Gwalia

Anudoniaeth Honedig gan Wraig o Fon. » Yn Llys Ynadol Bangor ddydd Mawrth, ger bron Mr Thomas Lewis (Oedeirydd), ac ynado-i mwaill, dygwyd gwraig oedranus yn mlaen, o .enw Ann Roberts, yn byw yn Llanbedrgoch, Mon, yn cael ei ohyhuddo d dynga aaiudon yn Heddlys Bangor ar yr 20fed o Hyciref. Erlynwyd gan Mr S. R. Dew, yr hwn a ogiur- -odd i'r achos godi oddiar gyhuddiad o gaff iel esaidiau trwy gani-honiadau yn Upper Bangor aan Edward W. Jones, ddygwyd yn. ei her- brn gain yr heddgeidwaid. Adnabu y masnach- ydd esgidiau hi fel y ddynes ddaetb i'w siop ao a geisiodd gael nwyddau oeddynt werth lp 14s 9c. Efe oedd yr unig berson alwyd I ad YiAbod v arvhuddedig fel y ddynesl ddaethai i'w- isiop; ac, ar derfyn y gwrandawiad, oafodi y ddiffynyddes, nan alwyd ami i roddi ei ham- ddiflyniad, i gosod ar ei gwyliadwnaeth net duol gan Mr Thornton Jones, yr hwn ai ham- H-. ddiffynai, i fod yn sicr o'i myuegia.dau, gan, os dywedai ddim ajiwiredd, y gallac'r canlynind- ain fod yn ddifrifol iddi. Hi a gymeroid et llw, a rhoddodd ei thystiolaethi yn Saeiticg. Dywedodd: "Nid oeddwn yn siop .J.r Joaes ar y diwrnod dan sylw. Yr amser yr oeddwn i yn Maaigor oedd y %i- i! o Awst diweddaf. Fuom i enoed yn smp Mr Jones, ac nit gwn yn mha le mae y siop Ddarfu i mi erioed geisio cymeryd y nwyidau raddo. Ni fum erioed yn siot> Mr Jonc»_ canlyniad oedd iV ynadon fethu cytuna te elwid un o weision Mr E. W. Jones i ddan^ea ei fod wedi adnabod y ddiffynyddea fel y ddynes a alwodd yn y siop am y nwyddau ar y 35ain o Awst. I Mr W. Price Smith, un o glercod cynortn- wyol yr ynadon, a roddes dystiolaeth i'r psr- wyl ei fod yn bresenol yn Heddlys Bangor ar yr 20fed o Hydref pan oedd Ann Roberts, Troiyr aSon, Llanbedrgooh, yn cael ed chyhuddo o geis- io cafFael eiddo trwy gau-honiadau. Estyn- odd lyfr y tystiolaethau, yn ol pai un yr oedd y ddiffynyddes wedi dweyd: "Nad oedd enoed wedi bod yn siop Mr Jones." Rihoddold ei thystiolaeth yn SaesSneg yn gwbl ddibetros. Rhoddwyd ^stiolaeth hefyd! gan D.C.O. Harris ac Edwa i W. Jones, oddiwrth yr hwn vr honid i'r ddizynyddes ga.e yr esgidiau- Vr oedd yn ei aiop, meddai, am diwarter awr. Kid oedd ganddo yr ataheuaeth leiaf mu v ddiffynyddes ydoedd yn ei siop ao a geiii'Xld gael yr esgidiau. Darfu i fachgeinyn o'r enw Thomas Hai-y Roberts, 29, Albert-street, Upper Bangor (yr hwn sydd yn ns^asanaeth y tyst diwediaf), adnabod y ddiffynyddes fel y ddynes a alwodl yn siop ei feistr air y diwrnod crybwylla l'g. T ddynes yn moos yr1 amddiffynyddion oedd y person welsac ef yn siop ei feistr. Y Ddiffynyddes a ddywedodd wrth P.C Griffiths (28), yr hwn a:i cyhuddodd hi, "Air a. ddywedaia y gwir: ni fum yn Bangor ond un- waith yr wythnoe hono." Y Ddiffynyddes & alwodd ei merch, Maggie Roberts, yr hon ddywedodd fod ei mham ar y dydd dan aylw (Awst 25ain) gartref yn.goi.chi yn y boreu. Aeth ei mham i Latosadwrn ar cl ciniaw, ac aeth y tyst oyda hi cyn boiled a Phentraeth. HE. a. ddychwelodd am rhwec1 o'r gloch, felly yr oedcB yn anmhosibl iddi fod wedi myned i Fangor. Gan Mr S. R DewYr oedd hi yn sier o'r dydd iad trwy tod cystadleuaeth gerdded n: eryd lie yn Mhentraeth y Sadwrn canlyn. oJ. Maffsaret Owen, Llanaadwrn, a ddywe,-I,)di i'r ddiffynyddes atw yn ei thy hi am becyn ar Awst ^ain.—Oroesholwyd: Barnai y dyst oddiwrth wisr y ddiffynyddes y diwrnod hwnw ei bod wedi bod yn rhywle oddccartref. Yr oedd hyn yr amser yr oedd ei gwr yn gwnithio gyda'r dnmwr mawr yn. Gadlys. I ..uLuyuyddes » sylwodd i Mrs Owen ddweyd wrthi hi fod ei gwr ar y diwrnod oryb. •wylledig n-ewydd gyflogi i fyned i weathi^ i r oynhauaf yd. Ail-alwyd merch y ddiffynyddes, a hoLwyd ha gan Mr Dew yn nghylch dyddiadau tirih- ctool yi* aethai hi i le (^wasanaetb). ifkfodd T Paino fod achos nririoneddol j?n erbyn y ddiffynyddes, a thraddodwyd hi i bÐíyl ei phrawf yn y Frawdlys yn Nghaernarfon. BSlyJdha-wyd hi hyd hyny ar ei meachiafaetii jet hun yn y swm o 20p.

Y DIOOYN. r Diau Rolant wnaeth dreulio—ei hir oetf Rhwng rhyw gwag ac effro; t rr fam o'i fedd ni cheir fo • Heb i gerub ei gario. MORWYLLT.

T mae poVfiid yn Llaiidain a ohanddo yn fei ffem«tr gerdytt ftc a.rno: -"SOp o wobr. Oel!w\rd o'i gartref bachgen chwech oed, gyda evallt coleu. Qwetwyd ef ddiweddaf yn dyfod alian o siop gyda thorfch o'r bara rhagoro hvrr.v Daren. Oredir mai rhyw fechgyn eraill awLd Wedi dwyn y dorth oddiarno ac na wiw Sda fyned adref heVldi (he Paren t rrC home it). Pwy bynag ddaiw as ef yn ol i* rlxu. a dderbyniant y wobr uchod. Does f&wr o berygl iddi gael ei thaln. Ovnhaliwvd cyfarfod yn Hwlffordd nryd- uaxrn Jydd Iau, er cefnogi trysorfa, Esgobateth Tr-'dewi. Llywyddid gan I aril Oawdor. G-«:;aeth yr Esgob yn hysbys, yn nghanol mir»f-i !vdwyaeth, fod cyfaill, nad oedd am i'w m"ad ei wneud yn hysbys, newydd roddi rioxi-i ofilo pnis id<lo at y drysorfa. Ol idnds of ljp-to-data Printing done at the jKr,r.h W-'w ChroawAe Oatrm^rcial Bftrigor. Orders for Letterpress, Lttho- fr.wrAi- Copperplate, asacf Emlbossod Printing, eff ior jkj..khwv)ing iiaid Slatiotvary, eiectttcd »t cWwes. FAimate6 free. BranoØ: aqbw.gbw and Telephone, No. Y.

