Gwalia

ANFFODION AR Y MOR. ^Pf&WYDRIAD BERWfiDYDD LLYTHYBrAGER- LONG.—NAW Oil OlilW WJEDI EU LLADD. Derbyniwyd pellebyr o Colon, India Orliewinol, Jod damwain wedi digwydd ft* llythyr-agerlong Revem, pan yr oedd yn cychwyn o Garth agena, Taehwedd 18, ar ei mordaith adref i'r wlad hoc. JJaddwyd naw o'r criw.

TAN AU. Yn Glasgow, foren Iau, aeth ty ardan. Wedi fr tan-wyr ddiffodd y fflamau canfyddwyd eorph Uosgedig gwraig oedranus ar. ganol ilawr yr ys- tafell. Llwyr ddifethwyd melin Blackridings, yn Oldham, nos Ian. Mae y golleù yn 2000p, ond yn yswiriedig. Torodd tan allan yn gynar foreu Gwener, ar fferni Mrs Spencer, yn Bickerton, ger Malpas, sir Gaer. Yn yr adeilad Uosgadwy yr oedd un arbymtheg o irartheg, a nifer o ifowis, yrhai oil a ddifethwyd.

CYFLAFAN EGITRYSLAWN IN GLASGOW. Brydrmwn Gwener aeth boneddwr o'r enw Balbvaith Macpherson i letty chwareuyddes o'r fIIW Grace Hamilton, yn Glasgow, ac yn fuan wedi iddo gyrhaedd yr ystafell lie yr oedd hi, 10ywyd swn ergyd. Rhedodd Mrs Dean, gwraig s ^y, i'r ystafell, a chanfu Macpherson yn gor- fchaddio wyneb Miss Hamilton, yr hon cedd ar y pryd yn ei gwely, a blancedi, ac mewn atebiad I Mrs Dean, dywedodd yr adyn mai rlioddi bt-aw |n Miss Hamilton yr oedd. Aeth Mrs Dean illan am gynorthwy wedi gweled fod pen y idynes ieuanc yn gwo^du. Canodd Macpherson f drws, ac yna clyw d swn crgyd aralL Galwyd yr heddgeidwaid i j ewn, a. chacd y ddynes ieuanc rn farw yn ei gwely, a'i llofrudd hefyd yn farw at" y llawr, a Ilawddryll yn ei yinyl. Caed. Bythjr ysgrifenedtg gan Macpherson at ei ffMN, ■ in gofyn iddifaddea iddo yr hyn yr oedd ar ledr gytlawni. Dywedir eiddigedd oedd yr Vehos am y gyfliifa'n.

k. Llyvrycldodd Mr C. T. AcLvad, A.S., mewn cvfavfod Ayn Dulverston, ddydd lau, pan y derbyniwyd yr iU^lwydd Kilcoumia fel yi ymgeiaydd Rhyddfrydol West Somerset. Pasiw^d peDdrfyaiad yn 'JSafr y Llywodxaeth,

JJAiI ARSWYDDS 0 GERBYDRES MEWN CWSG, Fel yr oedd corbydres gyflym i Ddeheudir Cymrn ar linell y Great Western yn rhedeg yn ol tua 60 mintir yr awr ar ochr sir Gloucester i bont Chepstow nos Wener, cododd teithiwr o'r enw Mr Philip Penney yn sydyn yn ei gwsg, a neidiodd allan. Tua haner nos daeth i orsaf Chepstow, heb esgidiau am ei draed, a'i fraich wedi ei thori, ac archollion difrifol eraill. Y dydd hwnw y glaniodd yn Llundain oddiar fwrdd y Lydian Monarch 0 New York.

STRIKE YN SIR GAEREFROG. DENG MIL 0 DDYNION YN SEGUE# Dywedir fod rhai o'r glowyr yn neheubiifth sir Gaerefrog, oherwydd eu hymddygiad yn yr argyfwng presenol,wedi colli ymddiried y meistr- iaid yn gystal a'r cyhoedd yn gyffredinol. Credir nad oedd gwaith y bechgyn yn sefyll allan mewn cynifer o'r glo-weithiau, gan daflu rhyw ddeng rail o ddynion allan o waith, yn ddim amgen na mympwy bachgenaidd. Hysbysir fod y Meistri Uammell a'u Cwmni yn tcimlo mor ddigllawn oherwydd yr hyn sydd wedi digwydd, fel y maent wedi pendertynu cau yr Oaks Collieries hyd y flwyddyn newydd; a dywedir fod perchenogion eraill yn bwriadu gwneyd yr un peth os ria chaiff y gweitliiau eu cario yn mlaen yn heddychol a thangnefeddns. Y mae'r fasnach yn parhau mewn cyflwr hynod o ansefydlog. Dywed pellebyr diweddarach fod y strike yn mhlith y bechgyn yn ymledaenu yn ddirfawr, a bod aniryw lofeydd wedi eu cau dydd Sadwrn diweddaf, oherwydd gwrthodiad y dosparth yma i weithio. Cyfrifir yn awr fod pedair mil ar ddeg o lowyr wedi eu taflu allan 0 waith oherwydd ymddygiad y bechgyn hyn.

JLNFFYDDWSR MEWN EGLWYS. By wcdir fod cyfarfod o anffyddwyr proffes- 8dig wedi ci jr.yrial ddydd Sal yr wythnos ddi- weddaf, yn Eglwys Biwyfol Nottingham, ar wahoddiad v rheithor. Traddododd y Parch lrroffeswr Syraes anerchiad ary 11 Bod o Dduw," pic yn mhlith pethau eraill dywedodd, pe buasai cymaint o amser wedi ei gysegru i'r gwaith o gcisio gwella eyflwr y tJedion yn y dinasoedd »awrion ag a dreuliwyd ar ddadleuon duwin- •ddol, ni fuasai raid iddynt wynebu y trueni a'u brawyehant yn mhob man yn yr oes bresenol. Dilynwyd yr anerchiad gau ddadl, yn mha un f Hy wyddai ysgrifenydd trefol Nottingham.

HARWOLAETK Alls w mis BEN WRAIG. X CORPH WEDI EI FWiTA GAN LYGOD. D&eth mater o natur lied ryfedd gerbron Vwrdd y gwareheidwaii yn Launcestnn y dydd fix blaeu. Ymddengys i hen wrdg, a breswyliai imewn bvr-thyn llwm a thruenus, a'r hon, yn *ghyda'i afvr, a arferent dderbyn cymhorth o'r farw yn lied sydyn, Yr oedd llygod ferengig wedi cnoi ei chorph mewn amryw jeoedd. Dywedir fod y bwfcbyn lie yr oedd yn byw, mewn eyflwr dychrynllyd. Yr oedd ei gwely yn gynwysedig o ychydig o dywyrch o'r tnaes, wedi eu peatyru ar benau eu gilydd. i Swnaed pob ymdrech i berawadio y ddau i famed i'r tlotty ond gan eu bod yn byw ar eu tarn tir eu hunain, Hvyddasant i herio gallu yr twdordodau.

MARWOLAETH ARSWYDUS. Yn Lerpwl, ddydd Lul, cynhaliwyd trenghol- tad mewn perthynas i farwolaetb dyn anadna- feyddus, corph yr hwn a gaed rhwng daii o ferw- fdyddioti yr agerlong Baltic, perthyaol i Gwmni tiliHell y White Star, yr hon sydd yn awr yn y fcangton Graving Dock. Tystiodd baehgen o'r jew John Scanman ei fod yn gweithio fel ttafurwr yn y stokehole, ae iddo gael hyd i'r corph rhwng y pedwerydd a'r pwnmed berwedyddion, pdydd Mawrth. Yr oedd y corph yn gorwedd tr ei ge n, ac yn ddu a Uosgedig. Buasai poeth- jer y berwedyddion yn ddigon i rostio y corph. Jbomas Wright, ? trydydd peiriannydd, a ddy- wedodd fod y criw yn gyflawn pan gyrhaedd- jmd i Lerpvi o New York, ac fod yn rhaid mai |aaguddiwr oedd y trancsdig.

