Gwalia

Addysg Grefyddol yn Sir Fflint. Yn Rhyl, ddydd Sadwrn, mynegodd Mr T. W. Hughes, cadeirydd y Pwyllgor Addysg, y diegwyliai pobl gyfnewidiad gyda chyfan- eoddiad newydd y pwyllgor. Yr oedd un pet-h yn sicr, &ef y buasent yn hawlio fod y cynllun o addysg grefyddol yn yr ysgohon darbodedig i'w gario allan.

Y sgolion Eifennoi. CYNORTHWY'R LLYWODRAETH YN ANNIGONOL. Yn nghynhiadledd Athrawon y Gogledd yn Rhyl, ddydd Sadwra, dywedodd y cyn-gadeir- ydd mad dyledswydd genedla-ethol oedd cyn- oorthwyo'r ysgolion elfenol am fod eu liameaii i wneud dynion yn well dinasyddion. Yn bresenol yr oedd cymxrth wy arianol y Llyw- odraeth yn hollol annigonol.

Gwaith Eglwysij: ym Mangor. Nas Fercher, yn Ysgol Grenedlaethol Upper Ba,ngor, bu cyfarfod pwysig o aelodau Eg- Iwys St. lago, a'r adran Gymreig o'r Brif- 19 lWY8, dan lywyddiaeth y Miiwriad Syr Thos. H. Marshall, C.B., i'r arncan o ystyriea Jwoodoliadau Eglwys St. lago a'r adgyweir- ladau bwriededig. Yn mhlith y mwyai pwysig o'r adgyweiriadau hyn, ocid adnew- yddu yr awrlais a'r clyohau; adgyweirio eeddau'r oor, e;lanhau yr -eisteddleoedd, dar- paru lie i gadw gwlawleni, ac ihefyd gosod offerynau cynhesu'r addoldy. Cyfeiriodd y Fioer at y rhoddion a wnaeth y ddiweddar Miss Hughes, Bryn Menai, yn ei hewyllys, yn cynwys 200p i gwblhau yr organ bresenol ac 800p i ychwanegu at waddoliadau'r fywol- iaeth. Talodd deyrnged uchel i deulu Bryn Menai am eu haelfrydedd o dro i dro. Myn- egodd mai Miss Hughes roddodd 300p tuag)at godi yr organ breeenol, a Thoes eto 200p tuag- at ei chwblhad. Yr oodd ef yn awyddus iawn i ychwanegu'r gwaddoliad o 800p i lOOOp er gwella'r fywoliaeth. Dywedodd Mr H. King na ohredai ef fod yr un anhawster i godi y swm o 400p, a ehynygiodd dderbyn y cynllun. Hefyd, pwys- iOdd arnynt mai tra angenrheidiol oedd goleu- trydanol i'r Eglwys. Eiliodd Mr W. E. Rumsey Williams y cyn- ygiad, a chyfeiriodd at y ffaith mai hon oedd y bTtmed flwyddyn aT hngain o fugeiliaeth y Fioer yn y plwyf, a chredai ei fod yn gyfle riiagorol i ddathlu "priodaa arianaidd" y Fioer a'r plwyf (ciiwerthin). Bu siarad peJlaoh gan Mr Llew. D. ion. A Mr J. Hughes Roberta, a dygodd yr olar fcerbron yr angen am yetafell blwyfol i gyn a cyrddau cystadleuol a ILenyddol. Gadam- aawyd mabwysiad y cynllun. Ystyriwyd penodiad swyddogion, ac ar eynyg Mr T. H. Wynne, penodwyd Mrs King yn ysgrifenydd PwvTlgor y MeTched. lIefyd, addawodd Mrs Fenna roddi pob cyn- orthwy, ac awgrymodd mai buddiol fyddai cynal nodachfa. Penodwyd Mr H. King yn gyd-ysgrifen- ydd. a Mr W. E. Rumsey Williama; a Mr W. Pughe, Y.H., a Mr J. Hughes Roberts yn Orysoryddion. Cynhelir cyfarfod arall yn YsgoI Genedl- •efchol Upper Bangor am wyth o't gloch no= Percher i benodi Pwyllgor byffredinol ac is- bwyllgorau.

Cymdeithas Diwygiad Tollawl Meirion. C'ynhalicdid bonedd%e&au Cymdeithas Mearion eu cyfarfod blynyddoi yn Mrynmtawddach, 'Benmo, ddydd Sadwrn. Lly^vyddwyd gan Ar- gjwyddes Wincbelsoa, a thraddodwyd anerchiad- au gan Mr R. JOIKU Morris, yr yiyweisydd Un- deboi dro^ Feirion; Mr Sam. Thompson, yr ym- geiivdd dros Orliewdnbaith Dinbych; a'r Mri J. W. Piggott, J. Dudley, J. C. Hughes, ac eraill.

Swyddog Elusen Aberdaron. Bu Mr Humphrey Hughes, swyddog elusen Dosbarth Aberdaron, farw yr wythnos cyn y ddiweddaf, ac efeyn 67ain mlwydd oed. Llanwodd ei swydd gyda chlod iddo ei hun, a mawr foddlonrwydd i Fwrdd y Gwercheid- w.aid. Daeth mater penodi ei olynydd gerbron y Bwrdd, ddydd Mawrth, a phasiwyd i hysbys- cbu am ymgeiswyr. Mynegodd y Cadeirydd iiad oedd canfasio i'w ganiatau.

Esgob Llanelwy ar y Mudiad Gymdeithasol. Llywyddodd Esgob Llanelwy, ddydd Sadwrn, yn Connah's Quay, dros bedwar cant o gynryohiolwyx y C.E.M.S. Dywedodd ei Arglwydddaeth fod y wlad yn llawn o gynllxoi- iau at ddiwygio cymdeithas, wedi eu sylfaenu ar egwyddorion cyd-weithrediad brawdol, as yn tarddu o Gristionogaeth. Yr oedd aelod- au Eglwys Crist, ebai'J: Esgob, yn un pobl, eithr yr oedd hanes yr Eglwys o'r cychwyniad yn eu dyegu mai materoJrwydd oedd goelvn penaf y bobl a'u harweinwyr.

Tlotty Pwllheli. YMDDISWYDDIAD Y MEISTR A'R FEISTRES. Mewn cyfarfod neillduol o Fwrdd Gwarch- eidwaid Pwllheli, ddydd Mercher, derbyniwyd ail lythvr oddiwrth Feistr y Tlotty, yn ym- ddiswyddo, efe a'r FeLstres. Dywedodd y Cadeirydd (Mr J. T. Jones) fod yn amlwg na syrthiai Mr a Mrs Jones i mewn i awgrym- iad y Bwrdd, i Mr Jones aros fel meistr, ac iddynt hwythau ddewis mcistrec, arall, oher- wydd jgwaeledd Mrs Jones. Colled fawr oedd colli y ddau o'r Ty, a llwyddasant i gadw y costau i lawr. Plenderfynwyd hysbysebii am eu holyn- wyr.

Colli'r ffordd ar y Mynydd. FFRANCWR YNG WLAD Y WYDDFA. Cafodd Ffrancwr o'r enw M. J. Peferriere (Paris) brofiad chwerw ddydd G wener. Gwedi cyrraedd Llanrwst o Aoorle aeth i gyfeiriad Caafcell Gwydlr. preswyl Arglwydd Carrington, a dechreuodd ddringo un. o'r mynyddau hyd ffordd Gwig yr AlJtgooh. Eithr collodd ei ffordd yn Ilwyr, a bu yn crwydro oddiamgyldh am oriau. TlLUi hainor awr wcdi dieuddeg fore Sadwrn, caf odd ei hun gerllaw Llyn y Pare, yn nghanol y wig ar odreu Mynydd Gwydr. Gwedi gorffwya aeth r'hagddo ,gaa gyfarfod rhwystrau o bob math nes eyrraoed ohono Lyn Gearionydd, tua dhweclh O'r gloch yn yr hwyr. Yma oyfeiriodd bugail ef i Drefriw, ond aeth y Ffranowr eil- waith ar gtoll nes iddo daro ar araws y brif- ffordd i Drefriw tua naw o'r gloah, hamer mill- tir o'r fan lie cyahwymodd y prynhawn cynt.

