The Rhos Herald

f¡ ""ot JII jaaaatag^ i4'It never rains but it pours." £ 3lit what does that matter by wearing ,.one of our new Waterproof Coats you ,=an face any downpour smilingly. There tlleVer was, and never will be, a storm <which can penetrate them. We have se- veral prices. "The Popular" for instance fis only 21s, but it is a very fine garment. Then there is the d VVynnstay" at 25s. ■&. coat you would be proud of. Gentle. :nen who require something particularly stylish should see u The Acton," a smart ,yarnproof Slip-pn which. if desired, Icould also be worn as an Overcoat for tdry weather. It costs 30s. THOMAS and SON, Street, WREXHAM. f'ø4lM- -.<1. -II

GOHEBIAETH. I BEIRNIAD MR HEMMERDE. I At Olygydd Heraldy Rhos. j SYR -Yr wyf yn synu fod Rhyddfrydwr yn gallu bod mor anghiredig yn ei feim- j iadaeth ar Mr Hemmerde Gall pawb sydd | yn deall Saesneg weled pa fodd y mae y Budget yn myned ymlaen drwy wario dimeu yn y dydd am y Daily News, ac yr ydym yn disgwyl i'r Cymry uniaith gael gwybod- aeth yn ei gylch drwy y wasg Gymreig Fel y dywed Mr Hemmerde y mae mwy- afrif etholaeth Dwyreinhavth Dinbych wedi amlygu eu barn ar brif egwyddorion y Budget; a dylem bawb o honom fod yn gwybod fod Mr Hemmerde yn gwasanaethu yr achos Rhyddfrydol yn llawer gwell drwy fyned i'r trefi Toriaidd hyny sydd hyd yn hyn wedi bod yn gweith:o yn erbyn y blaid sydd yn yinladd am gyfiawnder i'r werin, na thrwy ddyfod i'r etholacth hon ar hyn o bryd i'n cynhyrfu act. in boddhau gyda'i areithyddiaeth Nid yw yn rhyw bwysig iawn i ni yn Rhos ar hyn o bryd anfon ein barn at Mr Lloyd George. Gwyr yn dda beth yw hi Tybiwch fod Mr Hemmerde yn dyfod i lawr i'r etholaeth yn awr byddai ganddo oddeutu deg ar hugain o leoedd i siarad ynddynt. Nid dyn yn hatier cysgu wrth siarad yw Mr Hemmerde, ond un yn taflu ei holl yni a'i ysbryd i'w waith. f Meddyliwch am y strain fyddai hyn ar gorph sydd eisoes yn dioddef is oddiwrth gór-lafur. Heblaw hyn ni wyddis yn awr pa mor fuon y gall yr etholiad cyff- redinol gymeryd He. Credir y gall fod dechreu'r flwyddyn. Y pryd hyny os yn alluoo, o gwbl byddai yn rhaid iddo ddyfod i lawr. Wrth gymeryd yr holl amgylchiadau I i ystyriaeth, pwy ond yr ynfyd y di-deirnlad a'r gelyn, a faidd gondemnio ei ymddyg- ¡ iadau ? EDMYGWR.