PAMWAIN APSWYDUS AR LINELL Y CAMBRIAN- Nos law, digwyddodd lamwain angeu d i cnctli Ieuanc oedd yn gwasanaethu gyda Mr John Baker, Serm Rhydypenan, Lianfiliangel-gsneu'r-glyn, ger ^berysuvytli. Nid oedd onid wythnos er's pan y iaeth y drancedig i aros yn y lie, ac ar y noson •affodus, ymddeugys ei bod yn rayncd i bostio m llythyran yp llythynly Llantihangcl, ac yr oedd yn Ihaid i<tdi groesi llinell y Cambrian. Ar y pryd yr edd y gerbydre3 sydd yn cyrhaodd Aberystwyth^ ttJa cliwech o'r glocb, a'r hon sydd yn rhedeg drwy ian^bangel Leb aros, yn agoshau, Gwelodd Mr Gough, y goiaaf-feistr, yr eneth yn croesi, a gwaedd- edd arai yn ol. Trodd ei phsn, ond ar hyny tarawyd hi gan y gerbydres, a lladdwyd hi yn y fan. Pan aed at y corph cafwyd fod yr hoil JMFchollion ar y pen. Pan gyrhaeddodd y gsrbydres JBow-street, canfyddwyd f':J\lgwMd a gwallt ar tiwynion y peiriant, ac yr oedd hefyd nifer o ran wedi bachu yn y cadwyni. Anfonodd ilv jSayid Jones, guard y' gerbydres, bsllebyr at Mr Congh, yn ddioed, mewn perthynas i'r dargani'ydd- lad. Yr Dsdd y gerbydres pan y digwyddodd y ddamwain yn rhedeg yn ol otfflymdra o tua Jjhymtheg miil lir yr awr.

,CYHUDDIA D 0 D'VYLLO CYM- DEITHA8 DDYNGAROL. Yn llys yr ynadon yn Nghaorgybi, ddydd Jffercher diweddaf, cyhnddwyd y Dr Rowland Williams (meddyg o ran ei broifes), ei dad I William Williams, amaethwr), a John Jones [goruehT/ylydd Cymdeitiias Ddyngarol y Hgyal liver), o gydfwriadu i dwyllo y ddywededig gymdeithas. Mr S. R. Dew a ymddangosodd dros yr eriyniad, a Mr" E. G. Roberts a amddiffynai, Nid yw natur ac eangder y twyll- iadau hyn wedi eu cael allan hyd fanylrwydd eto, ond disgwylir y bydtfd'r cyfry w beri syn- dod nid bychan i'r cyhoedd pan ddadguddir hwynt. Bwrisdir dwyn amryw gyhuddiadauyn erbyn y cax-charorion, y rhai, os gellir profl fod sail iddynt, a ddangoSfnt fod y cyhnddedigion wedi bod yn euog o gydfwriadu i dwyllo y gym- deithas o dan sylw ar raddfa eang anghyfLredi, J. un cynghawsi yn unig y gwnaed ymholiad C, ddydd Mercher, a'r dyben penaf mewn golwg ydoedd gohirio yn ffurSol brawf y carcharorion, ues gwneyd ymholiadau pellach a myned yn mlaen a'r cyhnddiadan eraill. Y cynghaws o dan sylw ydoadd un yr yswiriwyd gwraig oir enw Ellen Thomas, 04 mlwydd cad. heb ei chyd- isyniad -Ji gwybodaeth. Ilonid oedd ond 59 ;mlwydd oed. Pan 'gofrestk-wy St, yr oedd y •wraig o dan sylw yn glaf Yttrti gwely, ac vn dyodde! oddiwrth an'nwylueryn ei hysgyfaint. ,Nid oedd gan y meddyg a arferai ymweled a hi ddim gobaith o'i hadferiad. Dywedid ei bod o dan 60 mlwydd oed er mwyn ei hyswirio i dder- byn lies dioed oddiwrth ygymdeithas. Dygwyd tyatiolaethau yn mlaen i brofi fod y papyr yn ei ebynyg wedi ei wncyd allan a'i lawnodi gan y goruchwylydd, John Jones; i'r dystysgrif fedd- ygol gael ei gwneyd allan a'i llawnodi gan y Dr Rowland Philip Williams, yr hwn, yn rhinvedd ei swydd fel meddyg, ni wnaeth erioed brawf ar gyflwr iechyd y ddynes a bod y papyr yn dynodi fod yr arian i gae! eu rhoddi i William ;Williams, pan fyddai y wraig farw, wedi ei fwneyd allan yr uu modd gan John Jones. Ni irelodd Jones na'r meddyg y wraig yn nghylch y cynygjad i'w hyswirio, ac ni voddwyd awdur- dod i neb erioed i ddefnyddio ei heuw mewn cysylltiad a'r cyfryw gynygiad. Pan gwestiyn- rwyd ef, dywedodd Williams ei fod wedi llosgi yr yswireb. Gohiriwyd y cynghaws, ond goll- t fyngwyd y carcharorion yn rliyddion ar feieh- ''aaafon.

YR ADRODDIADAU AMAETHYDDOL, Cyhoeddwyd adroddiadau amaethyddol Pryd- ain Fawr, am y flwyddyn bresenol, ddydd Sadwrn diweddaf. Yn Mhrydain Fawr, ad- roddir mai nifer yr erwau 0 dir oedd yn tyfu gwahanol fathau o gnydau-tir heb ei drin, wedi ei drin, ac o dan laswelit-ydoedd &-),385,000, set cynydd o 72,000 a erwan ar y flwyddyn ddi- weddaf. Gellir priodoli y cynydd hwn bron yn hollol i borfeydd sefydlog. Yn y Werddon, y mae 15,151,000 o erwau 0 dan yr un penawd, a lleihad o 61,000 o erwan. Y mae'r cyfanrif 0 47,667,000 o erwau o dan gnydau, &c., yn y Deyrnas Gyfunol, a chynwys Ynys Manaw a'r Ynysoedd yn y Sianel, wedi ei ddospartbu fel y canlynGnydau o yd, 10,326,000; en) lau gwyrddion, 4,708,000; clover, glaswellt, &c., 6,371,000; porfeydd neu laswellt sefydlog. 25,288,000; Ilin, 100,000; hopys, 68,000; tir JWo ei drin, 803,000. Nifer y da byw, yn ol yr ad- roddiad a gyhoeddwyd ar y 5ed o fis Meliefin, ydoedd:—Yn Mhrydain Fawr: Ceffylau, 1,410,000; cattel, 5,682,000; defaid, 25,068,000; moch, 2,617,000 Yn y Werddon: Ceffylau, 478,000; cattel, 4,006,000; defaid, 3,219,000; moch, 1^51,000. Daeth i wahanol borthladdoedd y Deyrnas Gyfunol—343,699 0 gattel byw, 1,124,391 o ddefaid, a 15,070 o foch, gwerth oddeutu 9^271^)56p. Allforiwyd 4,649,270 can' pwys o biff a chig moch fifres ac wedi ei halltu.

