Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

20 articles on this Page

1) UiVi:i,\V(!!I PLAS Y 1…

News
Cite
Share

1) UiVi:i,\V(!!I PLAS Y }!Y\VDD. CHVN-FDT., d-dyddopol a chyffrou^. fWedi ei Chvmr^k'io gan "Eiidirfab."] PEOD VIII. a'r vn gwylio, cos yn v 11 wvn A Tiiran'r. d'dyfat wIjjdo Ar lais vr ¥\S fwyn Y l'oor a jrodai'n araf I'r jriir ddi-rrwmwl nen; A rrweru'n siriol arnaf Yr oedd y lleuad wen. Mi <rv--cTTi«. a brenddwydiais For1 Yr adervn tl-n-a Yn d'od tp np,. a'i fwvnlais \n yu 'd dros v drws D;lvn->;ff ef i'r dWlydd Ac i'r mynvAdin (htw: (YTr hoi v c^vwn vstormydd) Dclafau. a braw. Ehedodd yr aderyn A'i sran a crolla.is i, A 7efTro wn-a vn svdvn Ac wyla.is. coeba di; Nis ei ddeoriarli Er pc-erii IhTi v pwn, Onrl fra.f daw c]e.rii O'r breuddwvd hynod: Hwn. Y Diweddar EOS BRADWEN. Yr vii rAf}T1 wto-ww-s yr niwt"cM Mawrth. DisEViK-n'r srwbw yn gmllifoeddl digllawn, a. fflasngell'i v ddarar dywn.rchlyd. a, chu.ro yn erbvn y ffer.estri"; awvnt.' weithiau vn swni., fel grndd. faniad i.] ac weithiau fel wiia.rt Uidiog. ac wed'yn ymdorai aran vn ersrvdion dychrynllyd, a by-gvthiai chwyTOeHn Plas y Mvnvdd oddmr ei sylfemi- ,tr., Kbedai i hrvT 7r, ar hyd y mynydd, gan «tnoiafxi a'i boll rvm ar ei furhwt a'i A)o. Ei»tprLl., i C,,rn Trevor ei hunan, fel ag yr issteddai hi v ros bono fwv na blwyddyn yn ol, vm vFt.iVl-e's+e^d: fawr y Plas. Yr oedd hi yn Hp.r rrr-vv unig yn awr na'r pryd hwnw. Yr ocrll. hi "n meddwl am hen bcnill a ddysgoid ym eneth 1:1ch- "Os cvfrd srwvT:t tynihestlog, Os rhya tonau'r mor; Hwn mae nsroba'th vnddo, A'i er:w'p Gadain lor; Yn ncdinnol pn-b rhyferthwy frill Iesu, unrhyw awr, A srair oste.- ni 'r cyfan. A rrwneud tawelwch mawr. Yr opdd Owen wedi bod am beth amser yn ei tieiu gartref yn awr. Yn y-s-tod yr amser hwn nid vdoe-dd hi o snvbl wi derbyn yr im hysbysriaeth ftddiwrth ei gwr. Ond yr oedd hyny yn bod ar ei dymur'^d ei hun. Yr oedd Arthur wedi bod yn treio ei gorfodi hi i dderbvn swm Turned fd o ariain ganddo ef drwy ei gyfreitliwyr ord ^wthododd Gwen yn hollol. Yn sioc gvninf ei yr nedd yn barnu mai gwell "oeddi iddi aodi eano'fnr digon uchel aig a'i gwaih-Anai am byth (xHr.vrth y dyn a.'i tWJllodd lii mor fawr. Yr oe;1d h: we-rlidyfotl yn ol i Bias y Mynydd ei hunan. Marsrirft a. Garth oeddynt yr unisc wa<«ina.etbvM:on ybo yn awr yr oedd Trevor wedi gofvn id^vnt hwy aros yno i gvmeryd gofal y lie, ir 1, neu i i)e-t "etli" fel y dywedir yn Nighymm. Yr oeddynt hwy wedi derbyn eu meistres fechan iexuinc gydag hyfrydwell mawT ar y