Gwalia

ABEHTSin. Pwnc y dydd y.i.11¡t,1t\! yn aJiob man )¡rll trwy Gymru, ydyw Dadgysylltiad yr Eghvys oddiwrth y Wladwriaeth. Ond baru/vf Sad oes fawr obaith am gynorthwy oddiyma i -dyJJo rhengoedd y Daclgysylltwyr, Bu Mr Jr'isiiernan ar ymweliad a'r lie, p wy ddydd, er 111 wyn tradtiodi anei-chiad ar y pwac, ond er mawr sioiKedigaeth iddo ef a'i edmyg- wyr, bu y cynulliad yn fethiant trylwvr. Cadwvd cyfarfod, y mae'n debyg, yn \restry Room .Capel Bethania, ond am ryw reswm aunirnadwy i ni, v nmegwehhi-ediadau y cyfariod hwnw yn cael eu cadw yn hollol ddirgel, o:id hyn a wyddom oddiar sail dda, fod Mr Fisher wedi ei anfoddloni yn ddir- fawr yn y croesawiad a gafodd. Y mynydd mown gwewyr wedi esgor ar Iygoleii." Daeth Mr Fisher ir dref gan duisgwyl cael defbvniad brwdlrydig a mawreddog, ond, druan, aeth oddiyma fel ci wedi ei gnoi, a'i gynffon rhwng ei goesau. Er hyny, yn ngwvneb y wers bwysig hon, uae rhai vn "pend^.r- fynu cadw'r mndiad yn 1'yw, bydd Sul diweddaf yr oedd rhai Parchedigion YmuiiUduol vn dosbarthu traethodau ar D ladgysyll ihd. Ar 01 yr eruption ma.vr yn Abertajve, pwy dd;, 1 v mae y gwyr hyn by Hi oddiar hyny, yn egniol .di,u y surcloes.

CAERGYBI. Y WSSLKYAID SKISNIG.—NOS Wener diweddaf, drwy wahoddiad y Parch R. Crawshaw a boneddig- e>au caredig pertbynol i'r addoldv, mwynhaodd y uiilw yr sydd ar fwrdd y rhyfel-long Defence, yn dal cysylltiad a'r Wesleyaid, de a cliyngherdd rhagorol. Wedi cyfranogi o'r danteithion, cymerodd y rhai canlynol ran yn y cyfarfod udloniaclol:—Mrs Prit- chard, Airs Crawshaw, Mrs Gunn, Miss Work, Miss Mcllroy Air Webb, Mr Green, Mr Chamberlain, a -Ir Bradshaw. Deallvvyf i bawb presenol fwvnliau eu hunam yn rhagorol, a ch.afwvd cvfarf(M da'. OxstDEiTHAs LENYDDOL (Jyiii'-Yn y Coffee House, nos Wener diweddaf, cynhaliwyd y chweched o gyfarfodydd y gymdeithas hon. Llvwvddwvd 'EHi's, a chafwyd anerchiad rhaeoro: ar Lenyddiaeth Gymreig. Siaradodd Mr "•^«S[en a Air R. Mon Williams yn mhellach ar vr PYnc' -9aclgauodd ^L- Hugh John Hughes C^d yw ei chalon, Mr Oweu Hughes Gvda'r W -r, a Air Johny Roberts" I fear 110 foe." Caf- oc. h' oU.rgymerad,vyaeth wres°ci. Wed'vn cafwyd at rh udomol ar "Ffasiwnauvr Oes," gan Mr II. Gwvnedd Williams, a therfynodd 'y cadeirydd y cyfarfod yn ei wres. • DAMWAIN I FiLwn.—Nos Wener, tra yr oedd milwr o'r enw Samuel Richard Day, o'r 5th Lancers, yn J'ol drosodd o r Iwerddon yn un o agorlongau cwrnni y Railway. Syrthiodd ar y dec, ac anafftdd ei ben yn dost. Symniwyd ef ar ei laniad i S' Hospital, a deallwyf ei fod yn gwella vn dda. ConAU, Alae cyuifer a phump 0 gorau yn ein tree prysur barotoi gogyfer ag Eisteddfod y ^a(.oiig. Da wwa genyi' ganfod fod yr hen yspryd gwrthryfelgar a dialgar wedi cilio yn llwyr o'u plith. Ymddengys y caiff y frwydr hon ei by ml add yn deg a boneddigaidd. Poed feHy y bo.

CAERFYRDDIN. II CNANLADDl AD G W ALLGOITDD Y X.—Cy flawnodd aelod o walfgofdv y dref hon, o'r enw John Nash. 48 mlwydd oed, gof wrth ei alwedigaeth, hunan- laddiad trwy grogi ei hun, boreu ddydd Mercher diweddaf. Yr oedd yn anadlu pan ddeuwyd o hyd iddo; ac arferwyd pob dyfais i adfer ei fy wyd, ond yn ofer. Ymddengys i'r dyn anffolus wneyd cais ddwywaith o'r blaen i laud ei Imn. Cynhaliwyd trengholiad ar ei gorph ddydd Gwener, a dychtVel- wyd rheithfavu yn imol a tiiysliolaeth y meddygon. Feidl GYMDJIITIIAS. Cynhaliwyd y cyfarfod blynyddol mewn cysylltiad a'r gymdeithas hon. eleni, yn nghapel y Priordy, o dan lywyddiaeth y Parch D. Evans, Heol Awst. Cynrychioiid y Fam Gym- deithas gan y Parch Dr Rees, Abertawe. Carvvyd adroddiad 0 weitiirediadau y gangen G .'iiirei" yn y dosbarth hwn gan y Cyngorydd J°f,ewi's Johnstown, y tiysorydd. Anerchwyd y cyfarfod gan Dr Rees n'r Parch J. W. Lewis (Homo OJII), Heol y Dwr, a Proff. Jones. Cynulliad bvchan, oni cyfarfod dydd- orol. 1 ADor.x^.—Heblaw y cyfnewi-liaci yn vr hin, gwelir arwyddion eraill yn ein tref fod N, vn aijo-shau. Yn ffonesti- masnachdy y Mri Davies a'i Feibion yn Guildhall-square, y mae casgliad belaeth a phrydferth 9 ddetholion eymwvs iiodynrholdiol Nauo'.ig. DyUPK.aFIAD jj'.vv aiiwyd Vic 'i Cierc yn-'i^orsal y"Carmartheii and Cardigan Railway! yn y diet lion, 1 lenw; cvlch pw.ysig ar Reil&>rdd Caraca a GUIIRA, yn VONOZIIELTI, DCIHOUDIR A.meri,a. Rhed y rheilffordd hou o Guaira. porrhladd y u y dalaeth a nodwyd, i Caracas, y brif-ddinas. Y Fpaiu Fison.-—Cynhaliwyd hon dù."dJ Aler- cher diweddaf. Yr oedd nifer luosog 0 dda tewion at farchnad y Nadolig yn cael en cvnvg ar werih ond araf y gwerthent. Caf .vyd prisiau da am y rhai a werthwyd. G wort ho Id Mr Francis, ar werth wr amryw a fagwyd gan Mr Evans, Allt y Caduo, a Mr trosser ly gwyn, am symiau yn anirywio o 30n i ap. *-»wertbwyd defaid tewion am 0 10c i-l'»Lc v pwys. ){ACC.DÆ1J8.-Bwriada Cymdeitha? Ger li- orol Caerfyrddm, gynal cyngherdd mawred-Iog yn yr Assembly-rooms, iio.s Lun, y lofed cyfisol. pan' v peifforniir yr oratorio Ron ganddynt, a disg vy]»'i cyuulliad lluosog. J Y CLAVDV.-Nifer y cl;>iuon yn y sefydliad vn bresenol yw 1~ yn deroyn cymhorth a medds"'in- laetn oddtaban i'r clafdy, I JJ. Yn vstod vr wvtb- nos derbyniwy' y rboddion canlvnolTabernacl Caerfyrddm '"»e Ffynonhenry, lp ls (>e w"Hld \r J f- J9' a blycIl:lW 0 iiaU* oddi- 'v 'p Cnar'00 Morgan, Brynygarn, Tyddewi. i Oherwydd fod y pibeliau d\vir cysylltiedig a r peuiant yina wedi cu treulio i gryn raddan, penderfynodd y cynghor trefol bwreasu iwy 0 rai lladr newyddion, yn mesur 4'» t-o^ife u1 >7 gwnaed prawf cyhoeddus arnynt vn y Guild Had-square, prydnawn .Mawrth diweddaf, Vii ngwydd y maer a thorf 0 edrychwyr, a r'lo.blo Id" v peinant foddloarvyydd trwyad!.