Y GWENWYNIAD YN LERPWL. Boreu ddydd Mercher diweddaf, cynhaliwyd trengholiad gohiriedig gyda golwg ar farwolaeth Margaret Jennings, 18 mlwydd oed, merch Patrick Jennings, labrwr, a breswylia yn bresenol yn 24, Richmond-row. Tybir fod a wnelo'r ddwy wraig, Plannagan a Higgins, y rhai sydd mewn dalfa ar y cyhuddiad 0 wenwyno Thomas Higgins, gwr yr olaf, a marwolaeth y lodes Jennings, corph yr hon a god- wyd o'r bedd yn nghladdfa Ford. Y mae ei choluddion wedi eu cyflwyno i ofal meddyg i'w ddadansoddi. Yn yr ymholiad blaenorol ar yr 17eg o fis Tschwedd, rhoddwyd tystiolaeth gyda golwg ar ei hadnabyddiad, a desgrifiodd Mr Lowndes gyflwr y corph. Mr Marks a ymddangosodd dros yr erlyniad, a Mr Neaie ar ran y gwragedd cyhuddedig. Pan ail gyfarfu y rheithwyr, Y Trengholy.dd a ddywedodd fod yn durwg gan- ddo ofyn iddynt ohirio y cynghaws unwaith eto. I'rin yr oedd yn rhaid iddo ddweyd wrthynt fod y gohiriad yn anliebgorol angenrheidiol, onide ni fuaaai yn gofyn iddynt wnevd hyny. Credai y yddai y cyfarfod nesaf yn derynol ar y mater, a fchybiai mai yr 21ain o'r mis presenol fyddai yr imser mwyaf cyfleus i gynal y cyfarfod nesaf. Nid oedd a wnelai yr ymholiad presenol a'r trsngholiad ar gorpli Thomas Higgins. Y oynghaws a ddaw gerbron y rheitliwyr ar yr 21ain fydd eiddo Margaret Jennings, acrnid oedd yn dwyn trarhyw gysylltiad a'r Hall. Yna gohiriwyd yr ymholiad byd ddydd Gwener, yr 21aiiieyfisol.

Y DIENYDDIAD YN lERPWL, ESBONIAD Y DIENYDDWR AR Y "BWNGLERWAITH." Gohebydd avbenigol o Dewsbury a ddywed ei el fod et wedi ymweled a chael ymddiddan lied faith a Binns, y dieayddwr, tnewn perthynas i amgylchiadau y Jlofrudd Dutton, yn Lerpwl. "I y Dywed y gohebydd hwn fod Binns, ar y pryd, yn berffaith sobr a hunanfeddiannol. Dywed- odd :Cyrhaeddais y carehar am ddeng mynud i saith o'r gloch y bore, ac aethym at y prif wardwr. Yr oeddwn wedi gwneyd fy holl ddarpariadau, ac am wyth mynud i wyth o'r gloch, derbyniais y dyn condemniedig, a rhwymais ei aelodau yn y ffordd arferol. Bu raid i mi aros ar»yr ysgaffold am bedwar mynud. Bai cetdwad y carchar oedd hyny. Yr oedd wedi dyweyd wrthyf am aros hyd nes y cawn yr arwydd ganddo ef. Yr oedd pob peth wedi ei drefnu ar fy rhan i. Yr oedd y cwymp (drop) yn wyth troedfedd a 6 modfedd, ac nid 7 troed- fedd a o modfedd. Arosais am yr arwydd, ond ni roddodd efe mohono, a chymerais y cyfrifol- deb arnaf fy hun. Gofynais ddwy waith. Nid yw yn arferol gofyn i'r llywodrasthwr roddi yr arwydd, gall. y dylai efe ei roddi ohono ei hun. Gofynais iddo dair gwaith yn bendant am' iddo roddi yr arwydd. Yna bu raid i mi fyned o'r tu ol i'r dyn, oherwydd ei fod yn llewygu. \l'an wnaetliym hyny, gofynais, Ya awr, a ydych chwi'n barod ?" ac atebod^^ llywodraethwr, "Nid yw yn wyth o'r glo Dywedais, U A ydych chwi yn barod P ddwy waith, ac yntau a atebodd drachefn, Nid yw yn wyth o'r gloch." Yna dywedais, Yr wyf fi yn barod," a dropiais y condemniedig. Aethym allan o'r carchar yn ebrwydd, heb i'r llywodr- aethwr dJyweyd gair wrthyf,a thybiais nad oedd dim arall yn cael ei ddyweyd nai wneyd. Ym- adewais o Lerpwl am Dewsbury am 10 o'rglocli. Nid gwir yw fy mod 0 dan effaith diod. Cyfod- ais yn syth o'r gwely, ni chymerais frecwest, ac aethym rhag blaeu i'r carchar. Nis gall un dyn ddyweyd ei fod wedi gweled Binns, y diwrnod hwnw na'r diwrnod cynt, yn cymeryd diferyn I o ddiod. Yr oedd y rhali yn newydd ac yn ystwyth. Yr oedd ystrand canol yr hen raff wedi tori, a gwnaed yr un newydd rhag of a nas gaUai'r hen fttff ddal yr ysgytiad a'r pwysan. Nid oedd y rharf newydd yn ddim ffyrfach, n:c yn fodfedd a haner, fel yr haerwyd. Buasai pob peth yn iawn pe y gadawsai'r llyw- odraethwr i mi dynu y follt y tro cyntaf. Nid oedd dial yn fwy naturiol nag i'r condemniedig droi ei ban a myned i lewyg pan yr oedd yn rhaid aros pedwar mynud am yr arwydd. Pe y gofynasid i mi, buasai yn dda genyf roddi fy nhvstiolaeth ar y trengholiad, oud aethym i ffwrdd, fel arfer, ar ol y dieuyddiad. Gycb golwg ar yr adroddiad a ledaenwyd gan Binns, y dienyddwr, scf fod Dutton, a ddienydd- iwyd yn Lerpwl ddydd LIun, yr wythnos ddi- weddaf, wedi symud ei ben a myned i lcwyg ar y crogbrefl, dywed y Parch Octavius Pi-Y t, caplan carchar Kirkdale, ac un o'r swyi oedclynt yn ymyl y collfarnedig yn y. id ei fynudau olaf, nad yx? yr honiad yn b-rd'aith gy wir, a bod Dutton wedi sefyll mor gadim ag yr oedd yn ddichonadwy hyd v foment ddi- weddaf. Am yr honiad arall a wnaeth Bians, sef nas galiai neb broti iddynt ei weled y boreu hwnw na'r diwrnod blaenorol yn cymeryd dyf- eryn o ddiod gadarn, tybia Mr Pigott mai teg fyddai iddo hysbysu fod Binns yn arogli yn gryf iawn o wirodydd, yn gymaint felly fel y cymhellwyd ef i'w rybuddio yn ddifrifol ar y ,y 11 crogbren. Gan gyfeirio at Dntton yn ei ingoedd olaf, dywedodd Mr Pigotc, Fy nghyfaill, bydded i hyn fod ynrhybudd i chwi i beidio cyffwrdd a 1 diodydd med^wvJ yn j befeuau,"

.A "\TU,-r YN YM J. Yn ystod aurawiad cyhuu^aado feddwdod yn erbyn rhyw bersonau yn Nghacrfyrddin ddydd JJun, yr wythnos ddiweddaf, yn mha un y cadarnhaw.> fl adroddiadau y cwnstabliaid gan dri pherson cyfrifoi; ond gwadwyd y cyfan gan 'dri o gyfeillion y rhai a gyhuddid. Mv John Hughes ynad lleol a threngholydd y fwrdeisdref, a ddywedodd ei fod yn hollol gytuno a. Mr Homersham Cox, oblegid ni eisteddodd erioed yn y llys hwnw h(1) giywcd anudoniaeth yn cael L ei gyflawni. Profwyd y diffynyddion yn euog, ac y mae'n fwy na thebyg y bydd i'r tystion gael eu herlyn yr un modd. Dywedir fod gan hedd- geidwaid sirol Caerfyrddin achos tri-phlyg 0 anudoniaeth mew. liaw, ac y bwriadant eu dwyn yn mlaen yn ddioed. Dywedir hefyd y bydd i bedwaredd gwys gael ei chyhoeddi yn bur f flan mewn cysylltiad a'r un achos.