Anrhegu Syr John Rhys. Prydnawn ddydd Mawrth cyflwynwyd anrheig gan Gymdeithas y Cy.mmrodorion i Syr John Rhys, Prifathraw Ooleg- yr Iesu, Rliydyohaiin. Cymerotld yr aru-heg ffuxl o gorphiun o hono ei hun wedi ei wneud gIall Mr Gosoombe John. Yr oodid arnryw o Gymry blaenJiaw yn braaenol.

Anrhydedd i Archddeacon Cymreig. Mae'r Gwir Baroh Archddiacon. Owen Evans newydd ei benodi yn gapian mygedol i'r Ty Brenhinol. Mae'r ArcliddlLacon Evans yn aedod o Ddirprwyaeth yr Egiwys Gymreig; ce ordein. iwyd of gan Esgob Bangoir yn 1877. Bu yn le- gation Prifeglwys Bangor am satith mlynedd, ac yn 1885 aeth i'r Do fel prihtihro. Oymraeg yn Ngholeg Dewi Sant, Llanbedr.

Ystad Madryn. YN EIDDO PWYLLGOR MAN-DDALIADAU ARFON. Pry.nhawn Meroher bu cvohadledd yn Mhwll- heli rhwmg Pwyligor Man-Ddaiiadau Arfon a Mr Yal-e eynryohiolydd Ystad Madryn, a noe Feroher mynegwyd fod trefniiad2iu Pwyllgor y Man-ddaliadau wed; cwblhau'r trefniadau yn nglyn a phry-nu-r oil o'r ystad. Dywedodd Mr J. T. Roberts, ysgrifenydd y Cy.ng.hor Sir, fod 2500 o aoeri yn porbbyti i'r ys- tad a'i bod yn cynwys nifer o ffermydd yn Og,.y,st,ml a',r castell.

Llythyr Diolch Arall. MAM YN CANMOL EIN CYNGOR AT WNEUD TONIC I'R GWALLT. YN ANMHRISIADWY I BLANT. Anwyl Olygydd,-Darllenais gyda phleser mawr y llythyr anfonodd Mrs Tina Pratt i chwi yn nglyn a'T (ffurflen tonic y gwallt a gyhoaddasoch ychydig amser yn ol, a dym- imwn inau ddiolcl1 i chwi am wneud hyn. Mae genyf ddwy ferch, un yn bum' mlwydd oed a'r llall yn ddeuddeg, a thrajlod partialis fy mywyd oedd, ni waeth faint o sylw a gofal gymerwn gyda'u gwallt, inad edrychai eu gwallt chwarter cystal a gwallt llu o'u cyf- eillion. Yr oedd y gwallt yn deneu iawn, a thyfai yn anhrefnus, ac edrychai yn fler a gwyllt. Tua thair wythnos yn ol aethum at y neryllydd, a chetais ganddo gymysgu i mi dair owns o Bay Rum, un owns o Lavona de Composee, a -1 dram o Menthol Crystals, yn union fel y rhoisoch chwi'r cyngor. Cym- hwysais y tonic, fel y dywedasoch, i groen eu pen gyda blaen fy anysedd, ac yn awr, wedi tua thair wythnos o gymhwyso, y mae gwallt y plant yn tyfu yn dew, ac y mae yn disgleirio ac yn lan. Nis gall neb ond mam- au wybod y rhyddhad a fu hyn, ac nis galloi ei gymeradwyo yn rhy gryf fel tonic y gwallt i bia nt. Gan hyderu y gallwoh gael gofod i'r llythyr hwn yn eich newyddiadur gwerthfawT, fel y gall mamau eraill yn Mangor dd'od i wybod am dano. Yr eiddoch yn gywir, MARY ROBINSON. O.Y.—Yn wir, yr oedd mor llwyddianus a gwnaeth yn union fel ag y dywedasoch, fel yr wyf yn awr yn derbyn budd wrth ei ddefn- yddio at fy ngwallt fy hunan. Deuai fy ngwallt yn rhydd yn llonaid Haw, ond y mae'i gymysgedd yn lleihau'r blinder. Ysgrifenaf eto atoch .am fy achos fy hunan. Yr oedd- ych yn hollol gywir wrth ddweyd: Peidiwch cymihwyso lie nad oes angen gwallt.— M. R.

I Cynhadledd o Ffermwyr Cymru. LLACRWYDD Y GOGLEDD. Ymgyfarfu y cynyrchiohvyr benodwyd yn ddiweddar gan Gynhadledd Genedlaethol o j'feEtnwyT. i diynu y cynllun ar gyfer Cymru, o a an Gyfraitlh Dadblygaid, yn Flynonau lalan- irindod'1, prydnawn ddydd Llun. Llywyddid oan Mr J. B. Bowen, Llwyngwair. Penfro. Hysbysodd yr ysgrifen-ycu- (Mr D. H. Thomas, Jaerfyrddin) fod Syr Francis Hopwoodi wcdi maw gosod y caia am ymgoin a. Cliadoirydd y iMirprvvyaeth ar DdadWygaid ger ei fron, ond ,ylwodd Syr Francis fod yn rfiaid i'r oyfTyw goisiaclatx fyned trwy y Trysorlys. 0 dan yt umigyldhiaidlau hyn oytunwyd i ofyn i gynghorau .iirol Cymru benodi un cyixyrehkxlydd yr un i ymgynghori a phwyllgor y Gynihadledd Gcnod- .aethol ac, hefyd, igeisro oynorthwy yr aelodau yeneddol Cymreig. Pasiwyd pendtrfyniadu yn darparu i'r rhodd- ion yn Ng'hymru gael eu defnydidio i wella da ijyw, trwy gefnogi i gadw gwell rhywogaethau; Lt addysg amaethyiddol; ac at roddJ i'r Gymdei- iiias Dnefniadol Amaethyddol. Darpara y pen- derfyniadau, hefyd, ar gyfer i bwyilgorau gael sni ffurfio yn mhob sir i weunyddiu trysorfa y Dirprwywyr o da.n Gyfraitlh Dadlblygiadi. y cyfryw bwyilgorau i g-ael eu hethol gan y cym- deithasafli amaethol eirol, eto., yn y gwsuhanol s-roedd. Pemdferfynwyd anfon y oynlltav, fel y'i ynwyd allan i'r Dirprwywyr benodwyd o dan y a yf rui Ul, Dafaganwyd gofid am Bad oodd Goglcdd Cymru yn oael ei ohynyrohiodi yn well ar y pwyllgor; ond darllenwyd amryw lyfchyrau yn -ydymdeimlo a'r mudiad. Hyd yma nid oss cynyrchioliad wedi ei sicrhau o Fflint. Trefaid- W)ll, a Mon.

Dydd Llun Du. GWYNEBU WYTHNOS 0 WAITH. A yw'n flin g-cyoo foJ y.Sabboth, drcifod'j a bod yn rha"d gwynebu wytihnos tjewydd o wajth.? Y prwno yw cyme, yd y bwyd ptiedol. Lied debvg gw ai llai o fwyd. a hwnw'.n rhataoh, 9w I eich digoni. Er engraipht, pe caeoh g-wpanaid o Dr. Tibblea' VvCccoa j foreubryd. (an,-ydcie-ah yn sicr ra byd lai am~ch a,ged IJawer o fwyd heblaw hymy, ae, yn wir, teimiwoh yn eithaf ,dig<yn,i.; igai fod -Vi-Coooa yn fw -d yrddo'i hunan. ao feoh cynoriihwya i dr-ul o bwy-dydfi eraill hef d. Y gwir yw. tra. ma> rawj-ofrif o b fchfflu a fwytawu yn oyflan'A^i r corph yn dlda a'r ymejtydd ond yciiydig, mae Vi-Coofia yn fwyd i'r ymmvdd a'.r oorph- hefyd. Yme yiid n igono wnia i d yn cji ofni bore lÀull; ond g-wn- Dr. Tibbtei i ddynion groesawu d dd L'w Gwnao: waifch l thro heibio me.40 chware. Sy woh p n ddaw afnaer noswyl. ao y He^eiTnlo'n flin-dig- tedmlwch yn ffres a. llawn, yni: a mwyn-hawoh e:oh segu^dod oheirwydd na fu i chwi 'diiTvgio c^d^'eh gwa'th. Peióhvoch gcifyn i'oh nwyddwr aan ooooa. Gro'ynwch am Pfæøœa —gwna wahaii etii dirfiwr. Gwertha p b nwyd Iwr V'-Cocoa mown pecyn- au 6c a fchy; iau So a 1(- 6o.