cyntaf, crnr. ddisgv,-yl y bu..1.ai ei gwr yn dilyn. Omid fel ag y pasiai ams-er, a.c Arthur hob rm- ddamgo!?, a dim un pair yn caeil ei siarad am dano ef, el-ai y ffydd'awn Farcraret vn. anesmwyth hollol. "Rh:1:d i mi siarad:, William!" meddai hii. Gy<ia chvdsyniad Arthur a Gwen. yr oedd! yr hen deuluyddes wedi enrio allam, ddyfais a b^vriad pwysie. a.c wod-i prindi yn ddistawxbaoh" wrth [ allor hen Ei^wy? Bed^crelert, a hi yn awr, a defnyddio ben yrnad rocld Q'arw ond' g\vi,r. ydoedd '•yn gwiscro y clo." "William, nidi ydwyf am ad a el i meistres fod yma, yn unlg, a minau heb j wybod yr aehos o hyny." 0' | Ac "o dipvn i beth" aeth i siarad gydla'i meistres am ddyftvdiad -Arthiir Trevor VllO. "Nid vdyw Mr Trevor am ddyfod, Margaret," meddai hi. rrewn ¡'a:s rhwfedd, peirianol. fel pe y buasai wedi adrodd y geiriau yn fynych wrthi ei hun. U A rhai'l i chvvi beidio crybwvll ei enw ef yn rhagor wrthyf, os- srwelwch yn dda. Yr ydwyf wedi dyfod i Bias y Mvrydd' yn unig. Bydded i hyny fod yn ddi^on o vvybodaeth i chwi." Nis pall a Manraret adrodd yr un gair aralt. Gyda. yr oil o'i thynerweh yr oedd urddas yn pert-hyn i Gwen. yr hwn yr oedd yn mnihosibl ei droi heibio. Yr o,,dd yn rhaid i r deuluydirles ga-dvv ei hinesnw--tliva a'i amheuon iddi ei hun. Gorfodid y bob! o ffwmpas i wnend yr un peth, hefyd. Ond vr o",1.d v digwyddiad rhyfedd y flwyddyn ddiweddaf—ifla,niad Mr Daviffi, ac yn awr yr ymdidyrriad rhyfedd vroo. o eiddo ei ferch, yr hon y tybid ei brå wedi priodi yn ba.rchu.s, mewn ychwanegiad i am1" off tor rhyfedd yr hen Gymry gooest yn y !'<> o Husrh Davies, yn ormod i'r pres- wylwyT gwladaidd i'w ddal. a'r im modld hefyd t ficer, a g.idawyd Gwen yn un:g mewn gwirionedd. Unig! Pa mor unisr y bu hi er pan y daeth yn ol i Bias y Mynydd.nid oedd ond Gwen ei hun yn gwybod! Rai crvreithiau ymddangORai iddi fel po y byd-dai i'w ba.ich annioddefol o unicrrwydd a -ohof ei gym; hi yn wallgof. njeu yn fa.rw i'r bedd. Yrnddanao-sai ei gofil fel pe wedi cyrhaedd ei uwchaf hero. Fel ag yr eistedid'ai hi WTtli y tan. a llyfr yn ei 1'aw. yr hwn nad1 oedd1 hi hyd yn nod yn ceisio ei ddarllen, teimlai Gwen fel pe y bu I hi yn gwbl uni? mewn bvd o gysgodion a lled- rithiau. Yr oedd y ty oil yn ddiistaw; yr oedd I wedi ei gloi i fyn-y am y nos, ac yr oedd Margaret a Garth weidi myred i orphwys. Yr ydoedd wedi un-ar-ddeg o'r trlorh. eto ni al'asai Gwen wneud ei meddwl i fyny i roddi ei hun o dan fantell cwsg. Hi a gvfiv'.odd o'r diwedd, a d)-rellafoddl gyrten ) ffenestr, pan dram o i d!duwch