Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
20 articles on this Page
-------____---------- ---._---_...----Kynafiaethau…
Kynafiaethau Caergybi. I [Gan Mr Edward Owen, Bargyfreithiwr.] Mr GoL,—R*'ui wythnosau yn ol buoch eared- iced a gadael i mi wneud yehydig sylwadau yn eneh colofnau ar rai o'r hynafiaethau dyddorol sj dd yn Nghaergybi a'r amgjdahoedd. Am can y rhai hyny oeiet caiel gan y trigolion hynaf neu eradl roddi goleuni newydd neu oleuni mwy disglaer ar yr hynafiaethau hyn pe dig- wyudent fed lu cariad at draddcdiadau a phethau o'r fath; ond drwg .(-Ietnyf na ddaeth neb allarn i ateb yr alwad. Hwywfrydig wyf i gmiu fod hyn yn c.odi oddiar ddifrawder o berthed olion yr cesoedd fu ar tan y rhai a fagwyd ac a feithriiiwyd yn eu mys-g, neu ar ran y rliai—en o wahanol iaith a th:addcdiad- au—a se.fydlas.aat yn Nghaergybi, Had ydynt yn llai awyddus i fwynhau gwvbodaeth am yr olicn hysi o'r cynoesa^dd sydd o'u cwmpas. Yn hytrach, buaswn yn priodoli y distaw- rwydd hwn i anmharodrwydd i sgrifenu i ne- wydd ':«rlur ar faterion y tybia llawer o bobl fod talu sylw iddyjnt yn arwydd o wendid meddyliol. Gall fod rhywun yn cadw yn ol am y tyhiant fod yr hyn a wyddant yn ithy ddisylw nou yn ymddangosiadol ffol; maent yn barod i siarad am dano, ond nid ydynt yn barod i dOlO. ar y distawrwydd yn ngholofnau dadleuol newydd iaelur. Mae eraill yn rhy bryscLr y prestenbl yw pobpeth iddynt hwy— ac y mae'r ymdrech galed am gynha;liaeth y dyddiau hyn yn ddigon o esgus iddynt—fel nad oes ,?ianddynt braidd amser o gwbl i ofyn ai onid oes i'r goitphenol ryw wersi ar gyfer y dyfodol. Modd by nag, mor hynod fu hanes ein hynys—ynys fac.h Caergybi, ynys fwy Mon, ac ynys fwy wedyn, Prydain—fel mai ychydig -hyd yn nod o'n dynion p,rysur^f, neu o'r rhai ddaetliant yma ddiweddaf, na theimlasant ar brydiau suyn ei. ys.tori. Yma yn Nghaergybi y mac Jynion yn byw, yn symud, a bod yn nghanol olion cenedlaethau a llwythau, eti- feddiaefcli y riia.i a gawsant. Y mae'n bosibl y bydd meddwl rhai yn Nghaergybi yn cael eu llino a < hwestiynau fel hyn: Pwy oedd iy henafiaid ? Pa gysylltiad a'u bywyd feddai y pethau sydd o'm hamgylch. ? A'r owestiwn na- turiol hwnw i ddyn o Gaergybi, Paham "Caeif- gybi" neu "Holy head 1" Paham, yn wir! Y mae'r cwestiwn yma yn ein cario yn ol ganeedd lawer o flynyddau. Yn yvntaf oil, a ydym yn sicr beth ddynoda y gaiir Holyhead ? O'i xanu dyna ydyw Holy Head; ac y mae'n ddijgon hawdd deall hwn, er id do fod yn cael ei gyflawnhau yn fwy yn y gorphenol naig yn y presenok Yn awr, er fy mod yn meddiw'l fed Holyhead yn golygu BbJy Head, rral 1 mai nid annyddorol fvdd crybwyll esboniad arall gyfarfyddais, sef "Holly Head." Pa mOIl ddamcaniaethoL bynag y gall hwn fod, alo ydyw, fe igredaf, y mae rhyw sail iddo vn enw y canfcref Cymreig agosaf at un Talybol- ion yn yr hon y maè Cruergybi ei hun. Twr- celyn cedd. hono, y cant-ref lie saif Amlweli ynddi, a phrif le yr hon gynt oedd 'Jemaes. Unig ysty~v Twrcelyn yw "twr" neu "fryn" celyn, neu yn Saes-nieg "Holly Height." Os mai cyfeririad at y goeden bigog sydd yma, pa- ham nad yw'n iawn rheddi yr un ystyr i Holly Head ? I ategn hjln gallaf ddweyd mai dyma ffunf y gair yn yr ysgrifau cyntaf a welais. Eto, nid wyf yn meddwl mpi dyma oedd, noo ydyw, yr esboniad iawn an yr wyf yn syrthio yn ol ar Ffuly Head. Paiham hwn, ynte 1 Yn gyntafg-ellnr dweyd, er moir hen yw'r gair yma yn &' ffurf Gymreig neu Lladinaidd ni ddaeth i arferiad hyd adeg gydmarol ddiweddar. Yn y dyddiau pan oedd neilldiiolrwydd iddo, pan yr oedd "Holy Head" Mona yn cystadlu ag Enlli am yr enw o ynys sanctaidd, yn oedd y lie y gprwedd y dref arno yn aAr yn adna- byddus i'r Cymry fel Oaefrjgiybi ac i Saeson y bedwaredd ganrif ar ddeig feL Oastrum Ketoi neu Eebii. Y mae'n fwy na thebygol, fodd bynafod ffurf Gymreig yn bod cedd yn ar- wyddo y penrhyn "sanctaidd" neu "holy." Mae'n bosibl fod goruchafiaeth yri enw Cym. reig, yn ei ffurf Seisnig "Holy Head," yn dwyn cysylltiad gyda diflaniad y syniad o ym- direch ajc ymladd, fel y mae yn gysylltiedig a "caer," a dygiad i fwy o amlygrwydd ei nod- wedd gysegrerlig. Pa fodd bynag am hyny, mae'n sicr fod y ffurf "Holy Head" o ddech- ireu yr unfed ganrif ar bymtheig lyedi enill ar "Gaer Gybi;" ac yr oedd y ffurf Lladinaidd "Oastinxm Kebii" yn naturiol cldarfod lgvda" iaith. Ond aeth yr enw Oymreig hefyd i ddinodedd ac: mor bidl ag; y gwri i, nid yw er- ioed wedi ei gofnodi gan yr un bardd crwydrol. Mae'n bosibl, wrth gwrs, na fu or-loecl enw "Ynys y saint," "yr ynys s.anctaidd," neu rywbeth o'r un yst-yr, ond y mae'n anharwdd lyfrif am "Holy Head" heb fod eair cyfystyr o i fla-en yn: GymHaeg. Y mae nif er y tai cys- egredig o fewn i'r ynys yn Uawn gyfiajwnhau y teitl "sanctaidd," ac amctan y papyr hwn fydd eu nodi a danm-s ein safle. Yn gyntaf oil daw y brif eglwys, sef tin Cybi. Yr o-edd yn sefyll rywle o fewn i'r lie sydd eto wedi ei gau i mewn, ac mae'n bbsibl ei !bod yn sefyll ar ran o'r tir y saif yr efelwys blwyfol bresenol arno. Gall mai yn y gongl ddeor 11 ewinol yr oedd, lie y mae y "vestry- room" bnesenol. Pan y tynwyd ymaith "col- legiate foundation" Caar Gybi gan Harri yr Wythfed, dywedir Jod, yn ychwanegol at Yr eglwys, sef yr un fel y gwelir hi heddyw heb y twr "orllewinol a'r capel adeiladwyd i dder- byn cofgolofn y diweddar Anrhyd. W. 0. Stanley, adeillad yn yr un fynwetnt elwid "Eghvys y Bedd." Nis gallai hwn fod ond yr adeilad ddefnyddir yn awr fel festri neu ys- tafell blwyfol, gan fod yn lied sicr na fu adoiladau eraill o fewn gwaliau yr hen saer Yn awr, pwy biau y bedd y mae ei -offadwr- iaeth yn nglyn aíg "Elglwys y Bedd ?" Y mae wedi ei ddwieyd gan neb Llai na'r enwog Lewis. Morris, yr hwn drig-ai yn Mghaergybi. yn mlynyddoedd cyTitaf y 18fed ganrif, a'r hwn nas gallai ond ail-adrodd hen dradcfcdiachm. fod yr eglwys fechani gysyl 1 tiol a St. Oybi yn cael ei galw Eglwys y Gwyddel (neu efalli mai "Eglwys y Gwyddelod" dylai fod), a'l tod wedi ei chodi uwch gweddillion neu er cof am benaeth Gwyddelig o'r enw Serigi, a ladd- wyd oddeutu 620 o.c.—felly wedi marw Cyib-i- .gan y Brenin Brythonaidd Oaswal.lon. Ac amvybvddu yr amhebygolrwydd i benaeth pag- anaidd gael ei gladdu yn yr un fynwent gys- egredig a'r ho-n gtnw-ysai estgyrn Ovbi, mae un anhawdd dychmygu na fuasai yr adeibad bychan gwlwyd uwoh ei fedd yn dwyn ei enw. Yn bersonol, yr wyf fi yn tueddu i synied mai bedd Oybi yw yr un y cyfeirir ato. Y maie adeilad ag y tybiaf fi a safai uwch yr allon ar yr hoo yr offrymid i'r sant—hyny yw, y festri bresenol, yn dyddio o'r ail haner o'r drydsid ganrif ar ddeg neu ddechreu yr un ddilvnol, o bosibl heb fod yn mheLl o'r flwyddyn 1350. Y mli-E, traddodiad yn cyfeirio aft adfeilion Eglwys St. Oybi yn ystod y ibymthegfed gan. nif. Ond gwenodd ffawd ar y frawdoliaeth 1 _h- > _ul_1_1 Jl* 1 lecnan yn aqos i gan miyreclct werii nyn, ac ymddengys eu bod y pryd hwmw wedi -nen,ler- fynu adeiladu eglwys yn cyfateb i urddas sef- ydliad colegawl o ddeuddeg o bersona.u mewn llecyn mwy canolos o fewn i'r tir oauedig. Yr unrg anhawsder i dderbyn y golygiad hwn yw dyddiad ani-phe-nfwlol cang-ell yr eglwys bre- senol, He yn neillduol y ffenestr ddwyreiniol, yr hon sydd yn sampl brydferth, er yn syml, o'r "detonated period." Gall y dychwelaf i 4St. Cybi eto. Y drydedd esrlwys a ycihwanegodd at enw.ig- rwydd saimctaidd yr ynys oedd yr hon godwyd er cof am y Forwyn Ffraid (y Wyddeles Bri l- git). Raflo yr adeilad