Nodion o Gaergybi. Cryn galedi ar weithwyr y rheilffordd yw en gosodi i weithio aenser byr yr adeg hon o'r flwyddyn. Nos Iau bu gan nifer fawr o'r dynion hyn gyfarfod yn y Marine Square, i ystyriad yr amgylohiadau y gosodir hwynt ynddo. Aed oddiyno i Coffee House gprllaw, He y bu trafodaeth o barthed i'w rhagolygon. Hyd y flwyddyn hon y mae cwmni y rheilffordd wedi talu 74 y cant o log, ond elatii disgynodd i 7 11 caint, yr hyn sydd yn ddigon i foddloni cydwybod cyfranddalwyr yn gyffredin, ac yn llawer mwy o log nag a gaiff cwmniau eraill yn ami. Nid felly gyda ahwmni y rheilffordd: nid ydynt hwy am fod heb y ffyrling. Rihail iddynt ei chael, ie, ar draul y gweithiwr tlawd. Pan y daw polisi Mr Ohamberlain yn j ddeddf ni bydd angem am wasigu fel hyn ar y gweithwyr, gan y rhydd Masnach Deg ddigon o waith i weithwyr y wlad hon gyda chyflog j gwell. Fel y dywedwyd genym yr wythnos ddi- I weddaf y mae masnaohwyr Oaergybi yn dechreu teimlo fod dylanwad niweidiol Mas- naoh Rydd yn cyraedd hyd atynt hwyhau. Y maa gwaith Oynghor y dref yn gosod y neu- add drefol i "cheap jacks" wedi bod yn fodd- ion i agor llygaid y bobl, yn fwy nag y pallai dim arall, i weled doethineb cynygion cyllidoi Mr Ohatmberlain. Fe ymleddin etholiad ncsaf y Oynghor ar gwestiynau gwleidiadol y dref— dcffyndollwyr lleol yn erbyn plaid Masnach Rydd lleol. Bydded i weithwyr Oaergyhi gofio y buasai y gwaitn yn y mynydd, onibae fod Masnadh Rydd mewn grym, yn cyflogi oanoedd o didynion aa nid rhyw driugain; a ph:m y daw Masnach Deg i rym, ni fyd! angen pellaoh am iddynt grwydro i chmlio am waith nad oes braidd) un modd ei gael. -It Y mae'r achos derwestol yn fyw yn N çhr- gybi-mewn pwyllgorau, ond yn hollol ar Q. yr oes mewn gwaith. Oyferfydd aelodau y cymdedthasaiu. dirwestol i longyfarch eu hun- ain nad ydynt hwy fel y mael dynion eraill, a dhyda bron glwyfedig beiant eu haelod Sen eddol am dderbyn ohono dal am amddiffyn y tafarnwr. Air nosweithiau'r wythnos, ie, ar Ddydd yr Arglwydd, gellir gweled "ruffians" meddwon yn ymlwybro gartref i greu terfysg ao annhrefn yn mysg eu teuluoodd tlodion. A yw yr aireithwvr dirwestol yn estyn llaw 1 godi y trueiniaid o'r Bos 1 Na, y mae yn myned o'r tu arall heibio. Sefydlir y cym- deithasau i'r amcaai o roddi i lawr feddwdci mor bell ag y mae yn eu gallu, ac nid yn gy- maint i gael plant bach i arwyddo yr ardyst- iad yn unig. Bydded (iddynt gymeryd "cre- fydd weithre-clol" fel eu harwyddiair, a deuant yn ddylanwad yn y dref. < < Nid oes eisieu diagwyl llawer am ddydd etholiad y vynghor Dosbarth Dinesig, a d'a fyddai i'r etholwyr gymeryd at eu hystyriaeth beth wnaeth pob un o'u cynryohiolwyr er- ddynt. Sieryd rhai ohonynt gryn lawer; ni chlywir llais y lleill. Mae perygl yn y cyn: taf; ond am y rhai diweddaf, beth pe byddat pawb yn ddistaw? Angen y trethdalwyr yw dynion ymarferol o synwyr cyffredin cryf ac yn rhydd oddiwrth fympwyon; rhai ant i'r Oynghor, nid i wneudi arddangosiad o'u doniau areithyddol naa yohwaith i gael "eyntun," ond yn hytrach i wylied aa i hyrwyddo buddianau y dref. —

Cynghor Dosbarth Dinesig Caergybi. Oynhaliwyd cyfarfod arferol y Oynghor ddydd Mawrth. Presenol: Mri John James (cadedrydd), Robert Roberts, vv. D. Jones, E. HL Williams, Josiah T. Griffith, T. Forcer Evans, Y.R., Thos. Williams, Josepih Hall, Thoa Roberts, James Lamsbury, Thomas Sla- ter, Oadben R. D. Btoberts, Oadben W. J. Williams, a Mr Cl E. Moreton Prachard (clero). Mr W. D. Jones, oadeirydd y Pwyllgor Arianol, a adroddodd fod y uvncrhor yn nyled 111 ariandy o 1055p; ond yr oedd 1530p o'r I dreth newydd i'w gasglu, a byddai i hyny eu gosod yn iawn. Y oostau yn ystod y mis oedd 410p 2s 6c. Yr oedd y casglydd wedi taju 162p i'r trysorydd yn ystod y mis. Mynegwyd fod, swm lied fawr o'r hen dreth eto allan. Yr oedd y pwyllgor wedi myned i'r mater yn drwyadl, &0 argymellent fod amser yn cael ei ganiatau i'r rhai oeddynt yn dlawd, ond fod gweithreddadau i gael eu cymeryd yn erbfn y lleill.— Awgrymcdd Mr J. T. Griffith fod i'r cstsglydd alw gyda'r bobl hyn unwaith eto i roddi cyfle iddynt dalu.-Dy-wedodd Mr Hail ei fod wedi gwneud hyny yn barod. Yr oedd y clerc hefydi wedi anfon rhybudd o bythefnos iddynt.—Mabwysiadwyd argymellion y pwyll- gor. Daeth y crwestiwn o oleuo y lampau gerbron ar gymelliad y pwyllgor fod i hyny gael ei wneud am haner awr wedi pump o'r h t i'r 15fed o Doichwed(L-Dywedodd Mr Slater fod y ffordd bresenol o'u goleuo yn llawer gwael- ach na'r hyn fu.—Y Oadeirydd, mewn atebiad i Oadben Williains, aa ddywedodd fod pedwar o ddynion wrth y gwaith fel y llynedd, pan y goleuid y lampau gan Gwmni y Nwy.—^Sylw- odd Oadbein Williams fod dynion y Cynghor yn cymeryd llawer mwy o amser nag a gymefr- ai dynion y cwmni.-Y Qacfeirydd: Y llynedd yr oedd g&n y Oynghor bedwar o ddynion hefyd i oleuo y lampau olew.—Mr Forcer Evans: Ni olenir rhai o'r lampau hyd haner awr wedi saiith.—Oynygiodd Cadben Roberts fod i'r mater gael ei gyflwyno yn ol i ystyr- iaerthi Pwyllgor y Goleuni.—Oadben Williams a ddywedodd eu bod beunydd yn cyflwyno pethau i'r pwyllgorau, a dim yn cael ei wneud. Yr oedd efe wedi bod yn cwyno yn nghylofa y mater hwn ddeufis yn oL-Mr Josiah Griffith a ddywedodd i'r pwyllgor fyned i'r mater yn drwyadl, a gwneud yr hyn falm- ent yn orets yn muddianau y trethdalwyr. Yr oedd y rhawbarth yn eang, ac ni allai y dynion oleuo yr holl lampau ar unwaith, gan eu bod yn gwneud gwaith wneid gan wyth o ddynion y llynedd.—'Mir Lansbury: Os cawn fwy o ddynion, fe awn droB yr amcangyfrifon; os oedd, anghyfleusdra i'r cyhoedd, er mwyn oyn- ildeb yr oedd hyny.-Sylwodd Mr Slater mai yr archeb oedd, i'r lampau gael eu goleuo am 5.30, oiid gadewed rhanau mwyaif pwy gig y dref heb elll goleuo hyd 7.30. Gwyddai efe am bedwar capel an un eglwys lie y bu raid i r bobl ddod ohonynt yn y tywyllwch nos Sul. Yr oedd y trefniant yn anghyflons.-Yn y di- wedd cyftwynwyd y cwestiwn a oleuo y dref yn ol i'r pwyllgor er cael cynllun gWell i hyny. Adroddodd yr arolygydd cynorthwyol (Mr O. Morrris) iddo wneud! ymcihwiliad i drefniad- au iechydol yr ysgol ion cyhoedd us, a bu cryn ymdratfodaeth o berthynas i'w hawl i pymeryd y cyfrifoldeb hwn. Gan nad oodd ar yr arol- yad-d, angen am ei wasanaeth eto, periderfvn- wyd tain iddo y lOp gaflai fel arolygydd cyn- fwthwyol am gadw oyfrifon y neuadd drefol. Darllenodd y .00em ohebiaeth fu rhyngddo a'r Parch J. Hughes o berthynas i'r crwellian- tau yn y porthladd. Dywedai Mr Huhes" sran fod Mr Gerajd Balfpur ar hyn o bryd yn Ysgotland, ao »ad oedd yn Jebyg y deuai 1 Lundain y flwyddyn hon, mai gwell fyddw gohirio agor gohebiaeth a'r Bwrdd Masnach hyd nes y deuai Mr Gerald Balfour yn 01. "Hysbyswyd mai y psrsonau carilynol oedd aelodau y tan-frigwt:- John Jones, Thomas- otrok-,t (cadban) Hugh Lewis, "Rritisn i r Hjugih Jones, Pilot Boat Inn Hugh Jones, Well-street; Thomaa Williams, Tyddyn Feil- ir; Tom Lee, Baker-street, Evan Roberts, Thomas-street; Wm. Davies, Baker-street; a. David Hughes. Field-street. Archwyd IT clerd ysgrifenu i rai trefydd i ofyn beth delid i'r tanddiftoddwyr mewn achos o dan. Dewiswyd Mr John James i gynrychioli y Cyn fhoar ar Lys Llywodraethwyr Ooleg Bangor. Oymeradwywyd planiau yr adeiladau can lynol :Gweithdy i Mr John Jones, Wolver- hampton House; tad yn Hedsor-street a Wian-street i Mr Thomas Williams, 64, Lon- don-road. Nid oedd planiau pedwar o dai yn Moreton-road gan Mri O. Smith a R. H. Wil- lianas wedi cyraedd yn ddigon buan iw har

