The Rhos Herald

Ruabon Education- Committee. Monday, present Mr Christmas Jones (in the chair), the Rev W B Jones, Messrs* R A Jones, p L Ptice, J S Jones, G Beck- ett, C Morgan. S Galllandj, J T Share- Jones, J Garside and K Wycrne, with Mr E Jenkins, clerk. The following attendance returns were presented for the month Rhos district (Mr A A Roberts), percentage 81 last tyear, 80. Ruabon district (Mr Eben Pritchard), percentage 85.3; 84. Cefn district (Mr John Evans), percentage 82. r last year, 86. All the attendance officers reported that the attance was seriously affected by a severe epidemic of measles. It was also reported that several of the schools, particularly the infants' depart- ments, had been closed by order of the Medical Officer.-A discussion took place as to the policy of closing schools, and a depulation was appointed to meet the Medical Offioer. It was decided to circularise the church- es of the district asking the officers to ar- range outings for the same day or during the month of August, when the schools were closed.

HERE',5\ A FACT YOU MUST NOT FORGET i The greatest bargain event of the J year in Men's and Boys' Wear. Thomas's j Winter Sale | will open on Thursday, ioth February. i i This Sale will be distinguished, j as all our Sales are, by first-rate j quality, and it contains numerous remarkable bargains in up-to-date I Clothing and Hosiery for Men and Boys. Shop early. i! THOMAS and SON, 1 Hope Street, WREXHAM. i

