Gwalia

HEW 1DDIADUR WYTHNOSOI, AT WASANAETH POB DOSDARTH OIR OY-MR"T. V •'G W A L I A IF NEWYDDUDUR MWYAF YN YR IAITH GYMRAEG, PRIS CEINlOG. Iirrry y Lfythvrfa hanerblwyddyii (blaendalkd), 3/3; am flwyddyn, 6/8. f^BWy*. wytk tadaicn, 56 o "olofuau, fel y bydd y Newyddiadur mwyaf yu yr iaith Gymrasfr icowaMBn urgraphwaith a destlusrwydd bydd o'r fath oreu. F iJ ,A MCENTR gwneyd GWALU yn Nowyddiadur teilwng o'r enw, ac yn offeryn i wylio ac amddiffvi) iri Cymru a'i thrigolion. Bydd yn eg!HI- a diragtern yn ei adolygkd ar bob symudiad. va VVIadoL ftefyddol, a Chymdeithagol, a'i Arwyddair fydd "CYFIAWrfDEE, GVVLADGARWCEf, a DIWYGIAD Bvda yn Hewyddiadur defRyddiol a dyddorGi, a'i gynwysiad wedi ei ddethol yu ofalus fel vbvddo'vn Jderbynicl gan bob dGsbarth,ac o wssanaeth cyffrediuol i'r Qmry. Ceirynddo WYTHNOSOL o brif nowyddion a digwyddiadau yr wythnoa. j ERTIIYGLAU a NODIADAU GOLYGYDDOL yn rhodui bam deg a diragfarn ar bynciau pwyskaf J dyd4 LLYTHYR LLUNDAIN, vn cynwys nodiadau ar brif ddigvvyddladau, &c., v Brif-ddinas. 9 GYFUNDEBAD CREFk'DDOL.—-Adioddiadau o gyfarfcdydd a gweithrediadaupeb euwad. ■ 8A RDDGN I A EXH.—Dan 'dygiaetli Cadeirfardd adna byddus. ImLENVDBGL, CEIIDDOHQL, fcc.—Crybwyllioii, Cofiiodion, Liyt-hyrau, he., kc. YR nYNAFIEITHYDD.—Nodiadau, Cwwtiynati, ac Atebiou ar IIyuafiactbau,&c. JJkW YDDKXN CYMREIG.-—Adroddiaduu o bob digwyddiad o bwys tvwy Gymru, SYLWADAD AMAETIiYDDOL, XASNACllOL, MOIMVROL, &c. y MARCHNADOEBD A'R FFETRIAU.—Adroddiadau cyflawn o farcluiadoedd Llunchin, L?yprri«r>l */» f aylw neiilduol i'r adran hon. F ifEWYDDION CYFFKEDINOL, SENEDDOL, A THKAMOR. 13ARN Y WASG; ADOLYGIADAU, GOFYNJADAU AC ATEBION. nJJEWYDDlON DlWEDDARAF. Telir y sylw manylaf i'r-adran hon, ac y raae trefuiadau wedi euswnwd ««al,au vi adroadiad&u iia\vnaf'ad:vv<>udaiaf gyda'r pellebyr. gwneyd Oybftdd4dig ar y dyddiau Maihir a Tau, ac ar watli yn mliob parth o tsymru, Lisrpwl, LlUÐÙ6in, JRTTESTR O'U DOSBARTIIWYE (Diivyomi)ro <5IR GAERNARFON r SIR PON. SIR GAftRFYRDDIN, Willugll Oweu, Grocer. Aberffratv J Owen flmpw /trdaioi!, Hiohaiti Johcs Tol'n OWPI'i Aberg^viDy, Carmarthen, J. livans, G. Griffith*, l>Ii[i'.hvd Amlwcli D Jones. Stamn niRn» j!ryiilfoi'«st, Kidwfily, 'Dios, i.'dmLiads. Herscch/Morris Roberts, Pest Off ee. KobS Oarmartben,m. H. Smith ft Son if -William Evam, fcwiae-niaker, BoJKf'^rri]. William HhoWi w. BP'irrc-,1. mmv ir Jiovv'ar"1 J°3!e». T'csfc 0&<* Bodffoixi-1, WUUam Jones, Groce j?"e^ Priory-atiest. M*gor,Uumphreys & Parry. BrviiEwraii, I). Hu"h?s Ailor 'les' Jo'mstown. » J. Meiidus Jones. fnin'vH; Mi": Willlamo t/iiv-wm, near Llandovery, D. Wiilxama „ Nixon.AJarris. L 'h & Huff Cross Hands, J. Parkins, Voelgustill. i, W. H. Smith & Son Station # II Smul> ?.,vn^rw^n'w-Thomas,Barne'oy iloues B. Owen ("R. o.") I«wi?jincs -LtendHo, J. loefcver. Miss Jones, Post Gfiice. Cftftrgeitiog, Catherine'Owe a w' ?'pS Son' |«U>eJ, John Thomas Cernaes Ii5aito ItnViis T1 » W. & B. Hopiiw. Bontoewydd, Ann Owens, l*e«ybont 1 Dwvraii Griffith fop»3 I3hoemi,'«r Llandovery, Mrs Roderick. Berth, lrtotma/ioe, John O. 51 orris. M n f H' Smith & Son- Btynkir. Griftith Owen Gv^i hlvai T) L5an^-We, W. Bowm, P.O. ^0"°,1'ce?fn,iW" r*Ts- IJaiHidcusaiJt, Thos. Roberts, Pestman. LlaTOl,y»W.levies 31, Market street, ^ngvvj n, Joh i Iis,aa LlanddaniB), 6wen Jones, 5'. r'. iv, ?' toeawyn?ryiUI, K. J. Williams Lianddona (Beaumaris). It Roberts. T/ Bajpel CIDIJ;. W. TViUiams, CJiape! hauss TJanerchTKiedd -afiwa'Thue* T, » Jacob Hughes Owttarvon, \V. H. Smith & Son LlanfeeJog, B. Williams, Post Office. •wjp6"' TShellg* Z Llanfaehreth, -Tereiniah Jones,O-rocer.I nT8' ar?^; r n w I?'BookseUer WanfaJrP.ft.,J.Wl!Hams,Bangor House. L 3 i S T v Llanfecheil, It. Kdwar«ls, Chacel-house. Llan^sanV >> .i. if. j^awarls Llanffristi&Ins hvv^n* a ^JaiKnsant, j. Llewelyn, chemist. „ Mrs. Evaas, Pool-street Wmlml 2 S & "wynheady, Lianelly, T. Jones. ,f Mre. Jones. Pool-street" TJangadwaladr, Thos. Hughes, Grocer. p^ £ wdlg'i;, H~ Ja",es. ,M" Lltherki!'d- Wangefni, Mrs Williams. Pcncader.ne^Carmarthen,B.Saunders. „ Thomas Jones. Nixon &Jarvi« Pernbrey, 1). Badger, News Agent. #w"5 o -Teflrv tlan coed, Beaumaris, "w. Williams, Port^;2'f', Rear Carmarthen, E. CBttncl, G i oeslon, Thomas -Jones ciiina Shop. D •M"ar ^wilog, D. Jones, Post Office I.ljTifaes, Llansrefni, John Jones. PiiiJtyffyiioH, -J.Jolin. „ bauniel Roberts, Postman Niwbwreii.G. Jones. 1'ontardula.is, W. Recs, ISews Agent. Gjwt-y-bont.LcwisTliomas Pehtraeth, Anglesey, Thomas Rogers, James Rogers Clitnnog.W.Roberts PostOttice. « /.Harris. Cohsyn ,U'hoinas J>avies, TaiV Bont Pcnsarn, Amlwcli, W. Thomas, P. Office, ^ntyborem. Weily. Wm. Brans. O.Evans Rhoscolyn, Hon, E. C. Davies K.ian^m^n.LJattyinddyfii.J.riienM!. Rhydwyn.Jno. Jones, Post Office. t T c»».j,o.«5S'tMei" T«ttell,.K,^om». f:Kr.Twin,1,™. SIR DBWALOWTK. SIRPOBflAKW0. IMccieth, William Evans (Bos Biftoh) Cemmes, Mont., V. Evans. r_. "„ J' V* Goiamin'sCoch, D. HVilliams, Barowen Aierafon, E. Evans, Chemist. S'^IL m' n- Esgairgeiliog, Machynlieth, W. Janes, Aberaman, T. Howells, Printer, golwyadtlen,Ellis Tieroe grocer. Aberdar, Mrs Davies, Commercia,]Street w^yeoc^Penygroea, J. W. Joneff. Uanbryrmiair, Morris Jones, Win Han »» Messrs. W. H. Smith A Son. wenozer, TVjllw.ni Williams. Llanidloes, T. Williams (Hafrenvdd). Brids«i»d, Wesley Williaraa, P.O. Bdwn, Mr Jenkins, Bchoohnaster. IJaafvliin. S. Bryan. 