bycihan hwn oedd bryn- oyn natniriol yn nghanol yr haner cylch ffurir gan fau Towyn y Oapel. Nid oes dim o honi yn airos heddyw, nac ychwaith un desgriQad ohoni fel y gellid nodi ei. hamseitiad ond y maia amryw bersonau sydd yn fyw eto yn rofis lk3 yr oedd. Y bedwaredd eglwys oedd un Gwyngeneu, neu y gwefusau sanctaidd1. Nid oes nn sibrwd am y cape! by.han hwn, nac am v dyn sprffeid ganddi. yn tori ar ddistawrwydd cartrifoedd. a chan iiynahaethwyr y deunamen gaairii "a unig y clywir am fodblaeth adeilad o'r fatTi. Dywed Lswis Morris ei bod yn sefyll ar fferm 0-r;n;-r Trwvn y Oanel a Phoscolyn. Yr wyf ers bir amser wedi bod yn ooisio ei lleoli oó.,fl' nid hyd y dyddiau diweddaf yr arwemiwyd fi i lwvddo, a hyny gvda orlhwy caredig Mr T. G. Owen, roruchwylrwr Ystad P: nrhos (ArH^n'dd Stanley). Ycihrdiig ccanoedd o latheni tudraw i ran isaf ban bychan Tywyn y Oapel y mae fferm fechan a Xatfxawyd an yr "ordnance map" newydd fel "Ty Oapel;" y mae'r ty (un diweddar) o'r un enw yn sefyll yr ochr aradl i'r ffordd i "twil Uythyrau" yn Ty'nyffrwd. Y mae llyfr rhent Ystad Penrhos gan' mlynedd yn ol, fel y dy- wed Mr Owen, yn rhoddi enw y fferm hon yn "Oapel Gwyn Geneu." Yn ddiweddaraih cwtogwyd ef i iOapel Gwyn," ac yn awii y mae wtdi dod yn syml "Ty Oapel." Gyda'r bodd- had mwyaf yr wyf yn hysbysu v darganfyddiad hwn, ac y rhoddaf ef yn eich colofnau fel na byddo mwyach un tierygl i lwyr ddifodiad yr enw personol tra dyddorol hwn. I (I'w barhau).
Meiriadog at Monwyson
Meiriadog at Monwyson Wei, fynwesol Fonwyson dioloh i chwi am y "Clorianydd," Medi 3ydd, 1903, ac am gyf- eirio fy sylw at y cnoesau y denwoh fv llygaid atynt. Gan eich bod yn byw yn ymyl swydd. fa'r "Gwalia," dodweh y n'cdyn brysiog a ran- lyn i ymddangos ynddo, i hlvs-bysu y cymrawd cared ig Morwyllt y bydd i mi sylwi yn garedig ar yr eiddo yntau pan gaffwyf fy anadl ataf, am maji ymladd ag angiau yr ydwyf hyd yn hyn, ao yn orchfylgwr arno hefyd am ryw ys- baid o amser, er y gwn mai efe fydd fy ngorch- fygwr yn y diwedd.-Yr, eiddoch chwi a Mor- wyllt yn bur, Medi 6ed, 1903. MEIRIADOG.
Cynghor Dosbarth Dinesig Caergybi.i
Cynghor Dosbarth Dinesig Caergybi. Yr oedd yr aelodaiu canlynol yn bresenol yn y eyfarfod gynhaliwyd nos Fawrth :—Mr John James (cadeirvdd), y Parch. Ganon Thomas, Mri Thomas RobeIlts, Joseph Hall, James Lanslbury, Thomas Williams, T. Forcer Evans, Josiah T. Griffith, O. Hughes, ajc R. E. Prit- chard, Oadben R. D. Roberts, Mr 0. E. M. Prichard (elerc), a Mr Asquith (arolygydd). Gyflwynodd Mr Owen Hughes y cyfrifon am y mis. Yr oedd 51p Os 9c wedi eu derbyn a 255p 15s 7c wedi eu talu a 700p yn ddyledus i'n banc. Yr oedd y trethgasglydd mli cvf* lwyno rhestr o'r rhai oeddynt heb dalu eu trethi, ac argymhelLai y pwyllgor fod i'r clerc ysgrifenu at y rhai hyn. Yr oedd 200p o'r gal wad cyntaf o'r cret-li heb eu talu eto. Ar- J gymhellai y pwylltgor hefyd fod i ddau fil am 112p oddiwrth wneuthuiiwyr y peiriant malu I ceryg yn cael eu gadael am fis. Dywedodd yr Arolygydd fod y ffirm yn pwyso am yr arian, iran fod y peiriant wedi ei gael ers chwe' mis. Pasiwyd i ys-grifenu atynt i'w hadgofio iddynt ddweyd yr atfhosent hyd nes y bylldaii yn hwyl- us i'r Cynghor dalu, ac nad oedd felly yn aWT. Dywedodd Mr Hall fod Pwyllgor yr Adeil- adau, etc., heb gyfarfod, er wedi ei alw ddwy- waith. Ond yr oedd yr is-bwyLleor benodasid i gymeryd i ystyriaeth y ewestiwn o oleuo y dref wedi cyfarfod, ac yn lie yr hen drefn ar- gymhellent fed pedwar o ddynion yn cael eu oyflofgi aan 8s yn wythnos i oleuo lampau yr heolydd, gan y credent y byddai yn llawer mwy effeithiol a boddhaol. A byddai yn arbediad IJ ar yr hyn a delid i gwmni y nwy. Yn ystod y gauaf dyfodol hyderent allu arbed o leiaf lOOp yn y gost o oleuo y dref.—Derbyniwyd oynygiad Mri W. Williams a'i Feibi'on i gvf- lenwi olew, ac un Mr J. Jones, Wolverhamp- ton House, i gyflenwi gwydr, etc. i'r lampau. Derbyniwyd liythyrau oddiwrth Gynghorau Llangefni a Phortthaethwy yn gofyn beth oedd I y swm lleiaf y eofynid iddynt ymrwymo i'w dalu mewn oysylltiad a chael y telephone i Fon. Argymhellai y pwyllgor oedd yn ys- tyri-ed y mater eu bod rn gofyn i Porthaethwy ymrwymo i dalu un rhan o ddeg a Llamgefni un ran o chwech o'r hol.1 swm (120p).—Sylwodd Mr Hall nad oedd yn dilyn o angenrheidrwydd y byddai raid talu yr holl swm mewn gwirion- edd, byddai y swm yn gydmarol fychan, ac o bosibl na byddai ond punt neu ddwy i Ponth- aethwy ai Llangefni.—^Dywedodd Oadben R. D. Roiberts fod taii yn RhosneigJI", Towyn Oapel a I lleoedid eraill., yn meddu cysylltiadau a'r tele- phone, fel y byddai y gost i Gaergybi yn llawer llai.—Mabwysiadwyd argymhellion y pwyll- j gor. Yr oedd yr un pwyllgor wedi bod yn ystyried y cwestiwn o benodi cadben i'r tan.ddiflodd- wyr, ac awgryment, fel trefniant dros am'ser, fod Mn Asquith yn aros yn y swydd hono, a'i I fbd i gael ei gynorthrwyo gan Mr O. Hughes, Mountain View.-Dywedodd Mr Jo&iah T. Griffith fod y tan-ddiffoddwyr i gyfarfod i ym- arfer un noson, ac mai pedwar ddaeth yn nghyd. Oafodd allan wrt.h holi fod llawer o ajnfoddlonrwydd yn mhlith yr aelodau am na dderbynient dial am yr achlysuron hyny.- Syl wbdd Mr Aisquith ei fod yn credu fod eisieu ad-ditefnu y tan-friigad.—Oyfiwynwyd y mater yn ol i'r pwryllsor i'w ystyried yn mhellach. ¥ Detrbyniasid llytliyr oddiwrth Mr Nicholls Jones o berthynas i'r lie i adeiladu yspytty neilldiiedig. Awgrymai efe le gwahanol i'r un ddetholwyd gan y Oynighor. Ar arwymhelliad y Pwyllgor lechydol pemderfynwyd dal at v lie ddelwiswyd gyntaf. Trefnwyd fod i'r pwyllgor gyfarfod Mr Nicholls Jones i drafod y mater. Gohiriwyd y owestiwn o drosglwyddo trwydd- ed lladd-dy perthynol i Mr Mathew Lloyd Wil- liams, 38, Stanley-street. Dymu-nai yr apel- ydd symud i le arall, ond barnai y Cvnghor mai doethach fyddai gladael y mater hyd nes y penodid y swyddog ieohvdol newydd. Oadarnhawyd penodiad Dn T. W. Clay fel swyddec iechydol am y presenol. Datganftdd Mr T. Forcer Evans syndod fod nenodiad Dr. E. Parry Edwards wedi cael ei alw yn ol gan Fwrdd Llywodraeth Leol ar ol iddo gael ei benodi gan yr awdurdod ierthydol unedig.— Penderfynwyd yszrifenu at y Bwrdd am iddynt anfon archeb i Lawn fel y gallat y Oynghor ben- odi swyddog dries y dref. Pasiwyd diolch i'r clerc am ei roddi i bob aelod o gopi o atebiad y Brenin i anerchiad y Clynlghor i'w FawrhydL
PRIODAS
PRIODAS Miss Kaite Jones, Ocrrigiydrw^ion, a Mr W. Rowlands, perchenog yr Anglesey Emporhraii, Caergybi, Medi 9fed, 1903:- Cupid ga'dd wrthrychaa newydd I anclu'i gyflym saeth Mon a Merrion air foreuddydd Un mewn cariad gwiw a wnaeth: Mcirion, gyd'a'i Tlivnantusrwydd, Lygad-dynodd Mon yn Ian Mori a fynodH yn dralgywydd Ga?l rrneddianu'r fun a'i chan. Rowlands, ,da'i wien gan tores, Deaiawd o -dflynt hwy cyn hyn Hymen, gyda'i hynod hanes, 'Roas y dd.aJll mewn cwlwm tyn Cydtsain bel!wh fyddo'u bywyd, Unawidi yn v cywair lion, A T>harha<i(t eu hantheim hyfryd Meigis ton yn marchog ton. 4 O! mor newydd ydyw cswiaidl, Ac mor anorchfygol yw, "Wa-'th pa le na pha gyfeiriad Bydjdo'r gwrthryicih tieg yn byw;. Aimnaid cariad m^wrl gwrhydn G'hidwyd gydia'r a,wel iefn CortrigVlrudion a Ciuufreybi Y mhyfry.dlant yn y dmefn. Na foed gofal byd na tbeulu Ynt ysbryd canu 'mhell, Cenwch ran ogoniarkt Cymrn, Cfenwich am y wlad svdd well; O'ch talentaiu gwnewcfi y goreo, Ysgafnhewch ysbrydoedd trist, Cenwoh yn yr hwyr a'r boireu, Cenwoii rai at Iesu Grist. Gaergybi. BUDDUG.