Y CYMRY YN LLUNDAIN. Nos Lun, yr wythnos ddiweddaf, llywyddodd Mr Stephen Evans, Y.U" Old Change, yn nghyfarfod blynyddol yr Eglwys Gynulleidfaol Gymreig yn Southwark Bridge-road, Anerchwyd y- cyfarfod gan y cadeirydd ac eraill. Cymerwyd rhan yn y gweithrediadau cerddorol gan Madame Lizzie Evans, Miss M. J. Williams, Miss Jeannette Price, Mr Dyfed Lewis (Ystalyfcra), a Mr Lucas Williams. Dywedir y bydd i gynyrcuion y cyfarfod gael eu defnyddio tuagat roddi addysg ar gyfer y weinidogaeth i ddyn ieuanc o'r eglrys yn Southwark Bridge-road, yr hwn sydd yn awr yn efrydydd yn ngholeg Caerdydd. Bydd yn dda gan amryw yn x\eheudir Cymru, sydd yn gwybod am alluoedd meddyliol y Parch J. Ogmore Davies (diw sddar 0 Benybont-ar-Ogwv), yi bwn er's cryn amser bellach sydd wedi g, o-Jnyd ui yn mhwlpud y ^iwedd.vr Dd Liefchild yn Ngbapel Craven, yn ttv-^iadu traddodi cyfreso'r hyn y gellir eu galw yn draethodau duwiny Mol. Amcan y gyfrol yr hon a elwfr ounnse on the ¡ )-b (Qod;-d,#aul ar yr QItid), ydyw cynorthwyo yr aml^ ••Wndedig i l 1 hyd i Grist. Dywedir fod syii. dol navies 0 gymeriad eang a chy rued *Jydd f'aethodau yn hollol rydd oddi^ sect- t. eth neu honiadau culion. r e ddichon bod rhai o'n cyfeillion Cymreig, ar ol darllen y paragraph yn ein rhifyn diweddaf yn nghylch eu brodyr n'n chwiorydd tlodion yn^ Brif- ddinas, yn dymuno gwybod pa fodd y gallant g orthwyo y mudiad elasengarol y cyfeiriwyd ato. Derbynir rhoddion o unrhyw fatli, ac yn enwedig hen ddillad nou hen esgidiau i'w rlianu yn mhlith y tlodion, gyda diclc^ ^vrch gan y ceuliadwr Cymreig hynaf, sef Mr David Thowvis, 45, Eckington-road, Sta or I .1, Prydnawn udydd yr wythnos ddiweddaf, cynhaliwyd yr eiste of jd flynyddol mcwn cysyllt- iad ag Ysgol Sabbothol Annibynwyr Cymreig Chel- sea, yn ;y Neuadd Drefol, Westminster, 0 dan lywyddiaeth y Barnwr Watkin Williams. Wrth agor y gweithrediadau, sylwodd Syr Watkin eu bod wedi cyfarfnl yn mhrif-ddinas y Sacisoniaid, y noson hozio, i iddynt o un 0 sefydliadau hynaf y Cyrmy. Bu amser pan arferai y Sais wenu ar, os nad gv. awdio, yr hen sefydiiad hwnw; ond pan ddaeth i goleddu syniadau cywirach am ei natur, ymfoddlonodd i'w restru yn gydradd a'i sefydliadau ef ei hun neu 0 leiaf i beidio dyweyd dim yn ei erbyn. Yn y gystadleuaeth gorawl, fel arferol, yr amlygid y dyddordeb mwyaf. Y dcrnyn a ddewis- wyd i'w ddadganu j 'oedd, But as for his people (Israel in Egypt). Daeth tri chor yn mlaeu i ym- gystadlu, sef eiddo Paddington, arweinydd, Mr Lefl Roberts; Nassau-street, arweinydd, Mr Charles Coram; a Radnor-street, arweinydd, Mr Griffith Jones. Rhanwyd y wobr rhwng y ddau olaf a enwyd, a rhoddwyd y bathodyn aur i Mr GritBth Jones. Dvfarnwyd y wobr am yr unawd oreu i faviton, "Y Sto" i Mr L. Pierce, Ilolloway; yr unawd i denor, "Bodd Llawelyn," i Mr Aaron Jones; yr unawd i soprano, Mae'r afon eto'n llifo (Eos Bradwen), i Miss Lizzie Lewis, Nassau-street; a'r ddeuawd, Mae Cymru'n barod," (Parry), i'r Mri Jones a Bowen. Ilanor y wobr yn unig a roddwyd i'r Glee Party o Radnor-street am ganu Sleigh Song y Dr Parry. Dyfarnwyd y wobr am y prif draethawd i Mr Edward Jones, New Jewin, ac am y "Bryddeat" i Mr T. Edwin Jones, New Jewin. Rhanwyd amryw fin wobrwyon eraill. Rhoddodd Mrs Watkin Williams wobr i ddall oedd w-adi an fon antim»»ea«5ar i mewn. Cyn terfynu y cyfarfod, pasi-.vyd plaid!air; o gydymdeim'lad a theulu v diweddar J)(fr Reos (Gwilyxa Hiraethog). oj,

