Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
12 articles on this Page
Advertising
b) MessrtWDewfc Son of Baudot. t',Ianduduo & Carnarvon. NOTICE POSTPONEMENT OF SALE. FS' FEE SALE- OF THE MOEiL SIABOD T HO^f QUARRY, Near DOLWTDD- 3SLEN, AiDVERTISED TO I'AiKB PLACE (by Messrs Wm. Dew and Son) HOTEL, CONWAY, on; MONDAY, November 16 th. IS HEREBY POSTPONED until further notice. 05357 PLAS LLANGOED. LLANGOED, near BEAUMARIS SAT of COSTLY HOUSEHOLD FURNITURE C7 RPETS & OTHER EFFECTS, supplied by Messrs. MAPLE & Co. within the LAST TWELVE MONTHS.. Tl/TE^SRS. \V. DEW AND SON have received M insmictions from F. L^D PRIESTLHV ESQ to OFtEk FOR SALE BY PUBLIC AUCTION at the above Residence, on WfcDNESDAY O EMBER iSth. 1903. 1 ^Ithpr HOUSE FURNITURE, CARPETS and OTHER HOUSE- HOLD EFFECTS, including the Appointments oi the Hail, Dining, Drawing Rooms, Smo^v. °°™|! and Bedrooms, as well as the Domestic Offices, alt rr-T'vitlv Furnished by the above well-known Firm, and now all in perfect order and equal to new. AlsTa few OUT-DOOR EFFECTS, including a New Two-wheel Dog Cart and a Strong Luggage Cart, both by the Bristol Waggon Company. Sa!e to commence at ELEVEN a.m. prompt. Catalogues may now be obtained at Plas Llangoed, or oi the Auctioneers, at their Offices, Bangor Car- narvon, and Llandudno. 25758 By Messrs David Roberts & Son IMPORTANT TO MINING AND QUARRY PROPRIETORS AND OTHERS. GLASJDIK COPPER MINE, Distant Four Miles from the TOWN OF DOLGELLEY. MESSRS DAVID ROBERTS AND SON have been favoured with instructions to SELL BY AUCTION, on the Premises at the GLASDIR COPPER MINES. DOLGELLEY, on THURS- DAY, NOVEMBER 26th, 1903. the following valuable PLANT AND MACHINERY, briefly including One ioc-b.p. Compound Steam Engine, by Robey. Lincoln; Two Stationary Loco- type Steam Boilers with Chimneys, by Robey. of Lincoln; Boiler Feed-Pump. by Blake; 11 Comet" Ore Crusher, by Fraser & Chalmers; Two Baxter's Stone Breakers; Elevator, complete; Trommel, complete; Ore Picking Belt, complete; Pair of Cornish Rolls Three Challenger" Automatic Ore Feeders, by Fraser & Chalmers Two Huntington Mills (five feet diameter); Stamp Battery (10 head), by Luhrig; Four 4-compartment Jiggers, by Luhrig; One 3-compartment ditto, by Green Screw Cutting Lathe, by Booth, Liverpool; Dril!ing Machine, Shearing Machine. Punching Machine; Electric Hoist, complete, by Ernest Scott & Mountain; Air Compressor, by Clayton, Howlett; Three Dynamos (size 8), by Thomas Parker, Ltd., Wolverhampton; TRACTION ENGINE. No. 640, by J. and H. McLaren, Lec1s, and FOUR TRACTION WAG- GONS. 22 ORE WAGGONS (capacity, One Ton). Wrought Iron Pulleys. Wrought Iron Shaftings and Bearings, Ouantity of Steel Drills, Smith's Tools, Office Furniture, Laboratory Appliances, Cast Iron Fining of various sizes, Wrought Iron Piping, Bolts and Nuts, about 150 Barrels of Residuum (thick Oil), Wrought and Cast Scrap Iron, &c, The whole may be viewed upon application to Mr J. Bevan, Bryn'rodyn, Dolgelley. SALE AT 12 O'CLOCK PROMPT., Auctioneers' Offices, Corwen and Dolgelley. 25837 Me* srs Frank Lloyd & Son. Next Week. 750 Horses. THE NORTH WALES REPOSITORY. WREX-, HAM. FRANK LLOYD AND SONS well SELL on TUESDAY NEXT, Nov. 17th 250 Valuable Har- ness Horsas, 15 Matched Pairs, and 70 Hunters. WEDNESDAY, 18th 250 Small Harness Horses, Show Cobs, Welsh Cobs and Ponies. THURSDAY, 19th: 250 Town, Lurry and Van Horses, and a fine Entry of 2 and 3 year olds. Judging at 10-30. Sales, 12-15. Cat-ilogues from the Auctioneers 25735 36 GUINEAS IN PRIZES. CHESHIRE REPOSITORY, CREWE. FRANK LLOYD and SONS' NEXT GREAT SPECIAL SALES (and last for the Year) of High-class Hunters, Harness Horses, Pedigree Hackneys, Show Cobs and Ponies, Heavy Town, Light Lurry, Van and Young Horses, THURSDAY and FRIDAY, DECEMBER 3rd and 4th, Entries close November 25tb. 25839 Bales by Mr J. Parry Jones COUNTY OF CARNARVON. PARISH OF LLANIESTYN. SALE OF VALUABLE FREEHOLD PROPERTY. MR JOHN PARRY JONES will OFFER for SALE BY PUBLIC AUCTION, at the TOWER HOTEL, PWLLHELI, on WEDNES- DAY, November 18th, 1903, at 2-30 o'clock in the afternoon (subject to conditions there and then read), the following Valuable FREEHOLD PRO- PERTY, situate in the above Parish, Lot I.-All that FREEHOLD HOUSE AND SHOP known as PENBODLAS," with Garden and the Field adjoining, measuring about One acre. Lot 2.-All that FREEHOLD DWELLING HOUSE known as NIGWL VIEW," with the Field adjoining, measuring about One acre. For further particulars apply to Messrs Picton- Jones and Roberts, Solicitors, Pwllheli; and the Auctioneer, Penlan, Penrhyndeudraeth, and New Market Hall, Pwllheli. 25772 COUNTY OF CARNARVON. PARISH OF LLANIESTYN. SALE OF A VALUABLE FREEHOLD FARM. TMfPT PARRY JONES will OFFER for SALE BY PUBLIC AUCTION, at the TOWER HOTEL, PWLLHELI, on WEDNESDAY, Novem- ber :8th, 1903, at 2-30 o'clock in the afternoon, that Valuable FREEHOLD FARM situate in the above Parish, known as PENRHYN EOS," comprising an Area of 85 Acres or thereabouts (subject to conditions there and then read). For further particulars apply to Messrs Picton- Jones and Roberts, Solicitors, Pwllheli; and the Auct «. neor, Penlan, Penrhyndeudraeth, and New Market Hall, Pwllheli. 25771 YAttD BRYN CYNEN HOTEL, FFAIR FLYN- YDPOL, y Dyddiaxi Entries rhuu1 bklen i'r Arwerthwr, Mr JOHN PARRY JOtNKS. Y Farchnadfa Newydd, Pwllheli. 25508 a Sale by Mr Gavin Low. GREAT IRISH STORE CATTLE SALES. Direct from the Breeders. THURSDAY, 19th November. TTXAL GREAT SALE FOR THIS SEASON IN AUCTION MART, DUBLIN. I Ft f\r\ HEAD, mostly Half and Three-quarters •J x.jr v/ Fat, inohxitijg Grand Shorthorn Bui- iodoi tnd Heifers, Hameibred Angus Crosses, Polly Well-bred Y Stock, ebo. Every iuc given Crow-Channel Buyers. Oom- miUsr>ris faithfully executed for those unable to attd1!- GAVIN LOW, Live Stock Salesman, tte., 25737 50, Prussia-street, Dublin. Messrs J. Pritchard & Porter I NEXT TUESDAY. "WAVE CREST," MENAI VIIAX, TERRACE, MENAI BRIDGE. MESSRS JOHN PMTOHARD and PORTEIR are instructed to SELL BY PUBLIC AUCTION, on the Premises, an Assortment of Capital HOUSEHOLD EFFECTS, includim* an excellent Dining Table, new Drawing-room S'uite, Sweet Toned Cottage Pianoforte, handsome Mahogany Bookca-se Secretaire, OilpaintingB, Pier Glasses, Two new Bedroom Suites, and the usual Bedroom Appointments, Kitchen Furniture, etc., etc. Sale to oommenca at ONE o'clock. Bodihyfryd, Bangor (Telephone 47). 25826 VALLEY, ANGLESEY. IMPORTANT SALE OF CHRISTMAS FAT STOCK. MESSRS JOHN PRITCHARD AND PORTER are favoured with instructions to SELL BY PUBLIC AUCTION on WEDNESDAY, November 25th, 1903, at VALLEY, in a Field close to the Railway Station, at TEN a.m. prompt:— 15 Grand, Well-fed STEERS, in prime condition, from Penrhos, Holyhead, the property of the Right Honble. Lord Stanley of Aldierley; and 30 Choice, Fat BULLOCKS and HEIFERS, the property of R. Gardner, Esq., J.P., Oeifiog. Three weeks' keep will be allowed, or djsoount for earlier removal. Bodhyfryd, Bangor. 