[No title]
Crist yw y goleuni dylai Cri-srionogioik fod yn adlewyrchiadau.—Spun-eon. 15TA1NT A PHELENAU HOLLOWAY. Nid rbaid i'r cyffyriau mocledig hyn ond wrth na prawi gwnMud riinwedolem yn wybyddu*. Nisfjli yr m dolur aUaaiol n* ffiamegiad mewnol hir wA Hir* y dylaowawkwi oecawl, pnreiddiol, u ioakMl a «4F«iAir etui y ddau KVffyr hyn. Bydded y dmg t" yn Wh di;eddi. IMoU hirbarhcol, ehai%, I ni w nea An ODd tipyii o dddweb, bydd iddo o ftMn rfcrnweddb* medfiygineeethol y aji- yrmm hyn, y rhai y g4lir yn briodol en eymbiwyso vitvrhyw lL«erson dcl-a-rluo yn of*lus y cyfar- wyddtadau roddir gyda hwyat. y rbaa syd<J posod yn yr iaith eglur,,t-F. »r^rMifad o holt torrnin dydol, ac wooij eu hargraphu mewn Ilytbyronan a hawdd 00 dmil-n. Mae y P,-Imau hyn yn anmhTisiadwy i'r dyn o ru, sy'n c.ae-l ai ga^tkiwv i'w gyfrif-vstafem a'i flino gam ymrwymiadau Muosog hefyd i'r dyn a Woser, tueddol i fyW"f" Hat ac anghymecfnl.
--COLOFN UIRWEST.
COLOFN UIRWEST. Yfed yn yr haf i oeri; yfed yn y srauaf i gynesu—dyna wna y rhai y mae'n hoff ddynt y cwpan, medda' nhw. Wn i ddim i beth yr oeddynt yn yfed yr haf sy'n myned he-lbio-pan nad oedd yn boeth nac yn oer! Wr/th hysbysu i'w gynulleidfa ei fod yn y rhoddi ei le fel gweinidcg i fyny oherwydd ei fod irm cael ei .gyhuddo o tied i ormodedd, dy wedodd gwr parchedig yn yr America iddo ddysgu yfed yn eu tai hwy. Yn nhy an o aelodau y capel, yr hwn oedd vn un o'i ;y. huddwyr penaf yn awr, yr yfodd y gwydraid cyntaf erioed Arferiad ag y mae'n amser ei roddi heibio yw hwnw geir mewn ffain a marehnad- gwlycliu pob bargen efo'r gwydraid. 'Does d in wodi ei setH:) yn anrhydeddus gan rai pobl na byddo y sel hon arno. Ac y mae'n arferiad peryglus. Y mae llawer o'n prynwyr a'u igwerthwyr ieaainc mewn temtasiiwn barhaus, a'r unig ffordd i ochel y pyerrygl yw rhoddi yr arferiad heibio. Yr ydym ni yn Mon wedi cael ymwared a werthianpwyser ar y gair diweddaf—diod- ydd meddwol ar faes yr ar dd angos f ey d d am. aethyddol. Nid felly yn Sir Feiirionydd. Gofynwyd am ganiatad Maine Ynadol Del. gellau ddydd Mawrth diweddaf i werthu (rhaid witth drwydded i werthu, ond nid i roddi) y ddiod yn arddangosfa y sir ar yr lleg oyfisol. Gwrthwynebai Cjrmdeitbas Ddirwest- ol y sir ac eraill, eithr caniatawyd y cais. » Un o ysgrifenwyr mwyatf poblogaidd y dydd ryw "T.P. neu Mr T. P. O'Connor, yr Aelod Serueddol Gwyddelig adnabyddus. Dyma ei gynglior i ddynion ieuainc yn niwedd erthygl o'i eiddo yn un o'n cyfnodolion, A buth fyddai i feohgyn ieuainc Mon ei gymeryd at eu meddwl a'u calon:— "Gadewch i mi sisial y gair olaf hwn yn eich clust 'Wnaiff o niwed n yn y byd i chwi fed yn ddirwestwr. Mae'n bosibl y collwch rywbeth, ond fe enillwc-k ddengwaith mwy. Credaf, mewn haner 'an' mlynedd, nai chyfyd yr un dyn i unrhyw safle, yn y maes, yn y pwlpud, neu yn y swyddfa, heb iddo fod yn llwyrymwrthodwr."
[No title]
+ Yr ydym vn arferol a chyfeirio at hanes Ilysoedd ynadol ein gwlad i ddanjgos effeithiaa ymyfed; ond cyfartaledd byohan iawn, iawn, o drueni a drrygau'r ddiod ddo'nt i'r golwg; yn". Pe rhoddid i ni fanylion am holl gaailyniadau ymyfed ar fywyd oyhoeddus y wlad yn ei wa- hanol raddau, dadlenid ystori ofnadwy! Ceir gan y Postfeistr Oyffredinol adroddiad '.Jl,vn.- yddol ar waith y Llythyrdy drwy y Deyrnas a cheir cyfeiriad ynddo at y cymeriadau gioM wyd yn ngwasanaeth y Llythyrdy. Gwyr pawb gymaint o bwys roddir ar gymeriad yn y Llythytrdy-ar onestrwydd, prydlondob, etc. Dywed yr adroddiad fod 962 o weision y Llythyrdy wedi colli eu lleoedd a 253 o ddyn- ion wedi colli eu "stripes," ac allan o'r nifer hwn fod 21 y cant o'r blaenatf a 74 y cant c'r olaf mewn canlyniad i ymyfed. R.haid edrych ar y dosbarth hwn fel rhai detholedig i was- anaethu y wlad, ond dyma yw effaith y ddioi arnynt hwythau. Dau gant o ddynion yn pop] eu troi i ffwrdd a 185 yn cael eu diraddio mewn un flwyddyn am feddwdod yn unig!