CONWY. Ct^B cc,BrDWAD>or' Agorwyd C!.wb Ceidwadol y n y dref hon o dan amgylchiadau tra addawol Alewn cycarfod ddydd Iau mynegwyd fod vrKdod™ n",? r,P' >•» M-r Dou&u. iz ll-Arthur Rritenam ac amryw eraiil o'r arw-in- wyr Oeidwadol yn y dref .yn arddangos d<-d.b>rd.'b dwfn yn y mud iad.

m t CRICCIETH. C lAHH Yx AMEUICA.— Yr wythnos ddiw !'1V' jrhoddodd y Parch J. Owen, ALA.* y ri.an ddi > 1 ] 1 banes ei daitii yn America i gynulleidfa luo' «" i £ ?ei Seisnig. Rhoddodd y rhan gyntaf o'r dditi-' yn yr un He amser yn ol, ond nid pawb a >My- nru'^mgr rV aUU 'J1 S^Y^d, canys yr oadd v pris am tyned yno yn ormod i'r cyilredin allit^i gyrhaedd. -Rhoddodd Mr Owen y rhan ddiweddaf yn rhad, path newydd i ddarbihwyr yr oes hon jPni«iTkwy naturiol fuasai i'r ddau deit!i..vr fvne 1 i iCiiaioedd ychwarelydd i ddarlithio? Buaslvr yn tyoS*- hyny gan mai y chwarelwyr fel dosn' -q, oeadynt yn talu eu treuliau ar y daith. Oi'nw'i mai diwedd hyn eto fydd distawrwydd, ac mai "well ryddai 1 ba ,vb sydd yn teimlo aws'dd, tvned'vno a chael prawi personol o'r wlad a'i rhinweddati EXSXKDDFOD v CASTKLL.—Fel y gwelir m-wn co.ofn arall, dynia r pnf dest.ynau wedi d'od o r esgorfa, a hyny yn gynarach eleni nag arferol. \i wnaf y tro hwn ond yn unig sylwi ar y gwobiwyon, canys nid ydys eto wedi gweled y dallen gvil iw.i o- ydyw allan o r wasg, wedi hyny'dichon v" car sylwi ar y testynau, a maddened y pwyll^r 1' mi am fy y myriad, canys ni bydd genym un math o dcimlad drwg wrth wneyd hyny. Nid yn ami y ceir banes am gylchwyl wedi dal ei thir cvstal a-» ua "V-iwV Cnccieth,' a phan ystyrier fod' v gwobiwyon wedi cael eu hyehwanegu bob troyr ydys yn c^! mwy o ac O i Odeddu. Gwehr oddiwrtli y riaestr el -ni f0!'l y gwoijrau wedi eu codi i satle anrhydaddus ar v put ddarnau cerddorol, eto nid ydw'yf yn credu mewn rnoddi aau ddernyn un amsei-' i gvstadln eitur gwell fuasai chwilio am un dernvn cyfart«l i'r ddau rnewn meithder ac ansawdd. Gwelirfod ewrn p° feru7<Ii'1 hyn ^'1 hj d yn nod ein p'. if & cynvgfa y pwyligor ro !;ii gwobr o -«,p acd.1 arian, i, l,iv1„wUa,u gryn lawer o waith am danynf, Dynar ail wobr eto yn lOp i gorau Lleyn a rhan o Lifionydd. Yr vdym yn deall mat Cnccieth ydyw y ierfyn dvvvreiniol, a chain y mor dros dir Aberdaron fod yn d^rfyn i'r rr r,°i-au plant eto gwelir fod 7p. Dvlid diolch u pwyngor am ilori ar y rheol uvH'redin ^jda; -.vobr hon, canys rhyw d.lau giui i bed war ydyw y rheo, gyda ciioran v plant. Er fo.l y wobr Y 6eiiU,or«- :>res wedi ei hyehwanegu eleni fel v rntjlyw, creihvyf bob amser rnewn rhoddi gwobrau mwy anrhydeddus i'r dosparth ytna o <.e.-ddorioii. oblegid ceir tystiolaetii bob blv Jyn' fod lia-.vii cymamt os nad mwy o frwdfrydedd a cb vdyiudeini- btu yn caei ei ddaugos ya y gystadleuaelh hon. Co..ei nad ydwyf yn beio dim ar y pwyligor am hyn «ieni, gan fod y wobr yn gyfartai i'r rheol gv-ffiadlu, ac o ran cyfartaledd i'r eisteddfod bydd yn uwcit. Bydd genyf sylw ar y testynau'oil yu y i ar Y gweddill o'r gwobrau. COLEQ- G067.I3D3 CYMECT.—Mewn pwyligor o ar- weddwyry Colag Genedlaethol, pasiwyd yn umrydol fod Mr Robert Pugha Jone3, Llundain, ac Ynysgain Bach, Criccieth, i fod yn gvnrychiolydd dros yrhan hon o Einonvdd. Y BWRDD YSGOL.—Oynhaliodd y bwrdd eu heis- teddiad yr wytbnos hon, ac yn mysg pethau eraill cynygiwyd arfod i ddau gael eu penodi i ofalu am yr adeilad, ac o hyn allan, osbydd eisiau yr adeilad at rhyw wasanaeth cyhoeddus, bydd gan y ddau byn bawl i'w gosod am swm penodol yn ddiau. Rhyfedd iawn eedd. gweled un o'r aelodau pan roddwyd y cynygiad i fyny i ddewis dau yn pleidleisio dfosto ei hun, nid yn ami y mae hyn yn digwydd yn yr oes oleu hou. Yr ydym o'r farn y buasai yn well i'r ei hun, nid yn ami y mae hyn yn digwydd yn yr oes oleu hou. Yr ydym o'r farn y buasai yn well i'r bwrdd adael yr ysgoldy yn rhad at wasanaeth y I tre. dalwyr,- Gohebydd.

„ CEINEWYDD, ORDEINTO GWEINIDOGI.—Dydd Mercher diweddaf, ordeiniwyd Mr D. Jones, o Goleg y Bala, yn wein- idog yr Eglwys Annibynol yn Tow vn. Y gweinid- ogion a weinyddasant arvr aciilysur oeddynt Parehn D. Adams, B.A., Hawen; R. P. Jones, Pencader: W. Evans, Aberaeron; T. Penrv Evans (cyn-wemidog y lie), Pontardulais; T. P. Phillips, Koreb, Llan- dyssul.; W. P. Huws, B^ulali; T. Selby Jones, Aberdar; a J. Thomas, Llanbedr. Yr oedd y cyuull- iad yn dra llwyddiannus.

FFESTINIOG. Cin.W5FNIAD TYSTEB IE PARCH E, !A-Z JONES.— Nos lau cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn y I farebnadfa, i gyflwyno y dysteb i'r Parch Evan Jones, ar ei ymadawiad oddiyma i Llangaffo a Llangeinwen, AIOR. Y7r oedd y dysieb yn cynwys oriawr a chad- wen aur, wri ting-desk hardd, llogell-lestri cymundeb arian, yn nghyda IIN-fr Werthfawr yn cynwysenwau y rhai danysgrifasant at y dvsteb, Y cyfan yn werth dros 51p., wedi eu cyfranu gan ychydig dros 500 o'r ardalwyr. Yn absenoiieb y Parch R. Killin, ^ywyddwyd gan y Parch J. Davies, Blaenau. Datganwyd teimladau da at Air Jones gan y Parch Llewelyn R. Hughes (olynydd Air Jones), Am Riharcl Rowlands, O. Jones, Pengwern Villa; W. Jones (Ffestinfab); E. G. Evans, Ciogwvnbritli. Cyflwynwydgwahanol ranau v dysteb gan Aliss Light, Brynllewelyn; Airs Davies, Cae'rbkidd; Master George Casson, Blaenddol; Mr 0. Davies, ysgolfeistr y National School. Y mae y parch a ddaiigosodd yr ardal tuagat Air Jones yn arddangos y eaile a ( eniliodd ya eio plith yn ystod yr un mlynedd ar ddeg y bu yma yn gweinidogaethu. MABWOLAEIH Y PARCH HUMPHREY WIT.1.IAMS. '—Dydd Iau diweddaf, bu farw yr hen weinidog da hwn, ar ol cystudd maith, yn 73 mlwydil oe!A. Cieddir efyn mynwent Ffestiniog ddydd Alawrili Yr oedd iddo air da gan bawb a chan y gwirionedd ei hunan." Af AKWOLAETH Ala WILTIAM JONES (AWKXYPB). —Trymaidd genyf y gorchwyl o hysbysu marwol- aeth fy hen gy fail 1 cywir a'm perthynas hoff Air W. Jone (Alwenydd), yr hyn ddigwyddoJd nosFercher "iw13c.daf, yn ci anedd yn Salem-terrace, Illtivrbryfdir, iLyn dihoeiii mewn cystudd am amser maith, yn aroenig y ddau fis diweddaf, fel y gorfodwyd ef i roddi i fyny bob gwaith, yn wir cyn hyny. Synai ci gymydogion a'i gydweithwyr yn chwarel y Llech- wedd am yr vmdreciiion a wnai gyda chorpb lles^ a gwanaidd i ddiiyn ei alwedigaeth, vn gystal ag am ofal a in ear ei briod, galarus bellach, i gynal el natur du_irywiedig i fyny. O ran teuluyddiaeth, brodor ydoedd o Ffestiniog, wedi ei eni yn Llan r, ae y mae iddo lawer o oorthyiiasau eto yn y a'i, amgylchoedd. Ei lien da.d Evan Jones (Evan Sion, Ty'rynys), a fu fawr tua. 25 o flynyddoedd yn ol, yn nghapel Peniel yn ddisvmwth pan y pregethai y diweddar Barch it. Parry. Cofiwyf yi yn dda am y noson. Ei ben fam, Sian E lwa-id. fel vr adnabyddid hi, a'i dilynodd yn mhen rhai blyayddoed 1. Coffa da am yr hen' a'r plant lluosog, rwl 083 un ohonynt yn Ffestiniog. Y mae y lluaws phmt. ydynt fyw, yn America. Yr olaf ohonynt a aeth yno oedd Mr Richard Jones, gof Porthmadog. ) r oedd y trancedig wedi bod vn rira' Mmudoiers biynyddau, yn Nghorwen, Corris, a manau eraii!. Modd bynag, arweiniwyd ef. vn ol ei ddymumud atom mewn ami i lythyr. i'w lien ardal I ddiwe-.wu ei 02s, a chladdwyd ef ddydd Sadwrn unvedaaf yn lien fynwent Ffestiniog, lie oedd vn bur bysbys iddo, a lie y soniodd lawer am dauo Meddai ar lawer o ffraetliineb a chraffder meddyliol ac yr ydoedd yn fardd gwir aweuyddol, yn enwedi^ iel englynydd. Eniliodd lawer o wobrwyon, ni gredwn, ac yr ydoedd yn un o wir biant, y "dduwias gredwn, ac yr ydoedd yn un o wir biant, y "dduwias Cendwen, a ciioti* y bairdd am ami un o'i enrdvn- 17U am amser maith. Heddwch i'w lwch." Gwemydslwyd yn v claddedigaeth gan y Parclm J. Davies, St. Dewi (ya yr iron yr ydoedd yn aelod), a') Parch R. Hughes: Dangosodd y Parch R. fiillin he.ydei gyuymdexmlad trwy roddi vr holl off. y-n at wasana^tRt-uIn y trancedig.—Ffetutfeib.