Ffeithiau a Ffigyrau i'r j, Meddylgar. Hyd ag" yr wyf fi wedi syfwi, gorchwyl per,. I y pleidiau gwleidyddol y dyddiau hyn yw beio ea gilydd, ats yn ami lluffltso baii lie na bydd. Br cynyg o un blaid Fesur a ddyga les a gwaith i'r gweithiwr, a bara i'r bwytawr, ceir rhyw ysfa; yn y blaid arall i rwystrtr y sawl a'i cyn ygiat Gwyddom yn dda am yinddygiadau o'r fathi mewn cylcfioedd llac—os- na bydd gan rai per son au law yn y peth ar ei gychwyniad, nis gallent hwy weled unrhyw wsrth ynddb o gwbL Ofnaf mai dSyna'r sefyllfa gyda'r pwnc o ddifPyndolliad ag sydd yn cynhyrfu y wlad. y dyddiau hyn. Nid oes ond ychydig o fisoedd er pan y darllefnais waith y Rhyddfrydwyr yn ymegnio er profi fel yr oedd y wlad hon mewn ystad isel o ran ei masnach nad oedd- gwaith i'w goof. yn unmaw r y cyflbgvar yn disgyn gyda chyflymdxa, a thlodi yn amlhau, a hyny, ebe hwy, oherwydd mai y Toriaid oedd yn llywodr- aethu. Orechwenent wrth weled gorymdeith- iaiu o weithwyr allan o waith, ac nid yw yn sicr naid oedd a wnelo. Thai o'r cyfryw orym deithiau rywbeth a Radioaliaeth fel y cyfryw, [ ond yn awe dadleuir ganddynt yr un mor selog a phendaartt a chlir, i'w tyb hwy, o leiaf, fod digonedd o waith i'r gwedthiwr i'w gael, fod y cyflbgau yn prysur godi,, a thlodi yn cyflym ddinajiu or tin: Fel yna goefcdir hwy i fw-yt.-t eu geiriau yn y gprphenoli, a hyny, ni dybiwn, er mwyn eadw, i fyny enw ac uxddas eu plaid, fel gwrthiwynebwyr i bob; peth, boed lesol i'r wlad ai peidio- Yn canlyn. wele ycHyddg o ffigyrau ar bwno llafur yn ystod yr ugaini mlynedd diweddaf i'r darllenydd,. fel y gall aimgyffred ansawdd peth au,— Lleihad mewn Ugaiui. Mlynedd. Llafuxwyr amaethyddtol 252,252 Gwneuithurwyr clioeiiau 1,357 Gwneuthurwyr zihaffaa 728 ILIAE-wy-r gyda phlwra 6,846 Gwneuthurwyr hoefton 12,974 Gwneuthurwyr sidanau 25,484 Miners gwaith tin 5,444 Gwneuthurwyr tins 9,447,' Gwneuthurwyr zinc 148 Oyfanswm lleihad mewn ugain mlynedd 314,660 Mae-'n rhaid ad-def fod y gwaith o adeilad-i wedi cynyddu gryn lawer y blynyddoedd di- wedda.f, ond pan gofiwn fod miliynau lawer o'r alrian a wariwyd wrth adeiladu yn ddiweddar wedi eu gwario ar adeiladau eyboodclus, a hyny ar gost y trethi, er iddynt roddi gwatfth dros chror eto rhoddi tryma-ch pwn a wnaed ar y trethdailwr druan sydd eisoes yn gruddfan ao yn gjrwgnaoh,( ac mae y baiclg hwn ya un piar- haol, ao nis gellir trwy unrliyw foddion alw y cyfryw yn enill ¡'It wlad fel rhan oTi masnach. Dyweder a ddywedb, dengys y ffigyrau niLod yn glir fod rhywbeth o'i le yn rhywle—tri ohant a phedwar ar ddeg o filoedd o weithwyr Prydain wedi eu, taflu a.llan o waith, a hyny er mwyn i weithwyr tramoraidd gael rhyddid i anfon eu nwyddau i'r wlad hon heb doll, a llawer .r cyfryw yn sothach hollol dcuweafth: Meuawl am hyn, ddarllenydd, a chofia nas gall y Sais, Gwyddel, Ysgotyn, na'r Ojonro, anfon gwerth punt o ffrwyth eu llafur i wlad J tramorwr heb yn gyntaf dalu o bump i ddeg swllt yn y Lunt o doll ar y cyfryw, at gofyn i ti cfy hun ai teg hyn ? I fanylu olrheiniwn y fasnatch o wneud sidan yn er-n gwlad er y flwyddyn y tynwyd ymaith y doll oddiar y cyfryw, a gwelir fel mae y gwneuthuriad o hond yn diflanu o'rtiT, ac fel y mae y tramorwr yn enill tir ar weithwyr Lloeo: I Exports. Imports. 1871.-2,063,086 8,397,936 1881.-2,564,730 11,727,397 1891.-1,744,645 11,179,588 1901.-1,429,381 13,030,321 1902.-1,392,314 13,416,401 Lleihad allan o'r wlad hon, 659,772p; mwy had i'r wlad hon, 5,018,482p. Y fath fendith i filoedd gweithwyr Coven bry 81 Macclesfield a fuasai dwyn y fasnach hon n ol iddynt. Eto, cymerwn achos Uafurwyr amaethyliijl i ystyriaeth, a gwelwn fod llai o chwartear mil- iwn yn gweithio ar y tir yn ys.tod yr ugain mlynedd diweddaf; a gresynus yw meddwl mai lleilufci y mae y cyfryw o hyd. 1902. 1903. Lleihad. Aoeri. Aceri. Aceri. Ydau 8,517,045 8,302,863 124,182 Gwair 4,241,109 4,146,727 94,382 Clover 6,108,173 6,090,824 17,349 Gwair 4,241,109 4,146,727 94,382 1 Clover 6,108,173 6,090,824 17,340 AJo yn ngwyneb y cyflwr y mae amaethydd- j iaeth ynddo yn awr, ai onid teg yw i ni gradu y byddai codi toll fechan ar gynyrch y tramor. ddyn yn foddion i "godi'r hen wlad yn Q;, hoi ?" Hefyd, gwelwn fod Had o 12,974 o ddynifm gyda'r gorchwyl o wneud hoelion yn 1901 nag yn 1881. Anfona y German 3000 o Juneili o "wires" i'r wlad hon bob mis yn unig at wnend hoelion, a dywedir y bydd i'r Carnegie Iron (b. ddwyn 100,000 tunell o steel rails i'r wlad hon cyn diwedd y flwyddyn, ac y gwerthir y cyfryw am bunt y dunell lac. nag y gellir eu gwneud yn, y deyrnaa hon, a hyny gyda'r «m- can o gau i fyny nifer o'n ffwrnei&iau sydd eis- oes yn gweithio haneT amser. Danfonir gwerth 400,000p o wydr i'r wlad hon gan dramoriaid bob blwyddyn. Mae hyn wedi bodi yn foddion i gau holl weithydd gwydr y deyrnas, ond un, i fyny, er gofid calon i 4000 o weithwyr Wu gwragedd a'u plant j ond Jywed Mr Asquith nadj yw hyn ond, megis( defnyn yn T mar, a dywedaf finau y dylai y fath Wivrn- i iaeth ar ei ran fjodi gwrid i'w wynob-ped-lit mil o weithwyr Prydam yn cael eu taflu allan o waith, a'u teuln- i ddioddef eisieu er rhoddi bodd'had a mwyniant i genhedloeid ag sydd vn hiraiethu am weled ein lluman dan droed. Nc ddylai y pethau hyn fod, a chredaf fod yr amser yn prysur agoshau pryd y diflana o'r tir. ROLAND WILLIAMS.

Fel y Dadlwythir Llongau yn Lerpwl. Un dydd yr wythnos ddiweddaf daoth y llong "Kinsale" i mewn i ddociau Lerpwi « borthladdoedd Rwsia gyda 3840 o dun l' I a wenith ynddi. Deohreuwyd ei godi o honi am unarddeg nos Lun, ac erbyn haner awr weli pedwar boreu Mercher yr oedd r cwbl w i ti ei gael i'r ystordy, felly fe ddadlwythwyd y lloog yn ol y cyfartaledd o 154 o dunelli yr awr. Dydd ftl daeth yr agerlong "Oalnada" i Lerpwl o Quebeci a. Montreal gydai 24,000. farilau o afalau. Dydd Llun cyrhaeddodd y "Bavarian" o'r un porthladdoedd gyda K,000 o farilau, a 1000 o rai detholed.'g, Dydd Mawrth cyrhaeddodd y "Devonian" pyla 22,000 d farilau. Y mae Llinell y Dotaint-m yn unig yn dwyn 70,000 o farilau o afatM i Lerpwl yr wythnos hon I

I HEN GYPAILL WYN GOFIO. (Svdd yn ei fedd era de-ugairl mlynedkJi.) Gan lais cryg, anliwylus, cns.y Uloo'n gam Yn ei geg ac atgas Aderyn corph a'i drwyn cas, Anharddi Treflau'n, wir ddiflas. MEIRIAiDOG.