y nos. Fel ag y gwnelai hyny. hi a plvwai pri isel, gruddfanol yr ufon yn pel Iter. Mewn dychryn. a'i gwyneb yn gwelwi yn sydyn, hi a piliodd yn ol. Y mae yn i'r noson hotio!" hi a sibrydbdd I wrthi ei tun. a gwefusau crynedig. "Y noson bon,o--p.tn aetli fy nhad—pan y daeth. Arthur! Mor rhyfedd ydyw ei bod fe'ly Ac yn awr y mae. fy ngwr wedi rnyned hefycl-a thrwy fy ngwaith i I —fy n;vai.th i fy hUll!" < Hi a ym.si3diiod<'j ar ei gliniau wrth y ffenestr, a phwysodd! -ei dun bemelin ar y gadair a safai yno. "Arthur, Arrh.r Y gri, er na.s aidroddid 'hton gan ei tliafod. a ddyrchafai i fyny o ddyfnderoedd isaf ei her.ai d. Ymddangosai iddi fel pe y buaeai rbyw bus cryf o'i mewn yn barham yn myniu; dolefain al1-a.n am ei gwr. Gwyddai Gwen yn awr—os na wyddai cyn gadael Arthur-pa. un bynag a ydoerld ei hyrnddiried yndido ef yn farw ai peidio, nad ydoedd ei chariad wedi trergw. Yr oodd hwn yn fvw, ac yn rhan o honi ei hiin; na, n;s gall'ai byth farw! Ac yn awr, pan yn wahanedig oddiwrtho ef, yr oedd y Uais n fynoi byth fod yn ddistaw yn dyrchu cri barhaus am yr barter bolledig o honi hi ei hunan. realULv', r1. u"¡d tnih y gaKlifcir a l dwvlaw a.r ei .pwyneb. O'r braidd y gwyddai a ydoedd yn irw-tl-.> ai peidio; or.d os. na ddeuai geiriau o'i thafod, yr oedd yr hiraethiad trwm yu ch-ftlon yn Ricr yn weddi waeddfawr. O. Dkl. vv c<vnad a thosturi. bvdd cfrugarcg Wrthyf 11 wrf.I ■ 1 u.i C.T\ CIAWI, Ki a. <'I~vrV'L..i'l mewni geiriau clir o'r diwedd. Yn sydyn hi a, reidiodJ ar ei thra.ed mewn braiw, a daeth eri wyllt dtos ei gwefusau, ac elai ei gwyneb mor welw a marwolaeth: ymgodai chitlon yn e; mynwffi un curiad gwyllt a brawychus, ac yna ym.djLnposai fel pe yn peidio. euro dim. Yn uwch nag udiadf y gwynt ac na tharawiiid y gwhw, yn uwch na ohri ruddfanol Afon Owm Croepor, draw yn v pellter, hi a. glywai swa arall—«\vn (]I,1,1imewn i'r tv. Yr ydoedd yn pytTelyb i ddisgyniad trwm, swrth a.r lawr yr v-fcifell islaw I Yr ystafel! Ivmo yd^oedd v llyfrgell. Am fome-nt Gwen yn hollol lonydd: braw vn ei rhwyn» hi Liw a throedl Pa beth a allasai iod? N"id oedd ;un yn effro yn y ty oddigerth y hi. Eto, yr oeld hi m^r sicr ei bod! wedi ely-wed swn yn yr ystafell lawr 4iq v bu o unrhvw beth erioed. Yr oedd: un wedi gwneuthur Gwen yn nerfus. Am ni allasai hi wneud ei meddwl i fyny i fyred i lawr y grisiau. Ond o'r diwedd darfu i'r dymuinrad gredidfol hwnw a -de.imia pnwb o hororn weitliia,u i wybod y gwaathaf, ei gorchfygii hi. gi a gynrerodd ganwyllyr pres oddi- ar taut-ell y simnai prv'euKxld y ganwyli, a,c ym- lithrodd yn d^i-dwrf i lawr v grisiau. Yr oedd lan^p y N'11a.d.r1 wed: ei diffoddi yr oedd Garth wed; r!