GILLie-AEs/ ..la>-A.Ci0 TLU1 — Vc;;y,u^ aui.ior yn ol. y .iydd vaster addoii yn nghapel ,• Hsdyddj. r yn y p.vatref fod yr .adeilttd yn myned .vn l'.iy tyciiaii i r cynulleidfaoedd. Penderfynwyd gwneyd y-duiyjr fyny yn ddioed. Parotodd Mi Hopkins gynllumau, a rlioddwyd y fargen ir AIri -ones a Price, adeiladwyr, Treharris. Y mae'r gwaith weru ei gwblhau yn rhagorol, ae yn sicr yn teilyiuni ciumohaeth. Dydd iau Sul » Llun, yr wythnos ddl- cynuahwyd oedfiion yn y lie, pan y Ira^ldo l- wyd pwgethau gan y it, n. Evaas, 'flen*»cd • ;tr,?als' p^ni; ac s.jones: N t oe lfaon i.cwyrclms a-cuasgliadau mawrion

L n t SLLA^DEILO. UA'JOlUHLDDIAi) COFWB I'll OlWEDDAU FlCKli. C vflawnwyd y serem:)ni o ddadorchuddio y gofeb ^neu gof-ger.iad), a osodv.yd yn ngliangel! vr Lglwy-j Blwylol, yn y dref lion, er coffadwriaeth a\,i y uswoddar iicer (y Parch J. Griffith, D.D.). j,r»'d- l!i'' n ddy.id imi diweddaf. Yr oedd cvrinUeidi'a y uswoddar iicer (y Parch J. Griffith, D.D.), j,r»'d- nawn (.lJ}.U imi diweddaf. rr oH,] c\-nn[e{ri,¡t iawr yn bresenol yn y gwasanaeth boreuoi; a irwe; .vidu-yd gan y Par di Lewis Price',4ficer Llandei o- y (.anon Evans, o ftymni, a'r Parch D. GriffithV C 'id •leer Cwmiman. Traddododd yr IIvbarch Ar. ,l'a.e: 0 bregeth illu(, ar vr Re,

YTIOUSTAIN ASH. I Y PRYHLIXG.—Nos Lun, yr wytbnos ddnyeddar, eynnaiiwvd cyfarfod^n y'Workman's Naii yn y lie hwn,. ir dyben o ystyried a dadleu •cyitiiim y iTyrliog" mewn cvsylitiad ii C!i »:-y Deheudu- Cyiaru. Liy.yddwyd gan Air J. 1 b-d.ips ae yr oe Id cyuulliad gweddol d la o lowyr yn oresvnol. Anerchwyd v cyfarfod ;(11 y caueirydd. Air V. Jone?, prif-athraw y col yn N ghaerdy<ld, ACr Morgan (Morien), a Mr Abraham (Mauon), yn Gymraeg, ac eraiil. Ar Uy^A'gi-ld Air Meager, ac eiliad Mr John pasiwyd iwndertyuia. bron vn unfrv<Wl, ar fod i'r cyullun gael ei fabwysiadu.

NASTLLE. T.\ l- A HI' OD Anr.TC!.A!)oi,.—Dygodd tymor gauaf A* cylarl>)dydd a.Uonialoi, neu y von/ LfpW eu«';lwir 8'tn rai- Cynhelir y fhai b.-n i Rhyd-udu, faiysarn, a N.lntlle. Yn ein cyfarfod ^f, yn ngnapel B.iSadeulvn, nos fawrth, !i> w- .Axyd yn iedru.? gan. irawd' o .N'ebo, a cli y.iii;« yd man yn y cyiai"f»>d gaa v nand of iiope (dau ar A- in- iad Mri John Edwards a Win. B. William A Mri David a Thomas Poweii, Miss.-i Jane Evans, Afargaret J..Jcne, íîhu Peris; Mirgsret Alice Jones, Wm. P. j •)me-, Kllen Rowlands, Mr AJ .wander Ill. Y:' o.i,1 v cann yn 1I,la. Eatliwvd v vvobv am idril t Heuad n.'H-.viMli Y frwydr" T. < ai- ar y, CAvestsynxu or llhodd l'atj gan lillen Joacs. Daetii hefyd gyda y gauaf v Vd'cdl- j iadaa buddiol eraiil, yr ysgol'nos, on i of >ii- v bydd rai i atni Jion o ddiit'yg cefnogae.'Xui yi* ad.iysg a gyfrenir ya yr ysgol ion dyildtil yn aheb oeu u* na wna i :• ysgolii sycliedu am ar 01 yin;da,l ..o'' ysgol. Yn yr ysgol nos v deetireuod l George Stephensoa ei ad y I pan yu dd-junaw oed. yn fe dydd pan roddit v tU -noriaeih i'r 1 vsg-dig vu mbob swv Id a i gorebwyi.-A-fdy.y t, J

?3STa-ilOES- ^nninliih myiyr.v/r in-jddygo! y r-<iu.?-. Lani* mversiiy yn Phita ieipbia, v sane Wilis G. R i.-erts. o l.tnll vini, yr hwn sydd dra a lua- byddus i luaws o (iyniry \ermont a Penu- sylvania._ lir pan y bn y'wlad hon o'r -bl, n, y m; wedi myned drwy ddau gwrs fcr>nrs?) o addysg yn Queens College, Belfast. Ei amcan vw <>r\d<}io ya I'itila ielpbia v gwauwvn n ssif. ( I.. ft",tlel" Tachwedd 22'. •

ST £ YM.3f. Ci.A.Di.; A !LV':#I>Pasio Id y Bwrdd L'eol, yu eu cylarJ >1 div.oid if. I>f»ndfrrv'»iad eu bo I i J feisthyca 2d00p od ii.ir i'w dd Li-.d y Idywo i.a-Ht. f uagat wneyd ci a 1 Ii i gvi'O > I In • v;i ltd liwn. Kln-t yu lieu bryd i ddeciiivu ar y gwt ili hwn bellach, oherwydd fod myiiw.miydd yr liglwrys .a Chapel y I Graig broa yu ilijwn. Deaiiwyt uui ar laeyn yit j agos i Riiyiuui Brt.lge v b wri edit jia Jdla nowydd to I, Y GWAITR DCTR.—Lla*?nydd nan i weithvyyr y lIe hwn yn gyffredinoi oedd gweled y gwai% uchod yn ail gychwyn, boreu Llun, yr wythnos ddi- weddaf, ar ol bod yn acgur am bytliefaos o amser, trwy i rai o'r peiriannau perthynol i'r gwaith loti, &c felly taflwyd cannoedd o ddymion alian o v/aath. Dlamheu fod llawer yn dyoddef oherwydd hyny. Bu y gwaith hwn yn myned yn mlaen yn rheols.idd iawn, oddiar ei gyehwyniad, lieb unrhvw aralia lau. EISTEDDFOD TREDEG.A.R,-Mae Eisteddfod Gerdd- orol i'w chynal ddydd Llun y Nadolig, a chynygir gwobr o 20p, a chadair i arweinydd y cor a gàn;) vn oreu Be not afraid." Alae yn'Rhymni (tri^clior yn bwriadu tynu am y dorch. Rhifa aelodau cor Ens Nantmelyn 300, c6r J. Roberts 2o0, a cltar J. Price (A.C.) 200 o aelodau, Disgwylir Air J. A. Rolls, A.S, dros y sir, i lywyddu am y diwrtsod, Hyderwn ar ol i'r gystadleuaeth lion fyned y codir cor cryf yn Rhymni, i barotoi ar gyfer yr Eisteddfod Genedlaethol yn Lerpwl yr haf 2"C: B,ylhon o Went.