Beyond donbt Hornimon's Pure Tea is of wonder- ful vaJue, refined flavour, delicious to the. palate, and invigorating to the system. Each packet bears the signature of the importers. Sold by—Bo-n- gor: Hamilton and Jonea, Market 5 R. Pugh Jones. FrUrs stores, High-strwt Qbc- narvon: Owel, ("wnigt N«vin Griffith, Grocer. Conwav: Hughes, Chemist. Beattmaric: Wii- lime, CuemiaL penmaeomwr Oo- op-aive 80eiety Robert*, Grocer; Jooe., Ch-wist. IIanberim: tncbom. Grocer. LUnfairfechan: GwiffA&, GToeer. Lktndudno Rotarta, Obtuiliot. LtangWai Prvtherch, Chemist. Oolwyn Bay Hughes, Grocer, I etc. Newborongh Lewis, Grocer. Orksieth GriftitkOrooer. PenThynb: Jomw and Son. Bryi^jwraa: Wilson and Co., Qiooer.

LLYTHYRAU at y GOLYGYDD.. [Nid ydym yn gyfrifol am syniadau ein gohebwyr.1 T-TIF, Dilli MON. Syr,-Mawr ydyw y dadwrdd a. wneir mown cyaylltiad a'r meddylddrycM o benodi. swyddog i lenwi gwagle sydd yn debyg o gymeryd lie yu ein mysg, yn ol cwra naturicl pethau. Y mae "Diwygiwr" yn maentumio mai- "Canu penill mwyn i'm nain," etc., yr yd wyf. Bu- asai yn ofynol i'r prif swyddog wybod pwy ydwyf tnajgat i mi allu gwneud hyny. Ni wyr e £ na- neb arall, oddieithx Mr Gol.,pwy >dwyf nid oedd genyf mewn golwg, pan yr ysgrifen- yr ychydig ar y mater, ond oeisio dangos ei fod yn gwneud peth hollol yn ei le, sef yw hyny, ceis»:o cael y gallu heddgeidwadol yii fwy effeithiol. Aan brofiad, ofer ydyw i neb (na'r "Diwygiwr" tybiedig hwn) wadu nad ydyw dyn ieuanc perthynol i heddlu dinasol ein. teymas yn cael mwy o brofiad mewn blwyddyn yn y gwaith hwn nag1 a ga; ein dynion goreu yn iBeddlu Mon mewn deng mlynedd. A photh arall, y mae y dyn ieuainc uchod yn deall i ei fusnes yn iawn. Profa y cymeradwyaethau a fedd hyny yn dda, a phaham y gwelir bai an y pnif swyddog am cihwilio allam am ddyn hopl-al gymhwys at y gwaith? Ffwlbri yw si- arad fel ag y gwna y "Diwygiwr'' hwn. Ni ddywedaf fod "Anti-Diwygjwr" yn iaith dra- mor, ond dyvvedaf fod y rhan nacnaf or. gair yn l ei gyfrif fel iaith farw. Ac am y bach- gen ieuanc y sonir am ei osod yn y cyfryw swydd, dywedaf y meddi ef gystal Cymraeg, ie, gwell nag sydd gan y "Diwygiwr" hwn oafodd ei fagu ar aelwyd Gymreig a than Oymreig l(m'd enaid y tad! a'r fam. HalWyr fach, pa fodd y gall neb a gradd o synwyr cyffredin ganddo, felly, ei alw yn dramorddyn? Tra- morddyn yn wir! Beth a feddylia y dyn hwn pan y dywed y fath beth aan Gymro glan ? Pan y bydd ef a'i gyffelyb wedi cael goTchymyn i wylied lladron, etc., ai myned i'r lie tebycaf i'r lladron eu gweled y bydd ant ? Atebed y ''Diwygiwr" hyn, os y gwel yn dda. Dywedaf yn hyf, Mr Gol., mai gelyn diwygiad ywi y.- eyfryw un sydd yn ceisio rhwystro yr hyn y dywedir yw amcan ein prif swyddog, ao nid oarwr diwygiad. Galwa arnaf i ddod allan o dan fyi enw priodol. Dywedaf, Mr Gol., nid' oes arnaf ofn hyny; ond gan mai efe yw y gwrthwyne-bwr, deued ef allan yn gyntaf felly, ac yna cawn ef yn ei gymeriad iawn. Y mae y dydd wedi gwawrio, a diolch am hyny, na cbs. heddgeidwaid wneud fel ag y mynont pan ar ddyledswydd ac mate yn dda genym ddwyn tystiolaeth i onestrwydd' «n prif swyddog,. mai un ydyw ef am fynu iawnderau yn y cyflawn- iad o'r dyledsiwyddau hyny. Mdiwrtiaer ef fel dyn wedi gweithio ei hianan i fyny i'r salle anrhydeddus y mae ynddi, nid. trwy ddiofal- wch, naige, ond trwy ddnvydrwydd a phencter- I fyniad. Oadwodd eii ddirwestiaeth yn bur drwy bob tywydd; cafodd ei erkd yn ngwaith I ei swydd, a chredwyl yn ddiamheu fodf y "Di- wygiwr" 'hwn etc am geisio ei rwystro i atal cael diwygiad trwy ei lyffetheirio rhag eyflawni y cyfryw waith.—ITdwyf, etc., UN HOLLOA EEYDERUS. O.Y.-Am,gylAiadau alnorfod .a'm rhwystr- odd i ysgrifenu! yr wythnos o'r blaet1. Drwg genyf hyny.

IEUESCPTYD BfBO GORONWY. Syr,-Fel an o ddarllenwyr cyson eioh new- yddiadur, tmlaf yn wir ddiolchgar i "Ap Ifathafairn" am ei lythyr aznserof dan y penawd uchiod yn eich rifyn diweddaf. Mae yn sicr fed llawer iawn a wir yn yr hyn a ddyw jd am y dosbarth Iluosog yma, aq am "11 harferion isel- waieL Yn arbenig, yr adeg y cyfeiria ait, yr oeddyntl yn warthus i'r eithaf,. ac nid yn unig hydl y ffordd ond yn' nrysam yr addoldy. Ond eto, methwn al chydolygiu ag ef ar rai pethau. Dywed! mai ar y rhieni y mae y bai, &c fod y gweinidogion a'r blaenoriiaid yn gwneud eu dy- led swydd. Amheuwn hyn am arweinwyr cref- yddol Bro Goronwy. Pai sylw o gwbl sydd yn cael ei roi ganddynt i'r rhai a welir ar nos- weithiau oeffion y gaiuaf bron a rhewt yn dal conglau Llythyrdy Ty'nygongl i fyny, ac yn j dirmygm pjobl barchus sydd yn myned heibio? Mae mwyafrif y rhai welir yn y fan hon yn I perbhym i'r d'osbarth amaethyddol, ao felly wedi myn'd i raddau helaeth o gyrhaedd eu rhieni. Noda "Ap Maithafarn" y Gymdeithas Ddadleuol flodeuog fel lie iddynt fyned. Ond nid yw hon yn cyfarfod ond unwaith mewn wythnos, ac i ba le yr a'nt y noswe thiau er» aill ? Ac hefyd, y mae y pynciau yr ymdrinir a hwynt ynddi yiaj rhai na chymer y dosbarth hwn ddyddordeb ynddynt. Fel aelod o'r gym- dedthas. hon, dymunatf ddweydi nad yw y gym- d'eithas wedi bod yn foddion i gyrhaedd yr am- can a osodwyd iddi yn y dechreu, sef ceisio gan yr ieu,enctyd a welir hyd y oonglau i gym- I. eryd dyddord eb mewn llenyddiaeth, ao r iawn dreulio cu horiau hamddenol; ac nid hapus i'r dosbarth ymal ywt gwrandaw ar yr un rhai yn wastad beunydd yn siarad yn y cyfarfodydi hyn, a hyny ar faterion nad ydynt d un dydd- ordeb iddynt. Oredwn mai cynllun rhagorol iawn i gael y dosbarth yma i iawn ddefnyddio eu horiahi hamddenol lyddai: tod XSgCJl y Bwrdd neu rhyw adeilaid arall yn cael ei roddi at eu gwasanaeth am yohyd/g oriau bob nos, a rhiclddi llyfrau a newyddiad'uron iddynt i'w darllen. Oeid darllenfai fel hyn yn lied ddi- boeci yn lie bod am flyhyddoedd yn casglu ac yn pwyso ar yr ardalwyr am gasgliad i godi neuadd goffa i Goronwy, a hono fawr well na chastell mewn alWyT. Hyderaf y bydd i ddyn- garwyr y Fro gymeryd awgrym fel hyn, a gwneud yr hyn sydd yn ein gallu trwy ym- dctiddanion personol, a chymhell, ac arfer po1; tynerweh i gael y dosbarth yma i dreulic eu haimser i'r amcanion aoreu.—Ydwyf, etc., MANEO.,