25788 MENAI BRIDGE, SMITHFIELD. MESSRS JOHN PRITCHARD AND PORTER beg to announce that their ANNUAL SALE OF FAT STOCK for the Christmas Markets will be held at the above Smithfield, on MONDAY, NOV- EMBER 30th, 1903. Prizes will be offered for the Best BULL, BULLOCK, COW, HEIFER. AND PENS OF SHEEP. No further Entries can lie received for this Sale, but a supplemental Sale will be held on WEDNES- DAY, December 9th, for which Entries can now be rooeived. Bodhyfryd, Bangor. Telephone 47. 25782 FERN LEA, PENMAENMAWR. MESSRS JOHN PRI'LOHARD and PORTER iJ.L are instructed by Mr JOHN ROBERTS to SiELL BY PUBLIC AUCTION on the Premism on WEDNESDAY", Docrnber 2nd, 1903, at 11.30 a.m. prompt, the ENTIRE OÜNTENTSi of the above RESIDENCE, which will include Excellent and Well-finished Furniture for Dining-room, Drawing- room, and Six Bedrooms; Rich-toned Full-compass Cottage Pianoforte in Walnut Case, Handsome Side- board, Bookcase, Pictures, Carpets, Bedding, Had! and Kitchen Furniture-. Grandfather's Clock, Platenlb Mangle, etc. On view morning of sale Bodhyfryd, Bangpr. 25859 TO BE LET OR SOLD, No. 5, MENAI VIEW TERRACE, UPPER BANGOR. 3 Entertain- ing and 5 Bedrooms, Kitchens and domestic Offices. Lovely view of the Straits, Beaumaris Bay and Puffin Island.-Apply, John Pritchard and Porter, Auctioneers, Bangor. 25774 Sale by Robt. & Rogers Jones TUESDAY, NOVEMBER 17th, 1903. FRON GANOL, LLANRWST (Fifteen minutes' walk from Llanrwst Railway Station).—Import- ant Sale of surplus LIVE STOCK, comprising 40 Head of Grand Cattle, including Cows with Calf at foot, Calving Cows and Heifers and 3 Calves, 8 Car- riage Horses, 80 Welsh Breeding Ewes, 2 Wiltshire Rams, Implements, &c., the property of Messrs. H. J. W. Watling and David Pierce. WEDNESDAY, NOVEMBER 18th, 1903. FRON ISA, PENTREVOELAS, on the whole of the FARMING STOCK, CROPS, &c., the property of Mr Thomas Owen (who is leaving). THURSDAY, NOVEMBER ioth, 1903. PLAS NEWYDD, situate 1 Mile from Mochdre Station, and i £ Miles from ColwynBay, on the whole of the valuable LIVE and DEAD FARMING STOCK, GRAIN, &c., the property of Mr T. H. Jones (who is leaving). Under the power of a Bill of Sale, and by order of Ll. Hugh Jones, Esq., Official Receiver in Bankruptcy. FRIDAY AND SATURDAY, NOVEMBER 20th and 21st, 1903. TY'N-Y-COED, BETTWSYCOED, on the whole JL of the very valuable and substantial HOUSE- HOLD FURNITURE, including the contents of the Drawing, Dining, and Morning Rooms, Hall, Nurseries, Staircases, Landings, 6 Bedrooms, Kitchen and Pantry, which include costly Dining Room Suite, several pieces of Old Oak, Chippendale, Mahogany, and Sheraton Chairs, a valuable collect- ion of Dresden and Coalport China, Electro-plate, Cutlery, Paintings and Engraving, splendid Axmin- ster and Brussels Carpets, costly Tapestry, Satin and Sateen Curtains, Bedroom Suites, expensive Bed- steads, &c. MONDAY, NOVEMBER 23, 1903. RHYD EIDION BACH, LLANSANNAN.—On 1 the LIVE AND DEAD FARMING STOCK, CROPS, &c., the property of Mr Evan Jones (who is leaving). WEDNESDAY, NOVEMBER 25th, 1903. MOELIWRWCH UCHA, NEBO, LLANRWST, NI on the whole of the extensive LIVE STOCK, CROPS, &c the property of Messrs. Roberts (who are leaving). THURSDAY, NOVEMBER 26th. 1903. PENOROS, BETTWS, ABERGELE. on the JL whole of the LIVE and DEAD FARMING STOCK, CROPS, &c., the property of Mrs Jones (who is leaving). WEDNESDAY, DECEMBER 2nd, 1903. mAL-Y-CAFN MART.—Tenth Great ANNUAL I XMAS PRIZE SHOW and SALE, when the sum of £ 35 and Silver Cup will be offered for com- petition. 163 Prime Fat Cattle, and a large entry of Prime Fat Sheep and Pigs, specially fed for Christ- mas Markets, have already been entered, and are the propertv of all the noted feeders in the Vale of Con- way and surrounding District. THURSDAY AND FRIDAY, DECEMBER 3rd and 4th, 1903. THE OLIVES, NORTH PARADE. LLAN- DUDNO.—On the whole of the HOUSEHOLD APPOINTMENTS, including the contents of Five Entertaining Rooms, 18 Bedrooms, Hall, Kitchen and other Domestic Offices, the property of the late Mrs Owen (Deceased). PRELIMINARY ANNOUNCEMENT, AN Important SALE of the whole of the BRICK- MAKER'S PLANT AND MACHINERY of the PANT-Y-GRAIANOG BRICKFIELD, CON- WAY, will take place early in JANUARY, 1904. 25605 Sale by Mr F. A. Dew. By Order of the Executors of the liate Mrs Baker. "HOLMLEIGH," WOODLAND PARK, OOLWYN BAY. Highly Attractive Sale of Household Furniture of superior construction and finish, servioes of Ohina. and Gluss, Upright Graaidl Pianoforte, Axminster and Brussels Carpets, Marble and Gilt Time- pieces with Side Ornaments, Decorative Items, Blankets, Bed and Table Linen, Silver amd EVctro-plate, Books, Pictures, Lady's Gold Wa.toh, eta. MR F. A. DEW is favoured' with instructions as above to SELL BY AUCTION on the Pre- mises, on THURSDAY and FRIDAY, the 19th end 30th November. 1903, the whole of the ex- oe-ptionally vuiluaJjle HOUSEHOLD APPOINT- MENTS. 3 &},e to commence at 12.30 p.m. prompt ««uoh day. On View oft WEDNESDAY, the 18th instant, from TEN a-m. till FOUR p.m., and on Morning ■ of Sale from TEN o'clock. Further particulars and descriptive Catalogues in due course of the Auctioneer, Llewedyn Chambers, Oohvyn Bay (Telephone 21), Casfcte-street, Conway (Te)ephone 27). 25852 Sale by Mr Wm Hugh Owen I PRELIMINARY ANNOUNCEMENT. SALE OF SOUND ARTISTIC AND UP- TO-DATE HOUSEHOLD FURNITURE AT CRAIG WEN, ST. DAVID'S ROAD, CARNARVON. MR WILLIAM HUGH OWEN is favoured with instructions from J. Noel Robson, Esquire (who is relinquishing housekeeping), to SELL BY AUCTION, on WEDNESDAY, DECEMBER 2nd, and following day if necessary, THE CONTENTS OF THE ABOVE RESIDENCE, including elegant Boudoir and Drawing Room Appointments, Noble Pier Glasses in Gilt Frames, collection of OIL PAINTINGS by famous Painters, Old Coloured and other ENGRAVINGS, Cabinet China, Oriental Ware, Glass Services, Electro-plate, small Library of interesting and Rare Books, Carpets of Modern Art Patterns, Chinelle, Tapestry, and Lace Curtains. Handsome Bedsteads, Mattresses, Bedding, superior Bed and Table Linen, Mahogany trio aud other Wardrobes with and without Robing Mirrors, Toilet Stands, Ware and other Bedroom Requisites. The Furniture of the Hall. Staircases, Kitchens, &c., together with Lawn Mower, Roller, Garden mplements, and other miscellaneous items, all in ondition equal to new. Catalogues and other particulars will appear in due course meanwhile please apply to Mr WILLIAM HUGH OWEN, the Auctioneer, at his Offices in High-street, Carnarvon. November lIth, 1903. 25838 AT EIN GOHEBWYR. Lloffion Llochwyn. Ymdidengys yn sicr yn ein rhifyn nesaf.