Bwjiedir myned i Bogwn y Cogkxld yn un o awyremu Zep{>eJin. Gw^teir parotoadau yn yn bry.5oUr ar -3-ferhyny. Dechrou y xr" nesaf byiid yr "ymgyxeh" yn oychwyn o Spitsbergen. Oddiwrth. y ffeiifchiau oeeglir y bydd defmyddio awyrlongau o bob math yn oael effaith andwyoJ ar adar ao anJieiLiaid, oglnyo daitgosaat arwytdd- ion cin a dyohryn ps, bryd bynag y gwclant hwy yn dyoesu 0-g atynt.

COLOFN BOB SIENCYN. TALU AM GAEL CANU. Fel arall y ma-e yn gyffredin, ond gwelais heddyw mewn hen newyddiadur fod un o gantorion Bangor wedi gorfod talu dwy bunt am ganu can mewn cyngerdd yn y ddinas flynyddoedd yn ol, a bod llywydd y cyngerdd yntau wedi caoeJ. rhybudd i 4^u yr un swm. Y llywydd oedd y Milwriad F;-utt, Gorddinog, a'r dadganwr oedd Mr E. Myrddin Jones. Y trosedd oedd canu "Let me like a soldier fall heb ganiatad y rhai oedd a hawl i'r gan. Rhyltdd iawn, onide? A ydyw y cyfaill Myrddin yn oofio y tro? Cynhaliwyd y cyngerdd yn y Penrhyn H411 yn 1878. BETHESDA A'R CYLCH. Mi wn i fod gynoch ohi oh-ebydd iawn yn y cylch yma, ond feallai y gwnewch chwi ganiatau i mi ddweud rhyw yohydig am y He. Mi eis i yma rhyw ddiwrnod yn ddi- weddar, a taswn i'n gwbod tie yr oedd eich "reporter" yn byw mi faswn wedi galw -'w weld. Yr ydw'n disgwyl y gi-(,woh chi fadda i mi am sgwenu fel rydw siarad; ma hyny yn well gin i o lawar., Vn i ddim be di'r helynt fawr ma sy gi bobol am sgwenu'n ramadegol. Ond tJdÏ yn 11awar haws i ni dduall ein gilidd fel arall, a wa'th gin i am neb yr ydw'i wedi penderfynu gnoeud yn fy ffordd fy hun. Yr o'n i'n gor- fod troi i'r dicshonari y ddau dro o'r blan i weld sut yr odd spelio geiria, ac wrth gwrs yr odd hyny yn myn'd a 11 a war o amsar; ond 'rwan, os gnewch chi'n nallt i yn sgwena fel hyn, mi gewch wel'd y bydd pobol vn meddwl mwy am danoch, neu o honoch chi a fina. Tydw'i ddim yn credu y dylai rob fyn'd i draff-erth i fod yn aimaturiol. Beth sy'n fwy ffol na peth felly mewn unrlly IV gylch. Os bydd gethwr 11 offeiriad yn naturiol, mi fydd yn well gin i wrando arno bob amsar, na'r rhai heb fod felly. Mi welsocli chi a fina rai o'r miexohaid a'r dyn- ion yma sy'n canu yn gosod rhyw "airs mawr arnynt eu hunain pan y byddan nhw ar ben y "stage," ac mi fydd pobol yn tu cashau nhw ar yr olwg gynta, a hyny am nad ydyn nhw yn gneud fel y mae yn natur- iol iddyn nhw. Deudwch chi fyno chi, fedrwoh chi ddim curo natur, mae rhai o'r canwrs yma yn meddwl fel arall, ond lieb ddysgu digon ma nhw eto. Hyn a ohi Tenor- vdd y Brynia; y fo odd y • nta i mi wel'd ar fy nhaith yn 'Bethesda, ac -mi gofias mewn munud fel y bydda fo yn cai.u, ac yn ol fd y deudodd un brawd witha i tydio ddim wedi da,rfod canu eto. Ond mac blynvddodd rawar er pan y clywis i o yn canu. < < < BANER EIN GWLAD yn y Farchnad. Dyna'r enw odd gin pobol Bethesda ar eu Cooacart Hall; ond trwy drigaradd mi aeth hono ar dan ryw fora Sul cyn i fa wa- neb o bobol feddwl am godi, a dyna y tan gora fu yn y farchnad erioed. Mi glywis y bydda. yno, ar rai amgylchiadau, dan gwahanol, megis tan attrylith a than politioaidd. Mi fydda amball un broOn a thynu'r ty i lawr, a'r ,am,-ylchiada. felly, ond mi xiac-th y tan mawr hwnw ax fora Sul ei waith yn iawn. Does neb yn gwbod sut y dechreuodd o, a toes dim eisio i neb wbod chwaith, pe tasa hyny yn bosibl. Ond dyma o'n i'n fyud d ddweud: Ma rhyw obaith- gael Town Hall i'r He yn awr, ac os oes. ardal yn Nghymru ac angen lie felly, Bethesda ydi ho-nu Ma rhai o bobol ora y lie yn awr yn s .mud yn booth gyda'r matar, a toes gin i ddim ond gobeithio y byddan nhw yn llwyddianus. Wedyn mi fydda ma le i gadw cwarfodydd yn cynal nhw yn y capal. Tydw'i ddim yn credu y dylai pob math o gwarfodydd gael eu cadw yn y capeli, ac mi g-lywis i lawar o bobol Bethesda yn dwsud eu bod yr un fain a fi yn y matar yma. Gybeithio v gneith pawb ei ora rwan pan y ma yr haiarn yn boeth, fel y bydda Mynyddog yn deud ers talwm. Ond deweh i mi w^ld, yn son yr oeddwn i ynte am Yr hen gyfaill Temorydd y Brvniau. Ma llais ac ogo Tenorydd yn dal o hyd. Pan y bydda y oerddor enwog R. S. Hughes yn cyfeilio iddo, mi fydda'r ddau yn cael hwyl ofnadwy, ac yn tynu'r lie i iawr. Yr o'u i'n gofyn iddo un diwrnoa sut yr oedd ei hen gyfaill, Tenorydd Infryn —mi nillodd o or ganu solo yn Steddfod Genedlaethol Bangor' ac mi fu am fisodd ar 01 hyny yn gneud dim bron ond mynd o gwmpas y wlad i ganu. Yr odd y galwada yn dwad iddo o bob man bron. Mae ynta yn dal i ganu o hyd. ac yn gweithio yn Chwarel y Penrhyn, He y mae, a lie y bu, lluaws o enwogion o dro i dro o FEIRDD A LLENORION. Gan ma eon am gantwrs yr wyf y tro yma, dowch i mi tOnWI rhai o'r lleall. Dyna un D. Gordon Williams, un o'r telynu a dorwyd yn gynar — ond un o'r oantwrs mwyaf naturiol ac effeithiol a fu yn yr ardal eriod. Yr oedd yn ddrwg iawn gini glywad am farwolaeth yr hen wr ei dad yn ddi-wedd- ar. Dyna hefyd D. Bangor Jones, o St. Ann's; pwy sydd wedi bod mor ffyddlon gyda chorau ar hyd y blynyddodd ac efe? Mae ynta yn dal yn dda, ac yn pana i ganu o hyd. Canwr tenor arddsrehog ydi Jacob Williams, Tre^arth. Yr odd o'u oanu yn y gymanfa. yn Bangor yr wsnoe o'r blaem fel deryn, ac yr o'n i'n dotio at 'i lais o, achos mae o a fina yn mynd i dipyn. o oed wyddoch. Nid wyf yn meddwl fod mewn unrhyw ardal nob ac sydd wedi canu cymiut ag Eos Idwal. Mae o wedi neillduo o fywyd cyhoeddus, fel y byddan athw yn deud, ond mae er hyny yn canu o hyd, ac fe ddedl bellach hyd y diwedd, a phan ddel hyny i'r F-es, "Ni bydd y gan ond dechreu. Mae yntau fel y Tleill yn mynd i'r chwareJ bob dydd. Biti na fa«a rhyVun yn cymryd imwn llaw i troi lianas llawn i ni am yr enwogion fu ac sydd yn gweithio vn Chwajel y lenrnyn. Dyna Eos Og-wen, EÕs v Berth Ap Eos y Berth, John Samuel Williams, A.C., Gerlan; Robert Parry, Penybryn, a chollwyd un yn ddi, sef John Wil- lianM, A.C., Cae Chwarel, heblaw fod yn geiddor yr odd o wedi rhoi Uawar iawn o-i amsar i ddyfeisio eetha. Taewn i yn dechra enwi rhai o'r tuailan i'n ehwarel mi fam'n hawdd rhoi list hir iawn. Dwy'n meddwl mai yr. un sy wedi ifneud m-wya a'r canu o'r tu allan ydi D. Pernant Evans; gyda llaw ond tydi o'n un o'r cynghorwyr yn y lie rwan. Mae wedi enitl IJawar gyda'u"gorau mewn gwahanol leoedd. Y fo a'i bartnar J. D. I'ritchard, sy'n gneud yr ychwam-giada at yx ysgol g^atK>lraddol. Wrach 7 dvlswn i fod wedi enwi yn gynta Miss Oarissa Daviee, A.C., y foneddiges oedd a chor oddivrna. yn Steddfod Sir Fon. Mi ddylai hi a'r oor ddal ati a mynd i Steddfod Cblw\*n Bay. Pe taewn i .tdi cael annasr mi foswn wedi troi i fown i'w d hi a'i thad ,i!ydd moo- falch o honi; ac ma gyno fo ddicon o resyma dros fod feUy ihefyd. Dyna i chi <fto E. R. Jones, y Gerlan R. R. Griffiths yr organydd, a'i frawd Fobart; Tom Rob arte, y Cafe. <1an Tom f ynd "i'r seler gyda'i solo" ob bydd isio. mae y;n raedru mvnd i lawr i rhwla. Os. ydw i heb gyfedrto at rai y dyfwn i nid oN 1:rr ond gybeithio y -n an nhw fadda i nu. 'llyd w i ddim wedi hanar deud y peth o'n i'n f. ddwl •am Bethesda. Mi gaf ddweud goir oto os yn fyw. Yr odd yma. lawcmydd mawr dydd Sadwrn. Gwolais y boneddwr Mr D. G. be- vico, cyfreithiwr, wedi dwad adra am ryw ychydig. Ma-g o'n gwlla yn dda iawn. Yn y Rhyl mae o'n aros, ac yno yn'i ol yr a-otli o dydd Sadwrn. Mac pawb yn dyrru" ) a- iddo fo gael Ilwyr adferiad, ac y bydd o am flynydda eto" yn cael rhoi ei w ^aanaoth gwerthfawr mewn gwalianol gylcjioodd yn yr ardal. Brysiad yma ato m. Mi ddoiV ol i Bethesda *to ar ol i chi a.vel hanes Steddfod Rlioshirwaen, y tne nesa. Bobol bach, ma mrai«k i'a brifo.

