawr). U1 i- VVt soniodd Mr J. Williams am blant o le- cedd eraill yn y plwyf yin myned i'r ysgol ne- wydd, a gofynnodd a fuaaai raid eangu yr ysgol pe elai plant y dref yno ? Mr Davies: Fe ddylech gofio mai cael ein gor- fodi yr ydym ni fel pwyllgor i wneud gwelliantau ^M/ J.^miams: Y mae y trefhi yn aruthrol. Mr Davioo a gydwelai a, hynny I Yr adeg hon cychwynodd cynnwrf yn un rhan o'r Neuadd, ac apeliodd y Cadeiryad am chwarae teg i Mr Davies gael myrned; ymlaen Mr J. Williams: Bydd ysgol Porthmadog yn rhy fychan oe y gorfodir i'r holl blant fyned iddi. Pa betli fyddai oreu—ychwanegu costau inawrion yn y Port, ynte penodi athrawon yin Nhremadg: (cymeradwvaetii). Cydolygai Mr Evan Williams a sylwadau Mr Davies mown rhan, eto nid oedd yn gweled yn iawn ddifetha ysgol y dref ar ol yr holl frwydro a fu ¡i'w cliael hi. Gwerthiawrog'id amcan y pwyllgor, ond protest-id yn erbyn gwthio y cyn- llun newydd yina ar y rhieni. Mr W. Williams a gr-edai mai r ftordd oreu a weiu oedd gadael at ryddid y rhieni am an eu plant neu becl.o. Mr Riohard Parry a ddymunai i'r pwyllgor wneud eu goreu, i ddadwneud y cwbl. Pa both oedd pobl y dref wedi wneud fel ag i GAEL EU "HYSGRIWIO" fel hyn? (clywch, clywoh). Cai rhai o'r rhieni a'r plant gynorthwy o'r plwyf, a sut yr oedd modd i'r plant bach gael esgidiau i rdded i'r Port Peth ffol yn ol ei farn ef oedd cerdded j ygo-ol y Port, ac ysgol dda eisoes yn y dref udhel gymeradwyaeth). Yr oedd ganddo symod uchel iawn am brif-athraw ysgol y dref (olyweh, clvwoh). Os oedd yna fanteision yilt yr ysgol newydd, paham naO! adewid pobl y dwel i weled hynny yn lie eu gorfodi fel hyn. Yr oedd ewrtihwynebiad cryf yn erbyn. ymddygiad y. pwyllgor, fel y gwelai Mr Davies a Mr George A dweyd y gwir, nid oead dim a ddyvvedwyd can Mr George a Mr Davies w-edi symud barn ILb vn yr ystaiell (clywch, clywch). Yr oedd yr hyn a wnawd i ysgol y dref yn didiraddro ao yn warth i'r pwyllgor (uohel gymeradwyaeth). Credid mai Rhyddfrydwyr oedd. y pwyllgor, ond vr oeddvnt yn euog o r J GORTHRWM MWYAF a metihai efe a gweled lie yr oodd eu Rhyddfryd- iaeth hwy (cymerad\vyaetuh). Cyfrarth ryfedd oedd v gyfraith elai yn erbyn tehnlad a rh-aswrn y bob!. Gwelai Mr Davies a Mr Goorgle vn y cyfarfod hwmnw beth oedd; teimlad y bobl. Fe ddylent gofio f°d yspryd Owea Glyndwr wedi meddiannu y bobl. Aetih wedyn yn holi a chrces-holi rhwng Mr John Williams a Mr Daviea yngfeyldi rhif y plant yn ysgol Porthmadog. N-d osdd neb yn Safonau V., VI., a VII. yn ysgol y dref n awr, ao nid oedd y plant wedi myned i ysgol y Port. Ofnai Mr Williams i'r gyfundrefn newydd èdi- ddymu y oyd-gystadleuaeth oedd rhwng ysgol- ion a'u gilydd. Mr R. Davies a ddangosodd fod diffyg yn addysg elfoanol y plant. lUIyw 5 y 100 ohonynt elent i'r Ysgolion Sir. Bwriaclai S- pwyllgOr godi safon addyag elfennol yn y dosbartb. Mr J. Williams: Pili un ai Ysgol y Port jntfl Yegol y Dref