jCYFADDEF GORCHFYGIAD.
CYFADDEF GORCHFYGIAD. Ni chafodd arwyddocad y bleidlais gy- merwyd yn Bethesda y Sadwrn cyn y di- weddaf ei briodol ddeall gan y newyddiad- uron hyny osodasant y peth allan fel Methiant Streic y Penrhyn." Fel mater o ffaith angliyfnewidiol, syrthiodd y streic drwodd uwchlaw dwy flynedd yn ol, pan ail ddechreuwyd gweithio yn Chwarel Argl- wydd Penrhyn dan amodau oeddynt fodd- haol i feistr a gweithiwr. Mae yn wir fod mwyafrif y dynion a weithientyn y Chwarel Fawr cyn helynt anffodus mis: Hydref.igoo, wedi dewis sefyll yn segur am amser maith yn hytrach na chwilio am waith yn rhywle arall, a chan ddibynu ar addewidion eu harweinwyr ac ar elusen y Sosialistiaid a'r Undebau Crefftwrol hwy a elent yn dduwiolfrydig drwy yr ymarferiad wyth- nosol o alw yr holl bobl" i weled eu bod yn benderfyool o beidio ail ddechreu gweithio yn Chwarel y Penrhyn byth hyd nes caent y cwbl oeddynt yn ei ofyn. Afreidiol ydyw trafod natur y gofynion hyn yn bresenol, oddieithr dweyd yn fyr mai eu' heffaith, a'u bwriad hefyd mae'n debygol, ydoedd trosglwyddo trefn a rheol- aeth y chwarel o ddwylaw Arglwydd Pen- rhyn a'i Oruchwylwyr i ddwylaw pwyllgor llafur cynrychioladol" nas gellid yn hawdd ei wahaniaethu oddiwrth hen Bwyllgor y Chwarel ddarfu chwareu y fath hafoc ar feistr a dynion ugain mlynedd a mwy yn ol. Mae yn fwy i'r pwynt yma i adgoffa i'n darllenwyr fod rhengau y streicwyr wedi gwanychu'n weladwy o wythnos i w^thnos byth er pan ail gych- wynwyd y chwarel, fod nifer y dynion a weithient yno wedi graddol fyned i fyny, ac, fel y sicrhawyd ni gan yr unig bobl wyddent y ffeithiau, yr oedd y swm o lechi gynyrchid yn hynod foddhaol. Mewn ychy- dig eiriau, yr oedd y streic drosodd ddwy flynedd yn ol; a phe buasai arweinwyr y dynion yn meddu barn iawn, medr at fusnes, a diffuantrwydd, rhaid eu bod yn cydnabod, fel yr elai y misoedd heibio ac y parhai y dynion i fyned i'r chwarel o hyd, eu bod mewn Affiael a gwaith oedd yn rhwym o arwain eu dupes anffortunus i orthrechiad sicr, ac, yn ddigon posibl, i dlodi ac angen am eu hoes. Ac onid ydyw yn brudd meddwl fod canlyniad y bleidlais derfynol gymerwyd ddydd Sadwrn (cyn y diweddaf) yn ymddangos yn peri anfoddogrwydd i'r rhai elwir yn arwein- wyr ? Mae y dynion ddaliasant ar streic am dair blynedd wedi dysgu eu gwers trwy brofiad chwerw a gallai eu bod yn awr yn ddoethach na'u harweinwyr, ac mae'n ddigon posibl eu bod wedi ffeindio yr ar- weinwyr hyny allan. Cyn belled ag mae a fyno'r bleidlais gymerwyd ddydd Sadwrn, nid yw yn cyffwrdd a'r cwestiwn o feth- iant y streic. Y peth a wna ydyw hyn gesyd yr arweinwyr allan fel rhai cwbl ddi- ymddiried hyd nod yn ngolwg rhelyw y streicwyr ddarfu foddloni i gymeryd eu twyllo ar hyd y tair blynedd o dlodi ac angen. Fel y diwydda, mae y bleidlais yn clirio cymeriad y dynion aethant i weithio yn Mehefin, IgOI, yn gystal a'r rhai aethant i mewn er hyny mewn nifer- oedd cynyddol. Yn marn cryn lawer o bobl graff a sylwgar, buasai y streic" wedi terfynu gyda'r "balot.' cyntaf pe yn "balot" gwirioneddol ac nid rhithwaith rhagordeiniedig. Gwyddai canoedd o'r dynion mai rhithwaith ydoedd: gwrthod- asant gymeryd rhan ynddo, ac aethant, yn eu ffordd eu hunain, at Mr Young i ofyn am ail gychwyn yn y chwarel. Ond pa fodd bynag am hyny, nid oedd dim esgus- awd dros yr arweinwyr, unwaith y canfydd- wyd fod y chwarel yn cael ei gweithio yn foddhaol; ac erioed y gwnaed mwy o an- nghyfiawnder, erioed ui chyflawnwyd tipyn o waith creulonach, na phan y bu i'T ar- weinwyr" hyn waeddi "badwyr" ar ol y dynion osodasant eu harfau i lawr pan oedd yn amlwg i hawb eu bod wedi eu curo, ae nad oedd dim ond newyn yn eu haros os dalient i ymladd brwydr anobeithiol. Da genym feddwl y gall y dynion a geisiarit ail dderbyniad i'r chwarel yn awr wneud hyny heb y perygl o gael eu galw yn fradwyr." Maent i'w cyfiawnhau yn ol pleidlais dydd Sadwrn. Yr hyn sydd waradwyddus yw fod yr arweinwyr, y rhai dderbynient eu tal am arwain, bob amser hyd yma wedi gwrthwynebu cymeryd pleidlais ddirgel, cad yn hytrach wedi dangos anhueddrwydd i derfynu y streic mewn ffordd anrhydeddus Canlyniad hyn ydyw fod Ilawer ydynt wedi. hen fyned i weithio yn cael eu galw yn fradwyr," ond nad oeddynt mewn gwirion- eddyn fradwyr i argyhoeddiadau mwyafrif eu cydweithwyr ond yn unig i hunanles, gwagogoniant,a ffolineb yr "arweinwyr." Yr ydym yn gwbl sicr na fydd i'r cyhuddiad o fradwriaeth orphwys mwyach ar y dynion aethant i weithio ddwy flynedd yn ol mae gan y streicwyr" ydynt o'r diwedd wedi eu hargyhoeddi o'u fiolineb fwy o reswm dros edmygu callineb Pum Cant Ffyddloniaid Mehefin, 1901, nag i waeddi bradwyr neu unrhyw enw drwg arall. Anhawdd cael geiriau digon cryfion i gondemnio y cynhyrfwyr" ydynt yn awr yn dweyd fod methiant'' dydd Sad- wrn yn anocheladwy. Cymerer y Daily News" er engraifft. Yn awr mae gan y papyr hwn yr haerilugrwydd i ddweyd: Nis gall neb ddilynodd y frwydr yn ofalus deimlo un syndod" am benderfyniad y Sadwrn diweddaf! 