TBEDEGrAR. CYHUDDIAD PWYSIG YN i"T(iii'x PJ.jniA_r?jrYR9. -Yn llys yr ynadon yn y dref hoH ddydd Aiawrru, yr wythnos ddiweddaf, cyhuddwyd John Jamea, peiriannydd a wasanaetlmii yn Eglofa Pecytiont, Abertileri, o acbosi aaarwolaeth Joseph Clivers ar yr 21alii o fi5 Tachwedd diweddaf. Barnodd y fainc nad oedd yn gyngliaws y dylent hwy ei ben- derhmu, ac o ganlyjiiad traddodwyd ef i sefyJl ei brawf yn mrawdlysoedd nesaf sir Fynwy, ond yngwyd ef yn rhydd ar feichniafon,

Lim-rciti a cr," Y MISOLIOX CYMREIG A11 RHAG FY?, Fe ddylai gwerth a theilyngdod y gyfroi a (rwbl- heir gyda y rhifyn hwn o'r 7VinUan fod yn gyaier- adwyaetli ddigonol i gael cylchrediad eaDgacL ar gyfer y flwyddyn newydd, heb son dim am yr livs- bvsrwydd rydd y golygydd medrus (Parch II ugh Jones) parthed ei barotoaiau. Diiynasom gyíi boddhad, o fis i fis, gynwysiad pob riiifyu, ac ni v.elsoin ynddynt ddim ar nad ydoedd yn cyflcu y crefyddol a'r buddiol, ac yn rhwym o fod er gwas- anaeth i'r ieuenctyd, a gallwn yn'ddiffuant gydsynio a pbob gair o ragymadrodd y *Gol., a dyweyd hefyd fod y WinUan yn gwir haeudu y gefnogaeth "yr ,aL)f?liaamdani. Addewir cynorthwy rhai o ienorioa mwyaf blaenllaw yr enwad ir gn-fci, y flwyddyn nesaf —amryw o'r rhai a wnaethant waith rhagorol yn y eyfeiriad hwn yn y gorphenol. Erddunwi: fiwyddya tfrwytlilawn i'r cyhoeddiad. Bu ymdrechion golygwyr Dysgedt/dd y Plant ar liyd y flwyddyn lion yn dra iiwyddiannus mewa ystyr lenyddol. Caed rS ifynau difyr, dyddorol, ac addysgiadol, ac nis gall na fu dylanwad boddhaol yu dilyn y darlleniad ohonynt. Mae ei hawl i gefnog- aeth ya y flwyddyn ddyfodol yn yr hyn a tll eleni, ac os gwerthfa-vrogir hyny yn deg a p^riodol, rhaid y bydd rliitadi y derby nwy r yn llawer lilw ocach yn y dy fodol. Llawer o fudd a p'.iles-?r digymvsg a gawsom o ddarllen Trysorfa y Plant am Rhagtyr, fel bob amser. Dyna gyfroi XXiL wdi ei gorphen, a threfn- -IA iadau am v iwyddyn 1384 yn awr yn caei eu gwneyd. M;e mye'd anghj-ffredin ar y 2>ri/sorfoc facii, a'r fnih yw iiyderac ymddiried y Eaiioedd der- by uwv r yn medru^rwydd Mr Levi i ddarpam ar eu cyfer, fel nad oes raid iddo ar ddeclir-' i blwyddya roddi myncgiad o'r hyn a fwriada wneuthur ya ystod ei misoedd. Bu y Dsi/sorfa eleni y petii i fod yn boblogaidd. Parhaed i egtyn ei liyfforddiatit riiaprol, ac i baro ell waetl yr .0" a'r genedl sydd yn codi. Iihifyn cydwerth iawn yw yr un uiweddaf hwn. o'r Cenad lledd, svdd ger ein bron. Mae prsgelh y Parch D. M. Jenkins yn d ws iawn. Er yn fer, ysgrif flasu's yw yr un ar yr Hynarch DJoctof Sees, ysgrifell gwr oedd yn bur gyfarwydd a'r gwrth- ddrych athrylithgar. Crybwyllir yn fyr, ond ya dyweyd llawer am dano fel lienor, areithiwr, a phregcthwr. Da fydd gaii bob darller.yd 1 ddeall y cynwysir yn y Ceaarl y flwyddyn nesaf amryw vsgrifau, "Adgofion gan "Un'a'i hadwaenai." Mae y rhelyw or rh:" t hwti yafudd- iol ac ymarferol. Wele dair cvfrol, bellach, w-edi rtt gorphen, an lleiiyddiaeth dCnwinyddol, farddonol, fywgraphj ddol, addysgol, adoiygyddol, &-c., wedi ett cyfoethogi gryn lawer drwyddynt. Aiae yu liaweit genym ai'.u darllen fod y golygydd (y Parch W. Nicholson) wedi cael cryn raddau o aclnewyddiad ieelryd, a diau fod dymuniad diffoant llawerosdd ar iddo gael pob rhwydd-deb i genadu heddwch yn y dyfodol. Nid rhaid i ni ysgriienu uemaw yn ffafr yr E?ti-- f/rawn, am ei fod y inia hwn 010 yn cynwys ertbygl- au mor rhagorol a dim a gyhooddwyd yn rhifynau eraill y flwyddyn hon, ac mae dwcyd hyny yn llawn ddigon. Dywed y golygydd, na bydd pail yn yr ymdrechion y flwyddyn ddyfodol i ga iw i fyny gymeriad llenyddol y cyhoeddiad. Bydd y LIlI. gyfroi o r Drysorfa yn orphenedig gyda y rhifyn presenol, a bydd yn un werthfawr ya mhlitii y gyfres. Mae ail ran Hunan-gofiant Rhys Lewis" yn"gorphen yn y rhifyn hwn, ae nid ydym yn rhvfpddu o gwbl fod bodd a buddy darllen- wyr yn galw am barhad yr ysgrifau gwir ddoniol a dyddorol hyn. Mae y rhaglen ar gyfer y dyfodol ya aduaw llawer, agall y darlleuvryr ddisgwyl erthygl- au neu draethodau gan amryw o barchedigion galtuoeaf y cyf undeb ar faterion dyddorol, yr oil yn gyfryw fel ag v gellir j*n liyderti? ddisgwyl hyr- wyddiant pellacli i ledaeniad y cyhoeddiad. Fel y gellid yn naturiol ddisgwyl. ruohhr gofod helaetii yn Nt/sgeaydd Rhagfyr i goffb.au am yr Hybaivlj lilraetliog. Dywedir rliai pethau gan Dr Thomas yn ei bregeili nas gwel^om hwy yn argraff- edig o'r blaan am yr hen fngail-bregesh wr enwog. M rhvw dd}.1dordeb prudù61wy£u:; yn y bregetli drwyddi. Ar wahau i hyn, a'r crybwyllia iau eraill am y diweddar Ddoctor, nid oes nemawr ddim i dynu. sylw yn y rhifyn, Gw-^ldu. yw gair ar ddyfodol y cylehgrawn. Bydd yn dda gan y derbynwyr gael ar ddeall y bydd y trefuiadau golygyddol y flwyddyn nesaf yn fwy boddfaaol. Mae y rhag-drefn yn dra chyitwysfawr, ac yn 1 y flwyddyn ceir ertiiyglau ar Y ffnrfiau newyddion y mae Duwinyddiaeih yn gymeryd. Dylanwad CrSstionogaeth ar arfer- ion y byd o'r cychwyn, (1\ Ar y Gaethfasnacli, (2) I? Ar BrioiM^ Ac. Saffe Marched yn yr Eglwys. ttwaedd y dosbartliiadau iselaf ar yr eglwys. Pa :• tVid i wneyd y Cwrdd Gweddi. y Gyfeillach, a chynulHadau eraiil yr Eglwys yn fwy atdyraadoi ac effeit hiol ? Y cyfrifoldeb o godi Piegethwvr. Hen Gai'ictors Pegws o r Bala, &c. Luther: Ki Oes a'i Waitli. Atlirouiaeth Foesol a Meddyliol, pa fodd i'w astuuio, a'r pwys o wneut-hur hyny. Pum Mynudau— yr hyn a ellir wneyd ohon- ynt. Y Fasnach Feddwol a'r Llywodraeth. Cwestiwn Da<lgysyrlitiad fijfiwysljoegr yn Ngb3*mru. Y Golofa Bydd, yn attar f r.*d?.dleuir i ddeclireu y cwestawn — Ymweliadau h /einidogaethol, a pha le y mae y terfynau? gauù Yma It Thraw, Nodiadau Misol (gan Itarber). Amrywiaethau, gan Hen Gasglwr cyfarwydd. V* Wers Gyffredinil. Heblaw hvn, ceir banes y Genadaeth.yu ns;hyda lluawriO bethau eraill. Ysgrif uiir gan amryw o'r prtt lenorion tu fewn a thu aUau i gyicii yr euwad, rhai ohonynt yn Aelodau Stueddol ac yn wyr o fri cenedlaethol. Coyda rhifyn Iow,.Vt rhoddir sfsd • iigi avi-ig rhagorol o'r diweddar Hiraeli'pg. .•la? yr Auiif/uatf/ aui y tuia hwn yn tneddu dydd- ordeb mwy iia cbyffrcdiu i henafiaethwyr Cymreig, oblegid fod ynddo erthygt gan Mr T. Morgan Owen, M.A., ar Jdau iian balasdai Gilar a Phlas lolyn, ger Dywed Air Owen ei fod ef yn nghwmni rheithor Pentrefoeia.s a Mr Edward Morris, rthy l, wedi ymwe'.ed i'r d iau hen leoeild hynod hyn. Dywed m ;i tei:!u y Tj-ysiaid sefydh.^ant Gilar, ae fod henafiaid ac < daft aid Rhys ap Meredydd, yr hwa arweiuiodd Wyr y Wlad IVhaf. ac a gariai y faner Brydcinig yo iloswor! h i'r Breniu Harri, wedi byw yn lIda lolyn. Cryb.vylla aui ge,-Atiu Rhys ya mynweat Yapyrty llan, t, pUt pres coSadwriaetkal i dulu Gethiii. Wedi son am arswydedd y fro ddyiuuuol breaenol hon yn yr hen amseroedd, mae Mr D. yn riioJdi oliou henafol y Gilar ivc hwn le sydd yn awr yn ierimly) a PhlM lolya. Ilysbysir 111 LxI yr Artuftui -y yn demyn cefuogaeth- eang a chyayddoi, ac yn brawl o hyny, y an f' [«i-cuenogioa ya penderfyiut ei wneyd o hy. aUaa yn well nag erioe-d, a bi&i uvvn oddiwrUi y gyfiaa lair o ertiiyglau ar amryfal destyaau sydd ger CIlt brolu aas gwolwtt paham aa ddyUi iod felly,