[No title]
Beth pe cyhoeddid ystadegau cyffelyb mewn cyøyHtiad a'r rheilffyrdd a'r hofl weithfeyil mawrion? Ni raid myned yn mhellach na Ohaergybi a_Baaigor na welir rhywun yn colli ei ]« beunydd drwy feddwi. 'Does dim wu- gaxedd i ddyn meddw ar y rhoilffardcl--ymaith atg ef ar unwaith. Y mae'I, cwmni yn gwyDol yn dda na rydd y cyhoedd ymddiriedaeth mewn dyn meddw. Dro yn ol yr oeddwn yn myn'd åfO'l1 tren i Amlwch; a methai pawb a deall beth oedd yr aajfael arni, gan ei bed yn stopio o hyd. Wedyn y cafwyd allan y rheswm. Yr wyf yn teimlo heddyw fel pe wedi cael gwaredigaeth. Beth pe collasid rheoLaeth ar y tren ac y rhutlirasai, a phawb gyda hi, i ddinystr? Pan y male bywyiani nifer o bobl yn, cael eu .gosod megis yn llaw un dyn ni wiw i hwnw ymhel a'r ddiod. Os nad oes gan ddyn reolaeth arno ei hun, siawns wae,l sydd gjanddo i fedru rhoddi pobl a phetlh- au eraill. < Un o gwestiynau cyntaf y oymdeithasau ys- j wiriol bob amser ydyw, A ydych yn llwyr m- wrthodwr? Mae eu profiad wedi eu dwyn i gydnabod dirwest fel un o'r elfenau gwertn- fawrocaf o safbwynt masnachol, heb son am ddim arall. Yn yr America fe ymgymerodi yr "Insurance News" ag anfon at dros ddeu- gain o wahambl gwmniau gwestiynau fel hyn- "Fel rheol, os bydd pobpeth arall yn gydradd. a ydych yn ystyried fod y dyn sydd yn arfer y ddiod feddwol yn gystal 'risk' i'w yswirio Lg ydyw llwyrymwrthodwr?" "Os nad ydyw, pa- ham?" N:id oes eithriad i'r atebiad eaed oddi- wnth yr holl gwmniau—"Nac ydyw." Mewn atebiad i'r paham ceix amryw resymau, a dyma rai: —Mae'r ddiod yn drygu y cyfan. soddiad ac yn byrhau bywyd. Mae'r Jdiod yn adfeilio iechyd. Mae arferiad yn tueddu i dyfu. Nid oes gan y-rnyfwr gystal gobaith y gwella o waeledd trwm. Gwna'r ddiod y corph yn wamach i wrthsefyll afieohyd. Mae'n anhawddach taflu baich afiechyd ymaith. Y mae ei arfer yn gymednol yn gosod sail i afiechyd. Nid yw'r ddiod yn helpu bywyd. Bin profiad yw fod llwyrymwrthodwyr yn byw yn hwy- Mae dyfodol bywyd yn fwy ansicr. Mae'r ymyfwr yn fwy agored i ddamwain. Y mae cyfartaledd y marwolaethau yn mysg dir- iwestwyr yn llawer is. Mae'r dyn sy'n yfed rhywfaint yn fwy tueddol i yfed i ormicde ld. Y ma.e'r ddiod yn effeithio ar'ranau bywydol y Clorph. Dijgon bellatch! Caet pobl i eredu y ffedthiau sy'n an odd, ac o'u ccredu, vmwrthod a'r hyn sydd mor ddinystriol i fywyd. 'Dyw Mit Arthur Chamberlain ddim yn foddlon aT leihau nifer y tafairndai. Mae arno eisieu i'r bIobl gael llje if orphwys a m\^ynhau eu hunain mewn gair, mae arno eisietu tafarn h!eb y ddiod. Nid yw y clwb yn sylweddoli'r amcan hwn, am ei fod yn gyfyngedig i aelol- au. Syrthia y "coffee-house" yn fyr o'u -yr- haedd, aim fod y cwsmeriaid yno yn newid yn barhaus. Rhaid i'r ddarpariaeth fod yn am- genach. na dim geir yn y sefydliadau h yn. (Cried Mr Chamberlain y dylid oodi tai cy- hoeddus ar y prif heolydd yn ein trefi a'n ha.r- daloedd poblcer, lie y caiff dynion neillduaetli a gorphwys tawel, cymdeithas rydd ao adlon- iant rhesymol, a phobpeth geir mewn tafarn ond y ddiod nad yw ond magi a dinystr, a 1le y gallant droi iddo mor ddiseremoni a cii- rwystr ag i dafan-n. Y ddiod vw melldith y dafarn. Pe bwrid y ddiod allan, byddai'u dafarn wedi colli ei chfolyn. I A M. JL Yn un o'r papyrau Seisnig geilw gohebydd aylw at y gwahaniaeth yn nhriniaeth gwall- gofiaid mewn ,gwaha<nol leoedd yn y wlad. Dyfynir o adroddiad Dr. Lewis, arolygydd Gwallgofdy Wakefield, fel y canlyn :Yn fy adroddiad am 1901 yr oeddwn yn gallu dw»yd nad oedd ond tri achos yn y rhai y rhoddwyd gwi-illod allan o'r 328 a ddygwyd i'r gwallgof- dy." Y mae hanes yrt ysbytty, He y mae'r achosion (gwaetliaf, wedi bod yn lan oddiwrth alcohol ar hyd y flwyddyn. Ni ddefnyddiwyd ef fel meddyiginiaeth na dim arall. Oredaf nad oes dim yn rhoddi cymaint o arbenigrwydd ar y p^sigprwydd o ymwneud a gwallgof- rwydd heb alcohol a'r cyfartaledd wellhawyd yma yn j'stod y flwyddyn ddiweddaf." Nifer y rhai wellhawyd oedd 45.88 y cant, tra mai 37.14 y cant yw y cyfartaledd dros Loegr a Chymflu. Yn adroddiad GwalLgofdy Dwyrein- barth Sussex eto dywedir:—Y mae atal rhoddi cwrw yn y igwallgofdy, fel y penderfyn-, wyd gwneoid y flwyddyn ddiweddaf, wedi ptri llwyddiant, ac niid oest gan y pwyllgor amheu- aeth mai buddiol i bawib fu hyn." Ond beth a ddywedir am y dyfyniad canlynol o'r hyn ganiateiir yn Ngwallgofdy Gloucester?-— "Can- iateir cwrw fel y canlyn: Dynion yn gweithio allan, han,-r point i lunch, haner peint i lYiniG, a haner peint bed war (o'r glooh y iliai y n y 'laundry' yn cael peint am ddeg o'r pdoch a pheint bedwar o'r gloeh; merdhed sy'n thjo yn cael haner peint am ddcv, a haner pfjnt am bed war; g-weision yn cael tri peint .vn ddrddiol morwynion, peint." Ni synir I dim pan ddywedir mai 32.7 y cant sydd yn gwella yn y gwallgofdy hwn.
--I Ymylau y Mor Melyn.
Ymylau y Mor Melyn. ,"A wii Ifan o Fon.] I Wrth i mi chwiliota yn mysg rhyw hen bapyrau I neithiwr dPoeithumi o hyd i ryw both t-ubyg i ddydd- LTiduir, wedi ei ysgrifenu gyda "pheneil" btwm. ILwi-es taith ein catdiriawd yn Mawrth, 1900, o Hong Kong i Ogledd China. ydyw. Fe'i dodiaf i lawr yma yn hollol fel ei hysgrifenais gvrntaf, heb newid dim ond yr amsar. Fe'i hysgrifenais yr adtg hono vti yr amser |>resenol; fe'i oewch ohwitlLau ef wedi ei ysgrifenu yn jt amser .gorpfonol," fel hyn — Dydd Iacj;, Mawrth 14eg, 1903, 12.30 p.m., aetlium ar fwrdd y giliudlong Ching-tu. Cawsom bob- peth wedi ei barotoi ax ein cyfer, eithr ychydig o gysuT, a/m fod yno ormod o honom air y llong. D-,tetli ugeiniau o'r man gychod: a elwir "bum- boaits" gan y Saeson, o'n hamgy ch, fel arfer, i ,9 gv-isio ein twyllogan feddwl mai anilwyr iouanc dibrofiad o Bnrdadn oeddym. oedd eu miri yn oeisio gwerthu eu niaxsiancl.Lu i ni, am brisiau a-nngredadwy o uchel, hyd nes y dlecliTeuasom sunrad a hwy yn yr iaith Cbineaidd, Dare,t,h pobpeth yn rlusymol iawn wedyn, oblegid giiyddent, mad "nid atg us," etc. Am 3.30 y pr^dnawn symud odd y lJong allan i ganol y porthhudd, ac angorodldl yno i airos gorelijTnyn i hwylia am Tafcu. Yr oedd yn hysbys i ni na Invyliai y llong hyd dranoeth, felly gwnaethom ein hunain mor g>-surus ag y gallem dan yr amgylcliiada,-Li. Rhyw led ddigaJon oefldjTn ar ddchreu y fordtadth hono, ob'egid yn lie ein bod yn myned fil o fillldiroedd yn mhellach dylasem fod yn cychw^Ti adref i Gymru, am fod ein hamsar i fod yn Haw y Llywodraeth ar ben. Driian o honom, bu orfod' arnom aros dwy flvnedki yn niiiidreddii Pekin wedi hyny. Dihoenoddl lla-wer i fairwx>liaeth, a,c y maent bellach yn pydru yn y fynwant newydd a wnaethom tua.llan i furia.u y didiiiaiS waharddicdig. Gaxw o beth fyddai gweledi llanciaw heinyf, yn mWleu eu dyddiau, yn dechreui dilioeni am fod eu hamscr a'r faner wedi dyfod i ben., hwythau yn mcthu cael myned aidiref. Buan iialvvn y gwelwent ac y gwanient, ac wroYTl byddent yn agored i dderbyn pob haint dderuai heibio. ao heb north i'w gwrthsefyll. Biedd estronol fyddaA yr hanes wedvn. Clywid y "Dead March" bob d'ydkl rhwng ein gwersyll a'r fynwent:—• "Take him—a.