3 „ W. H. Smith & Son Wailnevvyud, Hugn Hughes Liangung. Mani'dloes, L. Fvans. Briton Ferry, 1>. L. Jo»«>s (Cynakw) vtta i al- Blch*rdTJ0Ke! Uangynog, near Osvnet rv, O. Owens, Brynaman, ». W. Lewfc L-n«rddyiJ,Mont., E. Bvins. Caerohilly, Mrs. Ifhillips TC. • oaimiel Bedford Cardiff, J. 13. Thomascn & Go. GlanConway, J. Williams, Grocer. ^a-^lIetli,W. H. Smith & Soil. Hessrs W. H. ^APPirorum LJanberis^B^H. WilhanA. House. Co^)ridge, Daniel Baker, Pendoylau. -i>' o Ptnffifii Titliesin, GMaiit^ovey, T. Ji.'uft?'. i'.o. • Miss Bavies, IJri&ge House. Ltonaclhaiarn J £ raHa«he* Trefor l'alybojit.Glandcrey, Him^hrey Jones. Cryiiint, Wanl)edr(Conwa^), W. Edwards,Grocer. C C\vmavon,H. 8. Arnold, Stationer f 'iv J,is' RTT?, Fr "n?ivn?i Cwmamati, Tliomai Micilit.sl. tlandudno, Mrs Andrews. KaM,, Pandy Station, I. <Yifiama Z JunctioiKw!K.Smith f.Son. Aberdovey, \VVWhijams,Caprera House Dowlais* if" £ Aberilefenny (Coi*ris>, Robert Lewis. » 'i,I. T\JT"* r> iemak°r Arthog,Mrs. Jones, &st-ofSce. Fernd^e. Dd. Dav^ P. O. -r' Bala, Hugh Liojai- „t Altred J«^«>n, Ageat. Barmouth,.Mr..fohn K^anf, Ghnymor Glaig, Wi'i^ni Jenkii.s OR, >rW-H.Smitfr%W 1 Giltach Goch, Bridgend, T. Lacy. \rv-Tiin Bontddi^ Dolgelley, Morris Bavies aiiL wls< Bryn JTglwyg.Xo-wyn, J. AV. GriHitlr Glyn Neath,Henry Thomas. Corwen,Mrs Edwards Hirwaen,_ Glam., J. Bims Cvn .vyd, li. R. Bdwards.P.O. Covris, Kvan Edwards, Llaneaiach, W. Lvans. Dinas Mawddwy, Miss M. Bvar.Si Llansamlet, J. Williams. l>olgftlley, W. H. Smith <>: Son Llwynpia, Bavi^vans Collar » E. Ylltyr Williams M^ycymmer, W. Perrott. cottage DYFFRYN) W. E. Jones Maesteg. Mr llobbs ?0/fiee Picstiwog- Merthyr Tydfll, W. H. Smith & 6ott> °'°e Llan, Evan Lloyd, Aft. „ W. Wilhams i Son Pom- Crosses, EiWs Roberts, 35. Mountain Ash, J A. Grier. Kews Agent R> ;w, R. J. Thomas, VT G. Grrffit.hs, Penrhiwccrber. Jon Harfeeh, Wm. Evans. Neath, W. H. Smith k gon. n Llandrillo, Corwen, J: Jones „ •; J0'1 ^1'haIr^ Sfl^Seller. u Iilandderfel, Davies, China Shop. Penclawcd, LI. Robert^ttj^^ *■ «•* Llanfaehret-b, Bolgellev, Howe! Pagh /J »!la9se^Tt liUiii'air, Hai'lecli, Morris Rowlands Pentre Davies. Llanrhychwyn, E.Evans. Penygvaig, Pandy Station, iiobt, Pnee, Llanuwehllyn, W. Roberts,National S. „ lo3t Oflie«. Llwyngwrii, Robert Williams. Pontypndd, George Htighes. t Office Maentwrog, J. ?. Edwards, Draper. Bontycymnicr BnuMno, W.Evans. Penyffoido, Corwftii, R. Edwards. j Rhondda Ttflej, Mr Pudge, Penrbyndendraieth.W. E. Edwards. News Agent Hebron Pensarn, Harl eh, J, Evans & Son. Pontardawe, Bwansetf/W. T» Williams, i;;ai)u Rhyducha, Bala, R. Pritcliard, NewsAgsnt. Talysarnan,Evan Roberts. » J. G. Hw;r.es. Towyn, Sees Panifl. „ James Hinkin Alltwen. Trawsfynydd, W. Jones. R«v«ahill,_Bwanag, J. Jeiikins. l'ynycefn', Gorwen, «. Hughes. Basolven^Dayid Evans, Book veller. Tynyiridd, Corris, J. P Jones. Seven Sisters, Neath, J D. Thomas. J J Swansea, W. R. Smith A Son. SIR ABEIITEIFI » V. c Ortffiri* Treforris, Bees Roberts Bhiwin*. P'ntMr. JoSnj Wiliiftms Aberystwyth, W. H. Smith 4: Son. H^ 'chemlst168' Bhyd-ddn.W.W. Tones. „ Mrs Stevens, Bridge-street. Trehaf^Po^ Barn, Pw«!ieli,Wm. Omen, Grocer. E. Edward. £ eork^ I'hos. Roberts, Srondeg. Baiigor Teifi, Rev. W. Powell Kpvb^t T^rTone, ranygri«ian, John Jon#s. Blaeiipoaal, JohnIEWIUJ KS&IMS FT, SVegwrth, Ban jfor, W. Jones,Penygroe*. Cardigan, Mrs A. Williams. Trehams Mr Morean News Affent IVefriw, Miss Evans. Caerwedvos, Rises Davies 'rvnXvdd T T^fefvn g Trematloc, Mrs Morgan. „ John Griffiths vltri^ Bhnmiil* TOTVMACO William .• Tydweiliog, Tlios.Roberts, Shop. Cilcennin, Ciliau Aeron, J. Felix. T IT Rowifrul- Voelgron, Pwllheli, KiB Jones. Ciliau Aeron, R.S.O.. J. Williams. YKtradtn-nWa T) w' Jo^ie3 fiouc-h Waenfav.r, T. Williams. CrossInn.Llandy^uV.B.S.O.W.Jenkins. BuSincs S SIR DDINBYCH. Cwroyst^ni^hnil^L^n Tnysmeudwy, Swansea Valley, J. Abergele, R- Jones, Visitor Office. El A J.'Elc« ^eaadd, Bryn.. „ Station, W. H. Smith & Sun. 8 t T -n. L. Williams. Abergele, R- Jones, Visitor Office. Elel'th, J. llichards, Neuadd, ,Bl'yn- y m'ra;.wg.. „ Station, W. H. Smith & Sun. 8 t T -n. L. Williams. Bettws, Abergele, Mrs F. Foulkes. Elina, Aberyst.wyth, James Evaiis- Bryn Eglwys, Corwen, E. Lloyd Smith GogmBii>I^Joewl>. SIRF1NWY. Brymbo, Wrexham9 ilra Howard ^inipeter. JeRkinW. Dvan^, Bwkhgwyn, Wrexham. Mrs Morns'1 Llanarth, l!Jeanor Davies,'ft.nyfron. Abercarn, L. Janes 4 Son. Oapel Garmon, David Roberts, Grocer Llanddewi Brefl, J- Morgan. Abergavenny, Messrs W. II. Smith & Bon Oapel Garmon, David Roberts, Grocer Llanddewl Dre-JI, J- Morgan. Abergavenny, Messrs W. II. Smith & Bon Serrigvdruidion, Evan Evans Ligndyssal, James Roes, Ileiirliiltvllait. Abertiltery, J Williams.. Cocdpoeth. Wrecsam, J. Pickering. •»«» John Davies, -jlauc anuaoh Abersychan, Mon,, Her.ry Brain Cinbvch W A Nott John lhoraas, Brynmanal Bargoed, T. Williams. He'nry Davies. LMfagranog, B. J. Jordan. Blaiua, Mon. William Williams, „ Smith & Son. Kanifairdydogau, D. Morgan. Cross Kftys, W. B. Davies, Glyneeiriog, John Huehes. .