It'Yl'RAlTlI BWYSia I AMAETHWIR CYMHEIG, Yr wythnos o'r blaen, penclerfynwyd cyng- jaws o bwysigrwydd neillduol i frermwvr, yn /mwedig yn mharthan Gogleddol Ceredigion. Y swestiwn yr aethpwyd i ynigyfreitliio yn ei gylch ydoedd, pa un a oedd yn rliaid i denaut a fyddo ar ymadael aredig hall dir y fferm (oddi- gerth a on dir 20 mlwydd o ddrioriad), y ystod y flwyddyn olaf o'i denantiaeth, a chludo ymaith y tail, neu y.gwrtaith, a fyddai ar y tir; ac os oedd y lath arferiad, a oedd hono ya un .dda ? My Joel Morgan, o Brynyrclien, tenant ar ystad Aberlleolwyn, a roddodd rybudd o'i fwriad i adael y fferm, yr hou a gymcrwyd yn cbrwydd gan Mr Lewis James, o Bretum. Yr oedd "Mr Morgan, pan y cymerodd y fferm, wedi talu 300p i'r tenant blaenorol, ar yr amod iddo beidio aredig y gwaendir, neu y dolydd, cynwysedig o bump o gaeasi. Yn awr, wrth ymadael,yr oedd Mr Morgan yn honi hawl i aredig y dolydd hyny, i'r hyn y gwrthwynebid gan bereiienoges y tir. Galwyd llawer o dystiofi parelius i brofi mai yr lien arferiad yn ngogle-ddbarth Ceredigion ydoedd i'i'*tenarit fyddai ar ymadael gael hawl i I lj aredig pob gwaendir ar na fyddai heb ei dori e's dro3 2<) mlynedd; ae i "•ludo ymaith, cyn y 12fed 0 fis Mai. yr holl wrtaith a ddigwyddai fod ar y ffrfu. Wedi treial maith, penderfvnodd Mr Barnwr ChiLty fod yr arferiad yn njweidiol ac yn angliyfreithiawn, a rhoddodd ddcdfryd yu erbyn y diftynydd, Mr Joel Morgan.

""Ç BRYLUAD LLONG BERTIIYNOL I GAERNARFON- GWAREDIGAETH GYFYNG DAU 0 EEUUO y,,3\- Yn ystod ystorm o'r gogiedd-ddwyrain yn .Dover, ddydd Iau, methodd yr ysgwner Elizabeth Richards, yr hou oedd er fordaith o'r dref hon 1 Calais, gael i fynodfa y porthladd, a gyrwyd hi Yll erbyn yr Admiralty Pier, gyferbyn a Lord Warden Hold, Mewn 11 ai nag awr aeth yn ddryliian, Liwyddodd y cadben, a'r mate i waredu eu hunain gyda rhaffau daft wycl iddynt pan (larat, odd y Hong gyntaf, ond ni bu y ddau fachgeu oeddynt ur y bwrdd mor ffodus, ond yn liytrach am yspaid o amser bu pob ymdrech i'w g waredu yn imwyddisgmus. O'r diwedd ca'dd un ohonynt afadl mewn tftaby a liusgwyd ef i'r Ian. Cymerodd yr liogyn arall life-buoy dafl- wyd iddo, a nofiodd at un o agerfad.au y porfch- ladd, t.ra y gwylid yn bryderus am ei achubiad. Bu yn nofio gyda buoy am tua ugain ltiynud, ac ar adegau eollid golwg arno yn nghanoi ewyn y tonau. Pan gyrhaeedodd yr agerfad, yr oedd mor Huddedig nes y syrthiodd yn ol i'r dwfr pan ■ wcdi dringo i fyny haner oclir y llong. Llwydd- wyd i'w gael i fyny, a chymenvyd ef i'r Sailors Home.

CFMDEITILVS GYFANSODDIADOL SIR GAERNARFON. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol a ebytfredinol Cymdeithas Gyfansoddiadol sir Gaernarfon, ddydd Sadwrn diweddaf, yn y Royal Hotel, Caernarfon. Cyrnerwyd y gadair gan y llywydd, sof yr Anrhydeddaa G. S. Douglas Pennant, ae yn rahlith eraill yn bresenol yr oedd Mr H. J. EUis-Nanney, yr Ucligadben llatt, y Mil,T. Anrhyded/ -fa v;" "iW West, Mr H. Lloyd :M jtvn, y Dr. -,t thua cliant a haner o,Vci'V cram y gymdeithas. Ar gynygiad Mr Nanney, ac eilfad yr Ucli- gadben Piatt, ail-etliolwyd yr 4nrnydeddus Mr Pennant yn llywydd am y flyryddyn ddy- fodol, a Mr G. R. Re'es, yr Hen F^uc, Caernar- ion, yn drysorydd. Y Miiwriad Sackville West a ■adanl^n.odd ad- roddiid y pwyligor cyllidol, yr hwn a ddatigcsai fod cyllidion y gymdeithas mewn cyflwr ile- ■wvrclui-i'-n hy tanysgrifwyr yn fwv o w.Ydclyn hon na'r un ddiweddaf. uaiodd yr acU'oddiad ei fubwysiadu. O jsgrifenvdd cyffredinol, a act^i iienoduaaroddiad y pwyligor gweithredo], V*'r o adolygu yr elliol- y cymdeibhagaii yn Jigwti.- xOl ardaloedd y sir. j>aiigosai y canlyniad 0 r diwygiadau a wnacdyn yr ethol-restr fad y l/eidv/adyryr wedi. enill, yn y sir a'r bwrdeisdrefi, 1 i ^Wc^lcisiau, Hysbysid yn yr adroddiad lieryd fod cyt-trefriratt y blaid yn mliob un o'r ardaloedd pleidleisid mhynod foddhaol. rdioddwyd talfyriadjfrr adroddiadau Iiyn yn ^■)'™ra6g 0'«Y'>n, Brynll^ryd, a wnaed yn y.ftod y flwyddyn ddi- "^eddaf, ac ar gynygiad Mr Nanney, ac eiliad y 'Dr. inabnvysiadwyd yr adroddiad. ) Dilynodd areithiau dvddorol, a gwnaed icyfeiriadau at gyttre-fniady blaid dnvy yr holl [sir. Y siaradwyr oeddynt y Meistri T. H. Owen, H. Kennedy, Bangor; R. Newton, Caer- narfon; W. Morgan, B.A., eto; Richard ■Thomas, eto; T. Parry, Bethcsda; R. Prit- Ichard, H, Hughes, Llanddeiniolen; R. Jones, iac eraill. Yr y gweithrediadau o gy- meriàd liynod o ddyddorol, a therfynodd y cyfarfod gyda phleidlsis o ddioleligarweh i'r ilvwydd.