0 ddifrif calon, onid yw yn warthus ? Mae y papyr Llundeinig hwn wedi bod yn anog y dynion i ymladdl hyd y diwedd chwerw. Y mae wedi dweyd wrth y streicwyr fod y fuddugoliaeth yn rhwym o fod yn eiddo iddynt hwy. Mae wedi cyffroi nwydaugwaethaf dynion mwyaf anwybodus y wlad yn erbyn Arglwydd Penrhyn. Y mae wedi sicrhau ei dupes," os rhoddai Arglwydd Penrhyn i fyny, y caffai ei ddifeddianu o'i eiddo. Ac y mae drwy'r holl amser yn gwbl hyderus o derfyn yr ymdrechfa, sef buddugoliaeth ogoneddus i Lafur. Eto i gyd mae y papyr hwn—yr hwn sydd yn rhy gysegredig i argraphu "sporting news," ond sydd yn llawnach o ftregod crefyddol nag unrhyw gyhoeddiad secularaidd arall yn y wlad-mae y papyr hwn, meddwn, yn ol ei gyfaddefiad yn ei rifyn dydd Llun, wedi bod yn camarwain y streicwyr drwy yr holl flynyddoedd. Nid oedd ei holl sicrhadau o fuddugoliaeth i'r dynion a* dinystr Arglwyid Penrhyn, yn ol ei gyfaddefiad ei hun, yn ddim ond ffwlbri ymffrostgar i gadw'r streic i fyned." Er gwaetLaf eu rhagfynegiadau o fuddugol- iaeth, nid yw y cyfaddefiad o orchfygiad wnaed yn Bethesda ddydd Sadwrn yn peri un syndod i ysgrifenwyr y Daily News." Nis gallwn ddweyd dim yn well wrth chwarelwyr y Penrhyn na hyn:— "Weley 'Daily News; wele eich "ar- weinwyr —hwynt-hwy yw eich prophwydi. Y maent wedi eich camarwain, wedi eich twyll-hudo gall fod ganddynt eu I- gariie eu hunain i'w chwareu-ond y maent wedi gwneud ffyliaid o honoch chwi. A wnewch chwi ymddiried ynddynt eta ?
-------"Streic" Bethesda.'
"Streic" Bethesda. EI "FFURFIOL" CYHOEDDI AIR BEN. Llywyddodd, Mr Henry Jones, cadeirydd Pwyllgor y Streic, dros gyfarfod wythnosol 11 olaf y "streicwyr" yn Neuadd y Farchnad, Bethesda, nos Sadwrn diweddaf. Fe gotir iddynt yn y cyfarfod blaenorol benderfynu trwy fwyafrif yn ffafr terfynu y streic. Am- can cyfarfod dydd Sadwrn, oedd oyhoeddi pen- derfyniad, y chwarelwyr a weithiant yn y De- heudir a manau eraill parthed atail. y streic. Y Oadeixydd a ddywedodd ei fod mewn mwy o anhawsder i wybod sut i anerch y oyfarfod nag erioed. Air bob achlysur blaenorol yr oedid yn gtallu anerchi y presenolion fel cyd- weithwyr, ond yn awr nis gallai gau ei lygaid i'r fiaith fod yn eu plith rai oedd wedi troi yn fradwyr. Wythnos yn ol dywedent eu< bod yn barod i ymostwng i benderfyniad y mwyafrif, eto yn mhen ychydig ddyddiau, a chyn bod teimlad y mwyafrif wedi dod yn wybyddus, yr oedd u^einiau os nad canoedd o honynt wedi gofyn am fyned i'r chwarel. Mewn canlyniad darfu iddynt alctio mewn modd' na fuasai yn disgwyl oddiwrth gyd- weithwytr. Nid oedd dim canly-niad pleidleisio wedi ei dderbyn o Ddeheudir Uymru, ond yr oedd llythyrau neillduol wedi dod) i law, ac yn y llythyrau hyny datgenid y farn, yn ngwyneb aefyllfaj pethau gart-ref, nad oedd dim arall am dami ond terfynu yr ym- djrechfa. Mewn canlyniaid i'r llythyrau hyny m _Í! 1 _J dymuinai efe wneud y datganiaa iruiruGi nau oedct. dim yn aros i'w wneud ond cyhoeddi y streic ar ben. Wedi hyny cyfeiriodd at y dull y gwmeid y taliad nesial o -ronfa yr Un- deb. Ni thelidj yr arian hyn, meddai, ond i'r rhai ddaliasant yn ffyddlawn hyd y dewedd, ac yn oedd yn gobeithio y byddai i'r rhai ruthir asant i ymofyn Rwaiifhi cyn gwybod pender- fyniad y mwyafrif feddu ctioon o synwyr a dynoliaethi i beidio gofyn am geiniog o'r ar- ian, y rhai a berthynent i ddynion teilyngach. Byddai oroesialw i bwy byneg ddaliodd ei dir yn ffyddlawn hyd y noswaith hono apeho am waith dydd Llun, a byddai i gyfraniad ea Un- deb ef gael eidalu iddo yn llawen ar y diwraod Edwarrdte (ysgrifenydd y a hysbvsodd! y telid arian yr Undeb ddyddl GweneT naCVnygiodd y Cadeirydd' benderfyniad yn diolcb i'r gweitbwvr dTwy'r wlad am estyn y fath f^ur helaeth o •gymliorth i'r streicwyr yn ygtod yr ym- drechfa. H^sWst-^v bvddai i gyfarfod 0, gyfrinfa yr Undieb gael ei gynal ar fyrder i ystvried pa gamrau i'w cymeryd yn ngwyneb y sefyllfa bresenol. Fasiwyd dd^lchgarwch, hefyd, 1 r pwyllgor cyffred mMr Solomon J Griffith a gynygiodd eu bod yn agor trafodaieth gydag Arglwydd P^rhyn ? gydto golwg ar gael deffinio "teteraiu beddweh. Un mate? y dvmunai ef ddkxJ i dd^ialltTOeth arno oedd, esrtyn cvfleusdra i'r drymon a Aveathaent yn y Deheudir i gwblhau eu cytundeba-u yno cyn apelio am waith yn Chwarel y Penrhyn. Y Cadeirydd a ddywedodd ei fod ef eisoeis, yn ngwvneb y sefyllfa yr oeddynt yn cael bunaan vnddfi, wedi cyhoeddi _j streic ar ben^Yr oedd amodau gwaith yn y chwarel wedi eu goeod o flaen Argilwydd Penrhyn drosodd a thracbefe, a ch?m hyny ystvriai efe vn berfFaath ofer fyned at ea air- o'r dorf, os rhyw awyddus iawn i fyned at ArglwYdd PellThYn, am iddo wneud hyny ei hutt. Pwvsodd v Cadeirydd amvnt osgoi gwneua sylwadau personol. MJedJyliai efe mai r pfen goreu gadafcl pethau fel yr oeddynt; Midi aspen- derf^nai y cyfarfod 1 agor trafod^h bydda! ganddvnt hefyd i apwyntio dynion cfor y'Streic iw ,s?ario yn mken. Byddai 1 8^7^" iiad y cyfarfod hwnw, yn nsrhwrs rheolaidtfl pethau, (jaieil ed anfon i Arglwydd Penrhyn. Yna rhoddodd Mr Griffith ei awgrym yn y ffurf o benderfyniadl, a chafodd ei ealio, eithr ni phleid- leiisiodd ond tri nea bedwar drosto.