■rTO4iihhangel,^Aberystwyth, T. Jones. Ebbw Vale, J, T. Davies, Printer. Blyndyfrdwy, W. Williams, B. fsciiool.' ^WaiJgciliio, Stephen Jones Nant-y-glo, Mr Allen, P. Office. Uaaarmon 'V. Ceiriog, Mr Willi* ua, JBaitgybi,llerry Ormond, W. Davies. Newport, Mon., W. H. Smith & Son. Shoemaker. -ItWBOn, Aberystwyth, E. L. Morris „ Benjamin Evans. XJanelian, W. Hashes, Tynewydd. f J. Daniel. JTnw Tredegar, A. H. Btowell. Uwicerniew, O. Williams. '%t#byttler, Capt.D.Lewis, Mydroykn Pontj-pool, Heir-y Jones Wangollen, Hugh Jones, "Advertiser' J. T. Evans, Elvet House. Rbymttey.M. Evans & Son. atace. Uaaiychalarn, Aberyswyth, J. Morgans. „ J. D. Jones. KtaafRlrtAllMtern, Pi-edrir-.k Davias. <r Llaawisn, Llanhyther, B. Evans, P.O. Tredeaar, J. Thomas, Printei-. LlanrTrst, Evan Evans. nog, jjinnbyther, E. Evans. Minora, Wrecsam, J. Francis. New Qu;i\,J. Bavies. nn;nj ATJTfTWV" Ti'P A TT T MhoiSlanerclirugosr, Benjamin Jones •> IrVv. Jt Joi«'». l/UkLAulJlir In, iilcAlLL. Bbosymedre, David Jones. >», Thomaa Jones Bhntiiyn, Chas. Aldrieh Pantglas, Cvvrnvstwith, Y. Howell. Birkenhead, W. H. Smith Son. Pt. George, Abergele, E." E. Williams. Penterwyd, Aberystwyth D. Jenkins. s^&reeoif, 31fs Hughes. IVegeirio?, Jno. Davies (Einion Ddti). Pontrhydleadigaul, Abei'ystwytli, J. rJiester, \V li. Smith« Son Wveitlinm Jno Roaer* Jones. Devynsok, Howe! Price Ysbvtty Ifan, S. Bblerts. Strata Florida, ,T. Jows. Oswestry, David: Roberts. J C-TD R»YRRT Swyddftynoi), Evan Jones. Oswestry, W. Hope. blB Df LINT. Talsarn, B.S.O. Aberysiwitl), Rev JS. SpennsgMWtJJurUi'.iii, W. Willianas, &^iBt,Mynyddwr, The Storet „ Evans. LiverpSHMf* Cterwys.R. Denman. „ W. Davies, Talsarn Shop Bh'kenti&d.Y Ccnnstb'g Quay, W. Jones ■» Tregai'on, Jenkin W. Evans, Beacombe t^W. Sn>ith ASnn and Ffiint.T'hos. Jones, Post Office.1 Yny^fcJj. Williams. Garston | 's i Booksellers. Ffjwoneroyw, Mostyn, Joseph Pierce. m?VFPn Rootlo^ig, ) •- BolyweTl,Mvnyddwr, High-street. >i.rv Liverpool, M- OM Hall-street. », liaenft S.O., E.' W. Garnon, Pis- Libaiius, neu. «\ Jloi2an,P.O. fclandegla, Mol<fcX II. Eoiicrts. 1yj], .Win. Meliden.PrestaWB, David Brookes. Dira/d^s, Kewft rl John Jenkins. Mold, Thomas ^orke. Eglwy^frw, R.S.O., E John. Kewmarke.>Rbyl,H. H. Hamwind Haverfor-lvrest, W. H. Smith & Son.• Pentre, Halkin, .i. Davies. Llangolman, B.Glbbv, Liangolman Mill A Ulicr lilOSOg O Ddosbarthwyr K^e^Hol^clUW. lE,. SrlhChi-?er'5'slT*' EoSebU3h' eraiU mt>WU Uw)ft<W «hyl. W.H. Smith & Son. Ra^ehill.'Blaenffos, David Davies, P.O. -Derrington. St. Dogme.lls, Thomas Harries, Grocer. FTOi.irehiiS.'Sili.D.llwi., Veiindre, 1>. Phillips, Ncvera. THE "GWALIA" PRINTING WORKS, C A It N A R VON. fltRE abonra Worka have been opened with a new aud ritatt complete assortment of Pristiug A Types tmd Macbiuery of the best modem description, thus affordiaf facilities for executing EVERY DESCRIPTION OF GENERAL MINTING, (o., &C. A large and e/Rcietit staff being amployoi orders cau be promptly executed, iu the best mamier, and upon the |00«t reasonable terms. tP,LAIN &COLOURED POSTERS. MEMORANDAM FORMS. RECEIPT & DELIVERY BOOB (HANDBILLS. BILE HEADS & ILLVOICES. BALANCE SHEETS filiOW CARDS. CIRCULARS. PRICE LISTS. BUSINESS CARDa • SHOPKEEPER'S PATERS. PAMPHLETS CATALOGUES. ACCOUNT BOOKS. TICKETS. BOTE, HEADINGS LABELS. KSTIMATBS ON APFUU&riGV-

HIRAETH-GAN Y PRYDYDD Ar ol ei fereh fechan, Enid Louisa, merch henaf y Parch W. Morgan, B.A. (Penfro), Ficer Pennant Melange] 1, Maldwyn, yr hon a ehedodd o'i afael i fyd gwell, Tccli. 5ed, 188.3, yn ddwy flwydd a mis oed. Enid faeh prin gallwn feddwJ Pod ei gwyneb heulog hi Wedi cilio dan y ewmwl, Gan dywyllu'n nefoedd ni: Do; esgynodd hi yn for™ Uwch cymylau lywell Ac mae'i gwyneb heddyw'n oleu Gan ddisgleirdeb Daw ei Th&d' Pan oedd gauaf yn dynesu, Ond cyn dyfod oerni mawt, Gyda'r bloditti aeth i gysgu Ac y rhoss ei phen i lawr. Blino wnaeth yn gynar, gynar, Ar fy ngwael, wywedig ardd; Rhy afrywiog hin y ddaear I fy ngloyw lili hardd. Chwyihodd corwvnt cyfnewidia^ Fy Dgobeithion par ar goll, Fel pe byddai rliyw cl,.w-, Ic"oad Wedi dryllio anian oil. Mewn rliyw freuddwyd 'rwyf yn rhodio, Nid ymddragys dim yn iawn, -Jle^ys un fai'n prudd ymgrwydro 'Mysg adfeilion fore a nawn. Gan fod natur bedilyw 'I-) para, Megys cynt, yn hoyw'i throedt Gwn fod swynior; pob golygfa 'Nawr cvn amled ag erioed. Ond ymdcTongys rhyw ddyrysw Yn y cyfan oil i mi; Ciliodd swynion pob prydfertlmcll Er y dydd y ciliodd hi. Daw y gwanwyn eto i wenu Yn ngwynebpryd aniap glaf, Daw y blodau i groesawu Gwyneb siriol heulog liaf. Ond i mi clmith ydyw coffa Teg dymhorau'r ceinion liard^ Awel ddeiftol. oer y gaua' Wywodd lili fach fy Jigardd. I Coiio'i throion, cofio'i geiriau, p-i Colio gwvid ei gwjmeb iach, ar" Meddwl amei difyr chwareu, F (J weled ei theganau bach; 0 mae r cyfan lieddyw imi Fel ergydioii miniog gledd, IJiracth dan fy mron ey'n tori Archoll ddoin wrth golio'i bedd Gnil paham y trist alaraf ? A'etfiu dal mae natur wan« aly Ilawr paliam edrycliaf?' ¡.čfydd gyfeirin. tua'r Ján. < Gobaith, Ffydd, a Cliariad A ddywedant wrthyf fi, t'jid a'th ddagrau a't-li alarnad,— Gyda'r Iesu y mae hi. T.,t1. 15ed, 1883. P Am Enid mae yn Mhenuant—oer wylo. Mawr alar diluddiant; Dagrau geir yn ilifeiriant', Yn y plwyf, am un o'r plaafe finid a'i geiriau mwynion,—war, egwan, A ddirwyga'r galon; Cofio'i 11 aw rydd fraw i'r fron, A'i grreiniaid fysedd gwynion! £ nyd Mr ga'dd Euid fach-yn y byd, Aeth i ban ddedwyddach; A geir un drwy'r fangre iach [ Na Louisa yn lwysach? | Na wvlwch chwi gevrch weled—eicli Euid anwvl -ein w' I Faeb aDwvlcán 1VJned Ag un angel hywel hed Yn y Ganaan ooned CARNALAW.