t Y DDU WINY DDIAETH NEWYDD. Nos Sadwrn daeth cynulliad cryf i Ys- ^oldy y Capel Mawr i wrando ar y Parch .f £ Morris, M.A., Dolgellau, yn traddodi ^aoerfihiad ar y-Dduwinyddiaeth Newydd. ■ Oymerwyd y gadair gan Mr W Edwards, Hall street, yr hwn mewn byr eiriau pwr- -jjfcsol a gyflwyuodd yr anerchydd i'r cy- laiibd, a chafodd dderbyniad gwresog. Yd agor dywedai Mr Morris fod llawer yn amheu y priodoldeb o ymosod ar ddal- I tadau y DduwlDyçldlaeth Newydd, a dy- wedent mai gwell fyddai iddynt farw yn rfgu pwysau eu hunain, a'u bod yn prysur ,wtieyd hefyd. Ond nid oedd ef yn cyd- ^lygu a'r rhai, hyn. Er obosibl rod y son jim dani wedi gostegu gryn lawer, eto yr ..oedd llawer yn 4igledig o'i herwydd, ac yr ,oedd yn werth ladlenu ei thwyll pe ond J gadaruhau y rbai hyn. Cynllun Mr Morris oedd gwneyd di- -lyniad^u ,helaeth o lyfr y Parch R J .Campbell, "The New Theologyac yn tDgcieuni y Beibl a chredo yr Hen Dduw- Inyddipn geisio dangos naill ei fod yn «samddarlunio y cyfryw i'w fantais ei bun, fJeu ynte nad oedd yn eu deall yn lbriodo Galwodd sylw ei wrandawyr at fraw- ,.ddeg gan Mr Campbell lie y cyfeiriai— :£ hyny heb fod yn yr iaith fwyaf dethol- ,edig-at syniad yr Hen Dduwinyddion Jim Dduw fel Bod yn cael ei aflonyddu a'i #wystro gan ddynion, ac er eu dwyn yn oi drachefn yn mabwysiadu infer o ex- pedients y penaf o ba rai Of" la anfoniad Ei 'Unig-anedig Fab i ddioddef a marw mewn trefn iddo Ef fod yn rhydd i faddeu i'r #hai oedd yn aflonyddu arno. Mewn jSnodd meistrolgar dangosodd y darlithydd Bad oedd yr Hen Dduwinyddion yn dal ;syniadau o'r fath. Nid ydynt yn dweyd fod pechod dyn yn aflonyddu ar Dduw, .onci caria Ef Ei waith yn yr universe yn jnlaen 0 hyd fel pe na bae dyn wedi pechu o gwbl. Yn bytrach nag aflon- yddu ar feddwl yr Anfeidrol rhoddodd pechod dyn y Cyfleusdra iddo ddat- guddio dyfnderoedd Ei natur gariadus. r Cyfsiriodd y darlithydd at yr hyn ddy- ,wed y Dduwinyddiaeth Newydd yn ughvlch y cwymp. Ereubodyngwneyd .i ffwrdd a'r hyn ddysga yr hen ysgol am ,Jario, methent adael y termau yn lionydd, .defnyddient hwy yn barhaus i'w hamcan- jon eu hunain. Heblaw hyn addefent Jiwythau ar eu gwaethaf fod baen o wir- ionedd yh gorwedd o dan yr atbrawiaeth, a charient ef yn mhellach yn ol na'r Hen Dduwinyddiaeth. Tra y credai y rhai fhyn mewn eyfnod o ddiniweidrwydd di- bechod, yr oeddynt hwy yn dweyd mai .cwymp oedd dyfodiad creadigaeth meid- rolyn i fodolaeth, darostyngiad o'r per- ffaitb i'r anmherffaitb." Sylwodd hefyd ar eu syniadau mewn pertbynas a Christ o ran Ei ymgnawdol- fad, gan y dywedant nad oedd dim mwy dirgelatdd ynddo na genedigaeth neb dyn Arall,—mab Joseph yn unig ydoedd. O'r fan byn arweiniodd ei wrandawyr at eu uvniadau yn nglyn ag lawn Crist, ac nad oedcl dim rhinweddol ynddo ond fel yr oedd yn esiampl yn unig. Mae pob dyn yn alluog i enill yr un lawn yn ol y Pduwinyddiaeth Newydd fel y difynai:— Dilyawch Lances Byddin yr Iachawdwr- laefch i lawr i'r slums, gan ymbil a rhyw ,dad i roddi i fyny y cwpan ddamniol, a chanfyddwch yr lawn." Ewch gyda J Keir Hardie i Dy'r Cyffredin, a gwran- arno yn dadleu am gyfiawnder i fai o'r un urdd, a gwelwch yr lawn." Sf Gwrandewch ar gariad-weddi mam ar fan ei mbab cyfeiliornus a chrwydredig, a .,chewch yr lawn." "Gwelwch y tad pen- v wyn yn Amyneddgar ymbil a'r ieuanc nwydwyllt, bunangar, neu yn trosglwyddo yr eiddo gafodd trwy lafur caled i dalu dyled y gamblwr ac achub yr enw teulu- aidd, ac mae genych yr lawn." f ] Cymerodd Mr Morris y dyfyniadau hyn bob yn un ac un, a dangosodd yn eglur He y syrtbient yn fyr o fod yn lawn. Dilyn cymeiliad y Gwr roddodd EL fywyd. j yn abtrth difai i Dduw wnai y gyntaf, I a'i lawn Ef oedd yr ysgogydd idai i ym- I diechu cael y rhai oedd ar lawr i adoabod yr unrhyw hi fyddi y flaenaf i arswydo rhag dywedyd fod dim lawn yn eigwaith. Gwneyd er mwyn ei gydradd-ei urdd- y mae Keir Hardie, ac mai ryw gymaint o hunanlesiant ynddo. Nid lawn ych- waith mo gweddi y fam gariadus ar ran ei mab cyfeiliornus, ni wna ei gweddi hi mo'i gadw, ymbil y mae am iddo ddod i adnabod yr lawn, yr Hwn fedrai ei waredu. A'r tad penwyn eto, yr oedd balchder yn llechu yn ei weithred, achub yr enw teuluaidd oedd ei amcan gallasai hwn, wedi iddo achub yr enw; gfau y drws yn ngwyneb ei fab. Ond am lesu Grist dyma Yr Hwn oedd yn gyfoetbog ac a ddaeth er ein mwyn ni yn dlawd." Diweddodd Mr Morris trwy brofi mai nid ad-drefuiad o wirioneddau yr Hcin Dduwinyddion oedd y Dduwinyddiaeth Newydd, ond Crefydd arall, a hono yn un Bantheistaidd. Dywedodd ei fod wedi ei wasgu i'r casgliad hwn ar ol ymchwiliad manwl. Yr oedd yn amheuthyn o'r mwyaf i wrando ar ddyn ieuanc o safle a dysg Mr Morris mor iach a chadarn ei frnar wirioneddau mor ben ffasiwn," ac mor ddiofn ei eiriau pan mae cymaint o'n pobl ieuanc dysgiedig" yn chware cariad efo'r fturf ddiweddaraf hwn ar anghristiaeth. Amlygai ei anerchiad gyd- nabyddiaeth drylwyr a'i fater, ac ol astud- iaeth fanwl. Nodweddid ei eiriau hefyd gan gymedroldeb, teimlad da, ac ysbryd llednais. Ar y diwedd diolcbwyd yn gynes i Mr Morris ar gynygiad Mr Michael Roberts, a Mr John Davies, Lodge, yneilio.