NODIADAU O'R DEHEUDIR. [GAN RHKIDIOLJ. MICHAEL DAVITT YN NGHAEBDYDD. Bu y Ffeniad, y Carcharor, ac Orael y Cyngrhair Tirol, o goffadwriaeth felltigedig, yn ymweled a Chaerdydd yn ddiweddar, a thraddododd ddarlith (?) yn y Neuadd Gyhoeddus. Yr oedd ef mewn hufen byd yno, ac wrth ei fodd pan oedd ei edmygwyr yn gwaeddi hwre nertli eagyrn eu ponau. Ysgrifenodd yr Esgob Hedley, esgob Pabaidd Caatell-Newydd-ar- Wysg, yn gwrthod dyfod i'r cyfarfod, a dywedodd yn blaen na fuasai iddo sefyll yn ochr Davitt ar yr un llwyfan, am i'r olaf gablu y Pab. Swm a sylwedd y ddarlith (yr hon a ddarllenid) oedd Tirfeddiannwyr. Mae Davitt am ddifodi y tirfeddiannwyr oddiar wyneb y ddaear yn gyfangwbl. Y mae yn ym- ddangos mai ei hobby of yw rhoddi y tiroedd i fyny i'r bobl. Nid y'm yn gallu gwelCu: un rheswnsu na chyfiawnder yn y maddylddrych gymer^- meddiannau pobl wedi iddynt dalu am oanynt. T mae y fasnach dirol fel pob masnach arall; perchen- ogion tiroedd yn prynu y tir a thalu am dano. Pe cawsai Davitt ei ifordd, ni chawsai yr un ohonynt ddim elw oddiwrth yr arian oeddent wadi dalu am y tiroedd. Mi garwn gael gwybod am faint 0 amser y parhai y tir yn meddiant y perohenogion newydd- ion, y sagurwyr ofer, y meddwon gwastrafms, y rhai na allant gadw ceiniog; byddai rhai yn prynu ac eraill yn gwerthuyn barhaus, fel y byddai yn ofynol cael ail raniad y tir o newydd eto, a'r canlyniad fyddai annrhefn ar annrhefn. Ni fyddai hyn amgen rianaaidio o'r badell ffrio i'r tan. Nid y'm yu credu y byddai y meistri newyddion yn llanw lie yr hen rai; diwrnod tywyll a chymylog fyddai i'r wlad hon; os mabwysiadir cynlluniau gwylltion y Ffeniaid, troid Ilawer ardal baraclwysaidcl yn ddiffaethwch an- hygyrch ar ol symud y tirfeddiannwyr. Yr oedd Davitt yn achwyn fod miliwnan yn cael eu talu yn flynyddol i'r dosparth nad ydynt yn Uafurio nac yn nyddu. Mae yramaethwyr yn yr Iwerddon yn talu eu harian i eraill nad ydynt yn gweithio nac yn nyddu, heblaw y meiatri tiroedd. Y l'arnelliaid- pregethwyr badwriaethau y rhai ydynt yn byw ar gefn cynhyrlladau. Nid yw y cynhyrfwyr yn gallu gweled dim allan o le i'r amaethwyr dalu eu harian i Drysoyfa y Cyngrhair Tirol. Y PROFFESWR LLOYD TANNER. Y mae Mr Bradlaugh yn hawlio y Proffeswr Tanner, o Goleg Delieudir Cymrii, fel un v r frawd- oliaeth Secularaidd i'r hon y mae Bradlaugh yn ar- weinydd. Cynygiwyd yn y Cyngor i'r Proffet- vr gael ei ddiswyddo yn ddioed o'i gadair; ond collwyd y cynygiad, yr oedd tri ar ddeg yn erbyn wyth. Mae yn dobyg na wyddai y Cyngor am hyn nes i sylw ymddangos yn y National Reformer, papyr Brad- laugh, GAFAELYD YN MARF LLEW YN EI FFAU. Peth anghyffredin yw i nob wrthwynehu Mr Ht ny Richard, A.S., yn ei gyfarfodydd, ond yn ddiwea ar yn Hirwain cododd Mr Rhythercb, curad Ile, i-w holi, a thraddododd araeth. Methodd Mr diehard, yma eto, roddi boddlonrwydd i'r cwestiwn "Btbryd y rhoddodd y Llywodraeth arian i .waddoli yr Eglwys?'' Y mae yr aelod anrhydeddus mewn-niwl ar y pwnc hwn. Gorchymynodd y cadeiry^rct yn awdurdodol i Mr Rhytherch ymatal, am ei fod yn cymeryd amser y cyfarfod i fyny. Wyddoch chwi yr achos? Yr wyf i yn 'spado," fel byddai hen ffarmwr a adwaenwn yn arfer dywedyd pan ar weddi yn ochr y clawdd. DR THIRLWALL A DADOYSYLLTIAD. Cyhoeddwyd yn rhai o newyddiaduron y Deheu- dir, fod Dr Thirlwall, esgob diweddar Tyddewi, yn aelod o Gymdeithas y Dadgysylltiad. Gwir yr hen ddiareb, "Nid oes dim coesau gan gelwydd." Mi welaf fod y Daon Perowne yn gwadu y cyhuddiad yn y modd mwyaf diymwad, ac nad oedd y cwbl ond breuddwyd gwrach wrth ei hewyllys," Difyna y Dean allan 0 siar, yr Esgob ei hun i wrthbrofi yr haeriad, a wnaed er mwynateb pwrpas neillduol yn ddiau. OWEKTHWYR DIOD ANGHYIFREITTTI.AWN. I Gwnaeth heddlu Caerdydd ymch •• .d yn nhai amryw bersonau yn y dref, v.-iiad fu iddynt gael gafael mewn barilan Mawni :> ine vn amryw dai, a dynion yn yfed, Cafodd ceidwaid y tai eu dirwyo. Y mae y tai preiffC yma yn gwelthu cymaint o ddiod ag oadd taff,. ii(lai ar y Suliau, pan oaddynt. yn cael cu hagor, .1 Y GWEITKWYR. Y mae un Uaid wlaidyddol yn goialu am y dos- parth i^voitligar, a mynant i ni gredu mai hwy, a yn unig, yw cyfeillion y gweithwyr. Ardalydd Salisbi ry oedd y cyntaf i dynu sylw at dai y tlod- ion; ac yn awr y mae ehill yn dechreu .agor eu llygaid, ac y maent am ein psrswadio ,mai hwy yw cyfeillion y tlodion. Y mae angen am gael gwell- [ iant yn llhai y tlodr-^iniown treiyddagweithfeydd lie y mae y bobl yn caelcu pentyru fel penwaig mewn baril. Mae y tai yn cael eu codi gan antur- iaethwyr mor galon galed a Phraoh, Eu pwys 0 gig y maent hwy yn ymofyn fel y "Merchant of Venice." Y mae yr un path i ddyn ddisgwyl cael llaeth caredigrwydd gan ddywalgla chael tragaredd [ gan rai perchenogion tai wyf yn adnabod yu ada. Nid yw llawer o dai Ile mae y tlodion yn byw yn addas i greaduriaid afresymol. Ni wnaeth dim un gwleidvdilwr gymaint er cael gwell tai i'r crefftwyr a Syr Richard Cross, Ysgrifenydd Cartrfol dan weinyddiaeth Iarll Beaconsfield. Y FERCH o'i,. SCER. Anghofiodd Mr Creigfryn Hughes ei ddaearydd- iaeth. Y mae Llansamlet yn gorwedd rhwng Oastellnedd ac Absrtawe. Y mseNewwn NoHas yn blwyf liynafal; ac yn y plwyf hwn y mae y Be-ar, Dywed awdwr y ffug-chwedl mai enw yr aw Iwr oedd uu Thomas Ifan. Gwelais yn llaw-ysgrifau Carnhuanawc ar y Delyn a Thelynorion Cymru," mai telynor oedd Thomas Ivan, ac iddo golli ei olwg; ac i'r ferch ei wrthod trwy ddylanwad ei pi "hynasaii. Yr oedd Thomas Ivan yn delynor c3 s. Yr oedd y diweddar Mrs Morgan, 0 Dinas Po\ -on cofio clywed ei mbam yn dywoydei bod yn cotiu Thomas Ivan yn chwareu y delyn pan oedd ef yn ddall. Pan oedd ef yn canu y gan, yr oedd lii yn wylo y dagrau yn hidl; ac y mae y bardd awen- bert, Ceiriog, yn priodoli ei wrthodiad i'r achos o'i ddallineb. Yr oedd fleer diweddar Newton Nottas yn un o brif henaflaethwyr y wlad, a chyhoeddodd hanes Newton Nottas, ac mae yn un dyddorol iawn. Torodd pla allan yno unwaith oad y sawl a yfodcl de Horehound a ddiangasant rhagddo. Nid oedd un gSn mor boblogaidd yn Mro Morganwg ddeng mlynedd ar hugain yn ol, yn mhob cyfarfod cyhoeddus, pan oedd bechgyn y fro mewn hwyl ar ddydd ffest y plwyf. Yr wyf y-n cofio clywed Gruffydd, Telynor Llaiiofer, yn chwareu y Ferch o'r Seer," a pharti yn ei chanu jer ddydd Gwyl Dewi yn yr Assembly Rooms, Char aam. Y BADaYSYLI.TV, Peth diflas iawn yw gwrando ar yr rni\t»K^osodd a throsodd, ac mae yn llawn mor ucaflas ^^arllen yr un peth y naill ddydd ar ol y llall rtewi^^pyr newydd. Yr wyf wedi darllen bob dydd er's pymtli- egnos areithiau ar Ddadgysylltiad, ac maent oil fel eu gilydd. -Pa le y maent i'w cael, Cahys y mae yn amlwgfod pob un yn cymeryd ei barabl o'r un fan, o'r un gweithdy. Nid wyf wedi gweled dim yn newydd yn yr areithiau, dim un prawf newydd, a dim un ateb i neb. Yr egwyddor ydyw, "No de- fence, abuse the defendant's attomey"-curo y pers- oniaid, yn fyw ac yli farw. Y mae j|f holl ffwlbri yma wedi myned mor ddiflas ac '^f^odyn mewn potes dwr." EISTEDDFOD CAERDYDO. Gwnaed y cyfrif i fyny, ac ymddengys i'r ysgrif- enydd (Mr Tudor Evans) a'r pwyllgor lywio lIong yr eisteddfod dros y sugn-draethau i'r coral reefs. Y mae ganddynt 140p wedi talu pawb a phob gof- 5 nion. DR WILLIAM PRICE. Y mae y nifer fwyaf yn y Deheudir wedi gweled y boneddwr hwn yn rhodio yr heolydd. Yr hyn sydd yn ei hynodi yw ei wisg hynod, cap o groon liwynog, a'r gyntfon yn hongian i lawr dros ei gefn, siaced 0 frethyn gwyrud, round jacket, llodrau o'r un breth- yn, a scollops yn y gwaelod, a gwasgod faamgoch. Nid oes neb y gwn i am dano wedicyfreithio cymaint a'r Dr, ac wedi colli mor amI. Yr wythnos ddi- weddaf, gwysiwyd ei house-keeper—Llewelyn—ae yntau am beidio- cofrestru genedigaeth plentyn Llywelyn 0 fewn yr