Anrhydeddu Mr. J Prichard Jones. EI WNEUD YN FARWNIG. Nos Iau, cyhoeddwyd enwau pobl a anrhyd- ockhvyd ar acldysur dydd penblwydd y diweddar Fitjriin lorwerth. Cyniwysai y rheetr saith, barwn, puan cyfrin gyrnghorwyr, a unarddeg baxwnig. Ithoed urdd marefbog ar Mr Henry Hall, Prif Ai-olygydd Mwnieydkl Dosbarth Lerpwl a Gog- lcdd Cymru, ac anrhydieddwyd Mr J. D. Ree6. aelod dros Fwrdeisdrefi Maldwyn, a'r radd o A.K.C.I.E. Gwhaed Arglwydd Sheffield sydd wedi cymer- yd) dyddtomcfeb mawr mown, addysg yn un o'r cyfrim-gynghorwyr ao adwaonar ef oreu fel Argi-wydd Stanley o Alderley, ei deitl bkvemorol Ymddang-ys enw Mr J. Prichard Jones. yn nAlith y rhai wnaed1 yn farwnigLaid. Efe yw y prif bartaier a chyfarwydkHwr Uywodraethol dill- adwyr enwog Dickins a Jones, yn Regent-street. Ganwyd ef yn Nrwbwrch, Mon, tua. 60ain mlyn- odd yn ol a daw o ban deailu hollol Gymreig. Mae dau o'i frodyr, hynaoh nag" efe, yn trigo ym awr ym Mon, ao yn dra adnabyddus ym eu oysylitiadau a bywyd cyOioedd'us a ohrefyddol yr ynys. Gadiawodd efe Sir Fon pan yn fadhgen -ioi,ulno i ehwilio am "fforbiwn" yn iioegr. Cyr- liaoddtxk Lundtdn fel y dywedodd ei hiMban. yn gyhoaddus un tro. "00b wybod ond un neu dtdau air o Saesireg." Rhodd g-yhcxeddus gygtaf Mr Pndbard Jones oedd y Sefydiiad Pentrefol rhag- orol yn Niwbwrch gyda'r Eluaendai, y rhai gyœ'r g-vyaxfeioliadau cysylltiol a gyfnfir yn werth 23,000p. Hefyd, cymeor Mr Prichard Joiaeo ddyddordeb mawr mewn addysg yog Nghymru, ac yn 1902 agotodd y gronfa adeiiadu Coueg Gogfedd Cymru gyda. rlwdd o lOOOp. Yn 190*7 yoh wane godd y rhodd' hon i 3000p, p«un roes y Brenin Iorwerth y garreg* sylfaen yr adealadaoz newyddiion i lawr.

Coleg Bala-Bangor. Cynhaliwyd cyfarfod y Pwyllgor GweithioJ a thanysgrifwvr y Coleg yn Mangor, ddydd Mawrth, a Mr R. O. Jones, Blaenau Ffestiniog, llywydd y pwyllgor, yn y gad- air. Adroddodd Mr Hugh Thomas, y trysorydd, iod y derbyniadau yn 14G5p. Yr oedd Ifci- had o 70p yn nghas^liadau'r eglwysi o'u cymharu a derbyniadau'r llynedd, ac oher- wydd cynydd yn nhreuliau'r Coleg, ni fedrid cyflwyno rhagor na 30p i'r Llyfi^ell y flwydd- yn rieaaf. Yr oedd Bwrdd yr Annibynwyr w-edi anfon cu tanysgrifiad blynyddoi o 6?p tuagat dryaorfa'r Coleg. Mewn perthynas i'r ymgais arbenig a wnaed i gasglu 6000p at drysorfa'r adeiladu, mynegodd y trcfnwr, y Parch E. R. Jones, Caergybi, mai'r cyfanswm a dd-erbynwiyd oedd 1269p, ac yr oodd y rhan fwyaf o'r swm wedi ei addo gan tua phedwar ugain o eg- lwysi. y, Yu ei adroddiad, mynegodd y Prifathro .tVeeS iod. y tymor WOOl ci gychw-yn ag un sur hugain o fy-fyi-yr, a'u bod wedi "derbyn saith arall yn mjs Hydref. Yr oedd y mvfyr- vjr yn y Brifysgol wedi gwneud gwaith bodd- haus yn ogystal a'r oil yn y Coleg Duwin- yddol. Talwyd sylw arbenig i astudiaeth o'r Saesneg a'r Gymraeg a'u llenyddiaeth. Yr oedd rhif y myfyrwyr yn gorphen eu tymor eleni yn anarferol o fawr. Penderf^nwyd estyn y tymor yn y dyfodol o dair i bum* mlyn- edd. MYFYRWYR LLWYDDIANUS YN GAD- AEL Y WEINIDOGAETH. Anfor-odd Mr Caleb Hughes, yr hwn oedd newydd ei benodi yn gymrodor o Brifysgol Cymru, ac wedi enill y radd o Ph.D., yn Mhrifysgol Leipsig, bedwar ugain punt i'r pwyllgor, sef cyfanswm yr arian a gafodd ef mewn "grants" etc., tra yn fyfynwr yn y Coleg. Eglurodd ci fod ef wedi penderfynu gadael y weinidogaeth. Yn y prydnawn, cynhaliwyd cyfarfod y tanysgrifwyr tan lywyddiaeth Mr R. 0. Jones, a mabwysiadwyd adroddiad v pwyll- gor. Dewiswyd Mr W. R. Owen, Llundain, yn gadeirydd y pwyllgor; y Parch Dd. Rees yn ysgrifenydd; Mr Hugh ThomaB, trysorydd; a'r Mri L. D. Jones ac A. McKillop yn ar- chwilwyr. Yn mhlith y rhai a benodwyd ar y pwyllgor oedd y Mri O. Evans, Wm. Jones, lid. Lloyd, a'r Parch T. P. Davies, Lis- card. card. I ————