AT DRETTHDAiLWYR DOSBARTH LLAN IIECHELL. Fo 'neddigion,-Maddeuwch c mi am ddwyn eich sylw art; y priodoldeb o gael "dis cf nurse" at wasanaetih yr ardaloedd uchod. Fel yr yd- ycH yn gwybod, mae un yn! nosbarta Amlwch, yn Llanerchymedd, ao yn Llangefni. A ydym ni i'n cyfiawnhail am foddloni ar bethau fel y maent? Rhatid i ni gofio fod y wlad yn myntd rhagddi mewn gwareiddiad a diwylli;.n i.. Ond rhaid addef mai hynod anghymwys a dibrofiad ydyw mwyafrif mawr gwragedd a merched ieu- ainc ein hafrdaloedd i weini ar y cleifion mewn aohosion id glefydau a gwahanol anhwylderau sydd yn blino'r ddynoliaeth. Pan mae dyn wedi oael ei da.ro gan afiechyd, un o'r pethau cyn taf fydd anfotn am y meddyg; ond pa fodd yr ydym i ddisgwyl i'w gyfleriau a'i gyfarwydd- eadau gael yt effaith oreu ar y claf heb fod rhywun eyfarwydd a'r gwaith o weini ar gleif- ion yn y He i'w oario allan yn briodol ? Prof- iaid Amlwch, Uanerchymedd, a Llangefni ydyw mai bendith o'r mwyaf ydyw y "nurses" wedi bod iddynt, ac na allant eu heb er dim. Aa yr wyf yn credu, ond dwyn y cwestiwn i sylw priodol yn y dosbarth yma, y ceir digon o foneddigesau a: boneddigion ai digon o deym- garwch yn eu calon au i. gyfranu rhyw gymaint at. yr alchos teilwng hwn. Mae Bwrdd y Gwarcheidwaid yn tanysgrifio pum' punt yn flynyddoJl at y tri dosbarth arall; ac mae yn ddiamheu genyf pe symud'em ninau yn y mat"; na fyddent yn galed wrtlhym. Byddaf yn ddc- olchgar os daw eraill allan i drac^'in ev ham ar y mater. Os y penderfynir rh n y petit mewn gweithrediad bydd yn blcser ccnvf. f..1 un, wneud fy ngoreu i'w hyr fyddo yn mlaon -Ydwyf, etc., Oaerdegog. OWEN WUT-IAMS.

YMHOLIADAU MEWN ATHRDNIAFTTEL Syr,-Dy-wedodcl fy nghyfaill "Nemo," "Nis gwn a fydd i'r enaid aros wedi y derfydd y bywyd," ac yntau wedi addef eisoes mai yr un yw yr enaid, a'r bywyd Y'mddengys ei eiriau yn ainghyson, eithr nidydynt felly mewn gwir- ianedd, oblegid meddwl y mae efe, a fydd i'r hyn a elwir enaid g*m y byd gadw ei berson- oliaeth yn nhrayddoldeb neu mewn geiriau eraiill, a ydyw Deucalion, dyweder, yn berson neillduol yn rhywle. heddyw, yn gallu meddwl ac amgyffred ei fyfiaeth fel ag y gwnai yn y cnawd: ? Na, syr; y mae yn anniohonadwy iddo fod yn beraon xwillduol heddyw, eT y rhaid fod yr holl elfenau a.'i cyfansoddant yn parhau mewn bodolaeth. Bffaifeh yn cyfodi o w*en- thnr cyfansoddiad neillduol o'r sydd yn gyfyngedig i'r blaned hon, a'r elfen ysbryd- 01 sydd, yn gfffredin i'r Jaoll fydysawa sydd yn galluogi dyn; i feddwl as amgyfFred ei hunan ;pl! berson; neiiiduo4 yn ol fy marn i. Felly, pan ei dadgyfansoddir drachefn trwy farwol- aeth, bydd yn sicr o golli ei bersonoliaeth trwy y bydd yn> aaimhosibJ i'w wahanol ranau gyd- weithredu,, fel cynit,. pan fyddant oil ar wahan yn nghollfedigaeth y gwaihanol elfenau gwreidd- iol y perthynaut iddynt; ymgyll pob cyfran mor 11 wyr a., diferyu o ddwfr yn eigion y mor; dynal.yw ystyr Nirvona, sef dyohweliad cyfan- soddiad c, a oholledigaeth y cyfryw yn mher-, feddion y gwahanol elfenau da.ea.rol a chyffred- indl. Y mae yr elfen gyffredinol y soniais am dani yn hollol allap- o gyrhaedd y gwyddonydd, tra y mae yr elfenau eraill, sef Carbon, etc., wrth ei law bob amser; eto, dywed rheswm wrtho fod y Hall yn bodoli hefyd. Gofynir yr holl elfenau;darganfyddedig ar cyfansoddi llys- ieuyn. Beth ychwaneg, ynte, ellir gael yn y tir, y mor, neu. yr awyr, er ei gynysgaeddu a meddwl dyn ? Diim, os na ehaniateir foodolaetli elfeoa ysbrydol. Y mae eHen felly mewn bod- olaeth, oblegid hebddi ni byddai nag ysbryd nk rheswm mewn dim, a thra y mae i'r elfenau eraill eu lleoedd, yn mha rad y rhaid iddynt ymgadw trwy gyfraith atdyniad, etc., y mae hi yn gyffredin trwy- yn 'holl fydysaiwd, a ahan hyny nid oes iddi: na lie nae amser ychwaith. Teimla ei hunaar "Yma" trwy yr holl greadig- aeth ar unwaith, a geilw holl gyfnodau- bodol- aeth "Yn awr:" dam ond "Yn awr" tragwydd- ol heb ddechreu ate heb ddiwedd. Dyna fy mam i, syr. Oarwn glywed eiddo fy nghyiailL "Nemo" eto, os. y byddwefr hynawsed a chania- tau gofod.—'Ydwyf, etc., WIL IFAiN 0 FON. [Gall "Nemo" atebl yn fyr; yna bydd terfyn ax hyn,—Gol.]

PALAS Y ORWYDBJAID YN LLALNERORY- MBDD. SyTj—O dan y penawdi uchod ymddangosodd ysgrif yn eicht rhiifyn; diweddaf gabm un a) eil-w ei hun "Corn y Gad." Gan nad ydyw y cyfaill uchod yn-meddu, digon o wybod aeth yn nghylch y mater yma, brysiaf i ysgrifenu y llythyr hwn rhag i bobl anwybodus gael eu camarwain. Dywed "Corn y Gad'" fod gastyngiad wedi cym- eryd lie yn rhif y crw-ydriaid y blynyddoedd di- weddaf, yr hyn sydd yn eithaf gwirionedd; ond ar yr un pryd' dywed nas gwyr y rheswm am hyny. Pa fodd bynag, dyry reswm fod can lleied yn galw yma ragor y Valley, sef ei fod fwy o'r neilldu na'r olaf, ac fly ddim mor gyfteus i'r Gwyddel. Nid oes genyf wybodaeth faint; o grwydriaid sydd yn galw yn y Valley, ac felly nis gallaf gyferbynu y ddau dy u gilydd ond gian fy mod yn meddu gwybodaeth yn nghylch Llartearchymedd, rhoddaf ef i lawr yma. Er pan y mae Mr Waitterson yn feistr I y tlotty—Mehefin 1900, i'r 5ed o Hydref, 1903, tair blynedd a thri mis o amwr--yr oedd nifer I, y crwydri-aid yn 380. Yn blaenori ei ddyfodiad ef, yn. ystod yr un faint o amser-o Mawrth 1897" i; Mehefin 1900—eear fod nrfer y crwyar iaid yn 900. Fellygwelirfodgostynoadmamwr 11 wedi c-ymeryd lie yn ystod y tair blynedd a chwarter diweddaf. Beth all fod y rheswm am hyn? Nid prinder crwydriaid yn y wlad ydyw y rheswm, gan mai owyn gyffredinol a glywir o undebau eraill fod eu nifer yn lluosogi ac nid lleihais fel y mae yma. Y mae clod yn ddyledusi^ a hyny yn unig i feistr presenol y tlotty, yr hwn sydd wedi gwneud gwaith ardd- I erchog yn y cyfeiriad yma. Nid oes neb yn oael mynediad i mewn ganddo, os mewn iechyd a nerth, na fydd yn rhaid iddo weithio am ei letty a'i ymborth. Y mae ganddo dasg air eu I cyfer, ac nid oes ryddid iddynt i ymadael heb gyflawrti hwnw. Y canlyniad ydyw fod pob un II nad yw yn dda^ ganddo wertihio yn osgoi dod i Llanerchymedd i chwilio am letty. Y mae y meistr yn ystdd yr amser yna wedi gwneud y gwaith o dan anfanteision mawr, a chwbl afresymol iddo ei gyflawni. Y mae y lie pres enol ar gyfer crwydriaid yn gyfryw y mae yn rhaid eu gwylio yr boll amser y byddant yn gweithio, gan fod yn haiwdd i Jdynt»? hj^iy» ddiano dro& y muriaul a gadael y gwaith heb ei wneud. ao y mae gan y meistr ddigon o waitb a.rall yni galw aan dano. Felly nid ydyw ond peth rhesymol iawn fod lleoedd priodol yn caiel au darparu air gyfer y dosbarth yma. Y mae yr hen arferiad sydd gan y crwydriaid hyn o fyned o un ty i'r llall yn y gwahanol un- debau wedi cael gwneud i ffwrdd ag ef yii Hollol gan feistr presenol y tlotty. Sylwa "Corn y Gad" fod llai o dlodion yn y ty naig y bu ers tro, ao yn argymhell rhyw ran o'r ty fel noddfa i'r orwydria-id hyn ddwy noaon yn yr wythnoa ECaws ydyw siarad na gwneud. Ni raid ond darllen ychydig o'r gyfraith sydd yn perthyn i'r dosbarth yma na welir yn annlwg fod hyn yo beth hollol anmhosibl: rhaid cael lleoedd ar wathan ar eUl cyfer. Yn mhellach, y mae uOorn y Gad" yn dal y Gwarcheidwaid yn gyf- rifol am fod oddeutu pedwalr cant o bunau, mwy neu lai, yn myned i gael eu gwario i wneud lie i'r crwydriaid hyn. Nid wyf yn meddwl fod yr un o honynt yn foddlawn i wario cy maint o arian yn y cyfeiriad yma, er fod yn debyg fod y rhai mwyaf goleuediej o honynt yn barod i gynorthwyo y meistr mewn modd cym- edrol i barhau i wneud y gwaith da sydd wedi cael ti wneud yn y gorphenoL Y mae y cyfrif- oldeb o wario y swm a nodwyd yn gorphwys ar Fwrdd Llywodraeth Leol, litundain, iei y gwelir mewn colofn arall o'r papyr hwn. Wrtti derfynu, buaswn yn meddwl mai ppth doetih fuasai i "Corn y Gad" a'r rhai sydd o gyffelyb feddwl iddo, dd'od i weled y lie sydd ganddynt yn bresenol ar gyfer crwydriaid, a barnu dros- tynt eu hunain ac y mae yn lied) debyg maa newidi eu barn y buasent yn nghylah yr angen- rheidrwydd am wella y lleoedd hyn, aru gwneud yn fwy cyfleus i'r rhai sydd yn edrych ar eu hoi.—Ydwyf, eto., UN SYDD YN GWYBOD. —i