VilBRECHION Y DADGYSYLLTWYR. Onid meddwl dwl fedd y dyn-hwnw Wna lioniad yn erbyn Hen Eglwys mor lwys a lyn [ 'Ngwalia er pob drwg elyn ? TUtyw ebwch gan yr Arabiaid—yw liwn A'u ymhoniad tanbaid; Mewn blys gwna'r yegymun blaid Ysbeilio—Jesebeliaid Cadwed Ion, ein Ceidwad ni,—Ei Eglwys A'i goglud (liwyrni Ar ei Plien, rhag ei phoeni, A mawrhaed y Cymry hi. Sail yr Arglwydd ei llwyddo-er gwaethaf 1 Pregethwyr a'u cySro; • Gwneyd Dillwyn, a'iwenwyn o, Yn offeryn i'w phuro. Tremadog, Rhag. laf. AIITCD EIFION.

B AD WItN CTFRIT TN OlTWABELAir GOG-LEDB OYMRU. L:|s | d L- §} h > |! 11|| i if i jis I I| a I t* s &s w O QEi w Slit CAERNARFON. Bothesda, Cae-braich-y-cafn 27 24 24 2110 16 1411 8 6 31,2ft Llaab«ri«, Nantlle 6 3 3,313826 23 2118 15 131G 8 Sin. FEIRIONYBD. Wcw^fddew( Alierllefcni } 6 33,312826 23 21 18 15.1310 8. r- -■ Sin. FEIRIONYBD. Sin. FEIRIONYBD. Wcw^fddew( Alierllefcni } 6 33,312826 23 21 18 15.1310 8. r- -■ Llechwedd, Tvliiwbryfdir, Gaer-1 r- -■ r- -■ Llechwedd, Tvliiwbryfdir, Gaer-1 wen, Cambergi, Cymeran, I 13110 10 7 52, 3(^2825 22 120'17 16 iialltgoed J Holland, Gloddfa-gano}, Cwm-1 A orthin, Wryagam, Ithosydd .) 41,292724 22 Yotty a Bowydd, Maenofferen, ] Caregddu,Cwtybugail,Braicb-I 2734 24 21 19 16 1411 8 6 31,25 coch J ■ —rLI,i1 "i.■ .■iLUjLJi..ji."»,■ TABL YN DANUOS YR. AWR A'R MYNUD 0 BEN IXANW Y MOR YN ABEEOEDD CrMEU. -■ C i o fc'-s f!§s S 4% £ s| M- « £ i- Ik?? fc.3* .&-S *5 § Ivl t i if iiiiitr 311 m m U 4 n 1 | IIinfillIf I l*r V?- h'-ml h-m• A- m- h-m■ h-vl- h-m• h-m• h- «■ ^«r ? «U ,2 f f 6 3C 1 9 7 30 8 30 9 10 .19 0 10 20 J1 7 2 ^7 ? af I -? r « 7 I 18 7 48 8 18 9 18 9 58 48 l° 6 II 48 2 «_ ^7 1 36 6 ol T 6 7 iV> 8 6 8 35 9 6 10 9 10 W 11 11 56 io so j f in o I 7 54 8 24 8*54 {) 24 y 54 JO 64 11 ?i 12 25 12 44 1 24 r £ 2 8 27 42 9 12 9 42 10 12 30 42 1142 12 22 1 12 1 32 i la o & 2G 4 0 9 15 9 30 10 0 10 30 11 0 11 30 12 30 I 10 2 0 2 20 3 I v 6& 21 4 8 10 3 10 28 10 48 11 18 11 48 12 12 1 18 1 58 2 48 S 8 U 7&22 5 38 1051 11 16 U 36 12 6 12 36 1 H 3 6 2M6 8 36 3 58 8 & 23 6 24 11 39 11 u4 12 2-1 12 64 1 24 1 5i 3 4 24 4 U IU 9 & 24 7 1 2 12 27 12 22 1 12 1 <* 2 12 2 42'> 3 42 4^22 5 13 5 S2 I ?S 10 &25 8 1 1 15 1 30 2 0 2 30 3 0 3 30 i 32 5 10 6 0 6 20 7 o J' J 26 8 48 2 3 2 18 2 48 3 18 3 48 4 18 5 18-j. '53 6 48 7 8 7 /a ?o t 27 9 36 1 1 3 6 3 3(5 4 '6 4 86 5 6 6 8 i 6 46 7 36 7 86 ft ta 13 &,2810 24 3 39 3 64 4 24 4 54 5 21 5 51 6 54 7 64 8 24 8 44 of! 14 A 2911 ia 4 27 4 42 j 5 18 5 42 6 12 6 4S 7 1 | i U gu I ,g jt *LI "• £ r.- W_.r> FFEmiATJ, V -r I- — —. » 1 C t «a » P 5 c t »j "S fc I II S M | a I I j I I II S M | a I I j I SIR FON. J Amlwch 3 5 1 12 Beaoinaris 13 3 19 It Bodedeyrn 13 1(1 5 9 16 J4 1 22 Bryngwran 4 & 13 n •" Brynsieficyn 3 u ,s }3 LUnerthymedd 1 v7 w 4 7 33 j8 15 ia 2 •- Iian £ achr»cetU 13 t. 15 I 12 Llangefni 3 22 li 17 7 10 "i 17 i*5 23 "» Pentr^eth 5 3d 20 } Portl^thwy "j j4 j'f )3 S3 24 u PontMallu>itli 26 14 14 13 22 Valley 3 22 £ Bwt GAB;iekab- YON. ?a5Fri f •" • 39 5 4 15 21 54 19 g Beddgelcrt u 2i 13 • Bryncir 19 30 19 ••• Caernarfon 6 10 3 10 5 15 26 14 23 fl j'a 0°^wy 26 84 20 18 12 2i 1« Colwyn 24 •• 34 19 ••• Criccieth ### 30 23 20 2*i 23 Pourcrosses 20 12 10 22 •" "1 WaaUyfiu H # n j, M • ^efvn •• 6 W -ii 11 30 16 U H 25 l-'S J 17 14 21 if 21 27 11 22 "i j 15 •«» » « • 3 1 Tiemadog i'j i'3 f. "JJ BlR DDlKErCH. *™ 45erKel?-„ M ••• 2 a 1* ••• so 9 ( • Bvyn??l<vy». 6 3 } „* • 10 16 27 7 11 i# |5 E lwys^ch 13 14 13 14 10 11 8 9 12 1316 11 14 15 n 13[ IS u'll 11 Grealford 24 jig 10 "4 17*27 22*' 2* Gv-reesani 4 IS 8 22 2 32 5 19 3 17 7 21 o 19 2 16 6 20 4 18 8*?2; a"29 "TUandegl* IP "j S "2 ■'& u Xrfair'FaUwtaM- 2J 34 iJaagewylr » ..F 29- is 29 Llargollen 2 « 6 3 1 6 3 31 4 2 6 "i Llangwm 8 18 11 Llanrhaiadr-yn- mochnant 1 2 4 X 10 23 28 18 7 8 IJannvst 6 « 23 19 21 10 .17 25 12 2011 25 ManSiin&n ,f. It 17 07 na nA Xdansantffraid- -W 17 27 88 30 "• Gian-Conwy u i j 1 Ijians.uin ,4t 5 ld \1 ••• Pentre Poeks .| 12 i'i 2 i'l 26 "k Rhuthyn IS 20 1» 17 15 19 17 21 » 18 15 &j ia X Waen JJ Yspytty llan 9 n S3 •" jj f "• Sm FFLINT. Caergyvvls 10 n 27 Caerwys 30 27 27 24 26 26 SI 28 j £ 30 37 m Efhnt 9 3 3 i Llanelwy 21 i« i« ft ;» Overtoil .„ ij 24 5 Khuddlan a 2i 'g Trcfiyuon 6 2 2 6 "4 1 "« "3 7 "ft "a '7 Wyd-Jgrag$13 31 12 8 a « 21 24 BIB FCTRIOSTSB • Aber.iyl ,4 Aber.iyl ,4 ?ala "• 3 22 ii 2 IT 11 ii'27 21 "« i'i BettvTB i« va > 11 17 31 8 « 12 1« 21* 80 19 "c te"1 ••• ■■■ • « &, ? !5 » il i" z flPf" 6 U 14 •• 18 22 lo it IAantlrillo «0 .« .3 m Llanfaehreth 30 35 16 v ]4 '*• Llanii^chllyn 25 20 ••• "V Maentwrog 3 14 M :j;fr « » *»wyn- 26 12 14 i« '2s* vT? •- li Traw3fyt1y.11 20 £ t *•? x| Bin DsKrAix- W WTlf. SfS ? -i 21 «. s g 8 a g VI§ ta 21 *^3i S S t„5, ji 12^-6 9 'i3 ll6a» xfS5 I SB IZ 21 ^24 & lIt tt ) 1, .c. l' 11 » n. 1 Tregaron I "i "i i"is *f "3 31 ••• 1 Vlf "I SrsFes^j^:#. XT fc Aber&man Abertawa i« "a i? «• Aberdai-e 'j 8 1# 8 20 Oaerdydd i'4 IX "i & ij 8IB GASB- Oa^mfflp u II) 1817 fs ;» iiMu 52 9 CasteU Newydd 4 0 J- 3 14 0 U416 BS^1)13 »•« Q9 IA 1 ■■»*«» Liai<d»i!drfavr £ S 7 14 t SS^diyfrf ft fjiii -i I **>- Bi* JTRTC*- "V IS ixwo«. V if Abarhondda 7 1 « ,« Crughywel 1 x, AV 10 »• ••• L5anwrt>d i6 26 Zin BitirRo. AJ>ergwaun 5 2S 14 jF Etwlfiordd 13 20 10 ijjJF* VA 5'i 1" IT Mienciocliog 6 10 £ » «/8 Bta PTWWT. 41 AtMn-ptvemy SO 14 36 20 35 i. Fraiaixu fc LtOBaB. Caerlleoa 06 23 » S6 %4 .» 2 • 10 8 13 ••• W I 1 27 o- Warrington J jg 2° I w ^Tj. y tall ucJio$o unrhyw Almanac arall, gicnatthom ijmholtad dnr.i, em gohtbwyr yn mheb un o'r Ueoedd a mwir uchod, a chreiwn car /oil y xhestr yn gywir, tie yn cynwya p&b goir « ftwyt.