Llith Margiad Puw. WYLLYS SHON. Rhoswoh ohii rwan mae tirt desng mlynedd er pan ifoim i'.a oaiseo pgwe>nmi dr b-an. Fed. a w i byth anghofio'r tro, chwaith, yn rhwydd iawn. Roedd Shon, druan, yn ofnatsan am iie-ji i wyfiya, ao ex i fod o'n dd ffwarndd ar i wely ni bu arria i eriod a Ohymant o 0iI Sbcii ag yn i or J a ola. Rodd o'n mynnu cal i ffon fagl yn ymyl i wely hyd ,ranvr ddwetha, ond y.t wir i ohii,, ixxid mwy o ofn i lygad oai-n-a i na'r un ffooi fagl. Ta. both am hymiy, rodd d.n byg- wtircodi'.i bun os nag awn i fenthyca pen ac inc gain Betsan drwa mesa, ao ,nid oedd wiw i minnAr.i wrrthod. Rwan, Margiad, medda. fo, brysia, a sgwenna di'n union fel bo fi'n dead. Na hidta oe bydd o'n Her gda thi, medda fo, ond rltaid i ti gwiOii rai o lawr y.n iaith scweir y Palas: aynalr iadth fwya df-ogei wyllys bob aer. Pesyohodd wedyn, ac wed clirao'i ias gora med- ra.. fo dan. yr amgylolijada, dyma. £O'\Il doo "Ea John Puw," medda fo, "clw bicn-idd tw mei weiff, Margiad Puw, m-e(i eeidd" — t»d artwi, Shon, modda finna, both 'dy' seidd? Dyna chdi, medda fynia, fel arfer am wbod y cwbwJ. Os edryohd di yng ngciriad-ur Spi-rcl ti iget weld ma pjladur yw; ond na hidiia di aan foot geaatflidur Spiral na nebatall rwan., dod ti fo la-wr. AJ wedi i minna'i sgweranu o rywsu*, aeth Shon druan, rag a flam "and 01 yddyr pyri-ynal pro. pyrti wotsoefer." Rwan, Margiad, medda fo, bryism i ziol Mara a TomQ¡; Jons i seinro, waith rhadd cal dau enw wrtih i gynffon o. Rhyw hoe-L bul ofnateam goes inna, rwy'n ocfio'n dda, ac redd nhen Domios am wbod beth odd o'n aeinao, ae yn tacru na wnao o ddm isgwcnnu'i (-nw wrth ddim fednai fo mo'i d dai It. Ond w('lo-dd yyntu lygad Huw oyn bir, ac rodd y ewbl drcwodd yn y man, a'r wyllys ylt ddiogel yn nghais gon- nydd Huw. WEDI CRWYDRO. Toeddwn ti ddim yn bwriadu eigwennu un math o fywgraphjad—yn un o'r pyra gwelaw i'r gair Ylla-Bhon, druan, dhwaith pan ddedhreua<- i, ond gweiwoh igat,ma atgofion yn peri i rYWUUl grwydro yn ddiarwybad i¿do',i hun. Ond iaj-la mai gwou we(l"x cwbwl oedd i mi .roi yohydig o rn hanes i chi cyn dechra sjcrwpnTt dflm ax-all, er mwja i ni ddallt i'ji gilydd yn reit Ac wedi y mi ddechra, oystaJ i mi rwan ddeyd suit y bu arna i ar ol sgwenmi wyliys Shoai. Gwnath o'i ora, druan. Toedd ganddo fo ond Ti bladur a ryw fan betha, a chydig yn well fum i o honynt wrtJi ymladd brwydxa bywyd, ys dywed y gethwrs. Y fi oedd pia'.r hen fwthyn baoh a'r dodrefn. i gyd, a dw i'n dal i gadw'r owlwm yn y Linyn er gwaetlia pobpet.h. Toes gen i ccid siop faoh.; ond chrej'woh ohi bytli faint o ffrwyfcluwi dw ¡,'on gwerthu hyd y dre, yu enwedig ddydd y Iaroh- riad, ac rWY'u medru dal ar wyneb y dwr ryw- fodd ha a gaea. Wei dw i'n orodu mod i wedd rhoii iritrodiuc&hon reit ddel 1 fi S'intn rwa., a'r wsnos no a, Irwyracl1 y medra i roi introduc>hon i betha a rail mwy dyddorol ua Margiad Puw'i hun.