Marchnadoedd Diweddaraf YD. LERPWL, Dydd Mawrth (TVchwedd lofa. Gwearith yn dawel or dldechieu y larcbn-,id, yn ol tua ddmaa o ostyngi-ad ar brisiati dydd (*w«per. Gwanitii Kansas, o 58 lOo i 6s 3c y oonpwys. Aral oodId y fasnach mewn bLawd, axs yr oealdi radd yn is. Oeiroh a bLawd oedrch yn da.weot., Gaítw cymedrol ajn indrawn, a'r prisiau yn sefydloc—Yr Aimericanaiddi cymytgedig goreu, o 4s lic i 4a lie; Plate melyn goreu, o 4a Oc i 45 Q^c Cinquantuia,, 0 5s 9c i 5s 9 £ c; Odessa, o 4s 6 £ c 1 4s 7c; aa>hy» Oanadaidd, 5s 8c y cam^jwys. Ft'a Saidaidd, o 28s 3c i 286 6c y chwaxter. ANIFEILIAID. LERPWL, Dydd Lloai (Tachwedd 9fed%J^- Yr oadd y cyflenwad o wartheg yn fwy o 223 war wythnos ddiweddaf; ond yr un nifer o ddefaad ae wyn a'r wythnos ddiwaddlaf Araf oedd1 y gaaw aan wartheg, a'r prisiau yn is, yn enwechg am aaufeimid gexw. Delaid cwbl dewion yn gwert.hu yn dda, ac yn dal at y codiad a wnaed y Llun blajeniorol; ond martihau eraill yn anhaiwdd i'w pasio. Gwiarffljeg goreu, o Sic i 6c_y p'.vys; eto, ail-raddlol, o 5c i 5ic; etc, js-raddel, o -41c i 41c; dlefaiid Yagotaudd goreu, 7ic; maithau eraill, o 5!c i 7ic; wyn, o c i 7!e y pwys. Rhifai yr ystoo. oedd yn y farohn,ad fel y canlyn :—Gwartbeg, 1604; y defaad a'r wyn, 4476. BIRMINGHAM, Dydd Mawrth (Tachwedd lOfed). GxTwed masnach gymedrol yn marchnod Bir- mirigham heddyw (dydd Mawrth), ac yr oedd ynp gyfleaiwodftu gwieddiol o ystoc. Heffrodl HenfFordid, 7c y pwys; tedrw a ibuahod, o 4ie i Sic; Hoi, o 7c i 8c; myllt, o 7ic i 8c; nianiogau a myherin,, o 5^0 i 6c; ac wyn, 8±c y pwys. Moch ibaewn, o 8s 4c i 86 6c yr 20 pwya; pyro, o 9s 6c i 9s 9c; a liychod, 6s yr 20 pwys. SALFOED, Dydd Mawrth (Tachwedd lOfed). — Yr oedd y cyflmwad o ystoc yn nuurohnad1 anifeil- iaid Sailiord heddyw yn dangos cynydd o 37 yn y gwwtheg, ond lleifaad o 588 yn y defaid, ar yr wythnos dtdiweddai. Rhafai fel y cainlyn: Gwartheg, 2465; dafcud, 6392 Boa, 122; a. moch, 54. Yr oedd y prieiam fel y cmlyu:-Gwartheg, o 4fc i 6c y pwys; defaid, o 5ic i 8!c; & lloi, o 8c i Sic y pwys. Moch, 0 Sa 6c i a. 90 yr ro pwye. DINBYCH, Mawrth (Tachwedd lOfed). Arai iawn oedd y fasnach yn y fifcur hem, yn enwedig felly mewn gwartheg yators. Er hyny, fe wenbhwyd rhai anifeibaid defnvddiol yn y dostbarth hwn; ond yr oedd y prisiau yn is nac yn y ffeiriau blaenorol. Amrywient o saith i d'deg gini. Prim oedd y ^wartheg godro, ond cafwyd prieiau gweddol aan y rha.i a werthwyd. Clyrhawadvat o 14p i 18p. Gwertliai y hiS am o 5c i 6c y pwys. Gwnai y defaid Oymreig o 14s i 178 y Jml.

Y mae pedwar atr bymtheg o eorau, ac yn en mysg y mae dau o'r Oyfandir, wedi amlygu eu bwriad i ymgeiaio yn y glystadlen-aeth gyd- genedlaethol i feibion, a gynhelir yn Nghaer- dydd, y diwrnod ar ol y Nadolig.