GWALIA T NEWTDDIADHB MWYAF IN YR IAITH-IGYMITAEG. Pitis CEmiOG. Drwy y Llythyrfa am haner blwyddya (blaeedallad), as. & blwyddyn, 6s. Cc. Cynwysa wyth tudalen, 66 o golofnau, ac o ran papyr, argra.phwaith. a destlusrwydd, y mae-o'r fath oreu. papyrTbobl YN MON, ARFON, DINBYCH, FFLINT, ME IRION, A. MALDWYN. PAPYR IBOBL YM ABERTEIFT, BRYCHEINIOG, CAERPYRDDIN, MAKSYPED, MORGAN WG, PENFRO A MYNWY. Y flEWYDDlADUR GOREU YN YR IAITH I'R AMAETIIWYIl, CHWAREhWYR, GLOWYR, MARCHNADWYR, &c. ADROMADAU i CYWIRAP, t DlWEDDARAF, HELAETHAP. I iffiWYDWADUE CORED n YR IAITH rR ¡ 3EIRDD, CERDDORION. HENA^IAETHWYI?, LLENORION, See., &c. Mae XhsbartMiviir i GWALIA yn i GWALIA yn mhob Tref a Phen- tref tJ"lVY Gyntrui ac y mm iddo Y WwM A mwyaf p Nghpra. "GWALIA" ydyw y cyfrwng go?%eu a rhataf at Hys- bysiadau o bob math. ■GWALIA' 18 PRINTED uroiz Tire II PfŒSTONI!N," "WEB PERFECTING PRINTING & FOIJD- MACHINE, V iTICII IS CAPABLE OF TURNING OUT ,\4,000 COMPLETE FOLDED COPIES PE HOUR FROM EPv LS OF PAPER. ARTISTIC f RINTlNG 'Gwalta' Offices, Carnarvon R. WILLIAMS BEGS respectfully to announce that the above Offices, have t cen com- pletely fitted up with the most modern Printing Machinery, and a chdice and exten- |»Y| assortment of an<^ Fancy PRINTING of every descrip- tion executed on themost reasonable terms, and with the utmost despatch. 4 choice and [ extensive stock-o^ Papers of all ki^as; and Inks of every colour always in. stock. PRINTING for Auctioneers, Solicitors, Trades- me^, Proprietors of QvLixnies & Works, Clubs, Concerts, Meetings, &c. Clubs, Concerts, Meetings, &c. BEL-POSTING. Sewal excellent Posting Stations have been rented, and arrangements for Posting are I made in every part of North Wales. I ESTIMATES ON l APPLICATION. ————————— I' MANITOBA AND the CANADIAN NORTH- 1 iVi. WEST. Prairie and Timber Lands.-Rich Soi1.-Healthy Climate. I —Good Water.-320 Acres reserved by Government for each Settler as Homesteads and l're-emptions. Ii THE CANADIAN PACIFIC RAILWAY AISO orFER FARMING AND GRAZING LANDS I for sale on easy terms to actual settlers. For full particular: maps and pamphlets descriptive of the country, address—ALEXANDER BEGG, Canadian Pacific Railway, JO-' 'iu^treet, London «r Mr Begg will be happ any enquiries •bout tlie'vouutiy, euh«" by Irttpr. 1241-k l— -;> —— 11 ILLUSTRATED WEEKLY i»/dr t ence> an(I Manufactures in IRON and STEEL. Established in the year 1E23 as the "Mechanics' Maganne, Edited by PEKRY F. NUESEY, C.E. Published every Friday, for circulation in the United n-ingdoin, and on thin paper (under 4 oz.) for forward- tag to all parts of the world. Iron and Coal Trades Reports based on special cor- fespoodeacofw the Provinces, the Colonies, and Atrroad, with London and Birmingham Prices of Metals and manufactured good., No'RF on Current Topics, jcicnfificMwsot 4he WePK. Cc-npan!el". Factory F: Nolos, An.R-ric.n and other Guanines, i aituts, paunches. SIXPENCE.

Y CLOCK. Yn ei dafod, diofer-yw y clock. Clyw betraydd ei gleber; Weithiau sain o iaith y ser, Wrth ymson am werth amser. Dirwyn yn hynod waf--i fyny Wna f'einioes, o'm gwaethaf; Yn fywiog iawn ef a gaf I wylio fy awr olaf. Swyddffynon. D. LLEWIODLAN DATIES.

AT EIN 60HEBWYR BAEDDOL. R' Uawer 0 wii'ionedd daearyddol a hanes- yddol yn eich penillion i Afon yr lorddonen" ond Did cymaiat o wir farddoniaeth, a dim ond ychydig a 61 celfyddyd. Nid costh yw'r fatb linellau a'r rhai cani.Vnol Arddercliog ffynonau i ma's." Ei glenydd o'cnt ff rwythlon a brV Yr afon sydd dAildheedd Yn r;ioddJ.aiirbydedd a hyd, O'i tharddiad, hyd ddiwedd Ei gstfs, clodfora. Greawdwr y byd." GWSLLT WAMA.—Er mor ragorol yw cyfansodd- i-ant, eicii englynion Allan o Psal ni XCIV." ofnwn y gwnelai eu cyhoeddi fwy o ddrwg nag o lea Y mae gweinidogion heblaw "Offeiriaid" yn yr un a'r unrhyw gamwedd ag a geryddir genych. T. M. iS.—Y mae eich Llinellau i'r Nos^' yn rhas- orol; ond mwy dymunol genym yw 4erbyn darnau byrion, gan na clianiateir 1 ni fwy -bag un golofn i farddoniaeth. Dodwn yr eiddoa yn mhlith y daraau mwyaf cymeradwy, er gwaetfckf y meithder. Cymerwch chwi ac eraill yr «wia? GWILYM DYFI,—Dichon y gellwch ddyfalu PS t yr ydym yn croesi allan eich englyn o glod i 1 Llwyfo. Y mae eich "Enid" yn gymeradwy. fit*ANvoH. Nid oedd obaith cyhoeddi eich englyn yn gynt. Methasom gael lie i un linell o fardd- oniaeth yr wythnos ddiweddaf; ac y mae,genym bentyrau ar law yn awr. C.- Y mae gormod adrodd yr un meddyliau diosodd r^throsodd drachefn yn y penillion i Hono." Nis gallwn gymeradwyo eithifrwydd fel *S^'n englyn Ogwenydd).— M u Fel yna, fe fyddaf fi Yn Ðori mewn byd axaS DEWI RHT-W.—Drwg genym orfod siomi diagwvl- xadau perthynasau galarus; ond, yn wir, nis gallwn fforddio Ile i ehwech o benillion wyth linell bob un "er coffadwriaeth" am neb anghyhoedd. Gwv?ziRT -r genych waith mawr i'w gyf- lawni a, gwersi wlyd i'w dysgu cyn y gellir bardd ohonoch. Astudiwcli Ysgol Farddol Dafydd Moi- ganwg. SION Y SHOP.-Nis gallwn gyhoeddi'r englyn heb wybod at bwy y mae yn cyfeirio. GLAN CERIs.-Er cymaint yw ein mawrygedd, nis gallwn gymeradwyo eithafrwydd fel a ganlyn am wrthddrych eich emglynioii ° H oedd brif areithiwr—y byd, Tad i bob darlithiwr." Heblaw hyny, nis gellir cynghanedd o'r llinell ganlynol ° Urddasol wr, bardd o sylwedd." PENFRO. Croesaw a pharch bob amser. GLASWYEON.—Nid ydym yn deall y ddwy linell olaf o'r Beddargraph." W. J. JONES.-Nid oes linell gywir yn yr englyn i'r Fynwent. GLAN CLEDILOI.E, r fod rhyw gymaint o ryddid I w gael gydar mesur diod], nid yw yn benrhyddid direol. i mae amryw o'ch llinellau yn cynwys tor mesur, ac nid ydynt yn ogyhyd eu hesgeiriau.- BRUTUS.- Y mae eich englynion yn dryfrith o wall- au cyng-hanedd-rhy luosog i'w nodi. E. W.-Y mae englynion priodasau, genedigaethau, a marwolaethau, yn dyfod mor llaosog, fel y rhaid J nij ?s y'u cyhoeddir o gwbl, eu cy- hoeddi fel hysbysiadau gyda thai **u hyny. Hefvd PeXdP'-Cynghaned<i yn "nglyn Cysur >T orphenold Ffynon yleh yr halog.11 A ydych chwi'n gweled y goll r? 1i CnIERADWY. Y mae Huaws o gyfansoddiadau cwbl gymeradwy yn arcs eu tro-rhy luosog i'w lienwi yn awr.