oedd yn pasio qxm 7 Mr R. Davies: Nid oedd yr yagolion yn cael eu harholi yn awr. Mr J. Williams: Fe gyll y plant lawer ar eu hamser wrth fyned; i'r Port. A yw yn orfodaeth i anfon y plant i'r Port? Mr George: Ydyw. Daeth yr egwyddor or- fodol i weithrediad yn 1870. Yr unig ysgol effeithiol yn y dosbarth, yn ol Safonau V., VI., a VII. yw Ysgol y Port, a gellir gorfodi plant fyned jddii fel y gorfodir plant fyned i yegoljan eraill. Byahancddi efe y gSvyn ynghylcli y ffordd, a chyfeiriodd at y peEder gerddid gan blant yn ardal Llanystumdwy. Mrs Evatns a ddywedodd) fod ganddi hi bant bacli g-wael, ac [lias gallai eu hanion i Port (cymerad w yaeth). Miss Evans a ddywedodd fod- gormod o ysgol- ion sirol yn y wlad, a'u bod yn P,viiant. Mr W. George: Y mae yr ysgolion sirol yn cael a-niantais iawr yn herwydd nad, ydyw y plant yn derbyn addysg elfennol briodol. Mr Evan Williams a, ddywedodd) fod digon o athrawon trwyddedig i'w cael, ao y dyloid penodi rhai i Dremadio-g yn lie eu peaityru i Borth- madog. Mr Daviea a ddywedodd nad oedd efe wedi cefnogi yr ysgol yn y Port am mai o'r Port y deuai efe. Mr J. Williams: Y farn yw eiob bod (cym- eradwyaeth). Mr Davies a synnodd g'lywedl y fath beth. Ni ddarfu eJe erioed wedthredu ar y fath egwyddor, ac ni wnai. Yna sdaradwyd gan am ryw, a gofynnwyd a oedd gwahaniaeth rhwng Sstfonau V., VI., a VII. yn y Port i'r hyn oeddynt yn y dref ? Mr Davies a ddywedodd nad oedd dim a "glywodd efe yn y cyfarfod wedi new.,d ei farn ef. Ond addawodd roddi gerbron y pwyllgor y iadau ddatganwyd yn y cyfarfod1. Wedi talu diolch i'r siaradwyr terfynwyd y cyfarfod.

I Atal Owallt Syrthio Ymaith. Yn ddiameu ychydig o'n darllenwyr sydd heb ddioddef oddiwrtn waJlt yn coHi, fwy neu lai-rhagflaenydd penfoolni. lira y ceir antryw aohosion o'r anhwyldeb hwn, mewn naw 'achos zillau o bob cleg fe'i priodoLir i'r dandruff germ, yr hwn, oiterwydd ci fod yn treiddio i wraidd y gwallt, a. dd-irystria fywic-grwydd y gwraidd, cyll y ge'/vyna.u a amddiffynanlt y gual-Itt eu gafael. Os y gad<;wir y daaidamff g-erm yn llonnydd yn fuan difetfea y gwjaidd, ac yna daw pen- foelni panhaus. I ddinys.tri.o'il" dandruff germ, i «tal gwallt synth-io ymaith, ac i atai pesafoeln-i, nia gwyddom am. ddim mor effeith- iol na rliwbio'T croen fore a hwyr gyda. blaen y fbysedd lotion a ed gael-gan 'bob fferyllydd dtrwy gymysgm 3 owns o Bay Rum, gyda>g owns to Lavona de Compoeee a dram Menitiol Crystais. Yohwaneger Uwyaid o French Fon Fleur Perfume a rydd iddo ancigi per a pbarhaol, a -wtertbf awrogir gaji lliawB. O'i gymhwyso fel yr awgrymir uchod mae'r tonic hwn yn ddiguro, Y mae yn liollol ddi-berygl, ni chynw-ysa H-w, a hawilia laawer ei fod wedi adnewyddu eu gwallt brith i'w liw cyntefig. RHYBUDD. Oherwydd galluoedd gwallt-dyfol rhyfedd y ddarpariaeth hon cynghorir darllenwyr i beidio ei chym- hwyso lie na bo-angen gwallt. hwyso lie na bo-angen gwallt.