Manion Menai. Dywedic mai un o dybtfara cyffredm y Saiii yw fod y rhan fwyaf o'r Cyanry yn cadw geifr. Eitbr maen hynod fod geifcr JIIl. Ngogkddi Cyan- ru, o teaaf, mor anaml a'r genhinem dradodd- iadol. w tI a Cymeradwya rhai pobi eiithaicd yraprydio fel med dyginiaebh at bob anhwylasdod. Beth bjaag am hyny, mae dyn a ymffrostiai yn ed aUu i ymprydio dros amserpeDOdedig, yn un o drefydd y Deheudir, yn awr taiJiwnt i bob clef yd. Bu farw. Llym iawn yw*r "Athenaeum" ar lyfr newydd y Proffeawr Oman ar "Loegr cyn gceudhafiaeth y Rhufoinund," yn enwedig- ar yr adTan bono a gyffwrdd a'r bywyd Celiaidd. Carnddeifnyddir enwasi Qpanraeg yn druenus, ao ni ymdniaiir a'r Egtwys Geltaidd ond yn gynal iawn. Anfynyoh, wedtiuan, y defnyddir y ganwyll frwyn yn Nghytnru, eithr o grwydro trwy'r rhan- barthau mwyaf gwledig, ceir gweied mar ar y ganwyll infyn y dyby&a ajml i fwthyn o hyd am oieiuni g-wodi cifio o'r haul yn y gotilewin. A barnu odidiwrth y nifer sydd. yn lienwd'r safleoedd mwyaf pwysig yn myd y gyfraith, gefiir tybio fodgan y Oymro gymhwyeter aT- benjg at y gwaith. Mae un yn Arglwydd1 Fa.m- wr y Llya Apel, y liall yn Llywydd y Cymun. brawf, un yn Braf Farnwr Awstradia, un arall- ym Brif Farnwr India, un yn Famwr yn Llys Udhel Canada, a'r UaJS. drachetn yn Mhriflya yr America. • t Un o gnekriaulx hen oe. oedd' yw owr^gl Cym- ru, ac yn awr, nis gwelir ond ar y Dyf rdwy, y Teify, y Towy, yr Hafren, a'r Wysg. Mewn ajdal wledig yn. Sir Gaerlleon mae gam ddau deuHu, a'u preewyl saibh mtjjfbir y naill wrth y UaR, well oyicmxg na'r peiebr i ddanfon brys- n- at eu gilydld. Gwna ookomenod y daith yn moon ychydig funudaru, ac mae'r genadwri yn ddiogel ddigon. Yn y manylion yn nglyn a'r arwea-thtant i'w chynai yn Nghaatell Madryn soaur am giocli bres, bedair onglog, a oham o asgwrn anifaiil. Per- thynai ar y cychwyn i Eglwys lAamgw.adi, a gfTTieir cyfeiriad ati yn un o lyfrau hynafiaethol J. Romilly AEen. Credir ei bod yn un o greiriau Cefeaidd y chwp-chod gannif; a gresyn na wnaed rhyw ymdreoh ù'w giorliau i'w hen gynthefin ao i obhaia ei hanes dyddorol. • • • • Dechireuodd Syr John Rhya, yr hwn a anrhyd- edidwyd yn Rhydyohen yr wythnos _d&ivddda f, mewa modd dinod ddigon yn nghanolbartf! gwledig Ceredigion, eifehr yn awr fe'i cydnabydd- ir yn un o ysgolbeigion Coltaiobd mwyaf EWTOJI. Gwedi treulki'r tymnr arferol yn Ngholeg Nor- moiaiicbd Bangor, bu am ychydig aznseir yn cadw ysgol benstrefol yn Mon cyn cychwyn o bono i Rydyche-n. Syr John RihYB yw'T awdiurdod ponaf ax hynafiaetihau Cymreig, ac efe yw llyw- ydd y Ddirprwyaeth breaenol. Mae yai Eistedd- fodwr brwdfrydig,. ac anaml y oymhelir Eistedd- fod~ Genedlaethol ac yrjtau yn obscrooi. < < Cyhoeddwyd Bffltedidfod 1911 yn Nghaerfyrdd- in ddydd Iau, a danghowry4d dycklordeb anarfer yn y gw-viaaaeth. Cynhe-itwyd Ewtoddfod gyn- taf Caerfyrddin yn y flwyddyn 1442, a hyhi oedd y gyntaf yn Nghymru gwedi rlioi mewn grym, yn 1402, dd&ddf Hariri'r Pedwerydd yn gwahardd cynal Eisteddfodau. Cafodd Gruffydd ap Nicolas, CasteSl Dynevor, genad arbenig y Brenin i'w ehynal, ao ynk) tan lywyddfeeljh Gmffydd yr archwyd Llawdden i barotoi rhocJaa newydd yn nglyn a. Wrddoillaeth. Cafodd y rboolau eu dwyn gerbron yn "Eisteddfod Fawir Caorfyrddin" yn y flwyddyn 1451. Gwedi hyny mi bu Eisteddfod, yn y dref am dair camdf a haner,- ao ni ohynhaliwyd yr Eistedldfod Geirjodl- accno3 gyntaf yno tan 1867.

Marwolaeth Mr Walter Pritchard. Wedi gwaelodd o ychydig ddyddiau, bu farw Mr Walter Pritchard, 33, Friars-road, ddydd lau. Bu am 21ain mlynedd yn ngwasanaeth Mri Wm. Dew a'i Fab, arwerth- wyr, Bangor a Llandudno. Ymddengys i'r ywedig, yr hwn oedd yn 59ain mlwydd oed, gael ei gym-eryd yn wael yn eydyii ddydd Sadwrn, a galwyd Dr. E. J. Lloyd. Dadblygodd ei waeledd yn ddifrifol, a bu farw. Yr ocdd yr ymadawedig yn llyfrbryf -n,,vog, ac yn awdxurdod ar lyfrau Cymraeg. Yn ddi weddar iawn prynodd lu o lyfrau prm ac anfonodd hwy i'r Llyfrgell Genediaethol Gyniieig. Brodor o Builth ydoedd, a mab i amaethw.r llwyddianus. Yr oedd yn aelod o'r Seiri Rhyddion. Gedy weddw a" mab,—Mr Stephen Pritchard, arlunydd, Lockie, Ysgot- land. Bu trengholiad prvdmawn Gwener, dan r^olaeth y Crwner Pentir Williams. Barnai Dr. E. J. Uoyd, fu yn gireini ar yr yma- dawedig er's blynyddau nas gallai ddod a un- rhyw benderfyniad oddigerth mai ei wenwyno a gafodd. Dychwelodd y rheithwyr reith- farn yn unol a thystiolaeth y meddyg, ond ni wyddid trwy ba fodd y'i gwenwynid. Cyd- ymdoimlwyd a'r teulu galarus. Bu'r angladd (anghyhoedd) bore heddyw (Llun) yn mynwent Glanadda, y Parch Mor- gan Daniel, B.A., B.D., yn gwasanaethu. A ganlyn oedd y prif alarwyr: Mr Stephen Pritchard, Dundee (mab); Mr Wm. PritohaTd, Hustbourne (brawd); Mx W. C. P. Dew a Noel Dew, John Hughes, W. Speed, J. Wynn, Alban, a Pen-rhyn Wil- liams, Parch T. Shankland, Mri J. Wickens, Griffith Jones, glo fasnachydd; J. E. Jones, Victoria House; a J. B. Williams (o'r swyddfa hon'. Anfonwyd nifer lluosog o blethdorchau. Gofelid am y trdniadau gan Mri Watkin Jones a'i Fab.

I Wr a Gwrai*. Ysgrifena MRS KING, Ruiiweli-road, Wickford"Mae dyledswydd yn fy ngorfodi i ddweyd wrth bawb ag sydd yn dxxtdef fod cioh peieni chwi 11 wedi fy ngweHa wedi biyn- yddoedd o boon." MR W. F. WARREN, 36, Me-lbourne-road. Tilbury Docks, Etoex, a ysgrifena:—"G-aliaf eicli sicrhau fod y blwch cyntaf a gymeraw wedi gwneuthur mwy 0 Jes i rni na'r hoil twiyaig a gefais gan fy meddyg clwb yn ystod chweoh wythnos." Mae HOLDROYD'S PILLS yn feddyginia-efch sicr at Gur yn y Geln, Lumbago, Crydcymaiau, Duopsy, Bright's Gwyntogrwydd, Afiechytlon yr Elw- lod, Gout, Sciat:oa. Is lio gan bob Fferyll- vdd; yn rhad am ddeuddeg stamp.—IIOLD- ROYD'S MEDICAL HALT.. CJeckheaton.

Bu farw Mr Edward IJoyd, Oyf.wwvddiwr "Lloyd Weekly Nf'w," yn Lkindain, dydd Sai- wrn. Dj-dd Stclvnn aeth dwy fil o weithwyr bo:l y Port Sunlight, i Brussels, prif ddinas Belgium, a daothant yn ol n'0t Sul. Bu chivech or gweitliw- fr hynaf yn cael yniddiddan gyda brcnin y wlad. Y mae swm o 5506p wedi cael ei sd,(faw at y drvsorfa o 6000p sydd yn angenrheidiol i adoiladu Clafdy newydd Sir Drefaldwyn, yn y Dref newydd.

PIANO TUNING. COMPETENT TUNERS ace scarce. DON'T be" year Pieo or Orpn DAMAGED by irreaponsiWe men, We have now am EXPEBT TUNER travelling throqgH WALES. Please and your orders on at once to James Smith A Son, 70 to 76, Lent su, Liverpool. Sole Agents BHCHSTEIN PIANOS. GRIFFITH PRICHARD, Principal Billposter and Hand-Bills Distributor, Criccieth, Portmadoc, and Harlech, ADDRKSS—CRICCHTH. ACCIDENTS of all KINDS SICKNESS. IMI»LOYEft8' UABILITV, BURGLARY and FIDELITY GUARANTE8 RISKS, INSURED AOAINST by the Railway Passengers' Assurance C$. CAPITAL (Fully Subscribed), S1,000|«Mi CLAIMS PAID, £ <,«M,»eO, S4, CORNHILL, LONDON. A. VIAN. Secretary. AGENT. Mr R. Edwards, London U4 North-Western Railway, Holyhead. Liverpool Office: NORTH JOHN-ST. Acent. Required In Unrepresented Districts. — -a ASS I STE D PASSAGE$ TO WESTERN AUSTRALIA to &_7- Are offered to Farmers, Farm Labourers, Vignerons, Orchardists, Market Gardeners, and Domestic Servants. FREE GRANTS OF 180 ACRES. 50.000,000 Acres available far Settlement. Excellent Climate. Wsrk can be carried on all the year round. For Illustrated Pamphlets and further particulars apply to the Agent-General for Western Australia, 15, Victoria Street, London, S.W.