^mafiaetfjau, Erfyntr cynGrtRwy Henafta&tkwyr a Llenorivn i iD/icyd ygolofn honya ddyddorol. Cyfeirter pob §*hebuiethyn y fuif o Nod, Haicl, neu Altb i "Henafiaet!tydd," 8wyddfa "Gwaha," Caernar- fon. CASGLIAD DAFYDD JONES, TEEFMtP. CAROL NADOLIG. Mae'r Eglwys yu pÐllU gwyl i lonyehn, Am ddyiod yr mae"n ra sol ein cred Er mwyn yr etholion, ritag Ilid n barn dig'llen. Yii rasol Oen gwirion i'n gwared. F wnaethai Duw Adda yn berffaith ar cvnta', y Efo ei wraig Efa, uis gofÎwn vn ddwys; A'i ddelw'n irydfi'urlio!, mewn cyfiw-r dedwyddol, Yn ddeuddvn briodol baradwys. 'Rlioes Duw'n orch'mynedig na phrofent yn uni» O'r ftrwy 0i gwaharddedig, oadd odiaeth heb rus; I- Cwympasent,ysywaeth, dug- hyny farwolacth Ar bawb o'r hiliog-aeth olygus, Colli'r hen drigfa, drwy gwynip ein tad Adda, I ddelw'r Gomch.i', aohwyn dil-.vvxld! Am gariad Duw unwaitb, nid oedd ond dig eilwaith, A thost farnedigaeth ya digwydd. Trugareu d ryfcdtlol, gvvnaetb Duw A rhyw ddj'nol Gyfamod hynodol^ en we dig gerbroa; A dangos golpuni, drwy ddirwiol brophwvdi, Y rhos fo Grist, i ni, gras dynion. Fe a'i caed o'r Glan Yspryd, a'i eni o Fair hefyd, "in ffordd aeyn fywyd, mor fywiol ar g wdd Boddlonoddyn helac-th holl desfcrwydd y gvfraith, Mae budd o'i farwolaeth i Iroadd. Dynion a bechodd, a Christ a ddyüddefúdd, Ein dyled a dalodd, mft'n deilwng ei rad Fo a'r. prynodd drwy burder, boddlonodd gyfiawn- Duw nefol ucholder, wveh liuclda J. "Tder. Gorchfygodd yn barod farwolaeth a phechod, Ac uffem iiyil isod yn liesol heb ddig; A^ovodd ffwdd gymhwys i arwaia ei Eglwys Yn wiwlwys i baradwys buredig. Canwn gau dnn:lU ysprydol ganiadan, Nl pwynticd mol' gwyliau i a'lyn Iteh fwyd,l Lothineb a meddwdod, ond am ein gollyngdod, Clodforwn ei Bdawdod yn ddedwydd. Mil, chwe chant, heb amgen. a llwydda ei tlniugain, Oedd oedran ein perclien, p;ii'cluis, heb feth, Pan wnaed y gvva- draefcliiad, brys garol, bras gweiriad, I gofio em gwarediad, gwir odiaeth. EDWARD MOURIS, 1663. Anbcsik.

LLOFRUDDIAD WILLIAM PDWELL. YSW., GLANARAETII, LLANGADOG, Sill GAEU- FYRUDIN. (Pad/ad). CymerwydWilliIn a John Spiggot yr i-in diwrnoll, :} oynfcaf ya Llanymddyfii, a'r Hall yn Glan Towd, a cbawaamt-eu traddodi i garchar Caerfyrddin gan Syr William Mansell a Mr Howarth. Anfonodd Mr Pog- -go-n air at Syr William Mansell, a'r canlyniad fn i Mri William Thomas a William Morns gael eu rhoddi mewn dalfa, a dydd Llun dygwyd bwy o flaen Wil- liam Lloyd, ysw., Dan yr Ailt, a diawEant eu rhydd- hau, ond ail-gymerwyd hwy dranoeth, a chawsant eu dwyn o flaen yr un ynad, ond gollyngwyd hwy yn rhydd eihvaith. Cymerwyd Wil Watt Evan yn Merthyr Cynog, sir Fryclieiniog, a dygwyd ef a flaen Richard Jeffreys, ysw., a Charles" Lloyd, clerc, a thraddodwyd ef igarchar Abcrhonddu, ar ddvdd Mercher, 18fed. Cymerwyd Wil Watt Evan a John Isaac mewn ty mynyddig, yn mhlwyf Llanddewi- brefi, o'r enw Draeallwyn })u, ar ddydd Llun, yr 22ain, a tliraddododd Syr William Mansell hwy i garchar Caerfyrddin, pan y gwnaeth Wil Watt Evan y cylTeaiad canlyi,.ol-o flaen y crwner Cyffe<nad gwirfoddol William Watter Evan, rhydd ddeiliad o blwyf Llangadog, a gymerwyd Ion. y lGed, yn Llandilo, ym inlwyddyn Ein Harglwydd, 1770, crwner i'w Fawrhydi y Brenin. Dywedodd idde ef a William Williams, o dref Llan- ymddyfii Llienydd; William Thomas, or un lie, eillivvr; John Spiggot, riiydd-ddeiliftd; William Thomas, o'r un lie, ceispwl; John Isaac, rhydd- ddeiliad, Llangadog; Charles Dafydd Morgan, o'r un lie, ffermwr; Morgan James, diweddar o Llan- dilo, pedlar; Dafydd Morgan, alias Lacey, tineer o blwyf Llivrell (Llywil), ymgyfarfod ddydd Llun, Ionawr Bred, yn mhlwyf Llangadog, ac iddynt tua chwech o'r gloch yn yr'hwyr, yr an diwrnod fyned at 13ortli yr Ardd, gerilaw ty William Powell, Glanaraetli, yn mhlwyf Llangadog, a'u gwynebau wedi eu dao, ymddyeithrio i dy y trengedig gyda'r bwi'iad o'i ladd, yn ol Y cytundeb a wnawd yn mlun llatr. Ar ol curo wrth y drvs ilaeth geneth fechan i'w agor. Gwthiodd Dafydd Llewelyn, William WiHisms, William Spiggot, Jyhn Spiggo William Mom?, William Thomas, Dat ud Morgan, Lacey, a Walter y Tincer, i mswn i'r t^. ■Nid oedd y cylmddedig yn g«*ybod p* on ohonynt laddodd William Powell. Nid oedd y dywededig Charles Dafydd Morgan, John Isaac a W. Clark yn y ty; yr oeddynt allan yn yr ardd yn gwyfio. Ar ol i'r personau dywededig ddyiod allan o'r ty, Wil- liam Williams, William Spiggot, Dafydd Morgan, a Dafydd Liewefyn, fostiasant iddynt ladd William Powell, ac yr oeddynt yn foddlawn i dalu am gymaint o fara a wnai Powell fwyta. Ar ol cyflawni y weithrcd, aeth y cyhuddedig nwn, a deuddeg eraill i dy diaries Dafydd Morgan, o bale yr aetJiant haner awr cyn hyny, oddigerth John Spiggot, a hwy ar y ffordd yno, ac wedi hyny darfu iddynt yma lael. Cymerwyd ser fy mron i, THOSIAS EVAXS, Crwner. Cyffeaiad lielaethach Wil Watt Evan, yr hon a gymerwyd Ionawr 22ain, 1770. Dywed y cyhudd- edig hwn i William Williams ei aafoii ef o dy Charles Dafydd Morgan i dref Llandoilo, igyrchu gwerth pedwar swllt o gwrw, a gorchymynodd iddo ddywedyd wrth Morgan James, y pedlar, am iddo ddyfod &to ef i dy Charles Dafydd Morgan mewn perthynas i'r fosues a wvr ef am dani, ac ar ei ffordd i Llandeilio gerilaw Tregib, dywedodd ei neges wrth Morgan James, yr hwn a amneidiodd ar y cyhuddedig a'i fys fod yn ddistaw, oblegid yr oedd person arall gerilaw. Gofynodd pa le yr oedd Wil- liam Williams ar y pryd. Dywedodd y cyhudd- edig iddo weled Morgan James gyda Williams yn nhy Morgan cyn ac ar ol y llofruddiaeth. Tyst- iodd Morgan James y baasai iddo fyned, ac fe aeth. Dywed yn mhellach, pan ddaeth yn ol a. r cwrw, gofynodd Williams iddo, "Pale yr oedd efe wedi bod mor hir? Dywedodd Charles Morgan y gall- asai fyned yn ol ac yn mlaen mewn dwy awr. Yn fuan daeth William Charles, mab i Dafydd Morgan, i'r ty, a gofynodd Williams iddo a oedd William Powell gartref, ac yn raha' ystafell yr oedd ef; atebodd yn yr kali, a bod dau neu dri o ddynion gydag ef. Gwaeddodd Williams nad oedd ef yn prisio dim pe buasai cant o ddynion gtdacl ef. Rhoddodd ei law ar ysgwydd Powell, Williarti Pig- "ot, a dywedodd, M Yn awr, fechgyn, gadewch i ni J yn ffyadlon i'n gilydd." Gorchymynodd i itfy dd,Llewelyn fyned yn mlaen, canys yr oedd ef yn dibynu ar Dafydd Llewelyn i gymeryd gafael af Willtam Powell yn gyntaf. Dywedodd y buasai iddo wneyd yn ol gorchymyn Williams. Dywed v cyhuddedig fod pedwar heb ymddyeithro, Charles Dafydd Morgan, William ei fab, John Isaac, a'r cyhuddedig hwn, yn ngliyda'r wyth a enwyd aeth- ant allan o dy Charles Dafydd Morasn i balas Glanaraeth. Ymunodd John Spiggot a hwy yn Llwynymondy. Pan oeddynt gerilaw Glanaraeth gwisgodd Williams a William Spigot ffrock gwa- genwr dros eu diilad, a gofynodd i'r cyhuddedig a oedd ef yn eu hadnabod ? Atebodd nas gallai.