Cymdeithas Ddirwestcl Arfon CYFARFOD BLYNYDDOL. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol ÄrfOOl a Dyffryn Ccmwy ym Hbenygroes, ddydd Iau, a'r Paricth T. Hugiics, Bangor, yn Uyw- yddu. < Etholwyd Mr W. G. Thomas, Y.H., Cajc'r- narfon, yn llywydd; Mr H. Cefni JOTI-ES, P-etnygroies, yn drysorydd; a'r Parch Elliis Jones, Bangor, (yn ysgriiannydd. Wrt-h gyflwyno cynllun go^yiiex ag ail- 'ffurfio'r Gymdcrithas, myn &gcdd y Parch Ellis Jones eu bod wedi gwneud gwadth da. dros ddirweet yn y goxffeanet1-. ir oedjaynit yn ymwybedol o'r effaiiJi drwg oddiwth drwydd- ca-a.ulr igrocers, a'u li-amoan mawr ocdd llei- hau tnifer y trwydd-pdau liynny, ac yr oedd- ynt yn ddsgwyl llwyddiant yn eu hamcan, yn ai^bennig yn Nyffryn Conwy. Yr oedd y Gym- dedit'baa yn di-w-yd grynlioi manylion yn-glyn a'r gwaditih dirwestol yn sir Gaeroiarfon. Gwedi ychydig ymdrafodaetli, cydsyniwyd a'r cynllun newydd. Darlleoiodd. y Partfu R. E. Davies bapyr ar "Ddirwest aThlodi," a dangbosodd niai gwar a ddywedasid nuad oedd dirwestwr fyth yn dibynnu ar gynorthwy G w archeid w aid. CYFARFOD CYHOEDDUS. Yn yr hwyr, cynhaJdwyd cyfarfod cyhoedd- us, tan lywydddaetii y Parch Thos. Hugbcs. Ynghwirs ei anjerchiiiad, dywedodd Mr Ellis Davies, A.S., er y gailled diLnvestw-yr deimlo'n falfeb ymg ngliynnydd tdirwcsftwyr y wlad; do i gyd, yr oedd yn dra difrifol fod cyfanrdf yr arian a w-er-ir ar wtirodydd yn fwy n,a.'r !hy,n: a. dneulir ar ein liamddiffynion cenedlaetbol a,c acr addysg. Caiwydi sylwadau :pellaicli gan y Parch D. Stanley Joaies, Caecrnarfon.

.A PEACEFUL MIND. Do you live at peace with the world? Or do you pass your life in a state of constant irritabi- lity, anxiety, or worry? Disordered nerves are the cause of half this world's troubles. To enjoy a peaceful life a well-balanced nervous system is necessary. Hall's Wine soothes and calms ihe mind, revita- lises enfeebled nerve cells, and will enable you to view your troubles in proper perspective. Don't spend your life in magnifying trouble-take Hall's Wine- No other restorative can build up the nerve cells and strengthen the nervous system aa Hall's Wine does. "I am very glad to be able to say that I have found Hall's Wine to be a splendid builder-up.' I was very weak from nervous exhaustion, and can truly say that Hall's Wine aiu me more good than eight years' treatment by different doctors. Every wineglassful put new life in me."—Miss E. Harvey, 54, Oxford Road, Lowestoft. Get a new, extra-large size bottle of Hall's Wine, 3s 6d, of your wine merchant or chemist or grocer with wine licence. Remember- Hall's Wine.