>o:k:i y a-oleu allan cyn rayned i'w wely. Rho^Idai y g;mwll oleuni gwan, vsgwyd- edig, a. djan-joaai i Gwen ddrws y llyfrgell. yr oedd j ni nphau;id. Yr redd vn ofynol wrth dipyn 0 nettli i agorv.(Il y llwyddodd1 Gwen i wneuthi.lr hyny cyn hir. DaHu awel gref o wvnt ruthro i'w gwyneb, a. ^iiwythodd fflam y ganwyll vmaith. Hi a allasai ys'prvehian yn uchel gan gymaint y braw a'r ofr> ac oeddynt wedi ymaflyd ynddi ond nid ydoedd < 1 wen, yn un o ferched yr ysgrechio. in ddda.m!ie:i<l yr oedd rh.ywun wedi dyfod i mewn drwy y ffenestr; yr oedd hi yn haner- agored. Olustfeinai Gwen, a rhoddai ei holl rym clywed- igol ar brawf tost—yn wir, cymaint yr oedd hi yu ymwrandaw, kd ag y daeth i ddychmvgu y clywai 1 doiiiau v mor yn dyfod yn un rhyferthwy o flaen v I gwynt c:yf i di-r-ws tfiynt Plas y Mynydd; ond md t?0djd! yr un swn arall i'w glywed ar y pryd. Ar ol oediad. dyehwelodd peth o'i dtewrder naturiol yn o". iddi. Hi a adgofiodd fod lamp ar fwrdd y neuiidd, gydia "matches" yn agas. Mewn ychydig eiliadau, er fod ei dwylaw yn crynu yn ddychrYll Ih-d, Uwyddiodd i oleu y bmp. a. chan ei chymeryd yn ei llaw. a aeth eto tua drws y llyfrgell, yr hwn ydoedd hi wedi ei u, Daeth chwythiad ffyrnig o wynt cryf i'w gwjTieb and Gwen a ddodod-cl y lamp ax y bwrdd, ac aeth vn ml men at y tfenestr agored. a. chan ddefnyddio et holl nerth, llwyddodd i'w chau a'i barrio. Yna hi a droes drachefn i'r ystafell. Fel ag y cerddai oddiwrth y ffer.astr bu ago* iddi gwympo dros rywbeth. Hii a ediychodd i lawr, a thynodd anadliad dyilneuol. Gorweddai dyn yno ar v llawr, a'i wyneb yn iaf, heb symud, fel pe y buasai yn. farw. Teimlai Gwen ei gwallt yn codi yn syth ar ei pIwn. p-m y penliniodd i lawr i geisio cyfodi y corph 1 lonydd. Fel ag y gwnelai hyny ym- ddangimi iddi ei hun fel un yn breuddwydio. Yr oedd hi wedi gwneud hyn oil unwaitli o'r blaen, dyweckii with ei hun. Bron yn y dull, hwn yi oedd hi wedi bod yn plyu dnxs y dyn marw yn Nghwm Croesor, gan dieimlo yn sicr yr holl amser mai ei thad ydoedd! ef. Ond ya awr nid oedd y dyb ddychrynllyd bono yn ei meddwl. UT Y ineddwi gwaethaf a goleddai ydoedd fod y dyn 9 11 Y hwn yn dy-dorwr: wedi æel ei orddiwes. gan. farredigaeth y Nef yn nghanol ei waith anfad. Hi a redodd at v gloch. a seiniodd lii yn uehel. liyd nos vr oexid yn diaspedain drwy y ty. Yr oed i Garth yn gytsgwr y^gafn, a byddai yn ;icr o'i chly.ved. Yna, hi a