amser penodol, gerbron Mr Gwilym Williams, yr ynad cyflogedig, ond 111 wnaeth y doctor na'i house-keeper eu hymddangosiad. Ym- ddengys fod y doctor yn honi mai ef yw penaeth y Derwyddon, ac na wyr Morien na Myfyr ddim mwy am Dderwyddiaeth na Hoi mis Mai, ac mae yr holl ddirgelion yn meddiant y Doctor. DIWYGIAD SENEDDOL. Y mae llawer iawn o siarad am ddiwygiad Sen- eddol yn mhlith gwleidyddwyr dsallus (P), y rhai ydynt yn deall "arwyddion yr amserau i drwch y blewyn. Y mae Sion y Saer, Tvym y Tincer, Shenkin y Cobler, a Deio'r Felin i gael votes, meddai nhw, a hwytbau mor dywyll a'r wadd am boliticiaeth, neu am'faterion gwladwriaethol. Byddant yn rhwym o binio eu credoau wrth lewis eu cymydogion call-y dall yn arwain y dall, a'r ddau yn syrthio yn y ffos. Dadleuir y dylai pob dyn byw gael pleidlais, os felly, dylid rhoddi plSMleisiau i ferched a gwragedd, canys y maent yn llawn mor alluog i famu beth sydd oreu, yn gystal a'r gwyr. Y mae llawer o'r gwyr yn analluog i farnu beth sydd yn oreu er eu lies. Y mae yr etholfraint yn fraint ac nid hawl, Yr ydym wedi gweled effeithiau drygionus 0 roddi pleidlais i bob dyn yn Ffrainc,Ue mae Democratiaeth wedi dwyn y wlad i ben dibyn dinystr; a gwnaiff ei had my gwyr yn Lloegr yr un peth os canlynant Chamberlain a'i gwmni. Bydd yn well fngwleiol- yddwyr bwyllo ac arafu, a pheidio rkuthro ar eu penau i drobwll annrhefn a chwyldroad. Y maent yn gweled y goleu coch i fyny mewn gwledydd eraill yn barod-g-,velant yr express politicaidd yn rhedeg i fewn i'r tren Seneddol, Smash, smash, into the train she da.sh ond y mae yr un peth i ddyn chwareu crwth a thelyn i neidr fyddar, na dangos tanbeidrwydd goleuni trydanol i'r wadd. Y mae yn amser brwd yn Nghastellnedd, yn un o gapeli y Bsdyddwyr. Mewn perthynas i ddewis diaconiaid goifu i Mr Durne, y gweinidog, gael heddgeidwad wrlh y drws, i gadw heddweh, os byddai galw am hyny. Nis gall Efengyl fod mewn He o'r fath, He nad oes dim tangnsfedd. Y mae y ffrwgwd hon yn fy adgofio am brageth Mr David SMorris, gweinidog Soar, Llanddyfaen, a Cross Inn. Yr oedd cor Llanddyfaen i ganu yn y Cross Inn, ond oherwydd rhyw yihrafael rliwii, y corau, ni wnaeth cor Llanddyfaen ei vmddantrosiad. Dywedodd Mr Morris, y gweinidog," fod tri chythraul gyda chre- fydd-cythraul dewis gweinidog; cytliraul dewis diaconiaid, yr hyn sydd yn blino pobl Castellnedd yn awr; a'r cythraul olaf a gwaethaf oedd cythraul y canu." Yr oedd Mr William Evans, dilledydd, Llandebie, yn y cyfarfod. Yr oedd Evan-5 yn ddir- westwr am chwe' mis, ac am y chwe' mis arall, mwy neu lai, yr oedd yn arfer yfed, ond dim llawer allan 0 le. Yr wythnos ganlynol ar ol cwrdd y Cross Inn, yr oecld Evans ar ei derm bob dydd. Un 110S- waith yr oadd William Evans yn y Red Cow, Llan- debie, a chododd ar ei draed i bregethu preeetli Morris. Dynwaredai lais ac ystumiau y pregethwr i'r dim, ond yn anffodtis yr old Mr Morris yn eis- tedd wrth gefn y seler yn clywed y ewbl. Ond nid oedd William yn hidio pen botwm am neb pan oedd ef wsdi yfed, ac yr oedd yn llawn mor alluog a'r rhan fiwyaf o'r pregethwyr yr amser hwnw. Yr ydym yn clywed llawer am feiau a ffaeleddau yr Eglwys yn Nghymru; ond, yr Wyf yn barnu fod gan yr YmneilHuwyr ddigon 0 waith garfrjf i osod eu tai eu hunain mewn trefn, cyn dechreu glanhau tai eu cymydogion, a chadw y gorchymyn Cerwch eich gilydd." Nis gall fod llawer 0 gasiad brawdol yn bod a mae y gweiiiicloo, yn goriod cael hedd- geidwad i'w wylio. REPORTER YN CAEL EI GYHUDDO 0 GABLDRAKXH YN LLANELLI. Cyhuddwyd Mr D. Davies, gerbron yr ynadon yn Llanelli, o gyitoeddi cabldraetli ar Mr Gwilym Evans, Llanelli, yn amser etholiad y Lwrdd Ysgol. Yr oedd Mr Evans yn^yingeisydd, ac hefyd Mr David Williams, perchenog y Lanelly Guardian, yn yr hwn y cyhooddwyd llythyr yn dirmygu Mr Evans. Cy- huddid Mr Evans o bleidio Tori—Mr John Jones, Blaenos—ac yntau yn Rhyddfrydwr. Yr oedd gan Mr Gwitym Evans berffaith hawl i farnu drosto ei hun, a newid ei ochr. Gwnaeth Mr Gladstone hyny, ac Iarll Derby hefyd. Pahain oedd raid i'r Guard- ian wneyd, defnydd o'r ffaitli hono i ysgrifenu Mr Evans i lawr? Dyna beth yw rliyddid Rbyddfryd- wyr. Wedi holi y tystion, ac araeth gan Mr Robin- son Smith, rhoddodd y fainc ddyfamiad o-blaid y diffynydd, ac yr oedd o'r farn nad oedd y llythyr yn athrod. DARLITH AR GYFBAITH DIROL. Y mae un Mr Sydney Davies yn darlitliio ar y pwnc hwn; ac mae un Mr Hopkins yn dangos fod tiroedd aryst&d Mr Talbot Morgan, yn N gorllewin Morgsmwg, ac Arglwydd Tredegar yn y dwyrain, yn aidrethu am 15s a Ip yr erw, pan tnae tiroedd yn ymyl yn cael eu hardrethu am 60s yr erw. Pan y mae Ifermydd ar ystad Margain a Thredegar yn myned yn wag, ceir digon o yingeiswyr, y Yileswua yw y mae y ffermwyr yn gwybod y cant bob chwareu teg i fyw, a percentage da pan mae yr amser yn ddrwg, Nid oes dim eisiau dyddwyr ac ymyrwyr na darlitlHyr ■:< eu penaii y 'hwn-- "ineistri a'u deiliaid. Dylai y parsonau u 1 ju myueii -i gwmpasgwlad i osod dynion ger- fydd eu ci'isi;, -^1 eu trochi mewn pwil hwyaid, canys y raao t. hymyriad yn hollol ddialw am dano, a diangenr., ae yr wyf yn barnu y buasai yn well i bob un h Y"ldio ei fuenes ei hun," chwedl Die Dywyll; ond ya Ile hyny, y mae pob yn meindio bu^nespawb ON eu heiddo eu hunain y dyddiau yrra. KlEP A PWOHTHLAT v >T .PQRTWWX* v.n AR- Yr wythnos ddiweddajf, eynygiwys; J » phortb- ladd Aberaeron ar wertb. Y mae'r drefya jx;rtv yn 1 deulu Tyglyn. Y maeV y Gwynniaid yn o Alban Thomas, yswain: o Gastell New -dyn, tad yr hwn oedd physigwr fenwog yn J .unSam, a chyfaill i'r enwo,4 Syr iians Lloane, a chyfaill hefyd i'r Parch Mossa Williaia^ gwr enwog yn Ý by 1 lif,- yddol. Bu Moses, druan, mor anffodus a chwympo mewn cariad a bor.eddiges yn Llundain, ond Did oedd ganddo ddigon o wyneb i ofyn iddi ei hun, a deisyfodd ar y physigwr ieuanc i dori yr ia rhyng- ddynt, a chydsyniodd y meddyg, a gwnacth ei oreu dros ei gyfaill; ond ni fynai hi Moses o gwbl, ond awgrymodd pe buasai iddo ef ei hun ofyn am ei 11 aw ni fuasai gand li ddim un gwrthwynebiad. Dych- welodd a'r ateb yn ol i Moses, yr hwn aerfymodd ar Dr Thomas fyned i garu y loneddiges, ond gwnaeth ymesgusodi ei hun olrydcl ei fod heb ddigon o arian i gadw gwraig, ond ni wran- dawai Moses, ac o'r diwedd efe a aeth,ac a Iwyddodd, ond nis gallai briodi iieb os nad oedd ganddo hawl i ddwyn arfbais. Nis gwyddai beth i'w wneyd, ond ysgrifenodd at ei dad, y Parch Alban Thomas, Rhos Aborporth, yr hwn a olrheiniodd achau y teulu yn uniomgyrchol at. Arglwyddi Tywyn, ac wedi hyny priododd Moses hi, a buont yn byw hyd farwolaeth y foneddiges, a'i phlentyn a ail briododd Dr Thomas a Miss Jones, o'r Tyglyn, achymeroddyrenw Jones; ac wedi hyny ychwanegodd ei fab yr enw Gwynne. Aetli y Parch Alban Thomas Jones Gwynne, o Ty- glyn i'r Senedd, ar ci gost ei hun, i gael mesur i wneyd porthladd yn Aberaeron, a bu yn foddion i sefydlu marchnad yno. Nid y'm yn lioffi gweled hen deuluoedd Cymreig yn colli eu gafael ar eu hen dreftadaath. Prynwyd yr ysld i fewn. Y mae yn agosi ddcugain mlynedd er pan ymwelais a'r dref hono yn nghwmni y dnveddar Mr Daniel Jones, clerc yr ynadon yn Aberaeron wedi hyny. yr oodd y sessiwn dri miaol yno ar y pryd, ac yr oedd treial mawr arweinydd y riots yeeltyl pren yn Aberteifi, pryd y gorfu i'r awdurdodaualw y milwyr allan i (Jawelu y mob. Anfonwyd yr arweinydd i garchar am chwe' mis. Y CEFFYL PREN. Yroeddyn arferiad gynt yn Nehoudir Cymr" i gario eeffyl pren pan byddai gwryw neu fenyw yn troseddu deddfau moesoldeb. Yr oedd y troseddwr yn cael ei osod ar y eeffyl, a'i gario o amgylch yr ardal. Yr oeddynt yn credu gynt nad oedd y gyf- raith yn gallu eu hatal, ond mae pobl wedi dy.ggu yn amgen orbyn hyn. Y mae cyfraith y eeffyl pren wedi cael ei dileu.