Plentyn wedi ei Saethu yn Abergele. Ddydd Sadwrn ddgwyddodd damwain an- geuol yn Abergele. Yr oedd bachgsen a Qierch Mr a Mrs T. Rogers, Mona Motel, Rhyl (gynt o St. Helens), yn treulio egwyl tnewn ffermdy gerllaw Abergele, ac wrth i'r bachgen gymeryd dryJl i fyny lieb wybod fod ergyd ynddo, t<aniodd y dryU, a sooth. Wyd y ferch fach yn ei phen. Bu farw ar tin waith.

Cymru yn Feddygon y Brenin. Mae dan Gymro yn in-ysg y rhai ddewiswyÕ! yn d-diweddar i swyddi yn nheulu y Branin newydd Y naill yw Syr Richard Douglas Powell, a beoKxlwy-d yn feddyg cyfFredinol i'w fawrhydi; a'r llall yw Mr Milsom Rees, meddyg arbenig ar aninvylderau y gwddf. Daw Syr R D. Powell o d-aulu fu yn brw un-waitli, rhai oenedlaefhau yn ol, yn Maesyfed, and gruncd y nieddyg- yn WaJthamstow yn 1843. Bu yn gvrasanaethu ar y Breton Iorwerth yn yn ystod ei waoledd diweddaf. Brcdior o. Castell Nedd yw Mr Milsom Rees, P.R.C.S. (Edinburgh)., ac y mao yn un o'r rhai niwyaf adnabyddus yn mysg Cymry Llundain. Ganed of yn 1866, ac y mae yn fab i Mr J. s. Y.H., House, Castell Nedd. Deal 1 gymeryd dyddordeb mewn mafcerion Cymreig. Efe yw llywydd' presenol y Clwb Pel Droed Oymreig yn Llundain. Y mae wedi chware y bel dIroed gyda'r London Welsh a'r Barts Fel gwr cyfarwydid a'r gwdidif y mae ganddo ad- gofion am lu o erantorion enwocaf T bvd. u

Ynadlys Porthmadog. TRWYDDEDAU OWN DEFAID. Dydd Gwener, Uywyddai Mr J. R. Owen Jn y Llys uchod, a chydag ef yr oedd Mi W. Roberts TREULIAU CLADDU DIEITHR- DDYN Gofynodd Mr David Jones, y trethgasglydd, am archeb i orfodi y. Trysorydd Sirol 1 dalu costau claddu Thomas Bailey, dieithr-ddyn a foddodd yn y porthladd y llyinedd. Yr oedd y costau wccii oxi talu gan yr "overe-^ers." Dvwedodd y Clerc mai y sir oedd i dalu am gladdu dyn dan yr amgylohiadau hyn. Caniatawvd y cais. TOWYDDEDAU CWN DEFAID. Caniatawyd trwyddedau rhad i Owen Owen, Hafod Lwyfor (tri ci); Charles Wil- r Hams, Dolbenmaen; Griffith Edwards, New- street Ed. Roberts, Penybryn, Nant Gwyn aot; Evan Ellis Owen, Plymouth, Oriccieth; ac R. E. Roberts, Plas Pennant (tri ci); ",ithr grsrthodwyd cais Richard Williams, Cwm- trwsgwl, ac eiddo John Williams, P-enllech, Pentre'rfelin.

IL 14 Mrs. Taylor. 2, Weetnian Street. Blackwell lane, East I ne. 2 I, Weetman Street. '^8 Gleenwich, writes My Kf child, Caroline, had patches 'nl K4' of ringworm on her head <■ which ruined the hai«. Oint> *1 ■■B menta^were useless, and oniy i^l gHL tation and cleared away the lores. scalp is now perfecl-f healthy, and the has grown again, thanks to

Eisteddfod Mon. Mewn pwyllgor, a gynhaliwyd nos Fa wrth, hysbyswyd fod derbyniadau Eisteddfod Biw- maris yn 601p, a'r treuliau yn 590p. Pen- derfynwyd rhoddi y gweddill o lOp fel cyd- nabyddiaeth fechan i'r ysgrifenydd llafurus, Mr J. T. Williams.

Cymanfa r Methodistiaid. Agorwyd Cymanfa Gyffredinol y Methodist- iaid Calfinaidd yn NghasteU Nedd ddydd Llun diweddaf pan y traddododd y Parch Francis Jones, Abergele, ei araith wrth ym- ddeol o'r gadair, a rhoi ei le i fyny i'r Pnf- athro Prys, Aberystwyth. Testyn ei anerch- iad ydoedd: "Y Weinidogaeth, ei helnith- iolrwydd, ei chynhaliaeth, a'i thralniadaeth Y GWRTHGILWfR. Adroddwyd fod nifer y gwrohgilwyr yi ystod y pedair blynedd ddiwxld.xf yn 20,f.CU. Y GWASTRAFF rEF IIIOL. Dywedwyd fod 1300 o weim-logion yi. gwario 8000p bob blwyddyn ar doitiilj. Cymhellwyd fod trysorfa yn cae! e' sefydlu i gynal gweinidogion oedraniis a gwarilyd eu hiechyd. Y LLYWYDD NEWYDD. Etholwyd y Parch John Hughes, M.A.. Lerpwl, yn llywydd Cymanfa Gyffredinol 1911 (i'w chynal yn Chatham-street, Lerpwl), a'r Parch W. S. Jones, Llanfyllin, yn ysgrif- enydd. Y GENHADAETH DRAMOR. Dangosai adroddiad Pwyllgor y GonJiad- aeth Dramor lwyddiant mawr ar y gwaith yn ystod y flwyddyn. 'Roedd "Sanatorium" wedi ei chodi yn Shillong, a'r holl draul wed ei ddwyn gan Miss Davies, Treborth. Yn y; India yr oedd 9569 o gymunwyr, 5492 o ym- geiswyr am aelodaeth, 26,340 yn yr eglwys; rhwng gwrandawyr ac aelodau, 19,631 o aelodau yn yr Ysgolion Sul, 10,149 yn myn- ychu'r ysgolion dyddiol; a da oedd y llewyrch ar y gwaith yn Llydaw. Cyfanswm cyfran- iadau'r flwyddyn at y genhadaeth ydoedd 16,120p; a'r treuliau, 15,001p. Y MUDIAD YMOSODOL. Hysbysodd y Parch Lewis Ellis fod 17,000p wedi ei dderbyn gogyfer a'r 20,000p oedd yn angenrheidiol i gwblhau cronfa goffadwr- iaethol Dr. Pugh. Dangosai adroddiad y trysorydd fod 5099p 118 8c wedi eu derbyii yn ystod y flwyddyn at y gwaith; fod v treuliau yn 4071p 18s 3c, a'r gweddill mewn Maw yn 1027p 138 5o. YSTADEGAU'R FLWYDDYN. Parch T. J. Morgan, wrth gyflwyno vstadegau 1909, a ddywedai fod Cyfarfod Misol newydd, sef Cyfarfod Misol Dwyrain i-nbyeh, wedi ei ychwanegu, ffaith na fu o'r blaen ei chyffelyb er's wyth mynedd ar hugain. Pedwar addoldy newydd a godwyd o'i gymharu a 39 y flwyddyn cynt. Oodwyd 10 o dai gweinidogion. 'Roedd dwy eglwys -Preaton a Durham—wedi pallu, a naw eg- lwys newydd wedi eu aefydlu. Roedd Uei- had yn nifer y cymunwyr am y bedwaredd flwyddyn olynol; ac er fod cynydd o 45 yn rhif yr eglwysi, yr oed3 lleihad o 4606 yn rhif eu haelodau, ac yr oedd irhif v gwrth- Srilwyr rhwng y pedair blynedd diweddaf vn 20.609. J Am y wsaith gyntaf er's deng mlynedd, u edj-eni; gofnodi 1 lei had yn nyledion eu capel- au, sef o 2190. 'Roedd dyJedion yr addoMai wedi dyblu yn ystod y "deng mlynedd a'i gyfanswm y Uynedd ydoedd 668,429. Cyfanrif yr holl addoldai trwy Gymru yd- oedd 1704, a lie i eistedd 509,983 ynddynt. Roedd y rhai'n wedi eu hyswirio i 1,799,935p. Rhif yr eglwysi, 1456; bugeiliaid, 770; gweinidogion b&b eglwysi, 206; heb eu hor- deinio, 344; d'aconiaid, 5955; cvmunwyr, 184,558; plant, 83,136; ymgeiswy?- &m aelod- aeth, 2124; cyfanrif, 344,545; swyddogion ac aelodau yr Ysgolion. Sul, 216,855, o'r rhai v iafodd 13,368 _arholiad. CyfanBwm y oasgliadau eglwysig, 242,607; caagliadau cvfundebQO eto, 20,624p, yr hyn, ;rn nghyda symiau amrywiol eraill, a godai'r cyfaaswm i 297,237p cynydd o 636p ax y flwyddyn cynt. Y OYFUNDEB SEISNIG. Rhif eglwysi goianig y Cyfundeb ydoedd 318, eu haelodau, 27,575; gwrandawyr ac aelodau, 82,734: a chyfanswm y casgliadau, !J7,403—cvnvdd o 4729. Y DARLITHYDD NESAF. Y Parch R. E. Morris, M.A., Wrecsam, a ddewiswyd i draddodi darlith y tro uesaf.