LLYTHYR ODDIWRTH GADETRYDD…
LLYTHYR ODDIWRTH GADETRYDD PWYLL- GOR Y STREIC AT ARGLWYDD PENRHYN. Cvfeiriwyd y llythyr oanlynol at Arglw-ydcl Penrhyn aan Gadteirydd iPwyllgor y Streie "12, Goronwy-stireftt, Gerlan, "Bethes&, Twhwedd, 14, 1903. "Fv Arglwvdd, Mae yn ddtyledkwydd arnaf eich hvfibysu fod eich diweddar chwarelwyr trwy fwvafrif v Thai ddarfu ^frestru eu pkadkasiau, wedi pemderfynu fod yr ymdlrechfal yn awr 1 gael ei hystyried ar ben. "Gorphwysaf fy Airglwydd, "Eich ufudd was, "(Arwyddwyd) HENRY JONES. n "At y Gwir Anrhyd. "Arglwydd Penrhyn, "Castell y Penrhyn, Bangor."
0 BEN Y GARNEDD.
0 BEN Y GARNEDD. [Gan "Sylwedydd."] BOED HYSBYS i'r holl fyd gwareiddiedig ac anwaraiefdedig, ae i Lanrwst, y bydd arwerthiant cyhoeddns yn cymeryd lie nos Sadwrn nesaf yn Marchnad Bethesda, 1 ddechreu yn brydlon am chwech o'r gloc.h. Y mae yr arwerthwr wedi ei gyfar- wyddo gan scutorion streic ddiweddar Bethesda i werthu yn gyhoeddus i'r uchaf ei bris y nwyddau tra gwerthfawr canlynol: -Ourtan a chortyn, Laner y bu tri chant o eneidiau pur yn iloohesu dani (dalier sylw, nid ydyw yr eneidiau ar werth), buddugoliaeth, pedv,r gwagenaid o gas, pwyllgor y pedwar d,:m, llon'd' slediau latwer obapyrau ag arnynt yn ysgrifen- edig "Nid oes biadwr yn y ty hwn," addewid- ion gau yr arweinwyr (rhy luosog i'w henwi), hen gorpws Miss EgwyddOT, "hoo ddillad budr- on" (Lloyd and Co.), "Jack-y-do, pictiwrs hardd; goreuredig, o waith prif arlunwyr y dydd, ma<r canlynol yn eu plith: "Y wawr yn tori" (W. H. W.). "Daniel yn edrych yn ngwyneb y llewod" (D. R. D.), "Tu nol i'r curtati" (H. J.), "Goleu newydd ar gwrs y byd" (W. T.), "Pasg a'r Sulgwyn" (W. W. Lt.), "Buddugoliaeth" (amryw gopiau gan wahanol awduron), a llu eraill rhy luosog i'w henwi. Gan mai. unwaith mewn ces y ceir arwerthiant fel hwn, yr ydym yn cymhell holl edmygwvr cerflunwyr gwirionedd a gonestrwydd i'r ar- werthiant mav/reddog hwn. Yn. mhlith rhai enwogion sydd eisoes. wedi addaw rhoddi eu presenoldeb y mae'r canlynol:—Mr Henry Jones, y Gerlan Mr W. H. Williams, y Myn- ydcL; Mr D. Ri Daniel, o (nid ydym yn sicr: yr hanes diweddaf gawsom oedd ei fod ar "Daith i Rufain"), y Parch W. W. Lloyd, Brynteg; y, Parch Griffiths, Rethania; Mr W. Thomais, Braich; Mr Griffith Edwards, director Chwarel Pantdreiniog, ac urddasolion eraill rhy luosog i'w henwi—yn y farchnad, nos Sadwrn nesaf, am chwech o'r gloch. Mae perehenog y farchnad eisieu ei glanhau a'i 'sgwrio, a, thaflu "disinfectaints" hyd-ddi erbyn y Sabboth. "Mae streic Bethesda drosocld." Dyna ddy- wtd y "Daily News." Y mae wedi cymeryl dros ddwy flynedd i'r "Daily News" ddeall hyn. Yr wyf yn credu y dylid newid enw y papyr hwnw a'i alw o hyn allan yn "Ancient News." Mae'r un gwirionedd wedi cael ei bregethu gan Ben-y-Garnedd ers dros ddwy flynedd. Buasai yn eithaf peth i'r "Daily News?' o hyn allan ddarllen "Pen-y-Garnedd" iddo fedru rhoddi newyddion newydd i'w ddarllenwyr. Dywed- odd Mr E. A. Young, prif reolydd y ahwarid, mis Gorphenaf, 1902: — "Cyn belled ag a, fyno Arglwydd Pell- rhyn n'r mater, y mae y streic wedi ei setlo ers Mehefin lleg, 1901." Mae llygaid yr "Ancient News" wedi pylu cymaint fel na welodd hyn hyd Taichwedd Qfed, 1903. A phan welodd, y mae yn cyhoeddi y peth fel newydd. A ydyw y papur hwn. tybed, yn meddwl fod pawb fel efe yn cysgu ?" < < Ac eto, cyfaddefwn yn ihwydd fod ryw bwys igrwydd yn nglyn a'i; cyfaddefiad, pan gofiwn o ba gyfeiriad y daw. Y mae yn dod o gyf eirtiad sydd wedi bod am fisoedd yn erlid Ar- glwydd Penrhyn mewn iaith mor fursenruidd na fuasai boneddwr yn arfeTat ei gi. Y mae yn dod o gyfeiriad sydd am fisoedd wedi bod yn ysgwyd teganau o flaenj llygaid y streicars, gan addaw mai eiddo iddynt fuasent. ond iddynt ddail i ymladd. A oedd y "Daily -News" yn fwria.dol yn twyllo y streicars ? Maent yn awr yn dweyd "fod streic Bethesda drosodd," ac. maent yn dweydj "nad oesi neb sydd wedi dilyn y streic yn fanwl yn rhyfeddu." Diar -me! Os oedd y "Daily Newr" yn gwybod hyn o'r blaen, paham yr oedd yn anog y streicars i bar- hau y frwydr ? Paham yr oedd yn gwneud cy- maint ovaddewidion dymunol i'r streioa.rb 1 Paham na fuasai wedi dweyd hyn cyn i'r dyn- ion, drostynt eu hunain, yn ngwyneb pob by- gwth, daflu y "Daily News" a'u harweinwyr ffol dros y bwrdd i'r mor? Beth oedd yr achos .'r "Daily News" gadw, yn ddistaw hyd nes y cymerodd y streicalrs yr awenau yn eu dwylaw eu hunain ? Sawl un syddl heddyw yn melldithio ei hun na fuasai wedi cymeryd yr awenau i'w ddwylaw ei hun o'r dechreu ? Ffoledd oesol y, streicars oedd iddynt ymddiried eu buddianau i gomiti yr Undeb. Math o hunanladdrad sTvirfoddol arafaidd oedd. Ni fuaisai ond dynion oedd wedi colli rheol ar eu nwydau yn gwneud peth mor ddinystriol i'w llesiant dyfodol. Bu idd- ynt ag un gair grogi eu hunain a dinystrio eu hachos. • • • • Wrth daflu cipdrem dros y streic sydd dros- odd, y mae tri ffoledd mawr y dynion yn dyfod: c'r amlwg: (1). Bu iddynt ymddwyn yn ffol yn y chwarel cyn dyfod allan. (2) Bu iddynt ymddwyn yn ffol wrth ym- ddiried eu haichos i gomiti'r1 Undeb. (3) Bu i'r mwyafrif o honynt ymddwyn yn ffol trwy goelio addewidion gwag ac aamhosibl yr arweinwyr. Diarheb Seisnig a ddywed, "It is no use cry- ing over spilt milk." Ofer yn ddiau, bellach, It, yw gwingo oherwydd gweithredoedd annoeth v goirphenol; ond gallwn un ac oil fanteisio ar y gorphenol i fod yn fwy gofalus sut i weith- redu yn y dyfodol. Aa i'r amcan hwn, eymer-, wn y tri ffol-bethau al enwyd uchod y n)aill ar ol y llall. J • • • • (1) Bu i'r dynion weithredu yn ffol yn y chwarel cyn dyfod allan. Do, o ran hyny, a gwaeth na ffol. Nid oedd dim canlyniad da i ddisgwyl ar ol cychwyn mor ynfyd. Nc rodd- wyd unrhyw gwyn o flaen y rheolaeth. Ni achwynwyd am ddim. Ni awgry-mwyd