BAOHGEN inREIDUS YN NGHONWY. Y n llys yr ynadon yn y dref hon ddydd Gwener diweddaf, pledioad John Lloyd, bachgen 9 mlwydd oed, yn euog o osod taa wair, eiddo Mr Edward Roberts, stoi*e-house, Llysfaen, ar dan. Yr oedd yn werth 8p neu 9p. Ar ol ymgynghori, a chyda cydsyniad mam y bachgen, gorchymyn- wyd iddo gael ei wialennodi ddeng waith a ffon fedw.

ANGUDD lil-IYFIvUIJ. Dydd Mercher diwodclaf, yr oeddpentref Glyn- dyfrdwy, a saif haner y ffordd cydrhwng Llan- gollen a Chorwen, yn oiygfa angladd o gyinei-iad iled ryfedd, ac ymddengys i'r amo-yiehiad fod yn foddion i at dynu nifer maw c o bobl. Yr achlysur ydoedd claddMlgaeth Mr hvard Lloyd, o'r Snn Inn, yr hwn a fu farw y dy< I Sul blaenorol, yn 83 mlwydd oed. Yn ystod ci holl fywyd, yroedd y trancedig yn ddyn a Y91 .,rid o arferion lied ryfedd, a threuliodd lawer iawn o'i amser mewn ymdrechion i gyflawni pethau anmhosib] i gread- ur meidrol. Fel y gellid disgwyl, bu ei holl gynlluniau a'i ddyfeisiadau yn aflwyddiannus ac ofer. Dywedir fod darganfyddiad deddf ysgog- iad dibaid (perpetual motion) yn mhlith rhai o'i orchestion snorphenol. Cariodd ei arferion rhyfedd mor bell fel y rhoddodd orchymynion pendant, amser maith yn ol, gyda golwg ar y dull a'r modd y dylai ei angladd gael ei drefnu, a dilynwyd hwy i'r llythyren gan ei berthynas- au, Dodwyd arch wedi ei gwneyd o faen pen- odol, a barotodd y trancedig ei hun rai blynydd- au yn ol, a hyd a lied yr hon oedd wedi eu profi yn ofalus ganddo trwy orwedd yndcfl yn fynych, mewn bedd yn mynwent Glyndyfrdwy. Heb arc! o goed fel arferol, rhoddwyd y corph, wedi ei rwymo yn dyn1 a chalico, ar fwrdd, a hoeliwyd ef yno fel nas gallai symud i'r naill ochr na'r llall. Yr oedd darn o frethyn du yh cyrhaedd i lawr o'i ysgwyddau a'i ben, a thwll wedi ei adael ynddo i'w wyneb. Yn y dull yma, gosodwyd ef ar yr elor, ac yn y maen-arch a barotowyd iddo. Yna, rhoddwyd maen mawr a thrwchus arall ar wyneb hwnw. Yr oedd yr angladd yn cael ei weinyddu yn y dull mwyaf trefnus a pharchus, a chymerodd ficer y plwyf, a dau weiaidog 1 m- neillduol, ran yn y gwasanaeth,