COLOFN DIRWEST". [GAN "TEMLYDD.") Yn Ynadlys Llangefni chwech wvihnos,,yn. ol, gwrandawyd pedwar ar ddeg o achosion a bu son aan y ddiod feddwol mewn trd. ar ddag o honynt. Yn y llys bythefnos yn ol drachefn yr oedd? rhyw gysylltiad rhwng y nifer fwyaf o lawer o'r achosion a'r ddiod. Golygfa rhy gyffredin y dyddiau hyn yw gweled llanciau ieuainc gerbron y Faino am am feddwi a chadw twrw. Macnt yn edrych yn ddigon gwar wedii sobri, a phan yn clywed yr heddgeidwaid yn dweyd eu hanes vith yr ustusiacd ac Mihawdd fuasai oredu fod yn bosicl iddynt ymddwyn mor.ffcl, onibae nan un rhoswiii-ea, bod wedi bod yn yfed. Nid oea- dim drwg nas gall y meddwyn ei wneud. Yn ngorsaf Llangefni nos Ia.u diweddaf. caf. wyd prawf auiilwg fel y mae'1 ddiod yn codi i ben dyn, ac yn peri iddo wneud yr hyn y bydd- ai arno gywclydd ohono pe heb fod yn yfed. Gwelwyd yno was fferm, y talaf a'r hawddaf ei, gorph welwyd un amser braidd, wedi "colli- arno ei hun," ac yn arfer iaith a bygythion nas gellir eu priofroli ond i'r ffaath eifod "mewn;i diod." Os oes rhywun ddylai gadw, oddiwrth y dd iod yn fwy nag eraill, ar bob eyfrif i fe -4dylai y rhai a.g y mae "glasdad neu ddau'' yn peri iddynt ddangos mewn lleoedd cyhoedd us | mor wag ydynt o synwyr. Trueni yw edrych cl ar lanciau cryfion fel hyn yn ymolhvng i <idio., lyn oferedd, paai y mae digon o rybuddion ddydd ar ol dydd o'r helbuL a'r gwarth yma,- mti ffwlbri meddwol yn eu harwain iddo. < < < Yr wyf wedi bod yn ceisio dyfalu paham 7 mae y dosbarth yma yn yfed, yn meddwi, aa yn tyrfu cymaint. Er mwyn cael mwy ooleuni; fe gynygir PUM' SWLLT YN i'r un rydd y chwe' rheswm ymddengys yxv 1 fwyaf naturiol dros fod ymyfed aic afradloned.lv yn ffynu i'r graddau y mae yn mhlith llanc- iau Sir Fon. Yr ysgrif aii, i fod dan 300 o eir- iau, ac i'w hanfon i "Temlydd," "Clorianydd," Llangefni, erbyn Tachwedd 20fed. Dyna ryw- beth y gall pob malb a merch dreio ei law arno ac y mae yr un "chwareu teg" i ba.wb-'does yr un ardal na ctheir rhai o'r dosbarth yma ynddi Dyma ben tymhor wedi dod, ao yn y marchr- nadoedd" nesaf yn Llangefni ceir ngeiniau: c» lanciau yn cydgyfarfci. Yn ol y rhatgolygon presenol ofnir y bydd mwy o honynt yn ym ofyn lie nag a fydd o leoedd ar eu cyfer. Can lyniad naturiol hyn fydd, y gadewir y rha: gwaelaf air ol. Na thramgwydded neb wrth y gair "gwaelaf:" y mae da a. gwael yn mhob cylch. Ond pa beth sydd yn gwahaniaethu rhwng y da a'r gwael mewn gwas oanaetnyau- 011 Oryfder, medrusrwydd ? 16, da iawn; eto mae blys arnaf ofyn a roddir digon o bwj a ar gymeriad moesol yn fFeiriau' cylfogi y wlaid ? Gadawer i mi ddyfynu o rifyn blaenorol:- "Pal sawl meistr ofynodd wrth gyflogi gwa-% ddydd Iau, 'Wyt ti yn ddirwestwr1- Boddwn i ddim grot o gyflog i fachgen os na alllwm ym ddiried ynddo i fyned i bob ffaif a maarchnal a dyfod adref yn sobr. Mae meistradoedd nad oes ganddynt y gmalym Ileiaf o,of&l,am foesol- deb eu gweision. CVflogjr hwy yn ami heb roddi un ystyriaeth i ba fesur y gellir dibynu amynt fel rhai; sobr. Ac nis gellir rhoddi ym ddiried yn sobrwydd neb heb ei fod yn llwyr- ymwrthodwr. Pe cymerai ein fferm wyr hyn i ystyriaeth gallent fod o wa&anaeth anhraethol i aehos crefydd yn eu perthynas a'u gweision. Gallent godi safon moesoldeb ein llaturwyr acnaethyddol trwy gydtiabod llwyr- ymwrthodiad fel cymhwysder ychwanegol mewn gwas. Pa anogaeth i fachgen fvw yn ddirwestwr yw gweled y meddw a'fr afradlon yn ciel yr tan gydnabyddiaeth ag yntau oddiar law ein hatmaethwyr ? Na thybied neb fy mod ya dweyd y dylai ein gweision fod yn llwyrym wrthodwyr er mwyn cael y gydn vbyddiaetxi hono. O na, y mae bywyd' y dirwestwr y«i werth ei fyw i'r dyn ei hun penas cydnabyddii t'i rinweddau gan undyn. Ar JHT un pryd, rhaii (!weyd fod gwerth cylatebol ynddo i'r hwn wa: anaethir ganddo. O'r go rhodder y H> blaenaf yn ein fleiriau cyflogi elenc i'r bechgyn hyny ymrwymant i ymgadw oddiwrth, y ddiotl feddwcl, fel y daw bywyd y "lads'; i gae] <-i rodweddu gan rinwedd a moes yn aytxach u. chan afradionedd a gwegi. H. 0 4 Yn awr, a yw yn ormod gofyn i amaethwyr Mon y OaJangauaf hwn, er mwyn cymenad eu gwlad, wneud rhywb&th yn y ffordd awgryroir uchod? Ae fe allant wne-ud Ilawer iawn. Deth. oler y bechgyn parchusaf, yna fe adewir y rhai a dynant warth ar enw ein sir a-r ol; ao efallai y deuant e. weled eyn hir mai bywyd y dirwest- wr yw y gorell Darllenwch hwn, lanciau. Gerbron ynadou Oaemarfon, ddydd Sadwrn, pyhuddwyd pedwar o ddynion ieuaino o Groeslon, o'r enwam LJ. Williams, J. M. Jones, H. J. Griffith, a J. Jones, o arfer iaith anweddus. eiyll- y. tu- allan i dafarndy yr oeddynt, a chaii fod ea hiaith yn warthus gofynodd y gwr iddynt symud ond yn lie hyny aethant yn '"llanciani mawr," a'r diwedd fu iddynt wthio y drws i mewn. Dirwywyd y pedwar i 40s a'r oostau bob un. Mae'n amlwg fod ynadon Caernarfon, beth bynag am ynadon Mon, am geesio rhoddi i laIWT ymddygiadau fel hyn a braich gadarn. Danl fan-roolau y air (county bye-laws) y dygid y cyhuddiad yn mlaen. Al oes rhai felly yn Mon? Os nad oes, onid ywn bryd eu cael? • • « Yn Halstead, Essex, yr wythnos ddiweddai, dygwyd dau was fferm, George Raven ao Albert Whiting, o flaen y Llys, yn cael eu cyhtwLdo o lofruddio Alfred Bragg, Fwas arall. Ffraeo mewn tafarn, ymladd wedyn, a arwainiodd i'r ddau ymosod ar Bragg. Boreu dmncetb caf- wvd ef yn farw mewn oate, a deuwyd o hyd i'w tton yn nhy Raven. 0 Wrth gydgerdded gyda ohyfaill y dydd o'r blaen, trodd ein sgwrs at yr hyn oedd yn ffaath amlwg, ifteddai ef, yn Sir Fon, sef on o. gysylltiad ymyfed a hagrweh oorph, a fthys- ylltiad bywyd rhinweddol, ar y llaw araul, a harddweh a lluneidd-dra. Nid son yn gy- maint am y trwyn oooh a'r gwyneb glasddu yr oeddym, ond am ddylanwad arferion annuwu.l' ar ymddaaigosiad dynion. Ac y mae genym rai ag y dywed eu hedryohiad wrthym eu- bod wedi anifaileiddio eu heneidia.u. Y mae genym ra.1 ag y gellir tybio ea. bod wedi min-gamu wrthi regvj a oha.blu--maent yn hagr yr otwg. Llanciau at dynion ydynt sydd yn ymolTvmg i annuwioldeb, heb ofalu amgorph nao; eoftiat a chanlynia.d anocheladwy hyny yw dirywiad y naill a'r llall. # # # | Y mae'r Oymdeithalsau Llenyddot a Dadlen- ol wedi cyohwyn yn llewyrchus mewn gwahan- ol ardaloedd a threfi yn ein sir. Yr oeddwti wedi mawr obrithio y gwelai rhai o'r cym- deithaiau hyn y ffordd yn glir i gychwyn ar linellau temlyidol: feallai y mabwysiadaait hyny eto, o ran hyny. Braidd na fentraf ddweyd fod mwyafrif aelodau y cym deithasau hyn yn gyffredin yn ddirweatwyr: fe ddylai pob aelod fod fejtly. Buasad Oymdeith&& Len. yddol Ddirwestol yn anhraethol fwy o ddylan- wad er da mewn ardaJ. Nidi yw Temlyddiaetlt Dda yn cau allan lenyddiaeth na oherddot- iaeth yn hytralch, ceisio eu hyrwyddo a dyr. ohafu y mae yn ec chyfarfodydd drwy osod byw. yd moesol a rhinweddol odditanynt. Rhaid wrth y sylfaen hon cyn y gall yr un gymdeithas adeiladu er gogoniant lien a chair.