II There is no other tonic of such prompt restora- tive action as Hall's Wine known to the medi- cal profession. Its direct I and immediate action I on the nerves is apparent [ j 1 in the first wine glassful. 11 Get the new, fxira-largs I siste bottle, 3/6. J I li 1111111M

COLOFN BOB SIENCYN. FFAIR Y BORTH. Do'n wir, mi fum yno led eto. Ma rhaid i modryb Jrlari gael nsynd yno bob blwyddyn, cs bydd hFn mediru oerddad o gwbwl. Ac er yr a-msB. ma hi 11 wraig wedcllw thai neb i fynd yno betfo hi ond y ii. Mi fydda i'n syrmu titpyn at hynny hefyd. Mi fydd yno geinia. o wna^add' gweddiwon a hen fercSvad yon roynd i edrach a ,ga nhw geriad. Mi fyddan yn cer-ddad yn 01 t" I btuen am ori-au yno. Mi weiis i rai o Fangor a Bethasda a. Lianberis ddydd Liun, a mi wyddtvvn i arnyn nhw main: treio cael ca-riadi yr oeddan I rrhw. Mi rodd modryb yn synnu at-S ii nhw, ac mi ddeudedd: 'Me.'n ddia. iawn gen i, Eo-b, .citY fed yma hefo mi, rhag cfn y baswn inii'a'n^gneud ffwl ciix)noif fy h.un yr un fath a Cainn lomo-,5 yna.. Tcs dim ond chydig lisoedd er's pan ill\l I hi'n wrrorg weddw, ao raa, hi'n oerddad yn 01 blaen a'i pitmen i fy-ny mor uch-ai, a mOfwyn Ty II Oooh." Yr odd modryb a finnia yn sefyll am funud yn ymyl stondin Ned Da-fia o Gniarfon, ac 03 ydach chi'n y fan na, pwy ddoth heibio end Betean Jos y "Cloriaimydd," ac yr odd hi I mawn belynt fawr; wedi colli Hu.w, medte ni. I Ma hi, druaai, yn oael Itawar o boen hefo r I creadur pan fydd ¡hi'n mynd hefo fo i na.r ne farchnad. Yr odd o wedi deikd wrthi hi i fod o isio myaid i daiu am focli ast ryw ffaicniA r, a dyna loe rodd Betsan yn deud; y drefn na basil fo wedii dwod yn i ol at 113 Ned Dafus fel rodd o wodi deud. Yr odd yn ddia. gin modryo cael cyfla, i weld Betean Jos. Ma hi "-edt dardan llawar o'i gw-Mt-h yn y "Cloriannydd." Ma. hi'n medru agwennu mor d.donidl. Wn i cktjm fydd darlienwrs y "Gwalia" yn gweld y "Clar- isninydd" ai peidioj' os na fyddan mi ddyian ar bob cyfri. NED DAFIS. Yr ydw i wedi d-eud ma.'n sefyll yn yrnyl i etondin o rooddan ni, ao unwath yr ewch chi 11 a.cos -i'r lie bydd! o'n siarad, ewch ohi d-aim odd'no yn fuan. Yn odd Betsan Jos yn 1 nalood o'n iiwii, ao wedi cael ami i sgwrs heto^ to yn JA=gc-If M. Un doraoi dros bm ydi. Edwrd Dafis. Dyna. ydi enrw iawn o. Ond Ned fydd pawb bron yn i alw fv'r vm tiath a bydda nhw yn deud Bob am danainna'n lie Robert. Yn gwerfchu ymbarelos y bydd Ned Than amlkt, ond ma gynno fo iaw-ar o betha enll hefyd bob arn- sar. Gwerthwr iawn ydi o hefyd. \VeJiB i neb riosd fedar dyimu tyrfa at i )'dd fel y io, ac mi fydd pawb yn gwrando ar i egwrsui donaoi. Mi gwelis i o lawar gwaith yn Ayrmu dwr o K-gaid merohad. Yr odd yno ddiydd Llun tai yn crio fel piant ac yn. tostuno wrtho fo paii odd o'n dud mewn tan ddigalon: Dymta fi wedi taki swllt a naw ceiniog am yr ymxbarace yma, a diwad a nhw i'r fan ma, ac yn u cynnj, g nhw i 0I11 am ddau wll-t!. Bedi oh m€<idZ > bo>bol, mown diiri? Ma gin 1 wraJg, a gw^ iawn ydi i^yd. Tydi hi Altai, yn un fawr ond ma hi'n un dda. Wn 1 ddun be fasa. w^<k dwad o hona i er'6 