Young Liberal League. Cyfarfyddodd nifer dda o aelodau yr uchod nos Lun diweddaf i gymeryd rhan trwy drafod y pwnc A ddylid Cened- laetholi Rheilffyrdd ein Gwlad?" Uy; i wyddvvyd gan Mr S Jones, King street. Agorwyd ar yr ochr nacaol gan Mr W S Jones, Craigfryn, a chefnogwyd ef yn dde- heuig gan Mri J T Edwards; James Dav- ies, a David Davies. Yn anffodus cymer- wyd agorwr yr ochr gadarnhaol (Mr J W Jones, Paris House), yn Wael yn ystod y | dydd a methodd fod yn bresenol. Fodd bynnag, anfonodd ei bapur ilr Y'sgrifen- ydd, Mr Tom Griffiths, yr hwn ar fyr rybudd a ymgymerodd a Hanw ei Ie. Yr oedd ganddynt bapur rhagorol o blaid I j cenedlaetholiad, a gwnaeth Mr Griffiths berffaith chwareu teg ag ef; ac- wrth symio y ddadl i fyny amlygodd feistrol- aeth Iwyr ar ei bwnc a gallu dadleuol cryf. Cefnogwyd ef gan Mri A D FoulkeS, a Richard Jones, y ddau yn alluog a chadarn. Pan roddwyd y mater i'r cyfarfod cafwyd fod mwyafrif bychan o blaid cenedlaetholi. Ar ddiwedd y cyfarfod bu gryn siarad ar sefyllfa arswydus heolydd yr ardal, a hyny yn ngwyneb y trethodd uchel ofynir yr haner blwyddyn hon. Pasiwyd fod yr Ysgrifenyddion i anfon at Glerc y Cyng- hor 5*1 wyf,,ac.Ysgrifeaydd y Gymdeithas Ryddifrydol, yn gofyn iddynt appwyntio nifei b'LtlbaL-I(jdtt'ci'i gyfarfod dirprwyaeth o'r Young Liberal League, er ystyried y priodoldeb 0 gynal cyfarfod cyhoeddus i wrthdystio yn erbyn y trethi trymion, a sefyllfa yr heolydd.