Y GYFLAFAN YN Y SOUDAN. DIANGIAD SWYDDOG SEISNIG. Pellebyr o ddinas Cairo a ddywed fod y Khedive wedi derbyn pellebyr oddiwrth swyddog Seisnig, yr hwn sydd yn gorwedd yn archolledig mewn lie o'r-enw Birkett, yr hwn le sydd yn uuion i'r dehau o Kashgill, lie y tybir y digwyddodd y gyflafan unacle i'r fyddin Aiphtaidd o dan lywyddiaeth y Cadfridog Pasha. Dywedir fod gobaith am adferiad y swyddog hwn, ac o ganlyniad, coleddir gobeithion am fanylion dyddorol yn nghylch y brwydrau a'r gyflafan derfynol. Pellebyr i'r Times, o Cairo, a ddywed: "Y swyddog archolledig y cyfeirir ato yn mrys- lythyr y Milwriad Coetlogon, a'r hwn sydd yn gorwedd yn glwyfedig yn El Obeid, a ddesgrifir fel dyn tal iawn, gyda barf o Jiw melyn. Y mae agos yn sicr mai efe ydywr Baron Top Seckendorff," CYFLWli Y SOUDAN. GWRTII- ADIiODDION. Dywed pellebyr o ddinas Cairo, dyddieaij Rhagfyr 6ed;—Ymddeiigys fod rhai o aelodau'r Llywodraeth wedi rhoddi coel a choleddu gobeithion oherwydd y pellebyr a dderbyniwvd ueithiwr oKhartouiu, yn dywcdycl fod cyfrsn o fyddin Hicks Pasha yn ddiogel. Ond y mae'n anhawdd deall ar ba sail y dywodir hyn, yn gymaint a bod alaeth mwy nag hyd yn nod distawrwydd Hicks ei hun wedi digwydd, set ymgodiad cyffredinol mewn gwrthryfel yn mhlith yr holl lwythau De'ieuol. Y mae pob- peth yn pwyntio at y casgliad fod Llywodraeth yr Aipht wedi colli'r Soudan am bvth. Ar- ddangosir.egaion mawrion yn y frddin Aipht- aidd yn awr. Fe ddwg pob tracn luoedd o ymrestrwyr newyddion. OAInO, Rhagfyr 6. Nid oes unrhv n j'idarnhad wedi ei dderbyn yn y cylchoedd swyddogol yma o'r newyddion a bellebi-wyd gan y Conswl Awstriitidd yn Khartoum, yn hysbysu fod llythyrau wedi en derbyn o Kordofan yn myn&gu na chafodd dim ond un ran o dair o'r fyddin Aiphtaidd, gan gynwys swyddogion Seisnig, eu liadd, a bod y gweddill yn ymwersyllu yn Rahad. Pellebron o Khartoum a hysbvsant fod y cythrudd yn ymleddfu yno. Ni chredir mwyach fod y Gau Brophwyd yn bwriadu gwneyd ym- osodiad pellach ar hyn o bryd. Cyhoeddir yn swyddogol fod costau milwrol ar gyfrifyr ymgyroh i'r Soudan, eieni, yn cyr- haedd y swm mawr o 600,000p. DRYGARGOELION YN AM LII ALT. Yr unig hysbysrwydd swyddogol a ellid gaei o'r Soudan, Ilyd ddydd Sul diweddaf, ydyw fod y gwrthryfel, ac awdurdod y Gau Brophwyd, yn ymledu ac yn ymgryfhau. Yeliydig ddy ddiau yn ol, derbyniwyd hysbysrwyd< 1 fody gwarehod- wyrAiphtaidd ynSenaar wedi ymuno a dilynwyi Mahdi (y Gatl Brophwyd) y rhai a flaenorir gan Dervishiaid, a bod holl randir Darfur yn medd- iynt y Mahdi. Bernir gan ddynion cyfarwydd â.'r amgylchiadau fod yn dra thebyg y bydd i'r Mahdi oresgyn yr Aipht Uchaf, yn ffordd Don- gola, heb gyffwrdd Khartoum o gwbl, ac os yr anturia efe hyiiyy mae'n bosibl y bydd iddo gael ei arngylchu gan fyddin Baker Pasha a mintai syd lyn awr yn myned i fyny Dyffryn y Niius. Yn -jrbyn cyngoi- pendant a phendifaddeu y Baker Pasha y penderfynodd y Llywodraeth Aij -htaidd frodorol ar wneyd Suakim yn ganol- bwynt V jrw^ ? i iu milwrol. Y mae efe "(Baker V yn credu, ac yn parhac; i ddadlu, maiy saf.,c id milwrol goreu ydynt y rlln; a ellir gael ar-d owrsDyffryn y Niiua, a thrwy Korosko a V.dy Haifa. Fe fyne^wyd yn hoil bnf newydQ aduron Ewrop, yr wythnos ddi- weddaf, fod lluaw6 o'r gendarmie Tyrcaidd, wedi gwrthgilio oT lyddin Ainhtuidd a ddanfonwyd tti;wr llrbyn hyn, fe u Ivmuair ar fod l'rnewydai^ Ewropeaidd hysbysu fod v nifer ™n»yai o r gwrtligilwyr hyny wedi dveh- 'fdy.d, gan ddatgan eu penderfyniad i ymladd ■yn erbyn y Gau Brophwyd. Er hvnv. f.- ddywed gohebydd arbenig fod cyflwr pethau yu Suuxj.^ yn dra ch'rus. Dywed fod ccnaacn y Mahdi eisoes wedi ymddango3 yn y gymydogaeth, a bod y milwyr yno yn hen ddilynwyr i Arabi Pasha,, ar y rhai nis gellir ymddiried am awr. el DIegwyliwn yn l-ryderus am newyddion ycli- -416-

TWItCI TAN MAWR YN HjgAERCYSTENYN. DYDD ydus yn yr Has* ydus kieni, rhan fawr o'r ddit y boblogaeth id bron yn gwbl y Dyrciaid ae- Dinystr. iwyd cannoedd o dai eisoes, ac y mae y tStn heb ei ddiffodd. Mae llaweroedd o bersonau yu ddigartrei, ac mewn cyfyngder mawr. 2ê:"

FERAINC. FFOEDIGAETH CARCHARES. PARK, nos Fercher.—Ddoe, gwnaeth y ddynes Gabriella Fenayron, yr lion eedd yn gysylltiedig a'r llofruddiaeth dyehrynllyd yn Le Pecq, ymgais i ffoi o-garchar Clermont, lie y mae yn garchares. Oher- wydd ei hymddygiad boddhaol, yr oedd yn ddi- weddar yn cael llai o wyliadwriaeth ar ran y swydd- ogion. ltyw fodd neu o-ilydd, Ilwyddodd i feddiannu gwisg mynaches, ac yn hono, caniatawyd iddi fyned drwy y drysau heb neb yn ei hamheu. Modd bynag, cyn ei bod wedi myned ychydig gannoedd o latheni, gwelwyd ei cholli o'r carchar, ac aed ar W hoi, a daliwyd hi ar unwaith.

INDIA. AGOR ARDDANGOSFA CALCUTTA. CALCUTTA, dydd Mercher.—Agorwyd yr arddang- osfa ddoe yn yr Amgueddfa. Ar derfyn y seiemoni agoriadol, aeth rhyw ddyhiryn, ac a droes ymaith y goleuni trydanol, gan adael y cynulliad mawr mewn tywyllwcb.

"MADAGASCAR. TAN-BEL ENIAD G J Y FFRANCOD. MAURITIUS, Tach. 2-2. Yii- ol hysbysrwydd dder* byniwyd yiL. o Madagascar, tan-belenwyd Mohambo a Tencriffe, ar arfordir gogledd-ddwyreiniol yr ynys. Dywedir fod dwy lyfeT-long wedi eu gorchymyn i dan-belen#Tor t Dauphin a msnaii eraill yn y dehea*

BELGHJM. Y SESEDD WEDI EI LLOSGI I LAWR. Derbyniwyd pellebyr o Brussels, nos Iau, fod y Senedd-dy Belgiaidd ar dan. Dinystriwyd rhanau helaeth o'r adeiladau gorwych. Anafwyd amryw bersonau.

AMERICI PFRWYDRIAD YN OHICASy. ^J^l Mercher, bu ffrwydriad yn y Canning fjrSt Chicago. Lladdwyd dau, ae anafwyd eraill °r yn angeuol.

'7- YR AIPHT. BRAINT BWRDAIS I'R ALEXANDRIA. Alexandria a tydd y fwrdeisdref gyntaf a sefydl* wyd yn ngwlad yr Aipht, ar gynllun Seisnig. Bydd y cyngor yn gynwysedig o wyth o Ewropiaid a chwech o Aiphtiaid, y rhai a etholir gan y trethdal- wyr yn gyffredinol. Y cymhwysder i fod yn aelod o'r cyngor ydyw perchenogaeth eiddo neu ardretb h benodol. Goruchwyliaeth cyngor y fwrdais fydd gofalu sffl ddyfrft'osiad, goleu'r ddinas, gweithfeydd cyhoeddus, ac iechyd y cyhoedd.

~SERYIA- Bj-ILGH AI>E, Dydd Gwener.—Mae treial ulodau Pwyllgor Radicalaidd yn myned yn mlaen. Dienyddwyd ,nll ar bym^'eg o'r prif derfysswyr, 9 cliarcharwyd nifer luosog. — —

Cliriodd Barnuin y tymiaor diweddaf oddiwrth t, arddangosfa, tua 1,000,0000 ddoleri, ar gyfer 700,00C o ddoleri y llynedd. Mewn rhedegfa yn bee Driving Park, Wilkeabarre, Pa., cododd ffrae rhwng W. Surtees o Pittsburgh, aC Alfred Jones o Nanticoke, pryd y gaethwyd Joneti gan Surtees yn farwol. Yn Kingwood, W. pa., °l°(''Hwyd penglog dynol yn mesur 40 modfedd o amgylch y talcen. Meddyli) fod yr ysgerbwd yn 14 tro^ddfedd o uchder.