YMOSODIAD AR GAlt POST GAN YSPEILAVYR. Yr oedd Cryn lawer o gyffro yn ffynu yn Nghaernarfon nos Sadwrn diweddaf, mewn can- lyniad i ledaeniad adroddiadau fod dan yspcil- ydd pen ffordd wedi gwneyd ymoaodiad ar gar y post, a adawodd Feddgelerfc am y dref hon yn Iiwyr yn y prydnawn. Gwnaelliy gynedydd, Hugh WiHiams, pan gyrhaeddodd y llythyr- swyddfa yn Nghaernarfon, adroddiad ddarfod i ihyw ddyn, oedd wedi gorchuddio neu bardduo ei wyneb, pan yn pasio giat Glaugwna ychvdig cyn saith o'r gl'och, neidio i beny c-aff 11 drechu stopio y car. Yn ffodug, vr'oedd gan !Williams ddigon o bresenoldeb" meddwl i jrsbarduno yr anifail, yr lnva a.throdd yn mlaen gan daro yr yspeilydd ymliSnol i lawr, Nid acth y car, fodd bynag, yn mhell pan y gwnaeth dyn arall ci ymddangosiad^f^idiodd ar y Uocs o'r tu ol i'r cerbyd, a gwnaera^%ais pen- derfynol i orchfygu y gyriedydd. Ymddengys fod teithydd o Feddgeiertyn eistedd ar y cerbyd (gyda Williams. Gyda chynorlhwv y cyfaiil Uiwn, Uwyddwyd i rwvstro y mileinddyn i gyf- |lawni ei amcan, a gwnaeth earn y. cliwip iddo liyfu y ddaear yn bur fuan. Rhag ofn fod eraill [yn llechu ac yn ei ddisgwyl yn y gymydogaeth, 'ac ofn rhag i ymosodiad arall gael ei wneyd ar jyr eiddogwerthfawr oedd ganddo yn ei feddiant, prysurodd Williams t-ua'r dref, a cbyrbaeddodd yno mewn araser cyfleus i anfou cynwysiad ei iagiau i ffwrdd. Ilygbyswyd yr lieddgeidwaid yn ddioed, a gwnaed ymchwiliad prydlaWTViim yr yspeilwyr ond ni ddywedir eu bod eu dwyn i'r ddalfa hyd yn hyn. J Dywedir i gTwydryn wneyd ymosodpd ar wraig oedd yn dychwelyd o fl'air CaoafiSfon yr un noswaith. FPan ar fyned i'r wasg, liysbyswyd ni gan yr -Y Ucn-Drifgwnsfcabl nad oes riiith o wirionedd ynyr adroddiad fod lladron pen-ffordd wedi yraosod ar gerbyd y llyfbyr-gludydd, ond mai lnyw gadben meddw fu yn euog o chwareu trie a'r gyriedydd.- GoT..]

HWYl, ~WJBTlI~G0ria IIWYI," Yr wythn^a ddiweddaf gwnaed yclnvanegiad pyywg afc gyfres cyhoeddiadau cyfnodol ein; maitn an gWia-ldrwy gyhoeddiad Ilwvr,, a o'r fatli fwy;if hwvliog. ymddengys fod efti cyd-drefwr, Mr John It. liiu^ards, -8G/ Hrgh-otreefc, belli amscr yn o1. yedi dod iv farn fod gwjr «m gyhoeddl; •vn,rn°l-' ar gyfrii' v iTaMh fod Cyhoeddiadau teorg yn vr ;•„•<], fai.i inoi- bobio^ aidci, ac yn cael cylehrciia*! l>elneth, pendcrfvu- odd awgrymu i yeliydijr. gvfeillion v iniodoliirb o gychwyn yr Yn juuTod.'iM. vn anhUth y cvfeiliiuu 1:-) hy„,caod rhai eeddyni yn medru gwcttliu eyfeiili; ac ni bu^.l yn 'Wedi ystyvted y tebygolr.rydd eryf j uyddai yr funtuiiactii yn un hvyduiaunus, bantodu dan neu ,un o r d^nion hyn mai pticiou ItwyJ fyddai1 ieyenwyn ar y fnvail,h yn annibynol a'r Mr j hdwards, a r cutlyn ad fu i (M'sii^iad gI1'RC"r'I;( ',I a dibwynt—nodweddiadol o'r rhai a'i trefnasant —gael ei gyhoeddi mewn papyrya lleol i r perwvl y cyhoeddid rhyw JImyl yn gynar yn y mis presenolt, Gwelodd Mr Edwards ar unwaith ei fod, mewn vstyr, fel pe wedi diegyn yn mhiith lladron." Yr oedd,illiro mor ffiaidd nad oedd yn deg ei adael i fyned heibio yn ddisylw, ac yn ffodus yr oedd un ffordd i rwystro holl ystrywiau a brad-gynllwyn y gau-gyfeillion, sef dwyn allan y cyhoeddiad O'll blaen, yr hyn a wnaed mewn modd medrus it hwyl- iog. Argraphwyd miloedd o hysbysleni ddydd Mawrth diweddaf, y rhai a wasgar- wyd ar hyd a lied y Dywysogaeth—oddi- gerth yn Nghaernarfon. Detholwyd ac yscy f- enwyd holl gynwysiad y rhifyn, a chysodwvd y cyfan yn vstod dydd Mercher, a chyn wyth o'r glocli y noson hono yr oedd y copiau angenrheid- iol er cofrestrn y cyhoeddiad dan yr enw Hwrr, —y genuine HwyJ-ar ei ffordd i Linidain.^rbvn dydd Ian yr oedd miloedd o archebion i law, a'r fath fu y gahv am dauo nes y bu raid ail-ar- graphn. Mae y diwyg, a'r argrapliwait-h, a'r cynwysiad yn rhagorol, ac mae gan y cyhoedd- wyr bob lie i gredu y bydd y cylchrediad yn anferth yn mhen ychydig wythnosau. Mae Jltvi/l ynhollol annibynol ar bob plaid a sect, ac yn I iic)rw,lr ),styr Irgair yn gyhoeddiad y gall pob dosbarth o'r Cymry ei dderbyn. Mevrn colofn arali ceir hysbysiad mpwii perthynas iddo. Diau y cil gefnogaeth wreaog- ar ei deilyiigdod llen- C, Y yddoL heb son dim am yr hyn a wneit erddo gan filoedd 0 Gymry er datgan eu'-anghymeradwy- aeth t'ti ffieiddiy 2I1 o'r fath g,,trii-ltd!,adaeth lenyddol ago a arwi..»niodd ei gyhoeddiad dnin arngylchiadaa m'or a.narferol 0 hwyliog. • -í-t.

EISTEDDFOD Y SAR, Cyhoedd wyd balance-sheet 0 gyfrifon yr eisteddfod Iv/yddiannus hon. Haedda y pwyJl- gor a'i swyddogion longyfarchiad gwresog am lyivio pethau morddeheuig. Mae yn ngweddill yn yr ariandy 64p Gs 2, swm da tuagat gychwyn eiffteddt'od arall yn yr ardal,

l\IAlnVOLAETII IAllLL eRA VEN, Wedi hir nychdod bu farw yr Iarll Craven yn Ashdown Park, sir Berk, nos \Vener, 0 glefyd y galon, yn 42 mbrydd oed. Gada wa dri o blant. Bn yn arglwydd-i-aglaw y sir, ac olynodd ei dad fel Arrrlwydd Uch-Sfciward y fwrclais" Ni cby- merodd y pendefig trancedig nemawr ddyddor- deb mewn materion politicaidd, am fod ei holl amser yn cael ei roddi i holwriaeth,- rliedeg ceffylau, a pleseran o'r fath.

JFFAOTRI WEDI EI LLOSGI YX LLANGOLLEN. Tiia jouddeg o'r gloch 1103 Wener, gwehn-d fod ffdkriwlan Mr Lloyd Jones, yn Mile ar dan, Ymledoddy fflamau gyda clivllymdra mawr, ac yr oedd yr holl adeilad yn adfeilion njhen llai nag awr. Yrr oedd yr holl beirianuau yn y fclin braidd yn newydd ac ya werth tua 6000p. Ystyrid hi yn un o'r ffactriau goreu yn y wlad, a rhoddid gwaith i nifer mawr o weith- wyr. Liosgwyd y felin o'r blaen rhyw 30 mIynedd yn ol.

ANGAU DISYFYD YN NGTIAE-R- FYRDDIN. .Prydnawn Mawrth diweddaf, fel yr oedd ffel-m- wr o'r enw lte- Thomas, HhucttilHwhaf, Llan- llawddog, ger y dref hon, yn nghydU' eiaili, yn cyrcliu elor i fyned i angladd un o'i g 'mydogion, ogion, cwynodd wrth y rhai oedd gydafy ,i e1 fod yn teimlo cacthdra a phoen ma" r yn ei frest. Cymerodd un arall ei le 0 dan yr elor, ac aeth yntau yn mlaen gyda liav 'it, ond cyn eu bod wedi my nod gan' llath mlaen, syrthiodd Mr Thomas i lawr j'n fr..c- ar y ffordd. < ?,udwyd ef i'w f ?rtrec-lt ''1' elor y è" of ei hun yi- eigyrchu .1dù ou OynhaJfwyd trengholiad ar y ,lol'ph, :t Qihwelw'd rheithfarn o farivglaetli odiU^T^1 achosion nature I."