un- waith fod unrhyw anfoddlonrwydd yn bodoli. Ni roddwyd cyfleusdra i'r rheolaeth symud un rhyw gwyn allasai fodoli. Oadwyd pob peth yn ddistaw, a thorwyd allan yn dan gwyllt drwy wneud ymosodiadau corphorol creulawn ac an. nynol ar wahatnol bersonau. Yn holl banes llafur, ni chlywodd y byd erioed am weitTired mor ffol. Yr hanes tebycaf glywais erioed oedd (eir na wnawd yno niwed person ol i neb), diiua-wn mlynedd, yn ol yn Sir Fon. Cauwyd y orwaithi hwnw heb ddim seremoni. id y-x wedi ei agar byth. Da i chwarelwyr y Pei- rhyn fod ganddynt feistr mor drugaxoc; a maddeugar a da i gyfangorph y chwarelwyr fod 600 o ddynion ar yr lleg o Fehefin, 1901. wedi bod yn ddigon doeth ac yn ddigon dewr i gymery4 yr awenau yn eu dwylaw eu hunaaxi, ac felly arbed eu hen gydweithwyr, ac achub y holl &rdail: o ddinystq cyflawn a bythol. J » (2) Oweithredodd y dynion ffol trwy ym- ddiried ed hachosi i gomiti'r Undeb. 14 ddeh- reu, nid oedd eu chwarter hwynt yn perthyn i'r Undeb. Nid oedd a wnelo y mwyafrif mawr o honynt ai'r Undeb, ac nid oedd a wnelo yr Undeb ddim a hwythau. Ond oafodd rhywun oedd "tu nol i'r curtan" afael ar hen frawct mwy gwasaadd na'r cyffredin, ac yn ei anwy- bodaeth mawr cynygioddi fod y comiti i wyHo ( eu buddiamau. Ni ddywedodd neb oedd yn bresenol ddim yn erbyn hyny. Yr oedd, can- oedd nadi oeddynt yn bresenol, ac ni ellid c-,t dal yn gyfrifol am hyn. Ac nid oedd gan yr Undeb hawl i gymeryd airnynt edryeh. ar ri buddianaui chwarter y gwaith. Nid oeddafyn- ont ddim a hwy. Ond ar ol i'r comiti dderbyn cvfrifoldeb nad oedd ganddo hawl gyfreithlon Ii' dderbyn (nis gallent weithredu ond dros eu haelodau eu hunain, ac nid oedd y rhai hyny yn rhifo ond ychydig—ychydig iawn), bu y bu iddynt ddefnyiidio -y cyfrifoldeb ? Wel, buaoai dynion cafll yn dweyd ar un waith: "Y mae eisoes wedi dechreu yn ddrwg sut y gallwn ni rwystro. y drwg fyned yn fwy i Awn ar unwaith at y rheotaeth. a rhodrlwn pynion y dynion ger eu bron i edrych 9 onid vw vn bo=dbl gwneud iawn am a wnaed eisoes. Fel arall yn hollrl y gweithredodd comiti'r n 1- deb. Awsant air unwaith tu nol i'r curtan, ac am wn i, nad ydynt yno o hyd, oddigertli y rha.i hyny o honynt sydd wedi cael cyfle i ledu eui hesigyll a chwifio eu pla hyd y chwar- eli cyd-weithredol. Yn awr, sylwer. Gwa- hoddwyd y dynion yn garediig gan Arglwydd Penrhyn 1 anfon dxrprwyaeth i osod rcnrhyw gwynion ger ei fron. Pryd oedd hyny ? Tach- wedd 7fed, 1900. Yr oedd yr ymosodiadau wedi cymeryd lie union wythnos yn flaencml. Lie yr oedd y cdmiti 1 Ar ol y treialon yn Mangor rheddwyd cynyg draohefn i bawb gael myned "i weithio gyda'u gilydd" oddigerth y chwech a gafwyd yn euog o ymosod. Dim ateb. Lle'r oedd y comit: ? Anfonwyd cais drachefn gan Arglwydd Penrhyn (Rhagfyr laf, 1900), yn anog anfon dirprwyaeth a to, ac idd- ynt ymwrthod a.'u distawrwydd "anfuddiol" i drafod eu* cwynion "a'u gwella, os yn vmarfer- ol." Lle'r oedd y comiti? Yr oeddynt, mae'n debyg, yn cysgu, neu'n ymdd'iddan, neu ef alTai eu bod tu nol i'r, curtan yn gweled dim, yn clywed dim, yn meindio dim. Inogodd y "Daily Chronicle" (Llu'ndain)—newyddiiadur pleidiol i'r gweithwyr—i'r dynion dderbyn a gweithred'u ar y swahoddiad. Ond yr oedd yr anogaethi yn syrthio air glustiau wedi merwino. Nid yw'tI gwahoddiad wedi ei ateb hyd y dydd heddyw. » # » Onid rhaid bod yn ofalus. Do, oafwyd ateb- iad. Dymal fe. Mewn papur Seisnig, Tach- wedd 24ain, 1900, ym dd an go sod d yr araeth hon o eiddo Mr D. R. Dmiiel:- "Pat un ai am bum' mlynedd neu ynte am fis y parha'r ymgyroh? Nid oeddynt i ofyn i'r Undeb i agor ymdrafodaeth a phenodi dirprwyaethau. Rhaid iddynt wrandaw am yr hyn allai ddod o'r ochr arall. O dan yr aimgylchiadau ystyriai ef mai'r cynllun goreu iddvnt fyddai gweitli- redu'n unioiKjyrchol fel pe iia byddai Chwarel y Penrhyn menvii bcdolaeth." Dvna'r unig atebiad gafwyd i hyny trwy gyf- rwng piapur n?vi7vdd. Dadan^oddetf yr atebiad' hwn, al chanfyddir ar unwaith beth oedd yn mv, riad yr arweinwyr o'r cychwyn sef (1) Peidio petruso p&rhau r ymgyrch am bum' mlynedd. (2) Penderfynial yr Undeb i beidio symud tuagat setlo o gwbl. (3) Bodolaeth y chwarel i gael ei hanwy- bydSiu. (4) Gorfodi'r ochr arall,' sef Arglwydd Penrhyn, i roddi i mewn. Y mae'r "HeraJd" bach wedi bod yn son yn ddi- weddar aim "waieau" sydd) yn cael eu cyhoeddi uwchben rhywrai. Y mae'r holl waeau, gofid- iau, a thrueni sydd yn awr yn teyrnas.u yn Methesda yn olrheiniedig i arweinyddiaeth wallgof yr' Undeb. Cofus genym j'¡J Parch W. Ryltt Davir (aa efe ei hun yn cyn oh w are Iwr) ysgrifenu r "Geninen" fisoedd cyn helynt y Penrhyn: — "Cymerwch ofal pwy yw eich airweinwyr. Na chymerweh eich arwain gan ddynion na wyddant ddim am waith y chwarelwr, ond sydd yn ymrwbio ynoch yn unig er eu man- tais eu hunain. O chwarelwyr, pwy a'ch llygad-dynodd yn hyn o beth. 1" Daeth Pasg 1901. Yr oedd llaiwer ymgais wedi ed Igwneud i symud y comiti i wneud rhyw- bath. ICleisiodd Cynghor Dinesi Bethesda wneud hyn. Nid wyf yn meddwl fod sylw hyd heddyw wedi cael ei wneud o'u cais. Ceisiodd rhai o fasnachwyr Bethesda iddynt symud. Gorchymynwyd; iddynt feindjio eu busnes. Ceisiodd cyfran o'r "gweithwyr mewn cyfarfed cyhoeddus iddynt wneud Cawsant bob dir myg. Ceisiodd y Parch Thomas Hughes (W.), Tregarth, iddynt symud. Anfonodd lyeny-r atynt glan ofyn iddynt ei ddairilen yn nghyfar- fod y Pasg, Dymaranohono:- "Y mae genyf awdurdod da dros ddy- wedyd1 na fydd" i'r dynion fod yn y gradd lleiaf yn fwy tebyg i igyrhaedd eu ham- caniotn yni mhetn ddeuddeng mis nag ydynt heddyw, oddieithr iddynt fabwysiadu cwrs gwahanol i'r hwn a ddilynwyd yn ystod y tri mis diweddaf" (sef cwrs y "cythraoil mud"). Ond snobiwyd Thomas Hughes. Ni soniwyd 01, am ei lythyf yn y cyfarfod. Ond gwahodd- wyd Ben Tillet yno