ADGOF HIRAETH Ar ol Myfanwy Green," Johnson street, yr hon a hunodd yn yr lesu Ionawr 30ain, 1910. Ryw hen wasgarwr creulawn, Yw angau yn ein gwlad, Mae'n mynd a'r plant tyneraf, 0 fynwes mam a thad, A'u gadael yn hiraethus I wylo ar eu hoi, Nes teimlo'n llesg a chlwyfug, Na ddeuant byth yn ol. Dymunol oedd cael myned Yn llaw Myfanwy fach, Er lleied allasai gerdded, I geisio a wel iach, Ymhlith y coed a'r blodau, A chlywed adar man, Yn lleisio rhwng y cangau Folodus, swynol gan. 'Rol llafur dydd mor hyfryd Ei gwell yn dod i'm cwrdd, Ac yn ei ffordd yn dwedyd, Fod croesaw at y b wrdd Ac yno mor ddirodres, A'i llaw fach ar ei phen, Nes gwneyd i'n gofio'n gynes, Y Gwr fu ar y pren. Wrth wel'd ei chadair fechan, Amddifad, ger y tan, Mae'n hawddach tori allan 1 wylo, na rhoi cAn. Orid ah! cyn hircaiff gadair[" A phalmwydd bythol wyrdd, c arni yn arwyddair, f;I:' Doethineb Duw'n ei ffyrdd. O Arglwydd gwpa'xx Mor ag Fel caffom y trigfanau, Ddarperir genyt Ti, Lie cawn gyfarfod eto, I beidio madael mwy, Oblegid ein harwisgo Trwy rin dy farwol glwy.—Ei THAD.