( DIRrvN TRYMIONAR FFERMWlfB. N os Wp ier, dygwyd Abraham Jones, ffermwi, Bunov-v^-jg-y coed, gerbron ynadon yn Ngwrec- sam, a dirwy w.yd ef am droseddu Deddfau Haint 3 r Attifeiliaid, Yr oedd wedi symud gwartheg 0 sir Fflint i sir Dd in by eh heb y drwydfled angenrheidiol. Cafodd ei ddirwyo am drosedd cytfelyb ychydig wy thuosau yn ol, a phan wys- iwyd ef am ail drosedd, ni wriaeth ymddangos- iad gerbron yr ynadon. Am symud buwch a llo 0 sir 1'Hint i sir Gaer, yn groes i rybudd blaen- ocol, dirwywyd Beny Bitholl, amaethwr, gan ynadon Oael:" dJydd Sadwrn, Sp'a'r costau.

nUNANLADDIAD EltmU BARN- YDD. Yr oedd tref Douglas,. Ynys Manaw, mewn cyffro dirfaWr nos Sadwrn, oherwydd tacniad y newydd fod y Barnydd Sherwood wedi cyflawni liunanladdiad mewn modd echryslawn. Ym- ddengys ei fod er's wythnosau yn dyoddef oddi- wrth anesm wythdra i gysgu, ac fod y dognau a gymerasai i'r perwyl 0 gael hyny wedi profi vn aneLTeithiol. Oherwydd hyn yr oedd ei agwedii- iad yn gyffrous, oud nid yn gyfryw ag i beri un- rhy w amheuaeth y byddai iddo ddyfetha ei hun fei y gwnaeth. Dychwelodd i'w breswylfod o'r dref tua phump o'r glocli nos Sadwrn, ac yn mhen tuug ar wedi hyny, caed ef yn gorwedd yn farw yn ei ardd. Yr oedd wedi trywanu ei hun yn ei fron aswy ddwy waith a chyllell fawr. 1 11 Mawrth diweddaf y penodasid ef i'w swydd urddasol, a chan ei fod cyn hyny yn mwynhau practice eang, yr oedd .ei ddyledswyddau yn awr yn bwjsfawr iawn. ac yr oedd o angrheidrwydd yn ura phrysur yn elino holl faterion ei alwodig- aeih cyii cael ei ddyrehafui'r fainc farnol.

CYMDEITHAS A'UTItAWoN YSGOLION FJiFENOL BANGOR A BETHESDA- 0 dan ly wyddiaeth Mr T. H. Hughes, Glan- ogwen, cynhaliwyd cyfarfod o'r gymdeithas hon yn ysgol St. Paul's, Bangor, ddydd Sadwrn. Dardenwyd llythyr oddiwrth bwyllgor penod- edig gan Warcheidwaid Undeb Bangor a Beaumaris mewn perthynas i ddiffyg presenol- deb plant yn ysgolion y dosparth, a phenddrfya- wyd rlioddi i'r Undeb Gwarcheidwaid gyfrifon yn ddloed vn dangos fod y presenoldeb yn yr ysgolion yn hollol anghyfartal i'r nifer ar y llytrau. Agorodd Mr Owen Williams (Ysgol rrytanaidd Carneddi) drafodaeth ar y Cade newydd, a chymcradwywyd yn unfrydol atebiad pwyligor gweithrodol Undeb Oenedlaethol yr Athrawon Elfenol i gylcli-lythyr yr Adran Addysg. Swyddogion presenol yr Undeb ydynt Mr T. II, Hughes, Ysgo? Genedlaethol Glan- ogwcn, Ilywydd; Mr T. Watkins, Ysgol Fryt- aiutuld Cefnfaes, is-lywydd; Miss M. Griffith, lsgol G onedlacthol Bangor, tiysovyddes; a Mr T. H. Owon, Ysgol St. Paul's, ypQt'sgrifcnydd.

AFONYDD SlilONT, GWVKFAI, A I.VFi\I. Ysgrifcna "A. S. Caernarfon, atom fel y canlyn"Terfynodd y tymhor i bysgota samons yn yr ardal hon, am y flwyddyn 1883, ar y 14eg 0 fis Tachwedd diweddaf, ac y mae wedi bod yn un o'r tymhorau goreu y clywyd eriocd am dano yn y gymydogaeth hon. Y gwirionedd ydyw, yr oedd nifer y pysgod hyn wedi bod yn cynyddu yn gj-flym yn yr afonydd er's amser maith, hyd o fewn tua phedair blyncdd yn ol, pan y dechreuodd l'hyw fath 0 glwyf ddinystrio canoedd ohonynt. Er y pryd hwnw, fodd bynag, y mae'r haint wedi encilio o'r afonydd, a'r canlyniad ydy w fod y samons wedi cynyddu ynrhyfcddol gyflvm, a'r flwyddyn hon yr oeddynt yn Uuosocach nag A ganlyn ydyw vr adroddiad swyddogol o'r nifer a ddaliwyd gan y rhwydi trwyddedol yn y Foryd, a chan y pysgotwyr ar yr ,ifonydd:-Daliodd y rhwydi 1:\5n 0 samons, yn pwyso dros 13,000 pwys a daliodd y p.ysgotwyr a gwialeni 180 0 s:imona, yn pwyso 1800 pwys. fleblaw yr uchod, dab odd y pysgofw vr a gwialeni 463 0 sewiii, Y niae'r-Saruons a'r sewiti yn awr yn bwrw on gi'awn, a'r canlyniad ydyw fod yr afonydd yn iwnum ohonynt yu bresenol."

/a f5UTV»:oi). —"Ilysbysir tuai Mr T. It. Stdphons, ey t'i.-iiirtwr, o\' draf iion, sydd yn debyg ogael ei Imti >-ii fel (I'iroynydd a dan ddarpanadau deddf i Vt'v i l Y n«j( (tdal

ABERCARN. AGOKIAD CAPRL NEWYDD, -Dydd Sul a dydd Lliui, yr wythnos ddiw?ddaf. f' .uhaliwyvi oedfaon ar yr acii iysur 0 agoriad capel n ■ vydd i'r Bedyddwyr Cymreig yn y dref hon. pan y traddodwyd pre- getitau gan y Parehn H. 'Wii'iams, Nautyglo; R. LloyJ, Castleton; J. R, Junes, liwyupia; D. Davies, Llysfaen; aeE. Watkins, Eydi>d, Ross. Yr oedd lluosog yn bresenol yn oedfaon, a chaf- w7A '-fin g»veddol dda trwy gjtiwng y casgliadau. Y .« r capel wedi ei adeiiadu yn gadarn a cliervg trel-yn a'r gwaiih wedi ei orphea yn gauwdaiwy. Y mae hefyd, ysgoldy helaeth a chyfleU3 mown cysylltiad íi'r capel. "Yr adeilad- ydd ydoedd Mr Thom:(3 Willia-us, Cwindows, New- bridge.