li-a^var dydd ona Margiad anwyi! Bycha^ » iu n feod^ l f<x^ ooboi vn ff«*r y Borth ma yn ysnddwyn at 1 ^-r anwyl. Wn i ddim be i fcddwl, V vvnr. Cotiwcii, boboi, tydw 1 ddim run f^a Season ma sy'n dwad a*och cha rwa-n ac yn y nS Y^ydw i brfo chi bob amsar ac os na Wrf v vn 'ch piesio, dowch a nhw yn ol ac mi gewoh i ffeirdo gin 1. Ma poen yn y mres^ i wxth dreio sianad hefo ohi. M& fy<kki cymyd glaaad, byddai, ao mi ai 1 nolo n dd^en Tydw i ddunyn fatUo.JMMT v boboi ma sy'n yfad ar y sloi. Ond rwan, bobol dyma chi yurbaraio a paiaate newydd an £ fo Os bydd arnoch ohi gau raad,J rhøi ohonoch gwaid yr ;ymba.relo maiW1" 8y gin yr boo gyfaill H.h.ya Da!y-dd, i. fv myw medrwn i ddim pecdio chwerthm with wraS arno, ac fel rodd o'n ca^io dyl^wad ^r boboi. Mi fydda urn arall ynarfor bod yn ffair rRorth scf Jo Abergele. Or,d yr odd o w«edi USdTr Sladydd Llun, PUi garw na fasa'r Sf wedi mynd ynIffXeS trneud rbei da iawn greda 1. Rltaad 1 mL V "gwir, ohydig iawn weiodd modryb L Edward Daiis a'i stock, heWaw cannoedd o h^gifa genod ifano yn oerddad ymre.^u srilYdd ao yn -gwthio yn erbyn pawb. Wrth f^Tyr odd yno fel arfar dunel'i am wn 1 o India Roc, a fala. fik>e(M. Da iawn odd gi modryb a linna ddwad adra yn iach.. S^edi meddwl mynd i ffair Llan dydd wrn, on<? mi wyddan ma ailgraffiad ydi honno ffair "J Borth. BANGOR. N03 FawrtJh yr odd organ nseiuu yn Twrgwyn. Rhyw gwartfod Ayfadd '.jwii o n 1 n i Wd o. Yr cdSd Mim Ivowlands yn chwara'r organ yn ardderchog, ac yn rhoi darna clasurol iawn i ni, a Miss Dilys Jones, Llundain, yn canu solos campus. Ond chawsom m ddrni dangos dim cymerdawyaeth i'r un o'r ddwy. Yr odd rhybudd ar y program na ohawsa neb neud, ta sut yr odd o'n teimlo. Fydda i ddim yn licio fod mewn cwarfod os na cha'i roi clap hands reit dda i'r rhai fvdd yn canu, os bydda 1 n teimlo awydd am neud hynny. Yr ydVi siwr fod yno lot yng Nghymru yr un deimlad a hnna. Mi gawsom dret iawn gin y ddwy foncddigcs. Mr John Evan Roberts odd y llywydd. Ma Miss Rowlands yn rhoi gwledd fel hyn bob blwyddyn er pan ma hi yn organydd yn y lie, ac y ma n dda gin i ddeud fod y gynulleidfa yn mynd ar gynnydd bob blwyddyn. Ma hi'n ferch i'r Parch Daniel Rowlands, M.A., ac er'i fod o dros ci bed- war ugian oed, yr o'n i'n gweld i fod o n darllan y program heb spectol. COR MERCHED BANGOR. COR MERCHED BANGOR. Yr ydw'i wedi bod mewn llawar i gonsart y cor vma, ac mi fydda yn cael gwerth fy mhres gynyn nhw bob amsar. Am hynny mi benderfvnais fynd i'r consart odd gynyn nhw nos Ferchar yn y Penrhyn Ilall. Yr odd y cor yn edrach yn dda dros ben—"oil yn eu gynau gwynion." Llew Tegid odd llywydd y consart, ac mi gawsom araeth dda iawn a doniol gyno fo. Yr odd o'n deud fod y cor yma wedi dal hefo'u gilydd yn fwy nag y gwelodd o yr un cor ym Mangor, a'u bod nhw yn gwella bob blwyddyn. Mi gawson eu canmol yn fawr yn Steddfod Llundain, ac mi gawson yr ail wobr yng Ngholwyn Bay, ac yr odd o'n meddwl y byddan nhw yn siwr o first preis y tro nesa. Ma'r cor wedi ennill droion mewn lleoedd erill. Mr Tomos Tomos, A.C., ydi y brawd sy'n eu harwain ar