DIDDTJTWYD PARTNERUETlI. Ann Phillips a Benjamin Phillips, Church-street, Tre- degar, a Sirhowy, gar Tredegar, bwydfasnachwyr. Edmund Nicholls, Walter George Nicbolls, a Frederick Edmund Nicholls, yn masnachu fel h. Nicholls a'i feibion, 19, Waterloo-street, 29, High-street, a 30, Jockey- street, Abertawe, pobyddion a bwydfasnachwyr. Edwin Panwell, Pontywain, Mynwy, bwydfasnach- ydd. William Abel, Ram Inn, Pencarreg, sir Gaerfyrddin, ffermwr a thafarnwr. Michael Donovan a James Aloysins OTLeary, Costom- house-street, Pellitt-street, a Sandon-street, Caerdydd, bwydfasnaehwyr,'yn masnaeliu fel Donovan ac O'Leary. John Dury, Penn-street, Treharris, ger Merthyi- Tyd- fil, bwydfasuachydd. John Lewis Davies, 2 a 3, Sand-street, Dowlais, a 79, High-street, Penydarren, Merthyr Tydfil, bwydfasnach- ydd. Louis Augustus Howell, Queen Chambers Hotel, Caerdydd, tafarnwr. John Hughes, Llandudno, goruchwvliwr taf. William G. Jones, Mona Hotel, Market-street, Rhyl,1 innkeeper. John Jones, Forge-shop, Bodfari, sir Fflint, grocer. Alexander Parry, Shop-yr-hall, Penygroch, sir Gaer- narfon, grocer.

EIN CHW ARELWYR AC YMFUDIAETH. ADROBDIAJD MEISTRI W. J. WILLIAMS A JOHN OWEN, CYNRYCHIOLWYR UNDEB Chwa*ei^ WYR GOGLEDD CVMRU, o'u HYMWELIAD a DAKOTA. [PARHAD.] Gallwn hysbysu y darllenydd fod digon o dir, hwnw yn dir da a chynyrchiol, i'w gael yn Dakota. Gwasdat-dir (prairie) ydyw y tir agosaf" yma sydd ar hyn o bryd heb ei feddiannu; ac o ganlyniad, mae y coed yn brinion, a'r dwr heb fod yn dda. ond mae yr hinsawdd yn syeh, yn oer, ac vu iach iawn. Geilir disgwyl i'r dwfr wella trwy luosogiad ffynonau, ac hefyd ni raid i'r taiiwydd fod v- anhwylus neu anghysurus o brin, ohei-wvdd lluosog" l'wydd y rfceilffyrdd, a riarga?ifyddiad gyely addawol o lo, yn nlsiriogaeth Pa'kota, yn ei Awr deheuol. Pel vr eir tua r gorllewin, ceii .-Nvltd iaj gwastad, ond yn nieddu gwell a mwy C ae afon y Misuari, vr hon sydd fordwyol,* yr .as ati fel cyfrwng traf nidi aeth." Bydd glaaau yn wlad ffafriol i godi anifeiliaid. Angenrheidiau cyntaf yr ymfndv.T ydynr iT bychan o goed, gwagen, par o ycliain, ara-Ir* ôg, à man oSerynau amaethyddoi. Yn y ty, y uodrefcyn pwysxeaf ydyw stove. Mae y dodrein eraill vn debyg i rai mwyaf bcddiol y wind hon. Y telerau ar ba rai y gellir cael tir ydynt y rhai a ganJyn :Hall unrhyw deulu, neu fah nail ferch dros uu ar Jmgain osd, gael 160 erw o dir am ddim gan y Llywodraeth, ond iddo yn gyntaf ddad^an ei fvrriad i ddyfod yn ddinesydd yn yr Uuol Daleithiau, ac arwyddo llw o ffyddlondeb i'r Llywodraeth, a chofrestni ei enw ar lyfr yn swyddfa y Llywodraeth am y tir. Yna cyn pen chwe' mis wedi coh-estru ei enw rhaid iddo setydlu ar ei dir a thrigo vn was- tadol arno am ehwe' mis o bob blwyddyn. 111!aid i hyn barhau am bum* mlynedd cyn vceir llwyr fedd- itnt o'r tir. Rhaid trin N, tir a'i yn y fath fodd ag i arwyddo fod yr aaiaethvrr yn bwriadu cartxefu arno. Telir ar y cynvaf 14 doler (p 18s 4c), ac yna daw i gyflawn feddilillt o'r tir. Gt3J;ir, os d'jwisir, brynu tir; a dibyna y prie ar ansawdd y tir, a cliyflwr y farclmad ar y pnTd, neu gellir cael 160 erw o dir ar yr amod fo" y sslydlydd i blanu 10 erw o goed. Cailf eu plana lie y layno, a dewis y coed a tyno, ond rhaid fod yn mhob erw 270D o Llaaliig- ion, a disgwylir i'r rhai hyn gynyrchu ir. C, o gosd cryfion, iach, neu 6750 ar y deg erw mewn wyth mlynedd o amsei', ac os gwaa hyn ca;.ff lwyr feddiant o'r tir. Yn y gwaawyn diweddar (2883) ymfudodd tua ICC o Gymry i ran Dal-ota a eiwir Edmund County. Canolbwynt y sefydliad ydyw Powell City, ac y mae gan y Cymry yn unig un darn o dir yn mesur tua 15 milidir wrth 1#. Buom yno ym treulio Sabboih. arban o'r Sadwrn, a'r Llun gyda hwynt, ac ync- ddangosent oil yn bur fslch o ansawdd eu tir,3C yn galanog iawn ar gyfer y dyfodol. Mae ganddynt j eisoes gapel ar y lie, ac eglwys wedi ei sefydln ynddo. Yn breeeool mae pellder o 40 milidir rhyngddynt o station Aberdeen, ond ea j/n y flwyddyn nesaf bydd station o fewn saitli milidir iddynt, os na fydd rlieilSordd aewydd hefyd yn rliedeg trwy eu tir o gyfeiriad y de-ddwyrain. Aethom ni tua7 milidir i'r gorliewm o Powell City, ac yr oedd y rhan fwyaf o'r tir heb ei feddianau, Gwelem lawer o gerig ar y tir hwn, ond ni cheir yr un ohoaynt bron byth islaw gwyneb y ddaear. Surface stones y gelwir hwynt, ae ni cheid ar 360 erw ddigon i adeiladu ty. Nid oeddym yn tybied ychwaitb fod y tir neraawr salaclu os oedd yn salach o gwbl, nag ydeedd yn y Ueoedd ni clleid y cerig ynddynt. Pe dymuntu rhywun gael tir yn agoa i'r Cymry sydd oddeutu Powell City, dylai fod yno yn neehreu mis Mawrth nesaf, a mwy diogel na byny a fyddai iddo ysgrifenu at un o oruehwyhvyr tirol, neu at gyfaill i sicrhau tir iddo, neu ynte i eicrhau iddo ei ddewis o ychydig l°oedd. Bydd yp dda genym roddi pob gwybodaeth allwll ar hyn i unrhyw ymofynydd. Deelirenir atedig yn nechren Mawrth, a cheir digon o gynyrch o wenith a phy- tatws i dalu traul yr ametha, wrth hau ar y fraenar, aeu osod y pytatws yn unig o Alk-n y gwys new- ydd. Ceir gryn amrywiaeth yn y tir o fewn pellder heb fod yn favw. Yn y