—<way, He's gone—where—the dead nien-go--o. le'n wir, "Cymerwch ef ymaith" fyddai'r dbn byth a hefyd, tra mina,u yn cael byw; byw trwy y cyfan heb fawr o eisieu byw ainiaf, am nad oeddl genyf neb i'm disgwyl adref, na thad, na mam, na chariad, a'm holl barthynasau. ar led y byd. Pa a wnaethai colli fy math i gyferbyn a'r rliai a fadldient rieni a chariadau yn dixgwyl wrthj-nt yn yr hen wladl? Y n:ae yn dorcalonue meddwl am lawer llencyn a gollwy;d yn Pekin. Dyna fy hen gyfaill, J- H-. Y mae ei cldtt/rlun genyf yn awr; dyn golygws, pryd du, chw.e' troedfedd a dwy fodlfedld o daldra, y llanc hardkiaf yn ein cadrawd. Yr oedd ganddo ftireli ifanc yn ei garu, yn Sir Gaernairfon er cyn iddo ymuno a'r fydidin, ac yr oedd hono yn diisgwyl am ei ddychweliad1, wedi bod yn ffyddlon iddo am yn agos i naw mlynedd. Sut bynag, ychydig ddydidi- iaui cyn i na ymaidiaiei a Pekin anfonw-yd peilebyr iddi iV hyabysu fod J- H- druian yn ei fedd, y dwymyn wedi ei gymeryd ymaith yn ddi- eymwth. Nid ydyw yr ucliod ond engraifft o beth fyddlai yn digwydd bob dydd) er dlangos cymaint 0 wyr ieuanc a ddy'iaisent fod yn rhodio Cymra) heddyw pe na buasai y Llywodrawth wedi eu cadw am flynyddaui dros ben yr amser yr ymrwymasent i ddilyn y faner. Cofier nad oedd unrhyw fai ar y Llywodraeth yn eu cadw, oblegid yr oedd: ganddi lon'd ci in-ylaw o wadth 3-n Neheiudir -X-ffi-ic.-b ar y pryd, ac nis gallai hebgor yr un milwr oddiwrth ei dfdyledswyddu Gwneir pethau yn wahanol yn y fyddin Amen- canaidd; ni died wir neb yr un tumid air ol ei amseir. Er engraafft: Daath amser rln-w Ittne o filivr, o'r cnw Die Murphy, i ben yn yr ym adidfa a gymiefr- odd lia o dan fwiaiu dinas Tientsin. "Y mae fy amser i fyny," meddai yn nghanol y frwydr, ao wedi iddO roddi ei ddiyll yn boeth yn Haw rhyw riug-yll, cymerodid y goes dros ol y fyddin tua Taku, lie y cafodd long i'w ddycluwelyd i'r Unol Dai'aeth- ait Dyn gaiw ydyNVT Luic yn mhob msun, "The Britdslieris ara no pa.toh to the boys, by Gad no." dyna. eu fforddl o siarad yn Ngogledd China. Hwynthwy feddylid wrth ddweyd "the boys." Bi,o liars iawn ydyw "boys." Y ma.cnt yn eithaif dynion wrth raiid er hyny. Glywsoch chwi hanee Ryley's Ba/ttery, ytr amser y stormiwyd muriaiu Pekin? Mynodd Major Ryley a'i fattery o ynan ma wtr ddrinigo i ben y South Gate, yn nanedd gynau y Boxers, a ohyda eu gynau mawr cawsont ryw gyfle i fombiurdio y palasau brenhiuol, ond drutain o honynt cyfle byr ydoedd, oblegid troes lioll fag- nel'au y gelyn arnynt, nes yr aetli y tan mor boetti fel na.s gallent weithio eu gynau. Er hyny safas- ant ar ben y muir gyda'r Major dewr, hyd nes eu chwythwyd bob enaid i draigwyddbldeb gan vnau'r gelvn. Pob parch i enw Ryley's Battery, ac iechyd da i'r Boys. Am ddeg o'r gloch boreu Gwener codasonu angor, a diflanasom trwy y Lyi-i-mwn allan o olwg Hong Kong am ddwy "flynedidf. Diwrnod dwl, oer, yd1- oedld, cymylau' yn gorphwys ar y Peak, a'r wybren yn llvvydgoch fel copr a'r gwynt yn, chwythu'n flin I o'r dwyrain, ac yn ot pob tebyg yr oedd yna j-stoi-om ar ddyfod! o'r cyfeiriad hwnw, eithr rhaid ydoedd myned. Wedi cael allan o'r porthladd cawsom fod y nnor yn wyl!it-wallgof a'r ystorom yn d'echieu. Llithrai y llong trwy y Lyi-i-mwn fel milgast, y tonau yn rhedeg i'w chyfarfod fel mynyddau, hithau yn neidio trostynt yn ysgafndiroed ibraf, i lawr ac i fyny, i fyny rue i laiwr, a'r gwynt yn rhuio yn groch yn ei rlnaffau, ambeli i wyLan wen i'w gweled o amgylch, ninau ar ci bwrdd, heb ddim i'w wnieud, yn swatio taai gysgod yr ochraiu, rhai yn 'smygu a llawer yn srut gan glefyd y mor, pawb yn ddigaton rhywsut; nid oedd neb yn eturu'r fordadith i Taklu. Buasid yn Uaw-en ddigon pe b'ai y llong ar gwrs gorllewinol, tua chartref. ond ysywaeth nid fellly yr oedd, a rhaid oedd, oeisio bod yn foddlaiwn. Aethom yn mlaen felly tan y nos. Yr oedd Mynyddi Hong Kong wedi diflanu rhavrg cyn tywy!l- nos, a plian dywyllodd: airnom yr oeddym yn unig yn nghanol y dymestl, heb ddim tir mtwn can' milildir i ni. Yr okacli y cymyla.u wedi amgaiu am danom, tf,.r.glvy-nt a'r mor yn rhuo yn uwch nag erioed yn y tywyllwch. Clywid y stoim,saii.S, sef hwyliaiu1 bychain a gyfodir er rhvvystro i agealong ymrolio, yn c'ecian fel ergydiion rliyfel uwchbeai, a thwrf yr ager yn ddigon i'n bydd«mi yn ,berhbu,s 'ac yn awr ac yn y man, fel yr ymddowcia.i y llong, ymgodai ei phien 01 o'r dwfr, nes y byddai esgyll y gyriedydld yn codi cu gaifael, ao yn chwyrnoi feil rhaiadr o daranaiu yn y tywyllwch. Noson ddychrynllyd yd, oedd liono buasai wedi darfod ar y neb a syrthiaA dros y bwrdd. a bithafli mor dy.vyll a'r mor nior gynhyrfus. Ymwibiai"r Hong yn rnlaen yn ddigon dianffawd: ambell i don yn tori dros y bwrdd, a gwlychid rhywrrun yn barhaus. Ond pa waeth oedd hyny? Yr oedd gienym cobaith tywydd teg ac amseir gwiell, er trymoed ydoedd1 arnom. Oadw gwyliadwriaeth ar ben ol y llong ydoedd fy ngwaith i y noswa,ith hono, yn wlyb at fy nghroen, ac yn oeisio tynai1 cysiur adla-n o get-yn bychan a gariwtn boib amser gyda mi Yr oedd ysmygu pan ar ddyledswydd vn hollol g.s i reolau y Fyddin, ae yn bechod neillduol o favvr, ac ychydig a fentrent ei gyflawni. Er hyny, yr ooùid yn hen arferiad genyf fi, a hyny am fy mod w- di dysgu siut i gael mycryn heb dldtangos tan ar ben y bibell. Dyma'll" catst oedd genyf:-Wedi i mi haner-llenwi'r bibell, rhoddwn "dan ar ei gwar," ac f'e'i Uanwn. i fynu a thybaco ffres, a bydldai yn amiiehonadwy i neb weled y tan mwyach. 'Os no. byddi gryf, bydd le, 'smygu ar ddyledswydd. Yr oeddwn am llwaid vn chwi]io'r tTwyUwch yn birhnius fel eiddo oath, rhag ofn i ryw swyddog ddyfod yn ddigon atgos i ganfod y bibell yn fy ngheg. Gerllaw i mi eisteddai cor o Gymrrn ar y dec, yn wlyhdon ac oerion, ac yn canu gj'da'u gilydd. Dyna ffordd y Cymry bob umsier, sef canu yn nghanol trybini: tiymal yr heVnt, ysgafnaf y gan. Ffordd1 y Saeson wed"yn hyny ydyw. v Saeson y bu'm i yn eoi mysg, ydyw bod yn dddstaw fel Ulygod1, eithr yn ddigon diewr er hyny. Beth bynag i chwi, bui y Cymry ooddynt gerllaw i mi yn canu penillion Cymreig, yn nghanol y dymhestl, ar hyd y nos biron, ac ymunais inau gyda hwynt pan ddaeitlwnn yn rhydd oddiar ddvkdtswydd. Peth rhyfedd iawn i'm meddwl i ydoedd clyvA:d lUedsiau Cymreig yn ym- gymysgu. a rha'1; y dymhost!1, yn. nglianol unig- rwydd y Mor MelVn, yn mherfeddson y nos, heb neb ondi Duw yn olywe'd, a Cliymm fach yn cysgui yn dowel ddtenor mil o filldSroedd i'r gorllewdn. Oanasom Wlad fy Nhadani," "Difyrwch Gwyr Rairleeh Hob y deri dhndo," rhywbethj rhywbeth i basio'r amser, ac weithiau byddem yn buir dldifrifol, gan ganiu penillion oref%-d'dbl, ne-s gyro Hawer o honom i wylo yn ddistaw, ond yn amweledig, wrth feddwi cum —'■ hen amser gynt yn Ntfhvmru. Y penillion olaf a ganasom y nos- waith oejllyd hono osdtdynt: "Bovdd my-rdcl, o ryfeddodau, Ar dbriad bonem'r wawr, Pan welir plant y tonam Yn d'od o'r cystiudd mawr. Gonmldasom i gysgiu lie yr oeddym wed'yn: pawb wedi Jwyr flino, a phan ddleffrowyd ni yn y bareugan rhyfe-lgom ein cia.ttrawd cawsom we'ed rhyfeddlodau yn wir, oblegid yr oedd y dymhestl wedi tewi, y dydd wedi gwaiwrio, a'r haiul ben- digedfig yn ymddyirohafu yn wridgoch a mawr o eigion y cl-y-irl, a'r Hong yn ymgyfeirio ychydig i'r chwith iddo, tra yr oedd yno rhyw dir mynyddi& moel yn rhedieg gyda ni ar ein llaw aswy. Parth o China ydoedd, eithr nis gwn pa un, pe tasaii wateth. Yr oeddym vn falch o'i weled beth bynag, ac yn ddiolchgar iawn am dawelwch wedi'r dynihestl a gwres hoail i sycbu ein <Iillad oeddynt yn wlybion, oerion fed cadaoliau llestffi am danom. (I barhau.)