i wneud y rhwyg yn waeth trwy arfer iaith flagardaidd. Pa ryfedd oedd i ganoedd o ddynion ffieiddio comiti'r Undeb, a gadael iddynt groni yn eu siamber sori tu nol i'r curtan ? < (3) Bu i'r mwyafrif o'r dynion weithredu'n ffol trwy goelio addewidion gwag a disail yr arweinwyr. Yn awv y dechreuwyd cyfnod y boicotio dan ai-weiniadi Mr D. R. Dan.eteto, yn awr y dechreuwyd gwneuid addewidion twyllodrus bob nos Sadwrn oddiar 1 wyf an y farchnad, o Mehefin, 1901, hyd Tachwedd1, 1903. Yn y cyfnod hwn yi addawocld Mr Henry Jones "fod buddugoliaeth yn ymyl "fod y cortyn yn ci law, a. da fuasai ganddo gpdi r ciurtan. I "Ni fydd y wawr yn hir cyn tori," meddai Mr W. H. Williamst ynI Rhagfyr, 1901-ddwy flyn edd yn ol. Clywaii y iParoh W. W. Lloyd yn Nhachwedd, 190-1, "j digwyddai rhywbeth (sef buddugoliaeth, wrth- gwrs) cyn y Nadolig, ef; aillai ae feallai na ddigwyddai dim cyn. y Pasg. Ond, pa bryd bynag y deuai goleuni, taer er- fyniad ef arnynt all i obeithio ac i gredu. Nid yn Ninbych y dywedodd hyn, ond yn Meth- esda. Axferodd eiriatt yn Ninbych hefyd nas gadewir iddo eu anghofio yn fuan. < < < < Oafodd y dynion eu Uygad-dynu ag addew- idion teg. Cawsant eul twyllo fel nai cnafodd dynion erioed o'r blaen eu twyllo. Tua ili- wedd 1902, dechreuodd' llawer weled trwy'r twyll, a cheisiwyd gwingo. Ond yr oeddynt mewn caethiwed haiarnaidd. Pain gei'saodd un ganddynt Tachwedd lleg, 1902, symud i wneud rhywbeth, dywedodd Mr Henry Jones "Yr oedd yn synu os cynygiai unrhyw un iddynt wneud rhywbeth yn groes 1 r hyn yr oeddynt eisoes wedi wneud. Buasai cynygiad o'r fath, ebrai y patrïarch c'r Braich, "yn weithred fradwrus." A rhoddodd y Parch W. W. Lloyd "tonic" i'r twrw trwy eu hanog "i fod yn wnyneddgat." 0,. weraion ufudd! 0, feistriaid di-drugaredd < < Honai Mr Henry Jones mewn un etfarfod-- "Fod y comiti yn nweithio yn ddistaw, a cheweh eiiwithau fedi o'r rfrwytJi. "Medi o'r ffrwyth," aie, Mr Chwi, ddynion sydd wedi hongian yn ffyddlon wrth addewidictti gaui "comiti marw betn ya- ych heddyw yi* feddwl o'r "ffrwvth? A chwi na wyddoch pa le i droi i rihwiHo am waith, a yw y "ffi-wyth" yn eich boddloni i A fedrwcA chwi gaflw eich hunain a^ch teuluoedd ar "ffirwyth" toreithiog y comiti? Onicl ,nver-T genych heddyw4 fuasai eicb herb le yn Chwarel y Penrhyn na "ffrwyth" Mr Henry Jones a 1 gyfeillion ? Cawsoch bob cyfleusdra. Cawsoch bob anogaeth. Oawsooh bob; gwahoddiad. Eithr1 gjwell odd genych ymddiried i air ar- weinm ffol, y caedhf fwynhau ffnvyth toreith- iog rhyw ddydd. Bauasoeh i'r gwynt, yr ydych heddyw yn medi o' corwynt! I ba beth y bu'r golled fawr hon ? I ba beth y mae tair blynedd o'oh oes eu treulio mewn diogi a segurdod ? I both ond i foddio mympwy peaichwibaoi arweinwyr an- Lddas ao anshalH Nid ydwt h«7 .™ beth ydyw dioddef. Nid ydynt- hwy jrtg-wy- bod beth yw caledi. Mae gwell goTwg ^7^ heddyw na welwyd erioed yn eu banes. Ed- ryohweh aryn,t,ao ni wnewch am J^nu^ arnh< Xy sydd w^di medi y "ffrwyth r Pwy aydd yn cael eu stwffio yn ddistaw 1 swyddi braf gam adael yr "hen bobl" allan yn yr oerni i < » » Llawar maent wedi ddweyd am beideo myned i'r; chwalrel,- a gadael yT 'hen bot>l ar oes mwy o ddrwg myned 1 Chwarel y Pwirhyn a gadael yr hen bobl ar ol na myned 1 Ch^rel Pantdredniogj a Chwarel Moel Faban' wys yVr gwahani^eth? Pa le mae William Thomas, y Braich? Yl mae ef wedi bod1 mewn swn crio yn gofyn i'r rhai oedd ar lawr y n^d Xlsent yn myned i'r chwarel a'i ada«l ef allan. Onid gwell fuasai ei wedi troi al y oyfeillion oedd yn eistedd. tix ol iddo ar y llwyfan, a gofyn yr un cwestiwn idd- ynt hwy? A ydyw yn. rhy ddiweddar iddo ef aq eraill ofyn y cwestiwn iddynt yn mtl Dechreuais drwy son am yr "Antient NewsW" yil sacrhfin fod y streic drosodd. Nog SadwrBT diweddaf, ochafi, yr oedd on mwy na'r "An- cient News" yn dweyd yr un peth. Gwarchodft. pawb I Mr Henry Jones, cadeirydd cyfarfod- ydd y farchnad; yn cyhoeddi "fod y streic- drosodd." Ai breuddwyd yw? Lie mae'r- "fuddugoliaefch alddawedig?" Lie mae ffrwyth" y gweithio distaw? Lie mae y "gyf- rinacih" soniwyd am dani bythefnos yn ol? iBeth ddywed Mr D. R. Daniel ? Sicrhaodd efe "Ei fod mor sicr o enill y fuddugoliaeth y tro hwn a'i fod yn edrych yn eu gwyn- ebau. Lie mae'r addewddion ? Yn v mor. Lie mae'r arweinwyr? Yn *y mor. Lie mae'r streic ? Yn y mor. Lie mae'r ffrwyth ? Yn y mor. Nid rhyfedd oedd i rhyw frawd dori allan i ganu: "Wel, mae yna bryfed di/Ti', Yn y mor!" < Nis qwn faint yn rhagor sydd eisieu yn y chwarel, ond gwn fod rhai ugeiniau rhagor nag" sydd eisieu eisoes wedi gofyn air*- waith? Own o'r gcreu y bydd y rhai ganiateir i fyned i mewn yn awr yn ystyried eu hunain yn an- rhydeddusateh na'r rhai sydd eisoes wedi myned yno. Maent wedi glynu wrth y comiti hyd y diwedd. Beth yw eu mantais ? Faint well ydynt? 0, maent yn barod i ddweyd nad ydynt hwy yn "fradwrs." Gadewch i ni weled. < Beth yw "bradwr," yn ol syniad yi. arcla11 Un sydd yn myned at ei waiith, gan adael ei fraiwd allan. Pwy hynag; fydd yr olaf gaiff fyned i mewn i 'Chwarel y Penrhyn, bydd yn gadael brawd, tie, brodyr lawer ar ol, a bydd drwy; hyny yn gystal bradwr a'r dyn aeth yno y diwrnod cyntaf. Dyna yw'r gwirionedd. Os oes rhyw rai yn teilyngu yr enw—nid wyf fi yn credu fod un-mae'r diweddaf un yn teilyngu yr enw gystal a'r cyntaif. Yr unig wahaniaeth yw fod y rhai diweddaf wedi cario cynffonau y comiti yn ffyddlon am dair blynedd, o amser, tra; mae eraill wedi byw yn onest trwy chwys eu gwyneb. A beth maent wedi gael gan y comiti ? Wedi cael eu twyllo. Wedi cael eu camairwain. Wedi cael eu darostwng i gyflwr- begariaid. Dyna'r cwbl. A oedd y "ffrwyth" yn werth yr aberth? Onid can' mil tlotach ydynt heddyw1 ar ol gwrandaw at faldordd an- wireddua y farchnad ? Atebed yr hwn sydd yn gwybod.