02jobw (30am and a EPPS'S being distinguished from an others by Its invigorating nutritious qiualittas and its delicious flavour. This Coooa, oon- tatnIng as It does all the substance of the Ooooa Nib, maintains its leading position after three-quarters of a Century as COCOA the best form of Ooooa far e?ery-day we. 1.1

Nodion yr Wythnos. Y mae y cwestiwn o wneud "Smithfield" yrjt s Iiangtfni wedi ei godi i'r wyneb unwaifji eto, yvtro hwn gan y Bwrdd Amaethyddol, trwy en gwaith yn gpfyn i Gynghor Sirol Mon arfer eu dylanwad ar awdurdodau y dref i symud, ya.. mlaen. Ni wyddom, yn sior, pa un o'r ddau Gynghor yw'r mwyaf "dylanwadol;" ond nid yw gwaith y Oynghor Sirol gyda'r Mestur Addysg yn rhoddi un lie iddynt ddanod hwyrfrydigrwydd i'r un Oynghor arall. Nid oes neb, yn ddiamheu, a ddywed na fyddai lie fel a gynygir yn hwylusdod mawr i dref Llati- gefni, ond credwn mai gormod o faich arni fyddai gorfod ei ddarpar ei hunan. Eiddo pwy yw ffeiriau y wlad 1 Ychydig flynyddau yr. ol cymerodd y Oynghor Sirol arno ei hun y gwaith a a-d-drefnu eu dyddiad, ac oddiwrth hyny rhaid i. ni gasglu mai hwy hefyd sydd* yn pyfrifol am le eu cynhaliad yn gystal ag amser eu cyn- haliad. Braint estynir i'r wlad oddiamgylch gan y dref yw cael dwyn anifeiliaid yma i'w gwerthu-y wlad sydd yn elwa yn fwy na'r dref. Os yw'r awdurdodau trefol yn foddlawn air bethau fel y maent, dyna ben ond os dyin una amaethwyr y wlad le gwellt wel, bvldeJ iddynt dalu am dano. Credwn nad oea neb yn y dref yn anffafripl d gael "Smithfield"—bydd- ai yn fendith anhraethol; ond credwn hefyd na fyddai cynghorwyr. y dref i'w eyflawnitau. mewn symud yn mlaen heb sicrwydd am byn orthwy y sir. Hyderwn mai canlyiiad y drafod- aeth rhwng cynrychiolwyr y Oynghor Birt): a. Ohynghor y Dref fydd dod o hyd i gynllun es- mwyth trwy yr hwn y ceir "Smithfield" yn y dref at wasanaeth y sir. < < Yn ol adroddiad mYhooddwyd gan Fwrdd' Masnach ddiwedd yr wythnos ymadawodd cy nifer a 230,507 o berson au o'r Deyrnas Gyfun- ol am yr Unol Dalaethau yn ystod y deng mis, sydd wedi myned heibio. Y nifer" y* f deaL gyferbyniol y llynedd oedd 209,335. Rhyiedd- iawn fod cynifer o ddeiliaid Prydeinig yn i myned bob blwyddyn i gymeryd eu. lie fel 1 I "gweision" yr America, a bod pob Saia- a~ I Oiymro sydd yno, pa un ai gwas ynte meistr, yn cael ei droi yn ddiffyndollwr. Dywed plaid Masnach Rydd fod Dfeffyndolliaeth yn foddionl i wywo diwydianaui pa genedl bynag wnaiff e* fabwysiadu, a,'i fod yn diraddio y bobl; ond. rhyfedd, rhyfedd,. y mae'r prif genhedlcedd diffyndollawl yn gwneud cynydd aruthrol gyd- a.'u diwydianau. Oanlyniadau rhyfedd iawn yw y rhai hyn i gyfundrefn ag y dywed rhai; gwleidyddwyrvei bod yn rhwystr i ddadblygiad. oenedlaethol, ei bod yn lladd anturiaeth1, ac yo cadw oorph y boblogaeth mewn cyflWT- isel. Esbonio y ffeithiau amlwg yma raid i Wrth- wynebwyr Diffyndolliaeth cyn y. cyll. y. wIld. ym ddiried aietli ynddo. 0. W. o. a Ond o fysg pa) ddosbarth y mae y nifer fawr- adaiwant eu gwlad yn cael eu gwneud i fyny 17 0 fysg y llafurwyr amaethyddol y mae llawer;. y maent yn diflanu i rywle, beth bynag. Ini 1901 poblogaeth y wlad hon oedd 32;o26,(>75>, ac allan o'r nifer yma 1,128,604 oodd rhif y'rhas yn dai pertbynas ag amaethyddiaeth. Haneir can' mlynedd yn ol, pan oedd y boblogpeth ond 18,000,000, yr oedd 800,000 yn fwy yn eweithio^ ar y tir. Shelly, tra yr oedd cyfartaledd y rhai hyn yn.22Sl yn. un air gyfer pob naw, nid yw yn awr oDd un ar gyfer pob 32s A rhamt y ddau cldosbarth-y ffermwyr a'r gweision—ceir fod ychydig gynydd yn, rhif y rhai cyntaf. Ond am y gweision, disgynodd eu rhif hwy rhwng 1891 a. 1901 o 780,707 i 609,10S—Ifct ii ft 22 y cut. Atdyniad y trefydd, fel y gwyddis, roddir yn brii, rieswm dToa hyn ao y mae- rhai yn dal allan fod tupdd y boblogaeth i symud i'r trefydd yn ddeddf natiurw>l, ac na oflfeithir arni gan unrhyw gyfnewidiad myllidol na deddf. wrol. Amcangyfrifid fod 140,000 a ferehèd yn gweithio gydag amaethyddiaeth yn y wlad yn 1851, ond erbyn 1901 nid oedd eu rhif ond 12,000. Ffurfiad pawb ei resymau ei hun dros- hyny. • • Yn y tcroedd isel yn Nwyreinbarth Lloegr, lid ytyfir cymaint o bytatws, y m¥ y fferm- wyr wedi oaeli oolledion anhygoei. Gan or- lifiad y maesydd beri nas gellid eu codi yn en hadog, nid oedd dim i'w ddisgwyl ond iddynt lygru, lawer o honynt. A r rhai a godwyd yr wythnos ddiweddaf, dywedir na ohadw&nt, ac- y bydd raid eu gwerthu ar unwaith. Mewn llawer He y mae cymaint o rai drwg fel na cheir mwy na rhyw ddwy dunell yr acer i'w gwerthu. Gwrthododd rhai ffermwyr 22p yr acer am bytatws cyn amser ell codi, a gwelir felly beth. fu y gwlawogydd iddynt hwy. Yr un ystori cldaw o'r Gogledd, y cynhaiuaf tis yn ddiweddar mewn llawer lie, a llawer yn cloffi rhwng dau feddwl a. yver pytatws yn werth eu oodi ai peidio. • • » « Y mae Oymdeithaa Oigyddion Deheuclir Oymru yn ddiweddar wedi pasio penderfyiv.&'i ysgubol iawn. Ar ol yr wythnos hon ni fydd iddynt brynu anifeiliaid i'w lladd yn yr un ffiadr heb i'r perohenog roddi "gwarantrwyddM 61t bod yn rhydd oddiwrth "tuberculous." Beth fydd canlyniacl hyn mae yn anhawdd gwybod hyd nes y rhoddir prawf arno. Oododd yr falynt--mnp helynt blin yw wedi bod rhwng y cdgyddioni a'r ffermwyr i geisio d.)i i ryw gyd-dcleallt-wriaoth--Vr ffaith fod oig yn oaol ei gondemnio yn y marchnadoedd fel peth anaddas i'w fwyta, a'r cigyddion, wrth gwrn, yn dioddef colled. Gwylir gyda dyddorleU b^tifcyddaw o'u penderfyniad.

MEIRIADOG AT WIL IFAN 0 FQN, Llesol ydyw. Grym ergyd gJi'r Om^ngainc—drwy Wna drySelid odllgainc Dyna. hy,gelf Daav hotwgainc Ryddi fwyn gercLdl o fewn y gainc. Gydla'r parch puiral.

YOYBYDD. Yn ngwyneb angeu'i hunan—yn ei ddvw*. Hwn 81 ddeil et arian; Deil hwy nes i uffern dan—eu todd4. Yn nos trueni nis try ei anian. MORWYLLT.

Y Bamwr Bruce fydd yn Itywyddu "Il Mrawdlysoedd nesaf Deheudir CVmFu, y rhai a gynhelir fel y canlyn:—Dydd Mercher, Tachwedd lleg, yn Ngha-eefyrddii • dyc.d Mawrth, Tachwedd 17eg, yn Aherhonddn; a dydd Gwener, Tachwedd 2HOd, yn Nghaer- ^CKAiENT A PHBLENAU HOI^LOWAY. — Nidi rheid i'r cyffymu nodedig hyn ond wrth m p- or ffwuewd ft rhmw«dd»u yn wybydoua. Wis gpm yr un dolur alk-cri na ftUmegiad m«wnol hir .1I't.l), MfTU y dvlacwacku oeyawl, pamddiol, ao i m efieithir gan y d«ku jyfljr hya. Brdided y dpwgt yn beth diweckkff neu hirbarhaol, IW«WT iveo poctvM neo d««n ond tipyn o aflonyddweh, 4 £ Iatiu o flaen rhiaiw<>ddatt n»daygim«Mb»i y cy*- rrku hya, v rhai y geilir yn bi-iodol eu evnhwyso unrhyw twon a <idwrll««o yn ofalsw, y oyfa*- wrddiiidM roddir gyii hwynt, y rbai sydd #wi gotod yo yr iaith egluraf, aanddifad bob ^ermf.a e«)fyddyd*lt 4iIIÐ Wgrapbn mewn Ilytby-mum pkuNt a bawdd m dowlim. y Pelenait hyn yn. iiisiln iewdH » i'r dyn o f"MM8, goei « L1" i'w ryfrifysteWl a'i tiao g«n ymrwymia^»tt | 'AiMMg j Wyd i'r 4yn 0 tw&tol i fyDm ac eAghyiaedral