Y Bdyfrdwy, o'i Tharddlad i'w Hymarllwysiad. ¡ [Gan DAVID ROBERTS, PUS Issa.] Ynnes?f deuwn at h o'r enw Caerlleon- neu Chester, a elwid gan y Rhufeiniaid yn Cestria neu Ceaster, oddiwrth Cpstrum, gwersyll milwraidd yr hwn a ymddengys oedd yn y lIe hwn cyn mynediad Agricoia i'r Vpgotland, yr hwn a'i gwnaeth yn brif sefylifan y llengau Rnufeinig. Y mae'r ddinas hon yn gorwedd yn Sir Caerlleon, ar Ian yr afon Ddyfrdwy. Yn adeg y Fren- hines Elizabeth Caer oedd y pnf borthladd o'r hwn yr elai Ilongau yn ol a blaen i'r Ivverddon ond fel y cynyddodd Liverpool, ar lan yr afon Mersey, fe gollodd Caer lawer ar ei thrafnidiaeth forawl. Cawn fod un o'r pontydd mwyaf ardderchog wedi ei hadeil- adu dros y Ddyfrdwy, ac nid oes i'r bont hon ond un bwa, yr hwn sydd yn 200 troedfedd o hyd, a'i huchder yn 40 troed- fedd pa un a orphenwyd ac a agorwyd ^yn mis Rhagfyr, 1833. Y mae y Caerau sydd yn awr yn am- gylchynu y ddinas yn arddangos y dull Rhu- feinaidd o adeiladu. Ymddengys fod Caer- lleon, yn amser Iorweith y Conffeswr, yn cynwys 431 o dai trethadwv, heblaw 56 oedd yn perthyn i'r Esgob. Bu y ddinas hon dros ddwy neu dair canrif yn sefyllfan y lluoedd a anfonid yn erbyn Cymru, a dioddefodd lawer iawn o daifrod rhwng y ddwy blaid pan oeddynt yn rhyfela yn erbyn eu gilydd. Dygodd Llewelyn ap Gruffydd ei luoedd at byrth y ddinas yn y flwyddyn 1255, a dinystriodd bob peth o'i hamgylch hi a'r tan ac a'r cleddyf. Pen- derfynodd Iorwerth y Cyntaf ar y llefel man i'r Tywysog Llewelyn i ddyfod i ym- ostwng iddo yn 1275, ond ni wnai y Cymro dewr hwn y fath beth ag ymostwng i Sais. Yr oedd gormod o'r gwaed Cymreig yn llifo trwy wythienau Llewelyn i ymostwng i Iorwerth, ac am na phlygai parhaodd y rhyfeloedd gwaedlyd dilynol. Yn ystod y Rhyfeloedd Cartrefol yn amser Siarl y Cyntaf goddefodd Caerlleon lawer gwarchead, gan wrthwynebu galluoedd- y Senedd am dros dair blynedd o amser, ac yn y diwedd rhoddodd i fyny ar amodau anrhydeddus ar y 3ydd o Chwefror, yn y flwyddyn 1645. 0 fewn dwy flynedd i hyny ymwelodd haint arswydus a'r ddinas, yr hwn a gymerodd ymaith dros ddwy fil o'r trigolion. Gwnaeth yr erchyllwaith hwn ddifrod mawr ar drigolion y ddinas, ac a'i gadawodd- bron yn anghyfanedd. GWell- hawyd ei phorthladd yn fawr iawn yn y blynyddocdd 1730, a 1750 tnvy dori llong WY garnlas hyd i Ie gerllawFint. Yn adeg teyrnasiad Man Waedlyd yr oedd Pabyddiaeth yn uchel ei phen yn yr Iwerddon, a Phrotestaniaeth yn gorfod di- oddef creulondeb mawr oddiar law y Bab- aeth. Yr adeg hon fe anfonwyd cenad o'r Iwerddon r Lundain at y Frenhines Mari, I yn deisyf arni roddi gwarant fel os na throai y Protestaniaid a chofleidio Pabyddiaeth y Ueddid hwy a'r cleddyf, ac fe roddodd, y I Frenhines ei sel yn ol y cais. Ar hyn -fe drodd y cenad Pabaidd yn ol tua'r Iwerddon gyda'i neges greulon, ac yr oedd yn rhaid iddo aros noswaith neu ddwy yn Nghaer- t lleon am y llong i groesi i'r Iwerddon. Cafodd letty gyda christionogion, ond nid oedd ef yn gwybod hyn. Ryw fodd neu gilydd daeth yn wybyddus i'w lettywraig beth oedd ei neges, ac fe fu y wraig mor ffortunus a llwyddo i gael ei warant pan aeth ef allan o'r ty, ac fe'i llosgodd, gan roddi papur tebyg o ran maint yn ei le. Pan gychwynodd y llong aeth y gwr yn ei flaen yn llawen, a phan gyrhaeddodd aeth ar ei gy union at benaeth y Babaeth.. Wedi agoryd y llythyr nid oedd y warant yno, ac nis gaUai y cenad ddyfalu beth a ddaeth o honi. Penderfynwyd myned yn ol drachefn er fod myned yn ot a blaen o'r Iwerddon i Lun- dain y dyddiau hyny yn waith hir oblegid fod y cyfleusderau teithiol mor araf. Ond cyn iddo gyrhaedd Llundain bu farw y Frenhines, ac felly ofer fu ei siwrne. Fe wnaeth y wraig o Gaerlleongawr gymwynas fawr a christionogion yr Iwerddon wrth losgi y death warrant. [I'w BARHAU ]

Tysteb Cenedlaethol i Mr Lloyd George. Mae mudiad ar droed i geisio amhegu Mr Lloyd George a thysteb cenedlaethol. Y prif ysgogydd yn y mater yw y Genedl Gvmreig, ac yn rhifyn yr wythnos hon am- linella gynllun sut i gasglu a'r modd i dreulio yr ariart yn ddilynol. Mae'r appel wedi ei chyfeirio yn y lie cyntat at y rhai a bleid- iasant dros y Gyllideb yn yr etholiad sydd newydd fyned heibio. Dywed y gwnai cyfraniad o swllt gan bob pleidleisiwr Cym- reig gynyrchu swm o £ i 3,000, yr hyn a alluogai Ryddfrydwyr Cymreig i wynebu yn barod ar etholiad Cyffredinol arall yn y dyfodol agos. Awgryma y Genedl dreulio yr arian fel y canlyn i-Codi darlun-golofn o fynor o'r I i' 'N ghaernalfon. a-^jiKir^vdddoli cartref i weithwyr yn Nghriccieth, i gael ei alw yn Sefydliad Gweithwyr Lloyd George. 3-1 sefydlu tr) sofa lenyddol Lloyd George, er dosbarthu yn rhad lenyddiaeth Ryddfrydol Gymreig. 4—I sefydlu tair Ysgoloriaeth Cenedl- aethol Lloyd George yn y tri Choleg [ "Cenedlaethol i efrydwyr Cymreig tlodion.