ANERCHIADAU,
ANERCHIADAU, Cyflwynedig i Mr W. S. Owen (Gwilym Qyibi), Caergybi. or ei uniad mea-n glan briodaa a Miss Jennie Ellen Jones, Conwy, merdi y diweddar Vulcan. I rwyd ,g-,ir Eden—y daethost Dithtwn, g^daill llawen A diaxt fod' Efa wen, j. Ni dielw ar bob dolen. Er ohwilio oxk'rr, a chael mwy,—er rhinwedd Rhianod clodiONi-r, Teiltliiaist ar mwd, daethost drwy Deg Wyredd, hyd i Gonwy. Dfteth gwawl asurawl seren—a gobaith Gwnemd O^ergybi'n ilaiwen Agorajst. berth. :gA',yraist ben, I amod a/th golomen. Wedli ea gwelted dly ga,lon-lamodd I'r cylymau tynion Arfau lawr i wyryf Ion, Un anwyl, roist yn union. ¡)lwy y oci n\yma.u cai'iad—yn dynion Am danat yn wtstad; Ni roddi wingc am ryddhad, Na thori'r llyffetlieiriadi. A thyngai&t, hyd borth angau,—i'w charu, Er pob chwerwon gnx^sau; A'i cJiariad mewn sercheiriau Gei yn ol heb egwanhau. Didkldbliad dfl .vy delym,-gyweiriodd OvWÍIr gtiriad dillyn Nodiaai hedd garwn wedi hyn Mewn iMnoo a mwyn emyn. Dwy gaJon fwyndeg, olaai,,—dau enaid O imol fwriadau', A aeith yn un, a thyahaai Wna yr amod a'r rhwymaJi. Llaw yn law, yn ddlyn llwydd—y bydidloch, He-b oddief un aflwydd Duw'n oi ras a:eh cadwo'n rliwydd, A'i eiriau fyddo'ch anvydd. Hedd a. chan fyd-d'o i chwi drwy y daith, (Nidi ywr don i d'ewi; Oras llaisvn i groesi y lli, I anfairwoL glodfori PENLLYN.
[No title]
Gwilym Cybi, bri ein biwdd,—ydyw 'n G'wiwdeg gor-arweinydd; Wrth feroh, ynrhwymyn serch, sydici Wedi 'i ddodi yn ddtadwydd. Heb weniadth, byw ei 1 loinan—idliisai, Ond lleisol a diddan I loewi 'i fyw gael i'w fan Wir iacli fawlou mercih Vulcan* Wn i am ddim, ddim yn ei ddWd,a gai F'aTn fwy gwych i'w gynydd A beth yn fwy,byth, na fydd- Gwiedd ddiclivill ei wraig ddedwydld. Pwy fel Jane Ellen i wylio-'n Gwilym? Gwelwn fel mae'n dotio Ceir t'wvniad oariad liamo 'Nn dyblu serch W. S. 0. Ei wenferch fyddb'i wynfyd,aï wenau Yntau lono 'i hySbryd Gwen Nef dynero hefyd Awyr eu hoes or eu hydl. Boed iddynt gaiel bywyd acldim,a chum Iacli eneth, a. bachgen, 0 fewn oes; ac i fyw'n hen Dtuliied eu cwlwm-dolen. TREFLYN.
[No title]
Y oorddor wych a ddenwyd I rwyd llygiadify w ftrcli; Yn araf deg füÏ swynwyd Gan nodaiu mwynion serch; Er heddyw yn rliwyrmdig I ddeiiiiiwd byw a bod Mae rhydoiid ben.diigediig I Gwilym yn mboib nod. Ca'ddl fesroli i fardd yn gydmaa-- Meroh Vulcan, meinwen Ion! Mae'r "tlm,\viSgyw,ir:iwcl-hafwddgrur Yn tanio'r gerddgar fi-on; Mae'r ddleuawd yn un swytnol," A nerthred DiCiV y dldalu I'w clianu yn bereiddiol, Tra'u hednioes yn paaham. CLywch eto, mwe'm dymuniad Ar i--an y dldeuddyn hyn Mor lawn a chryf a cliariad, A gwenatu'r haul mor wyn 'Do.S da ar wyneb daiar Nac yn y Nef sydd fwy Na. allof fi, yji frawdgar, Ddymuno iddynt hwy. Pelydred Haul Tragwyddol Fyth ar eu huniad llori, A thyfed egm neiol O'u cyifch ar aehvyd gron; Boed gwianwyn—.byd! o arnser- Yn dyner ar ed hyd, A'i ddliwedd f'o'n haf-londer- Dedwyddwch arall fvd. H. GWYNEDD WILLIAMS.
[No title]
Yn helaeth yfir cwrw coch, A gwirod lonaid gwydrau, A olienia* hefyd lawer cloch I ddathlu priod asau Ond g-vall yw eaaiig genyf fi I ddatlilu eich priodias chwi. Pa/m gyfaill yr ymdToisoch c'yd Fel hyn yn myd unigi-w^-dd, Gan ienwi'n dda eich anedd glyd A phobpeth, ond hapusrwydidl; Fe ofnais ginwaitli w>l,l'd eich trangjo A mai-w'n undg yn hen langc. Ond Medli a'i ddvdcl e-vutaf ddaeth- Gmwn Escol serch oedd addfaci I'w gasglu'n nghyd, er gwell, or gwaerbh- Mil gwell fydd, clm-i gewch weled; Cyd-dyuu a. Jennie Ion o hyd I rwyfo'r bad dros donau'r bydl Yn wir, pwy oedd mor gryf ei seffch A'r hawddgar "Gwilym Cybi?" Na digon doe t h i ddenu merch Mor gymwys ag yw Jennie? A gwaiwricdd aiiioch hyfryd ddydd I roddi cwiwm na ddaw'n rhydd. Llawenydd mawr a geir yn mhlith Holl feibion o rdd a beirddSom— Dymunant heddyw, yn ddilyth, rr oeaddor a'i deg Fanon HiT oes, a hono'n des gydi, A gu-enau liari cysuron yd. Llond ty o blant gan Dduw yn rhodki Ddymumaf i cliwi iinvi-yd,, Bydd "Gwilym" felly wrth ei fodd Yn arwain cor yr aialwyd; Oewch yn eich ty gexddoirol wyl Niewn mor o gan yn Jlalwn o hwy}. A phan y daw yr olaf wys, Ac os mai chwi raid) fla/enxt, I dyner sychu'r marwol chwys, -Alor dda pryd hyn fycldl Jennie; 1 KhO<.i pwys eioh pen ar fynwes bur, Wrfch admtlhyd y poen a'r cair. JOHN WILLIAMS (Alaw Faffdd). lihanfachra th, Valley.
[No title]
Bomiddydd y ibri-cdas wen Sydld heddyw'n swyno'r wlad,, Dydd cyntaf Medi is y nen Ddedwydd well neAyjxld 'stnd Diwrnod pxiodas W. S. A Jennie Jones, ei fun, Ni welsint Ganaan bjnvyd nes I sercli eu £ \v nerud yn un. Fe dici"v.QKI yr hen ddiaxeb gun Yn nghiiust, pob ma,b a merch Mai "gorem eanwyll, pwyll i ddyn" Wrth rodio liwybrau serch Bu 'mmwd yn cario'r ganwyll hon A'i wieddi am y wawr, Nes gwelodd » i gariadTtirch Ion Yn linacli "Vulcan" fawr. Etholwydl ef i lanw sedd Yn Nghynghor mawr y sir, Dawn a doethineb hefyd fedd, Mae'n {l('od hairld! yn wir; Ond lieddyw cafodd xrasaich saig I'w feddwi—'fe'i mwynha, Yn nghynghor cyfrin gwr a gwraig Qynghoii Jennie wna. Y cerddor divvvlledig yw— Arweiny<i!d goixiu'r wlad, Arwxiniodid kiwer cor i fyw Trwy yni dinaoad Ond heddyw ar*v'ain' d^u'n gytfUU Wnaeth Gwdyaii heb un loes, I Sef Jennie Jones, ac ef ei hun I ganu deuawd ms. Newidiwvd yr unigrwj-dd dwys Yn gyfeillachol swyn, Ac onid yw o ddirfawr bwys I'r EfengylydJd mwyn? Caie4 un fendiit.hiw5-d gan y Nef A chydymdeimlad byw- Y cymhorth addas iddo ef, Ei Jennie anwyl yw. Daiu fywyd eysegredig oil I aciios lesai (rrist— Dat goron Iwb un gem. yn nglioll, Dwy fron heb ofid trist; Un ydynt bellach i barhaai, Boed felly, mOT gytun Nas gall y byd eu gwel'd yn dtdau, Ond gwirioneddol u«. Wel, Mrs Owen, bydd y lie A'r diwrnod yn eich 00' Y 111311 odd Gwilym dynu J O'ch enw, a chael 6 Boed i chwi yr amhraethol hedd, Goreuon deufyd Duw, A chariad yn ai-hosol wledd, Dymuniad Rhydfab yw. RHYDFAB.