Eglwys Llandudno. Bu cyfarfod o danysgrifwyr at y gronfa a yr eglwys yn mhlwyf Llandud- no, nos Iau, yn Church House y Drindod Sanctaidd i ystyried penodiad archadeila-dydd i drefnu a chario allan y rhan gynta-f O'T cyn- llun, sef yrr eglwys newydd yn y West Shore. Uywyddai'r Rheithor.

Qwrthdarawiad arall ger Caergybi. Tua phump o'r g!<>ch nawn Sadwrn di- fwyddodd gwrthdarawiad rhwng dwy ag<or- mg gerllaw Caergybi. Y llangau oedd y "Cambria" (Cwmni y London and North- western Railway) a'r "Kittiwake," o Rotherdam. Gwuaed ychydig niwed l' J. "Cambria/' ond medrotld gyraedd i'r lania yn ddioel. Ni wyddis eto faint o niwea achoswyd i'r llong arall, ond gorfu iddi droi fu ol i Lerpwl.

Anrhcgwyd NL-ier a Chorjphora-eth Fflint a darlun, mewn olew, o'r di weddar Henadur Muspratt, yr hwn sydd i gael ei osod i fyny yn y Ncuadd Drefol. Gwnaed y cyflwyniad gan y weddw, Mrs Clara M. Muspratt, f Anr

CLARKE'S 841 PILLS a warentir i wclla, yn y ddau ryw, holl an. hwyiderau yr Orgaiiau Dyfrol, Grafel, a plioenau yn y oefn, Yn Rhydd oddiwrth Arian Byw. Sefydlwyd droa 40 mlynedd. Mewn blychau 4s 6c yr un gan bob Fferyil- ydd a G\.erthwyr Cyffuriau "Patent" drwy'r Byd; neu aaioiiTvch 5s i'r gwueuthurwyr. The Iiincoln and Midland Counties Drug Com pany, Lincoln.

ARIANOL DIM TALIADAU YN MLAEN LLAW. Benthyg Arian yn Gyfrinachol YN SYMIAU MAWRION NEU FYCHAIN (heb fed dan .£10), AR PROMISSORY NOTE Y BENTHYCIWB YN UNIG. SEFYDLWYD DDEUGAIN MLYNEDD, AC YR YDYS YN AWR YN BENTHYCA UWGHLAW ^Bl,250,000. A PELIER am Prospectus a Tliel-exau am Fentliyodon, neu unrhyw wj-bodaoth, a cheir yn rhad, un ai yn bersonol ynte trwy lytthyr at George Payne a'i Feibion 3 Crescent Road. Rhyl, BYDDIS YN BRESENOL BOB PRYDNAWN IAU, YN 5, KING S-STREET.1, CHESTER. X20 i L5000 ANFONIR gan i^iNTiri iCIWR PREIFAT, ar dderbyniad Nodau Addawol- Ni chymerir Bnau Arwerthiant, a gwarentir anghyhoeddusrwydd. Caiff y Uythyr cyntaf yn gofyn cjmorthwy y sylw biaenaf. a gelwir gyda Beathyowyr gan Gynrychiolydd sydd yu alluog I gyftawnj trosglwyddiad Amodau a gyd-drefnir. Ni ofynir TAL oa na WUeLr Buuiea LLawn- Amodau arbenig am F enthycion bychain. Vsgrifener yn gyfrinacbol. C. WELLS. CORRIDOR CHAMBERS, LEICESTER. NFONIR NODAU ARIANDY Lt,OEGB (gyda'r Llythyrdy) am ^10 i ^1000 ac eich Llaw-nodiad eich hun am yr ad-daliadau esmwyth a ganlyn:- Clo yo Peulbys Ad-daliad 12s yu FiIoI C20 H SO, „ 950 601 n ,cioo 80. „ Nid yw pellder yn un rhwystr i fenthyca. Gwarentir y cedwir y gyfriuach. Manylion yn rhad.—H. KAY a'i GWMNI, 92. Market- street. Manchester.

—————————————_ Genedigaethau, Priodasau a Marwolaethau. GENEDIGAETHAU. Foster.—Mehofin 23rd, yn Oxford House, Portha^thwy, priod Mr Eric A. Foster, ar fab. Ma,ekenzie.Mohefin 19, yn 6, Plas Hvfiyd- torraoe, Caorgybi, priod Allen Mackenzie, ar fob. PRIODASAU. Dun n-H aglic-s.-Meh ofin 22nd. yn Swyddfa'r Cofivpstrydd, Bangor, yn mjhivsenoldeb Mr E. Lngra.m, dirprwy gofrcstrydd, Jolin Edward Dunn, a Margaret lingoes—y ddau o Ogwcn-strect, Bethesda. Wynn-Owen—Grindon.—Meh«fin 22ain, yt Egl-wys BJwyfol Wallasey, gan y Parch Canon Cogswell, Reginald Wynn, mab y diw«dd>ar Barch Elijah Owen, iicer Llao- goed, Mon, a Nellie Edith. morch y dU weddar William Grindon. £ al-?, Manoein- ion. MARWOLAETHAU. Jones.—M^hohn 17, yn z.>, l':i.iwrn-ro?Mi, Coedpoeth, Robert Jones, yn 76 mlwrdd ofd. Foulkw. Mehslin ISf-ed, yn Arkholmo, Bagillt, Ai'nk'. anwyl briod i>r. Foulk?g.

Mown caulyniad i ryw fethi&nt ya ngwollhiau trydawl Gvvrect.a.111, oaf<xid tri^ojun y dref hono eu t-id J i dyvvvlKvch a,: an< a.m rai 6riau y Scdwni o'r b:aen.

-8' TS TStreasoning al! assure yt>u that ^bH JOM MB Hall's Wine the one and jBJT J jBK 1 «R WM Mm JU only sure restorative, blood JgtLJBB WV& W Br Jttl JBtL tonic and nerve-restorer, don't The E>«liciovi« Tonic and k j StlrUtC4 liie K-. flUln€ 113II s p MlUrycllOUS WlneisonlySt/-an<Jl/S»perKritti« L