'HOME, SWEET HOME.' THREE magic words—and the first word, which is E -sL likewise the last, is the greatest of the three. If Home" means much to you—and it most assuredly does mean much, to the average home- clweller-tlieii the o furnishing of that Home must necessarily be a matter of some moment. OUR FURNISHING STOCK IS SIMPLY A HUGE HOME EQUIPMENT OUTFIT ') and it offers you a wonderful selection of everything the Home needs—the Highest Quality and the Lowest Prices. THOMAS AND SON. Furnishing Department, 40, HOPE STREET, WREXHAM. 1

Dilating Rum at Wrexham. At Wrexham, on Monday, K. Crosse, landlord of the Horns Hotel, was sum- moned at the instance of Mr Noah Price, inspector under the Foods and Drugs Act for selling rum which had been diluted with water beyond the prescribed limit. The Mayor, in fining the defendant 10S 6d ard costs, said although there had been no intention to defraud, thefe had been great carelessnsss.

+—.—- Lady Osborne Morgan was on Monday elected a member of the Honourable So- ciety of Cymmrodorion.,

The County Council Elections. The polling in the Denbigh County, Council elections will take place on Mon- day March 7th. Most of the loc-d Liber- I associations have met to select csridi— dates during the past week. A contest is expected at Cefn. where Mr E. Lloyd' Jones (C) seeks re election. Mr G. W. Hughes is mentioned as the probable Liberal candidate. Mr Myddleton of Chirk Castle may be opposed by a miners' candidate, but no name has yet been an- nounced. RhostyUen is represented by Mr Godfrey Fiizhugh and possibly Alderman Jonathan Griffiths (L) may fight the seat this time. It is doubtful whether any contests will take plce at Rhos. r ■ ■$

Ruabon County School. The annual meeting of of the managers was held on Monday, present: Messrs A r E Evans, Christmas Jones, W Davies, C Morgan, R F Grasser and D W Roberts, Mrs Parry, and the Rev kV B Jones, with Mr E Jenkins*, clerk, and 1- J R Roberts headmaster. Mr Graesser proposed tliz re-election of Mr Arthur E Evans, as Chairman and the Rev W B Jones proposed that Mr R A Jones, Ruabon, be appointed chairman.— On a division, Mr Evans was re-elected [ by a large majority. Mr Christmas Jones I was unanimously re-elected vice-chairman The Clerk reported that the following managers had been elected :-Represent- j ing the County Council, Messrs D VV Roberts, R F Graesser, A E Evans, and W Davies, Mrs E Evans repressenting the non-provided schools, the Rev J W Thomas; representing the Board of Guardians, Mr T Sumnal. The Board of Education, wrote stating that in future the arrangements for certi- ficate examinations would be left to the managers of the county school where teachers were taught and to the Local Education Committee.

Ruabon Old-age Pensions. f The Ruabon district pensions sub-com- mittee met at the Court House last week. Ald. Christmas Jones presided. The,e were fifteetti claims for pensions to be dealt with. Eleven claimants were eacb allowed the full. pension of 5s per week, 3 claims were disallowed on account of the claimants having been in receipt of parish relief during the year 1908, and one on the grounds that his means ex- ceeded ^31 per annum. The pay of one pensioner was increased from 2s to 4s and ? that of another from 4s to 55. i