[No title]
Fel cilia niwl y glyn o fhuen Pelydrau'r huan swynol Ffy ysbryd hen lancydidiaeth draw Yn llwyr o'r gallon ddyniol. Pan we'ir tywyniallqai serch Yn lloni griidd harwddgajol ferch. Fy nghyfaill hoff, ei galon ef, I swynion y rhianod, Yftyrid gynt, fel dinas gref, Yn herio pob ymowd; Ond llwvddodd Jennie tanwedd, Ion, I enill hawl i orsedd lion. Y oerddor mwyn, bu'n ffodus iawn WTlth fyn'd i'r 'stad ddymunol, 1 pv- duewis boneddiges law-n 0 se?ch—un gall, rinweddbl, Gn cfj a Dduw—nefola'i gell- Un na. bu gwr i neb o'i gwell. 0 need yr ui dk-ib yn un hÍir I no'ided Duw yn addas; Llerayrchu byddo'r ddau yn glir Yn wybren fawr Mrdeithas; Fel haul a. lloer y nef o hyd, Yn gwasgar goleu ar y byd. Un gynghan fyddo'u bywyd, heb Anghydgord yn 3r sedniaiu; Un delyn, a melodedd nef Yn tiwnio yn y tanaw; A'u haelwyd yn atbrofa iach I liaid o b2,rt' Handeliaid bach. Dymuna:f iddynt brofiad Ilawn 0 win <ysu.ron deufyd A ewaisanaethu'r If'-Su'n iawn Fo ucliaf nod eu bywyd; Pob ctiim o'r daith to yn ddi-len Drwy hyn o fyd i'r Wynfa wen. R. MON WILLIAMS.
Oddiar Fwrdd y Stemar Bach.
Oddiar Fwrdd y Stemar Bach. [Gan Teithiwr.] Clywais fod oriw y Stemar Bitch yn methu dod i ben yr wythnosau diweddaf yirua. yn arteb y llulaws pob! sydd yn gofyn "Pa betli sydd wedi dyfod o "Teithiwr?" RhitÍ a dybient ei ibd wedli ffarwelio a'i blaned is-loerawd hon, eraill ei fod wedi ymfudo i Ganolbivrth Affrica, ac eraill ei fod yn wael ei iechyd. IXabynkd yr holl gyfeillion cajredig uchod fy Ti,iolchgameb cymhesaf am yr arddlangosiad hwn o'u tedmladau da tiuag atd. Grullaf eu sierliau fy modi ar dir y rhai byw, yn pa/rhaai i dieithio yn achlysutrol air "Fwrdd y Stemaar Bach," ac mewn itohyd campus. Nid ar "Teithiwr" yr oedd: y bai, ac nid ar olyigydd y Clorianydd" 3rchwaith, na buasai y Stemar Bach wedi bod yn fwy rlieolaidd yn ei mordeithiau newyddiadiurol yn ddiweddar. Fodd bynag, cladder y gorphenol a gwynebetr y dyfodol Mtbo llawer o butbaiu pwy^sig wedi digwydd yn ig Ngbaernarfon ynitt cr pan yr ysgrifenads ddiweddaf. Bu y criw yn diadl'ieai and i bwnc caraswn eu rhoddi i lawr yma, ond gan fod yr holl griw o dam. awdurdod yOynghbr Trefol prin y 'buasai yn deg ynom: roddi eu sylvraditu hwy i lawr yma, yn neillduol gyda, gohvg ar weithrediodaiu diweddajf y Cynghor bondigrybwyll yma.. Fodld bynag, un noswaith yr wythnos ddiweddaf, ar dywydd dminiog (M arfer y dyddiau 3111a, ond nid yn hir gobeithio), daeth a.m.v o gymdeithion, lien longwyr gan ni^ryaf, i fewn i'm ty, a. dechneu- asant ymgomio, a tlirodd yr ymgom yn natuirioli at hanes gweithrediadau y c.,yfaxfod, diweddaf o GYNGHOR TREFOL CAERNARFON. Yr oeddym oll wedli darllen adroddiad manwl o'r Cynghor yn y papyrau Seisnig, lleol a Lloegeraidd. Nid oes angen nianyiu ar yr axiixxldiad yn y fan lion-iiiae pob un sydd yn tednik) dvddordeb yn W hen dref yn sicr o fod wedi ei ddarllen. Son am "yru'r hen wlad yn ei bluen" yn wir! Mae Oyaghor Trefol Caernarfon am yru y dlref yn ei hoi yn gyflym iawn. Tia y mae lleoedd fel Bangor, Colwyn Bay, Pwllheli, Rhoseolyn a; Rhos- nedga- yn dadblygu yn gyflym a sicr, yr ydym ni ofn symud, a dyna glynvix gan lawer yn yr heolydd "Moo y dre£ yma wedi ei melildithio," "Mae pob peth yn cael ei vrii oddiiyma." Ac onid yw yn ffaith i ni, dlrwy gysgadn\ydd anfeddygini'aethol ein Cyngiiosr Trelol, o dro i dro, goili sefyclliadau fel Yl Dr. Williauns i Eneithod (sydd, yn aWl" yn Noligellau)', Penciud;'i3\s y Gatrawd Gymreig (sydd yn awr yn Ngwreesam), gwaith yn perth3-n i Reilffordd y London and North-Western (sydd yn awtr yn MuWor)? {)oawydJ y diweddaf ellnvyd am I fod; rhai pobi fawr yn cwyno flod mwg o ;vgierb^^iiian- au y rheilffordd yn an in dido eu tai. Ymaith a'r fath snobeiddiweh. Ac nid yw amser )"11 dysgiu profiad. Giidewch i ni gymeiryd engraifft. neu, ddwy o hanes y Oynghor Trefol diw\ddaf (Midi laf). Yr oedd un pwyllgor yii lliwgrrymu fod' caniatad yn cael ei ofyn i gael benihyig y Castell nos^vcithiau yal.y,r haf i grind icynghieidda.ui, etc., ynddo er budd a ph'ieser i daipolion y daief, ac fod 3c am fyned iddynit. Yr oeddys wedi cael addewid gan, Mr Walter Thomas (arwcinydd y cor mawir buddugol yn Eistecldifod Pivllheli, Gwyl y Banuiaui) i'r cor ganu yn y cyngherddau liyn. Diyclifeddwi air- ddlerchog. Mae gan Bangor a Phwdlheli en had- loniadlau gyda'r nos, ond Ctc,.inmfo-n--dfim. Ond nid cynt y soniwyd am i bohl y dlref fynedl i'r Qisitell na chododd un ei ddwylaw i fyny mewn I dychryn a braw. Mrddai "B3xidai yn bur ddrwg genyf weled 3r Oast- ll yn cael ei dlaflui yn agored 1 ,boU fyned iddo. Nis g Jlir ei gadw yn lan a thre-fnus, flel y dylai fod, os y cania,teir cynal yr ad'Joniadau hyn yndkllo." Mewn atebiad d3"Wedodd un arall fel hyn N i wnaiff pobl) y dref adff i'r Castell syda/r nos ddim mwy o niwaid iddo iiafr ymwelwyr sydd yn ei fynychu yn YlStod y dydd. Ac medda.i cvnighonvr arall "Nid' yn unig dylem gvdsdo cael caniata.d i gael y Castell at gynail yr adloniadau hyn, ond dylem *i g-akil dan reolaefth y Cvngbor Trefol" (cymeradwyaeth). Eithaf gwir, dylai fod ar bob C'iyfrif yn eiddo'r dref. Bu cryn siaatid hefyd yn nghylch fod gormod o wtieddi yn myn-ed. yn ni Ite-n yn y yn neill- duol gan wasanaethyddion y g-.vtestai i hysbysebu rliagpriacthau el gw<\sty i'r d'yeithriaid a ddemant yma. Pasiwyd i nnfon at foenchenogion y gwestai i alw sylw at y gw<aeddi yma, ac ididynt geisio rhoddi terfyn arno. Awd ati hefyd i clim-ilio am le i ymdroohi-a hyny ar y dydd cyntaf o Fedi—cj'stal a. phe bai ffernuvT yn rhoddi ei harel i lawr yn nghanol mis Rhag-fyr! Ondl ffofod a bolhi i mi fanylui ar ragor o hanes y Oynghor rliyiVxM hwn. Ffwrfiodd y cwmni oedd yraa yn Ibwylhror, ac yr ydym ni yn iinfrydol w-di. pasio i ajiion yr ar- gymhellion hyn i sylw y Cynghor Trefol nesaf: DEDDFAU LLEGL NEWYDD I GAERNARFON. 1. Na ch&nioiteir i nub siarad yn uchel y tu fewn i fwTdeisdref Oaemarfon disgwylir i bawb sisiad rliag cyffroi trigolion heddychflon y dref. Rhaid i gotraui, etc., fyned i Ben Bryn Mawr a lleoedd o'r faith i ymarfer camt. 2. Fed carped1 i'w roddi ar fawr y CasteM, ac nad oes neb i fyned wido ond adeg1 gorymdaith yr Odyddion, y Llungwyn. Fod Dr Griffith i fodf yn gMeirydd pwyllgor i welfdi fed Jlyn yn cael ei gano all am, a Mr J. T. P-obm-ts yn 3rsgrifenydidl. 3. Fod: v &eindyrf 0 hyn allan i gael eu llogi ddjechreu mis Medi ac i fod 3010 erbyn yr haf dilynol. Mae genyf ragor, ond ymata'daf yr wythnos hon. Mae genyf ragor, ond ymata'daf yr wythnos hon.