droes at y dyn etc. Hi a'i cttivfytidai ef yn ymsymud ychydUg; y foment n-esaf efe a hanpr-gyfododd ei ben, a chlywai Gwen ruddfaniad isel. Gyrodd y swn yna bob ofn ymaith o'i ''halon. Hi a rtdodd; yn mlaen penliniodd i lawr, a gwnaeth gais drachefn i gyfodi dyn. Y tro hwn I llwyd kxid; yr oedd1 hi yn alluog i droi ei ben ef mor agos i'r goleuni fel ag i'w weled yn eglur. Yna, yn wir, darfu i gri o'r fath ofn sydyn a brawychdod) basio di-os ei gwefusau. na phasiodd dlrostynt erioed o'r blaen; vr oedd y gii yn dad- seinio drwy yr ystafell, a Gwen, yn colli ei gafael o'r dyn hwrtli, a ymsnddodd yn of ar y llawr yn wan a di nerth, fel pe wedi caet ei tharaw gan daran- follt o'r nef. Oherwydd y gwyneb ar ba un yr ediychai —> tieneu, gwelw, cul, ac yn dwyn holl dde'weddau Anga.u, bremn y dyahryni.a,dau-yd- oedd wyrneb ei thad! DarfUl i barlysiad ei boll nerth hi. yn cael ei a.chosi gan y sioc, basio ymaith mewn moment, a Gwen ei hunan hefyd yn welw neillduol, ond yn hollol glir yn ei meddwl a'i hymenydd eto, a ym- biygndid1 unwaitli yn rhagor dros ei thad. "Fy nhad—0! fy nhad! O! diolch i Dduw! diokih i Dduw, yr oeddwn yn meddwl eich bod wedi marw I" Dwf r-Gwen, dywedodd y dyn elaJ, gan dyna ei anadl mewn lludded, a'i wefusau yn laswyn. Neidiodd Gwen i fyny safai cootrel ddwfr ar y bwrdd. Hi a dywalltodd allan wydriad, gyda dwy- law oryrcsdig, a (hvliodd ef wrth ei wefusau. "D—<laetbum yn ol," efe a sibrydodd yn wan- 11yd. "Ond:—nrae'r ystorm—.bron wedi fy ngorch- fypu; fu\ oes ynof—fawr o nerth na bywyd. Ond —l'hain i mi (klywedyd—yr oil wrthveh chwi—cyn fy iiiirw. Helpwoh fi; helpwch fl." Wela swn carnmn ar v grisiau, a daeth Garth a Margaret i mown yn welw a dianadl. Garth—Margaret! dolefodd Gwen, ei llais yn seinio yn glir ac uchel. "Fy nhad ydyw! Y mae efe wedi dyfod yn ol! Helpwoh fi! Bydded i oi ei gario ef i'w ystafell ei hun!" Gadawer i ni, ddarllenwyr anwyl, gydymuno a Gwen mewn mawl a diolcbgarwch i Awdwr "pob rhoddiad daionus" am ddwyn ei thad idJdJi yn ol, e.r yn y cytlwr adfydus hwn— Eli thad, O ei thad—mae efe eto yn fyw, 0! diolch i'r Nefoedd, O! diolch i Dduw. (I'w gorphen yn ein neaaf.)

CWYN YR AM DDI FAD.

ANERCHIAD "TRYGARN" YN NGWYL

-----Priodas Ddyddorol yn…

MARWOLAETH YR ARLYWYDD.

ANAJESOHIAETH A'R PAPYRAU…

[No title]

[No title]

[No title]

[No title]

--------------Cymdeithas G-wniadwaith…

Advertising

ANREYDBDD I,LAFUR.

OYMERIAJD YR ARLYWYDD.

I"-_m' iY Golofn F rddol.

---------Y Dadforiou

Coloin y Dyddanion.

[No title]

[No title]

[No title]