hyd yr amsar, a fa sydd yn'u dysgu. Mi wclsoch amball i gor pan yn mynd i gystadlu i Steddfod yn cael rhywun arall i roi lessons iddyn nhw, ond yr ydw i'n moddwl yn siwr na fu neb crioed hefo'r cor yma ond Tomos Tomos, ac y ma hynny'n glod iddo fo. Pencerddes Arfon ydi yr un sydd yn cyfeilio i'r cor o'r dechra, a toes dim isco yr un well na hi, a wir wn i ddim lie cawsach chi un well chwaith. Os oes rhywun yn dallt'i gwaith ma hon. Ac mi fydd pawb yn licio gwrando ami yn rhoi solo ar y piano, a bob amsar pan fydd un i lawr ar y program mi fydd yn rhaid iddi roi dau. Ma hi'n siwr o encor bob tro. Sgwennydd y cor ydi Mr Owen Huws, a welis i neb yn gncud ei waith ddim gwell. Yr odd y cor y tro yma wlidi cael Mr T. Bryniog Jones, R.A.M., i ganu, a chanwr iawn ydi Tom hefyd, ac heblaw bod yn ganwr iawn, ma o'n edrach yn ddb. ar y stage. Ma gyno fo'r peth ma pobol yn'i alw yn berson- oliaeth hardd a dymunol. Yr odd yn rhaid iddo ail ganu o hyd. Mi gawn glwad llawar am y canwr yma yn y dyfodol gewch chi weld. Tydw i'n synnu dim i fod o'n cael i alw mor ami i wahanol leoedd. Dal ati, machgan i. Rhei crill ddaru ganixyn dda iawn ydyw Miss Lily Symonds, Miss Myfanwy Jones, Miss Ida A. Williams, a Mrs Brooks Yr odd pawb yn'u licio nhw. Mi ganodd y cor amryw weithia, a chanu'n well nag y clywais nhw riod. Ma nhw yn arfar canu yn dda bob amsar, ond yr oeddan nhw'n hapus iawn nos Ferchar. Yr odd no un peth arall da iawn, sef adroddiad "Rhianedd Penrhyn Gwyr," gan Mr W. J. Walford. Ma gafodd hwyl dda dros ben ar ddarn digon anhawdd, medda rhei odd yn dallt y darn. Ma ami i gonsart wedi bod gin y cor o dro i dro, ac mi ron i'n meddwl fod y consart nos Ferchar cystal a'r un gawson nhw riod. Ma'r cor crbyn hyn wedi dwad i safle barchus gin bawb, a phawb yn licio rhoi cefnog- aetli iddyn nhw. PWLLHELI. Ma son mawr am y mcrchad hynny sydd yn siarad hefo'u gilydd ar hyd y dydd yn —— Road. Os ewch chi hcibio mi rydach chi'n siwr o'u gweld yn sefyll yn y drysa ne'n siarad a'u liannar allan trw'r flenestri. Ma gin i blan rhoit dda i roi stop arnyn nhw, ond na'i mo'i ddeud y tro ma. Mi welis i giwrad newydd Llanarmon ym Athwilhell, ac mi glwis air da iawn iddo fo. Un o hogia ardal Bethesda ydi o, ac mi rydw i'n siwr y bydd o'n was da a ffyddlon, a bydd Isfryn, y rheithor, a phobl y plwy yn falch ohono. Ma lot fawr o hogia Bethesda mewn eglwysi yn Llcyn ac Eifionydd, ac yn gneud gwaith da. Cofioif atyn nhw i gyd.

Y MEDDWYN. Arwr ystumiau gwirion,-n.'i liy' foes, Gyr ful i'r cysgodion; Mawr fwli ymrafaelion, New. Qrsuwia» XilamrM«r Hyll iawn, di-les,-llon'd y Ion! ROBT. DEINIOL OWEN. t New. Qrsuwia» XilamrM«r

FeL i(P E-iery woman delight,. in brigh t fittings. Usually much work is required to secure them. Not if. she uses "GLOBE." For Globe gives an eaay shine -no hard rubbing. polishing by half. It is the shine which lasts and reduces the work of 11 Globe Metal Polibb. Put and Licui". (3 -S M Paste. 140 2cl4d. and larw ins. Liquid, 2d. 6d. & it- araque sprktdertop oans. erc.. MIIIa.m Utj R20 RAINES CO.. LIMITSD. BOW. LONDON. E.