Advertising
No Breakfast Table complete without MMIL Rift AMMOB, EPPS'S GRATEFUL-COMFORTING. COCOA The Most Nutritious and Economical
.-_.-to._-.r_,__--...__.-..-...._-Cynrychiolaeth…
to. _r_ Cynrychiolaeth Seneddol Mon. Mae yr adixxld iad«iu, a ledaenwyd drwy y NVaag, sef fod MT Ed-ward Owen, bargvfreitliiwr. ac 0' Swyddfa, India, Liundain, wtdi ei ddewis gan (Jym- deithas Geidwadol Mon fel ymgieisydd Undeboi dros- y^sir, yn anamserol (ebai ein gohebydd o Gaergybi)-' Nid yw^ y gymdtithas wedi cyfarfod eto i'r dybelt o ddtewis ymigeisydd ond. pan ddelo yr aiiiser, ddamheu y bydd i enw Mr Owen gael ei gyliwvnoi i'w hystyriaeth. Ma.b ydyw .Mr Owen i'r diwaddiaiC Mr Uwen, dirprwy Brif-gwnstabl Mon. Mae yn siaradydd llitlnig a da yn y Saesiieg a'r Mae efe yn ddyn o Fon, ac yn perchen oeiddo yn yr etliolaetli. Mewn ymddiddan gaiodd ein golieb- ydd gydtl, Dr. Roland P. Williams, bargyfredthiwT, dywiedodd y bontddwr hwnw ei fod 3-11 bwtitdlu yni- ladd y sedd fel ymgeisydd Dji' a estol ac Anni- bynol," am yr ystyria y gwasana.et hid buddianarti yr etholareth yn orm gan aelod annibynol, un heb fod YllThwymooig- wrill unrhyw blaid." Efe a ddat- ganodd ei him yn iIairiol i' wladlywuvetli gyllidol Mr Chamberlain, ac nid 00s ond un adran yn n,lw!ad- lywiaeth addysigol y Llywodraeth ag mae efe yn ei gwrth-,vynebu.
Nodion r Wythnos.
Nodion r Wythnos. Byg'ythir fori ar y tawelwch sydd wedi hir nodweddu bywyd gwleidydaol Mon. Oyhoedd- id yr wy 1 linos ddiweddaf fod bargyfneithiwiJ galluo,- yn bwriadu dyfod allm fel ynigeis- ydd Undebol am gynrychioLaeth y sir. Nid ydym yn do-all ar ba sail y dywedwyd hyny, ■gan nad yw GyTtuleitlms Geidwadol y sir hyd yma wedi symud o gwbl yn y inater o ddewis ymgeisydd. Ond nid yr awel hon o'r gor- llewin sydd yn debyg o ddwyn yr ystornx fwyaf. Oyfyd croe'swyntoedd llawer mwy peryglus i heddweh a; chymydogaeth dda. Amlwg yw fed anfoddogrwydd mawr yn ethoL- aeth M11 Ellis Jones Griffith, oherwydd nad yw efe, fel yr honir, yn gwir gynrychioli syniadau y bobl ar un o'r cwestiynau mawr cyndeithasol y gofynir ei nawdd iddo. Pa un; a. ydyw yn anghysondeb briodolir iddo yn wirionedclol, ynte ymddangosiadol yn unig, gwell genym ni adael i etholwyr Mon, gyda chynorthwy Mr Hugh Edwards a Mr Artliuil Cham belli a in,, benderfymi eu hunain. Os ■oyfrifarut nad oes cysondeb vnddo, yna ni ellir eu cyfrif hwythau yn gyson am ei gefnogi—os gwnant. Y mae dir-west yn elfen mor bwysig yn mywyd crefyddol a el lym doit ha sol yr ynys fel nas gellir ceLlwair a hi; aic nid cwestiwn miohono sydd yn cjfiawnhau i ddyn sefyll ar dir canol. Y prawf siciiaf o argyhoeddiad j gwleidyddci neufoesolyw ymroddiad diwYTO i gario allan y dyledswyddau a berthyn iddynt. Methu gweled y profion hyn yn yr aelod pres enol yw achos mawr yr anfoddlonrwydd a dd'angosir yn mysg ei gefnogwyr. Nid dynion y "tir canol" oedd diwygwyr mawr y byd. Rhowch i ni Dori neu Ra.dic.al. Enwir un arall sydd yn barod ddyfod allan, meddir, i ymladd am y sedd. Nid ein lie ni yw pender- fynu dim rhwng yr hen aelod a'r cydymigeisydd hwn. Mewn colofn arall y mae "Gweithiwr" yn ysgrifenu yn gryf dros ei ffdrddyn; ond rhaid deall mai ein hawydd i roddi mantai i bawb ddweyd ei fain yw y rheswm am ym- ddangosiad y llythyr a bod ystyr arbenig i'r j geiriau uwchben y golefn hono. Eto, nis .gellir gwTtliddweyd ei sylwadau partlied dyeithrweh ein "A.S." i'w etlioLaeth; aj gellir tybio mai sawru peiy-gl i'n llythyrenau hyn newid eu perchenoig sydd yn cyfrif am ei ym. weliadau a grwahanol ranau o'r ynys y dyddialt hyn. Gall hot-igor tipyn o amseT yn awr—y mae y Senedd wedi toni i fyny, a'r llysoedd trwyddedol heb ddechreu. Cwestiwn mawr yr etholiad nesaf fydd un Mr Chamberlain: gof- ynir i'r wlad benderfynu a ydyw amgylchiadau y wlad heddyw yn gyfiyw ag i alw am Q'f. liewidiad yn ei chysylltiadau masnachol a gwledydd eraill, neu, yn ngeiriau Dr. Rolandi Williams yr wythnos ddiweddaf, a ydyw yn bryd i ni gael telerau telbyg o'r ddwy ochr, ao nid x/haii unochrog fel yn bresenol. mlwg yw 11 mai cam-enw yw "masnach rydd nid oes dim yn rhydd tra un pen iddo 3m rhwyrn. Dyna sydd "arnom eisieu yn Mon—ymgeisydd mewn cyclymdeimbd a syniadau yr etholwyr ar y pwnc oll-bwysig hwn i fucldianau ein sir. Gwlad amaethyddol TW Mon: lleshau amaeth- yddiaeth, felly, ddylai fod yn un o brif ijn- aanion ei chynrychiolydd Seneddol. Y mae rhai o gefnotgwyr Mr Ellis Jones Grifetli wedi dweyd eisoas, mewn cyfarfod gynhaliwyd yr wythnos ddiweddaf yn un o drefi y sir, "na roddant byth eu pleidLais iddo eto," a hyny am y credajnt nad yw yn eynrycliioli syniadaui inoesol y wlad. Ond a ydyw efe yn cynrych- ioli syniadau amaethwyr y wlad ar gwestiwn y tollau? Yn ol ei anerchiad yn Llangoed y nos o'r blaen, mentiwn ddweyd nad ydyw yn cyn- ryclmoli eu buddianau goreu. Arosed yr etholwyr enyd—hyd nes y dygir y ddau neu y tri ymgeisydd i'r maes, ynai fe gawn eu ilioddi ar y mae 11 prawf. At hyn o bryd gwyr pawb nad oes gan am aethwyr Mon amser i roddi ystyriaeth i gwes- tiynau politijcaidd. Peth sy'n llawer teilyng- ach o'u sylw ydyw pa fodd i gael y cynhauaf i ddiddosrwydd. Erbyn hyn bysythla y gwlybaniaeth ffon eu bara. Ychydig ddyddiau yn ol safai y cnydau ar eu traed yn barod i'r bladur, ond cyn y gellid eu tori a'u cynull, dyma y gwlawiau tnymion a'r gwyntoedd cryf- ion wedi gwneud y gwaith yn anhawdd iawn. Wrth edrych ar y meusydd ychydig amser yn ol yn tcnni yn yr haul, yr oedd pob argoel am gyflawnder o gynhauaf; ond erbyn hy n y maent, llawer o honynt, fel wedi eu athru a'u troelli gymaint fel y mae'r nesaf peth i an. mhosilbleu tori ac; heblaw y gost ychwanegol yn nglyn a thori yr yd, y mae o ran ei ansawdd hefyd yn llai ei werth inarchnadol. Un o brofiadau chweitwaf yr amaethwr ydyw ei fod at druigaredd yr elfenau a diaii nad anghofia dymhar fel hwn, nal bu o bosibl ei wlypach ers deng mlynedd ar luuga-iri. Dyma haner,: y wlau yngyffredinol. O bosibl y teimlid mwy y pytliefnos diweddaf oddiwrth y gwlybaniaeth yn y rhanlbarthau deheuol, gan fod y cnydau yno wedi llwyr addfedu, a bu i lawer o'r yd golli. Ond ofnir y bydd yn bur anhawdd cael y cynhauaf i mewn yn y rhanau hyn o'r wlad yn ogystal, gan fod y cnydau yn drymion a'r tymlion yn bygwth myned yn ddiweddar. Y mae'r afonydd wedi codi yn mllOoman, ac nid yn fuan y gellir cario ymaith o'r tir yr lioll 11 y wlaw ddiossaynodd nos FawTth. Mewn tiroedd isel ystyriaeth bwysig yw sefyllfa y tywydd. Gwyr amryw cyn hyn beth yw gorfod cario yr yd i le mwy dyogpl i sychu. Yn wir, y mae'r rh aigolwg yn dditrifol iawn, a'r ymdeimlad o hono yn argriaphedig ar wy.ne'b pob amaeth- r> wr.
[No title]
Adrodda. awdurdod a,n Ysigotlanvl Yard fod 34,000 o bold wedi myned ar goll yn Llundain y flwyddyn ddiweddaf, a nifori lied debyg y flwyddyn flaenorcl. Y mae y gwaith o estyn llinell tran-iffordd Gwreasa.m i waelod Hill-street., Plios. newydd igael ei gwbl'hau; a ibydd iddi g,ael ei liagor mon fuan ag y siwna awdurdoclau Bwrdd Mas- nach arolytgu y llinell. Gwneir trefniadan, hefyd, i estyn y llinell o Johnstown, tnvy Ehiwabon a Chcfn Mawr, i Llangollen.