rhanau mwyaf gwa,-tad y ceir y tir goi-eu, oblegid yn y rhanau eraiU gellir yn fynych welod graian neu dywod yn ago;? i r wyneb. Am hyny dylai ymfndwr p-mervd rhsw gydag et i'w gynorthwyo i farnu dyfnder ac ausawdd y pridd. Mae llawer o Gymry oddeutu Aberdeen it Bath, a chanmolent v wiad yn fawr ar gyfril ansawdd y tir ac iaehusrviydd yr hinsawdd, Gadawodd amryw ohonjnt garireli cjsarus a llawn«on yn y Taleithiau er i. wyn y fantais a geir yn Dakota i vvellhaa «u hamgylehiadau. Yr oedc y gwenith, y ceirch, a'r pyta( ,vs ar indrawn a wel- som ai yn gyfryw ag i osod tutawnt i amlieuaotJi fod nerth a ehyfoeth yn y pridd; ac yr oedd 4rwe<ld y preswyhryr, «c yn wir weHtant, yn iechyd rhai ohonynt, yn ddigon o bxawf fod ininwedd yn yr awYT. By-idai yn ddoeth i'r ymfndwr gynreryd yr hyn a. alio o ddillad gydag ef, a'r rhai hyny, yn enwedig y dillad isaf, yn gynes. Ni bydd eiaiau rhodres- wisgoedd Cymiru ar y mc-ched. Syaal a buddiol at waith ydyw y wiag i fod, ac ar y Sabboth gwisg i gyfateb i addoldy cooj fvdd yn angenrhstdiol. Ceir defnyddiau pob ymborlh angyirlieidiol am lai o drafferlh D84 o bria, ond bydd yr y;nborth hefyd yn fwy amrywiel, sylweddol. a maethlon, os yn llai meiug, nag ya yr Hen Wlad. GoreJiwyl hawdd ydyw aredig gyda'r erydr sengl a dwbl, as nid Of unrhyw waith yn ofynedig yno ar fferm nas -all dyn o synwyr cyffredin, heb ddim profiad, ei wnev-e yn lied -dda." Nid ydyw yr ymfudwyr presenol yx gofalu am gwys union, na ch'^ys gytrweh a chysor —eu liamcan ydyw cochi yr hjm oil a allani o'r tir mor fuan ag y gallant; ond credwn ni 11 y caent fwy o gynyrch ar lai o dir pe byddent yn fwy gofalus gyda'r aredig a'r Ilyfnn Ceir cyflawnder o wair o amgylch y pantiau ai llynoedd, a hwnw yn beraidd a Iftftol os oerir ef ili das dranoath wedi ei dori. Gall yr hwn a fwriada ymfudo gael gwybod prisiau nwyddau yn y wlac trwy edrych i'r Ilyfr&u a gyhoeddwyd ar hyny, ond dichon y byddant wedi newid erbyn iddo fyned yno, oherwydd nid ydyw eu prisiau ar un cyfrif yn sefvdlog. Gwnaethom ymholiad yn nghylch swm cynyrch y tir, y cyflogau, y prisiau, &c., ac yr ydym yn cyfiwyao flfrwyth yr ymholiad yn mhellach yn mlaen. Dylem roddi pob ymfudwr ar ei wyliadwr- iaeth i beidio prynn yr boll offerynau a gymliellir arno yn fyrbwyll. Gall wneyd am flwyddyn neu ddwy heb rai offerynau drudfawr. Na fydder rhy barod ychwaith i roddi y pris a ofynir ain offeryn. Drwg genym ddyweyd mai nid un pris sydd yn v wlad, ond" cofier mai gydag arian parod y gelH" prynu oreu. Dywed MB WILLTAM HUGHES, BATH, Cymro o Wiscon sin, yr hwn a ddaethai i Bath ddwy flvnedd yn oj, eifodyn meddu 15Q erw, yr hyn a gynyrclia 25 bweiel o wenith, TO a geirch i'r erw, as fod y pyta- tws, y gwartbeg, ar dofednod, yn gwneyd yn dda. Dechreua drin y tir yn gynar yn Ebrill, a thai o 2 i 2t doler (o 8s 4c 10s 6c) o gyflog yn y dydd. Ystyria yr hinsawdd* yn oer, ond yn iach a hyfryd. Tybiai y gallai dyn gyfla 200p gyckwyn yn bus gysurue ar 160 erw. EDWARDO. JONES, BATH, gynt o Iowa, a chye hyny c Gymru, a aethai yno ddwy flynedd yn ol, ac a feddai 320 erw, yn cynyrchu 26 bwsiel o wenith, a 35 o haidd a cheirch i'r erw. G wna y gwartheg, y dofednod, a'r pytatws yn dda. Dechreua amaethu o Ebrill y laf i'r lOfed. Ystyria yr hin yn oer ond iacb. Cyflog o 2 dolar i 2f yn y dydd yn yr haf (c 8s 4c i 10s 6c). Ystyri&y gall dyn gychwyn gyda 50p WnxiAM J. ROWLANDS, BATH, a ddaethai ddwy flynedd yn ol o Wisconsin. Meddai 160 erw. Cy- nyrelwr gwenith 25, oeirch 60, ac Indrawn 40 bwsie: i'r erw. Pyt*t^s, gwartheg, a dofednod yn gwnevc yn dda. De^ vr amaethu o Ebrill laf i'r 15fed Nid yw yr hin^mor oer ag yn Wisconsin, ac y ma# yn iach. Cyftog^ dollar (8s 4c) y dydd yn yr ha Gall dyn gychwyn yn dda gyda 100p. D. F. CrnLEE, LABEAN, WALTCO-ETH COUNTY.— Daeth ef o Michigan er's pymtheg mlynedd. Per- chenoga 450 erw, yn evnyrchu 29 bwsiel o wenith, s 60 o geirch i'r erw. Pytatws yn rhagorol, a'r un modd y gwartheg a'r ieir. Decareua amaethu Ebrill y Isf. Hinsawdd yn iachus. Cyflog, 30 dollar y mis trwy y flwyddyn a bwyd (6p 5s). Trigiana y gwr hwn ar lan y Missouri, tua 50 milidir yn mhell- ach i'r gorllewin na Powell City. Yr oedd efe wedi bod yn magu gwartheg, yn benaf, a chanmolai y wlad yn fawr at hyny. Ystyria lOOp yn d digon ddechreu ar fferm 160 erw. D. D. JONES, BATH.—Daeth o Wisconsin dair blynedd yn ol, a chynt o Langeitho, Cymru. Meddai 160 erw o dir, yn cynyrchn 26 bwsiel o wenith, 65 o haidd, a 75 o geirch i'r erw. Indrawn, pytatws, a Sartheg yn gwneyd yn dda. Dechreua amaethc rill laf. Hinsawdd yn iach a mwy dymunol ni Wisconsin. Cyflog, 25 dollar y mis trwy yflwyddyn a bwyd. Istyria lOOp yn ddigon i gychwyn ar 160 erw. ROBERT ROWLANDS, PENYBRYN. BATH, gynt 0 Lanberis, yr hwn a ddaethai o Wisconsin Zair blynedd yn ol. Amaetha 160 erw, yn cynyrchu 2( bwrJelo wenith, 60 o haidd, o 70 o geirch i'r erw Pobpeth arall yn gwneyd yn dda. Dechreua amaethu Ebrill laf. Hinsawdd yn oer ac iach, Ystyria lOOp yn ddigon i gychwyn "ar 160 erw o dir. Dylem ychwanegu fod gweision cyflog ya cael e»i bwyd a'u llety gyda'r cyfloe a Boda&om, 21ais Tacbwedd, 1883.