at t BANG0E Nos Lun diweddaf, ymgvtarfu aelodau cym- I deithas lenyddol y Tabernacl, MI Ysgoldy y Taber- nacl (M.C.), i gynal eu cyfarfod -vythnosol. Llyw- yddwyd gan y Parch John :iliams, gweînidog, Agorwyd dadl o blaid « M piodoldeb o ddwya 0ftery 11 au cerdd i'r gmuanaeih crefyddol yn"y Tabernacl," gan *f- l £ O. Hughes, ac -n wvtli- wynebol gan Mr D. Williams, ''ymurwyd rhan yn y ddadl gan amry»v o'r aulodau, ond ni chawsom eu llenwau., I Yn un -o'Staivslloedd y Qr.ieer's Caf4. nos Fawrth, ymgyfarfu aelod. cym ieitht iadleuol y Cwvr leuainc, dan lywyddt^V llr Lloyd Jones Meuical Halh Agor'^v 1 dadl rr *■ o-weini- do^a«th de»»hiol ai "u sjiydiu^- yn vr 'IC- Mr Jones, u. rafon (o"bl„.d y dei.'hioi),' a chau Mr W. Lvans, ieu., Shakespeare Building 3, 0 blaitl v sefydlog. Gwnaed sylwadau yn dd Jynol ar y mater gan y Mri Nefynydd, E. M. West- end; R.Griffiths, Upper' Bange-; Li.' Ii. Thomas, a J.IIughes, Gianadda; William Jones, plumber: a'r llywydd, Barnai y mwyrif mai y weinidogaetii sefydlog oedd yr oreu. Sibrydir fod Michael Davitt, y cynhyrfwr Gwyddelig adnabyddus, yn bwriadu sefydlu cangen o gymdeithas y Cyngrair 'Tirol yn y ddinas lionj'ol mewn lleoedd eraill yn N ghYillru, Nid ydys yn gwybod pa sail sydd i'r sibrwcl hwn, Deallwn fod Mr R. W. Phillips, yr hwn a fu yn ddiweddar yn un 0 is-athrawon Coleg Nortnalaidd Bangor, wedi graddio gydag an.hydedd vn il,Sc. vn Mhrif-ysgol Lliindain. YMWELIAD Y PAUCU RICHARD OWEN.—Dechreu- odd y diwygiwr adnabyddus hwn ar gyfres 0 gyfar- fodydd adfywiadol 110s Kawrth, yr wythnos ddiwedd- af, yn nghapel y Tabernacl (M.C.) Er mai vr addoldv Iiwnywymwyafyn Mangor, yr oedd bob nos yn ystod yr wythnos, a'r Sabbotii diweddif, wedi ei orlenwi gan wrandawyr astiul, Ni cheir dim o'r ¡ arddunol a'r ysgoleigaidd ynnolweddu pregethau v gwr da hwn. Traddoda y genalwri gyda'r'svmledd a'r difrifweh mwyaf, ac y mae y peth byw I i'w deimlo yn cydfynod a'i veimdogaeth. Diau mai yn ei gymundeb dyfai a'i GJuw yn y dirgei y mae ei Iwyddiant i'w briodoli; ac y mae ei tfydd mewn gweddi ya anorchfygoi. Da yw gweled cymaiut o gydweithrediad rhwig y gwabanol en- wadau crefyddol yn ein dinas at iiyn 0 bryd. Hyder- wn yr ychwanegir lluaws o'r newydd at y gwahanol eghvysi, mewn atebiad i weddhafy saint a gweinid- ogaeth Mr Owetl, Ytutirold amryw a'r gwahanol en wadau eisoes. Y Ci-NGHoa TaEFOL.—Dydc Sadwrn diweddaf ymgyfarfu aelodau y cynghor uchod 1 gynal y cyf- arfod arfc d, yn y Masonic Hill. Llywyddodd yr Ucb-gadben Piatt (y Hybysodd yr ysgrifen- ydd trefol ei fod wedi daru *'Q gorcuyijij-n odiliwrih y Cynghor Addysg {Wtyed etholiad Bwrdd Ysgol i fwrdeisdref Bailor, a¥f a wedi cyhoec-l^r bysbvs- leni angen' ii, Yr ciedd tri o ymgeiswyr am v swy^F aydd trefol, atn y cytlog o 0" flwy. il. II. Pritchard, cyfreithiwr j. R. D^ ^iwr; a Mr John Roberts, cyfre iwr; 0", tor. Etholwyd Mr Pritchard. 1 geisiai Mr W. Pughe, gorucMwyliiTr ariam' y National & Provincial; Mr W, Cadwaladr Davies gorucWyliwr ariandy y Alii PlIg-he, Junes, a'u C f.; aMf T/ E. Harries, goruchw;iiwr ariandy y Mil Williapas a'u Cyf.; am y swydu 0 drysorwyr i'r Gor- phofaeth. Dewiswyd Mr W, Pughe, y National Provincial Bank. Ni etholwyd vr un o'i swyddog- ion eraill. Dywedir fod ami'v* ymgeiswyr am yr oil o'r swyddau. Y LLYi''nGi>if,r. — nrbago ld p^itbyrasau y diweddar Mr Rielard lidmivds y U\-fi^ell a, amryw lyfrau g»,ertiifawr, y.x Ul!u a dymuhia-J y boneddwr ymadawedig. G ran ilaw, cwynir gaa vuiwelwyr a'r liyfrgell fod ymgasgliid plant attywodraetliua i'r lie yn peri aughysur a blinder nid bychan iddynt. Pa le-s vw fod rheolau svda. golwg ar y modd y dylid ymudwyn, yn groaeclig yn y lie, otnd adrychir fod y rhai hyny yn cael eu cario allan ? CYMDEITir AS LKXVDDOr. AC ArtTRO.V>rpDOL.- — Wele gymdeithas arall wedi ei hyehwanegu at yr amrywiol gymdeiUiasau eraill 5,V,lrl yn ein dinas Cynhaliwyd y cyfarfod cyntaf nos Sadwrn di- weddaf. Llywyddwyd gan Mr John Thomas y Coleg Normalaidd. Dymunwn ei llwyddiant. Da genym ddeall fod yr "chydig acliosion 0 scarlet fever fu yn mysg y plant wedi llwyr ddarfod Bydd dydd Llun cyn y Nadolig, a dydd Na loii^ yn ddyddiau gwyI gan brif fasnachwyr Bangor. ° Y FAItClI.AD.Dyid (iwener, gwerthid ymenyn ffres am 0 Is 4c i Is Gc y pwys; wyau, 7 am Is • hwyaid, 2s 6c i 38 8c yr un; cywion ieir, 2s Gc i 3s Gc y cwpl; gwyddau, Gs i 8s yr un ychgig~ 0r i 10c y pwys; cig llo, 3c i 10c ypwys;" cigndafad, lOc i Is y pwys; cig mocir, i 9c y pwys; pore 7c i 9c y pwys; mocli bach, Kb 1 18s yr un; moch (I lafnati), 403 i 15s yr un.

BALA. Bu y Parch W. D. Evans, Y.i.vad Meurig, yn B«ila nos Pawrth, y 27ain cyntisol, yn traddodT'darlich ar Ityfeddodau y Gorllewin Pol! d<*n lywyddiaeth y Parch Dr. Edwards, a tlvrachefn yn ngliydol yr un wythnos yn Llandderfel, dan lywyddiaeth Air R Jones, ysgolfeiatr; ac yn Talybont, dan lywyddiaeth y Parch K Peters. Heblaw dyeittirweli ac hynoi- rwydd y pethau a draethid yn y ddarlith lion, difyi- wyd y gwyddfodolion gan asith y darlithydd yn hoh gofyniadau 0 eglurhad ar y pethau a welodd ac yn gwobrwyo yr atebwyr goreu a Hyfrau yn diwodd, j j

BETHESDA. DAMWAIST.—Prydnawn Mawrth diweddaf, pan yr oedd dyn ieuanc o'r enw Hugh Thomas, mab i'r diweddar Robert Thomas, Dob, Tragarth, wrth ei orcliwvl yn Mhonc Fitzroy, Chwarel y Penrhyn, ym- ollyngodd darn o'r graig oddeutu haner tunell 0 bwysau oddiuweh ei ben, ond yn ffodus ni ddarfu ond braidd ei gyffwrdd wrth fyned heibio, onide buasai yn sicr 0 fod yn angeuol iddo. Cludwyd el i'r yspytty, lie yr archwiliwyd ei archollion gan feddyg y gwaith. Yr oedd ei gefn wedi ei anafu yu dost, a'i ben wedi ei archolli, Da genyf ddvwevd" ei fod yn gwella. AIARWOLAKTH DDISYFYD.—Boreu Iau diweddaf, tra yr oedd gwr o'r enw Richard Williams, Braich Talog, Tregarth, wrth ei orcliwyl* jrn €bonc Jolly Bach, Chwarel y Penrhyn, syrthiodd mewn llewyg, a chludwyd ef i un o'r gefelydd, lie y bu farw yn mhen tua haner awr. Yr oedd yn ddyn a berchid yn fawr gan luaws 0 gyfeillion, ac yn aelod dichlynaiad o eglwys Shiloh, Tregarth. Barn y meddygon oedd mai clefyd y gaion achosodd ei farwolaeth. Nos Iau, cynhaliwyd cyngiierdd vn Neupdd y Farchnad, er cynorthwyo Griffith J, Griffiths, Bryn- gwenith, Caellwyngrydd, yr hwn sydd yn wael ei iecnyd, ac yn auallllog i ddilyn ei waith er's deu- d.deng mlynedd. Llywyddwyd gan Mr John J. Lvans, Brynderwen, ac arweiniwyd gan Air T. H. Owen, Brynllwyd. G wasanaethwyd gan y Penrlivn Royal Brass Band, Corau Llanlieciiid, Gorphwysfa, yn nghyd ag Eos Idwal, Tenorvdd Infrvn, Tenorydd Arfon, Ai wen Tegai, Airs Roberts, Ynys; a Aliss A, E. Roberts. Hirdir. Yr oedd yn un o'r cyngherddau mwyaf lliannus, a dywedir fod yrelw a gafwvd yn ago3 i ddeugainpunt.

PONIYPSIDJ). Ton i Hkhoi.w v AJ w.vui.oonTA t .Vn ilYs yi- I ynadon, yn y dref hon, ddvdd Morehyr diweddaf, 1 cyinii bl wyd Rees Reynolds, arolygydd Thoma.s a Johu Evans, pevclienDgi m glofa Ty)acoah, am dor; rheouu y iiV.vngl>ddiau, Ar ul hoii a clivoesholi amryw uysiion, goiui'iwyd v cyngbaws am bymtheguoa. V y 11 1) 1 T) o x t,:) c) i,k r. Yn r un J llys. yr un diwrnod, yn!<Hai;g»so Id Ann Lewis, o ( l^inbarran, gerbron yr yna I'Hi, mr.vn atebiad i wys ya ei cbybu ldo o 'gyflawni anudonbieth; ond daetiipwyd i !fvflit i,-]) ar y mater, a V wraig yit -iiy !■

TREFORRIS, Nos Iau diweddaf, rhoddodd cyfeiliion Air Thomas Backland, o East Nanticoke, America, vleia er dangos eu parch iddo, a chael mwynhau el cyn iddo ddychwelyd i'r Gorllewili. Bu Air lkck- land un amser yn gweitliio yn ngwaith Alcan Glan- dwr, ond oddeutu ugain mlynedd yn ol ymfnoo id i'r America. Yr oedd Air a Airs Clarke, o'r* Welcome, wedi trefnu yn rhagorol i dderbyn y cwmni. Yr oedd yn bresenol yn mhiith y cwrnni, Mri Joseph, Davies, Griffiths, Rowe. Clemments, J. Edwards/J. Jones, Dr Gabe, R. Williams, &,c., &c., ac anfoaodd Air W, Williams, Forest Hall, i ddadgan ei Hinder ei fod yn gorfod bod yn absenol. Wedi clirio y bwrdd, galwyd ar Mr Dayid Edwards, manager DySryn Tia \Y orks, i'r gadair. Siarad wyd gan AIri E. tiowen, J. John, D. Williams, W. Bucklaiui. D. Davies, J. S, Thomas, P. Buckland, a J. Thomas. Dywedodd Mr T. Buckland, ei fod yn cymervd gormod o bleser yn yr lien iaith i siarad Saesneg yn Kghymru. Yn yr hwyr cafwvd Caneuon gan y AIri John Rees, Morgan, a D. T. Thomas. Diolchwyfl Fr-caJ8irydd,. ac i Mr a Airs Clarke am eu darpariadau rhagorol.