Yuadlys Pwllheli. Dygwyd yr acbosion canlynol gerbron yr Ynadlys Pwllheli ddydd Merc-her, y Milwriad Llbyd Evans oedd yn y gadair. Dywedodd yr Heddwas Thomas, Sarn, iddo welad Griffith Jones, Caernarfon, yn begera -yn ardal y Sarn. Hon nid liefyd i Jones fygwth rheddi •efiddo ar dan. Gofynodd yr uetnsiaid iddo, os ymadawai o'r a-rdai pe caniateid iddo ei ryddid. Addaw- odd yntau, A tihoc, wedi pomd-erfynu',r aehos, -rhedoodd allan o'r .llys, gan adiosi llawer o chwertiidn. Rhoddwyd tystdolaeth gan yr heddgeidwaid yn -erbyn Ma.ry Griffitih ac Ellen Roberts, dwy cirwa»er o Mynytho, i'r perwyl fod y ddwy yn feddw iawn ar yr 28am o Fcdi, T-U bod yn feddw yn y Mitre Hotel.—Dirwywyd Mary Griffith 5s a'r eost/au, ac Ellen Griffith 2s pca'r costau. Oyhuddwyd rIliomas Cunningham, Mitre Hotel, o roddi diod i'r ddwy ddynes a hwythau ar y pryd yn feddwon. Amddi- ffynwyd gan Mr Evan R. Davies. Oydna- buwyd y trosedd. Digwyddodd i Mrs Can- ningham fod oddicaritref, ac i Mr Ctmning- ham fyncd allan i ymddiddan a chyfadll. Yn y cyfamscr aeith. Mary Griflitiha.c EYen Ro- berts i'r ty a. chawsotnt ddiod ga.n y forwyn he'b -wybod olioni eu bod yn f-eddwon .-Rhodd- odd y.r h«ddgeid<waid gymeriad rhagorol d Mr Cunningham a'r ty; & chafodd ond talu'r •cost-au'r achos yn unig. Cybuddwyd Ann Edwards, High-street, gan yr Arolygydd Snciling ofoo wedi lvhoddi /iaw air hugain o ieir m-ewn bocs bych'an, a'r lle'n a-hy fyeban i gynifer. Dywedodd y ddiffyn- ydides ei bod hi ar dynnu yr ieir allan i'w lladd.—Dirwywvd hi 2s 6c a'-r costau, a rhoddodd y Cadeirydd wers lem iddi. Cafodd Griffith ^Tones, Pwllheli, labrwr, ck ddirwyo 2s Øc a'r costau am feddwd. Gosodwyd os o ddirwy a'r costau ar Tho- ma.s Jones, perohennog casrarfan, am feddw- dod. Cyhuddwyd Fred. Ow>en, ^efyn, gan y RhinigyU Lloyd o fod yn feddw t-ra yn gofalu am gerbyd a cheffyl.—Fe'i dirwywyd yntau 10s a'r costau.

SPECIAL NOTICE. MR. W. JACKSON, rHHE well-known Pawnbroker of Maib* cheeter having taken over the business as S going concern from Mr S. Laserson of Llandudno, has decided, before the necessary alterations are started, to clear the whole Stock by Private Treaty, and everything will be re-marked special-* ly for this Sale, and Goods will be sold for leal than cost of any Wholesale House. The SALE will COMMENCE on 31st OCT. and will continue for a few days only. The Stock is up-to-date, and consists of Gen-oral Drapery, Clothing (Gents and Ladies), Shoes/ Hosiery, Jewellery, Plate, Watches, Umbrellas, Ribbons, Ties, Collars, Undercloth- ing, Cameras, Kodaks, Opera and Field Glasses, in large variety. Large Stock of Second Hand Clothing', forfeited, to ba cleared at any price. CALL EARLY to ensure these Bargains. NOTE ADDRESS— lw JACKSON, PAWNBROKER AND JEWELLER, 125, Mostyn St., LLAKDUDNO Money Lenton Plate, Watches, Jewellery, Furniture, Piaro. Sewing Machines, and Clothing of eTery description. 2883Sp I N7 ,m ENG E S CURE THE WORST COUGH _J

BARRUG HYDREF. Lleidr yw hwn—dillallau'r ha',—a'i olu4 Ysbeiliai mewn hyfdra; Lie b'o oeinder, noethder wna., A'i law oer o liw eira. IOAN BROTHEN.

VMS STURUNO PERTH TASLE 1419 nott. Oll I nott. rnt ecTMOM )Q Bit<iHt;t'")'"< my oX <*<< -b-, W." -"). Itb C-0v-, N-t. -d 000- 19 9& L n*tt CA 1R S T E GIANT TI ACT-O OVERMANTEL ovigma ANTIEL IT STOFORCWR^ClAi J fid it s« Ins.. wlrfth 49 Ink, ll With ornmb P% t. wd Pftth Mil- ow Front oba -d ASTO?.T S"d O.k IN LASUL «« 17b. T-* 17s- i l/X, ms .ALL I ^^g^jELIVEREP FREE^ f 7 bl lfh /o mmmmrnmmmvmmx