!Gwaith yn Chwarel y Penrhyn.
Gwaith yn Chwarel y Penrhyn. Hysbysir ni yn swyddogol fod 96 yn rhagor j o ddynion wedi dechreu gweithio yn Chwaret y Penrhyn yn ystod y pythefnos cyntaf o fis pjresenol y chwarel.
iChw r I y Penrhyn
Chw r I y Penrhyn Rhybudd i Rai yn Apelio am Waith. Mae y rhybudd canlynol wedi ei osod airans heddyw gan yr Oruchwyliaeth: Yn ngwyneb hysbysrwydd a dderbyniais heddyw, yr wyf yn dymuno dweyd wrth y rhai hyny o gyn-weithwyr Chwarel y Penrhyn ydynt awyddus i wneud cais am waith, y gallalnt wneud hyny trwy anfon llythyr ataf fi yn bersonoJ. Bydd i mi hysbysu yr apelwyr mOT' fuan ag sydd1 yn bosibl os ai plia bryd y gallant ddechreu -veithio yn y ch.waa?el, gao, roddi i'r cyfryw apelwyr sydd yn gweithio- mewn manau eraill amser digonol i derfynu eu contracts presenol. Mae yn angenrheidiol Ii. bob apelyd-d, iroddi ei enw a'i gyfeiriadi yn llawn, yn navcl-alr rhif cyntefig pan yn. gweithio yn y chwarel. E. A. YOUNG. Swyddfa 'Chwarel y Penrhyn, Bethesda, Ta.chwedd 16, 1903. Deallir fod y rhybudd uohod yn cael ei roddi mewaii trefn i atal iwxrhiyw ddynion a. weithiant mewn lleoedd eraill deithio bellder ffordd i Bethesda yn ddiangenT'haid, aerch y bydd i'r holl geisiadau oddiwrth y cyfryw dderbyn yr un ystyriaeth a cheisiadau oddi- wrth ddynibffi ydynt yn barod yn nghymydog- aeth Bethesda. Deirbyniwyd 347 o geisiadau am waith yn Swyddfa'r Chwarel heddyw (dydd* Llumi).
Yr Amgusdafa Gymreig.
Yr Amgusdafa Gymreig. Syr Immbar-d Owen, yi hwn. a ddirprwywyd! gan y Pwyllgor Sentddoii Cjmreig i. Jvnu allan gynllun o arngueddfai gonfd"actliol i Gymru, wiadi. yinroddi i"r mater o ddifrif, ac wedi talu oanxyw ymwieliadau a, lleoedd i'r nir-can o ai-tndio trtfiuadi- a.u yr amgiieddfeydd YsgotauM a Gwyddelig. Wedi. ymchwil'iadaia pellach yn Llundain, bydd Syr Isam- ba,rd Own mewn sdyllb i gynyg cynllun ymarterol i ystyriaeth yr ;iel.>dau Tenetk-o'l Oymreig yn gvntaf. Disigwylir y ceir cyn hir bellach, derfyn boddliaol i'r 6ymudiad bwn.
Haelfrydedd Frenhines.
Haelfrydedd Frenhines. Mae yr Is-Iarllee Dudley wedi rhoddi hysbys- rwydld1 yn ddiweddar, i Fyrddau Gwareheidwaad yn yr Iwerddon, fod v Frf-nhmes. wedi gweled yn dicfia, danysgrifio y SA'm o ddaiu gant o bunau i (gael eu gjwario er budd y rhai oedranus a methiantus a'r plant yn y tlottai mewn rhad o'r unde'bau tlotaf yn. NgffldSewin yr Iwepddbn. Mae nifer Q) ltodlebaa wedi cael eu d'ethol pa,it yr Ai-g'wyrdde.s Dudley, an y mae. t-alnorl am y SWTfl a benodwyd iddynt wedS fatpil ei ddanfon Bydd ir swm yma alluogi i oddeutu chvve' swllt gatd eu gwario er bukM pob un oedranus a methiantus, a phum' swUt er budclf pob plentyn yn y tlotty.-
WIL IFAN 0 FON AT MEIRIADOO.
WIL IFAN 0 FON AT MEIRIADOO. Ll-aia y Wltad. Lie maipi hirgoll ÛInIt'Irgomc-Meir?' Mae'r Hudwalch yn ddigainc Nid tra.niirrwydd enwi tromgnine, I Nid tristvd, o cyfyd caiinc Gydia'i" cofion gore, AVIL IFAN 0 FQN,
Afiechyd Peryglus Arglwydd…
Afiechyd Peryglus Arglwydd Roberts. Mae Arglwydd Robots, y Friif F&esljrwyad, yn dioddef dan ymosodiad o "pneumonia," at. mae y ffaith fod yr a,fiechyd ct nodwedd beryg lus yn peri gofidi ac anesniwytilidør oyffredinol. Modd bynag, yn hwyr nos Wener hysbysai 3r Milwriad Syr Edward Ward, Isysgrifenyl.i Sefydlog y Swyddfa Ryfel, fod Arglwydd Eg- berts yn gwneud cynydd boddhaol; ei fod T 11 aibl i rojMi cyfarwyddiadau yn nglyn a gwaith swyddogol, a gobeithid y byddiad erbyn yr wytlw nos hoa allan o berygl.
Ymweliad Brenin Italy a Llcogr^
Ymweliad Brenin Italy a Llcogr^ PAltOTOAD AU MAWRION. Yr wythnos hon bydd Brenin a. Bretthinesi Italy yn talu ymweliad a'r wlad hon. He (nos Lun) bydd'ant -n cysgu ar fwrdd y bleser, long Frenhinol "Victoria and Albert" yn Cher- bourg. Yr gynar foreu Mawrth croesa. y bleser- tong Frenhinol i Portsmouth, yn cael' ei g's- gorddi gam wyth o ryfel-longau tan lywyddtaethl y Llyngesydd Wilson, lie y derbynir hwr gan Dywysog Cymru. CHdiyno cymerir rr wl- wyr urd'ol mewn cerbydres arbenig 1 Orsaf y Great Western yn Windsor, o ba leyr eir yn orymdaith rwys-rfawr i'r CastelL Y mae paro- toadau eang wedi eu gwneud yn y Casten ac yn y dref i roddi derbyniad iddynt. Mae y Brenin Edwatrd wedi gorchymyn ar i'r "State ceremonies yn y ldastell fod o'r desgrifia-i mwyaf ysplenydd.