NODION. I -0- Cyflwynodd y Royal Humane Society, fathodyn i'r Heddgeidwad Benjamin Powell, am achub bachgen pedair a'r ddeg oed rhag boddi yn y Dyfrdwy rai misoedd yn ol. —o— -0- Cyfranodd y Due o Westminister ^980 rhwng sefydliadau elusengar yn Nghaer, Rhyl, a New Brighton. Derbyniodd yr j arian hyn fel cyfraniadau gan ymwelwyr, a'i balas a'i erddi yn Eaton. —o— Y mae y Parch J Bodfan Anwyl, Arol- ygydd Genhadaeth Mudion Morganwg, new- ydd ei ethol yn is-lywydd i'r Institute of Missioners to the Deaf, eymdeithas sydd gan y cephadon at y mudion a'r byddariaid drwy'r Deyrnas Gyfunol. -0- Peth tra anghyffredin, mae'n debyg, yn hanes unrhyw gyfundeb ydyw fod dau o'i weinidogion yn dathlu eu priodas aur yn yr un flwyddyn ac yn yr un mise Cymerodd hyn le mis diweddaf gyda dau. weinidog i'r IMethodistiaid, y Parch Evan Phillips, Cas- tellnewydd Emlyn, ar Parch W Morris Lewis, Tyllwyd. --0-- Ar ei ran ei hun a'r teulu anfonodd Mr D Davies, AS., Llandinam, cheque am ^5,000 1: tuag at yr ail £ 10,000 sydd yn cael ei godi i wneyd, i fyny Gronfa, Goffadwriaethol Dr John Pugh o Z20,000 i dalu y fdyledion ar i ystafelloedd cenhadol y Symudiad Ymosodol perthynol i'r Methodistiaid CaIfinaidd Cym- reig. Mae hyn yn gwneyd cy fans win cyf- raniadau teulu Plasdiham at y drysoifa yn ^II;OOO. -0- Mr William Phillips, Llanelli, a benodwyd yn bostfeistr newydd Bangor. Brodor 0 Lanelli yw efe, ac aeth i wasanaeth y Llyth- yrdy tua 30 mlynedd yn ol. Ar ol bod yn Llanelli am ddeng mlynedd fe'i dyrchafwyd yn bostfeistr Rhiwabon, a bu mewn swydd gyffelyb yn Aberdar a Merthyr Tydfil. Dair bynedd yn ol cafodd ei benodi yn bost- feistr ei dref enedigol. -0- Mae Mr Howell Thomas, a ddaliai swydd uchel yn Swyddfa y bwrdd Llyvvod- raeth Leo!, wedi ymddiswyddo wedi 40 mlynedd o wasanaeth ir Llywodraeth. j Yr oedd yn gysyiltiedig a phob mudiad Cym- 9 0' reig yn Llundain, ac yn lienor gwych. Brodor o Gaernarfon ydyw, ac mae Mr J Henry Thomas, clerc y Bwrdd Urideb yn frawdd iddo. Y dydd o'r blaea yr oedd -Mr Richard Lloyd George, mab Canghellydd y Trysof- lys, yo pregethu i Gymry Caergrawnt. Testyn o ryfeddod iddynt oedd ei Gymraeg iach a .chyhyrog, yn yr hyn y dywedent ei fod yn tybygu ei dad. -0- Codi cof-faen i'r athrylithgar J Ambrose Lloyd, yn Rhyl, ydyw bwriad diweddaraf Pedr Alaw, Colwyn Bay. Yn sicr teimla canoedd trwy y wlad na fedrid codi un i wrthrych gwell nag awdwr anfarwol Tern- asoedd y Ddaear," a llu o donau cynulleid* faol, a genir yn ein gwlad tra peryY Gym- raeg. Gwneir appel am danysgrifiadau. -0

'TE PARTI A CHYFARFOD YMADAWOL. Prydnawn dydd Mercher, yn Ysgoldy jSethlehem daeth oddeutu 200 o ferched Bethlehem i fwynhau gwledd rhagorol a <ddarparwyd gan Mr P H Edwards, I Church street, Rhos. Trefnwyd pwyllgor & ferched yr wythnos diweddaf, i'r hwn jlppwynliwyd Mrs Ann Roberts, Princes tRoad, yn Uywyddes, i wneyd trefniadau i .^anrhegu Mrs Roberts, ar ei hymadawiad \o'r Rhos. Yn yr hwyr cafwyd cyfarfod yn yr Ysgoldy, yr hon oedd wedi ei gor- i$emvi. Aed trwy y rhaglen ganlynol Alawon Cymreig, Suo Gan, a'r Gwcw rFach, y Cor. ^Anerchiad gan y Lywyddes, Mrs Ann Roberts. Siaradai yn uchel am Mrs Roberts, a dywedai y golled a geir am .dani yn yr Ysgol Sul, y moddion wyth- posol, y dosbarth beiblaidd, a phlant y IGobeithlu. Hefyd dywedai am waith rMrs Roberts yn yr Eglwys er ei dyfodiad ¡ttfr Rhos, a chredai y byddai yn help mawr ;4 Eglwys Rhostyllen, a dymunodd hir oes ;;a fcMpus iddi hi yno. na aed at y gwaith o gyflwyno anrheg .-13 Set of Furs hardd a chostfawr i Mrs Roberts. Gwnaed hyn gan Mrs Williams, fountain street, yr hon a ddywedodd ei t:hod ar ran merched Eglwys Bethlehem, eyflwyno yr anrheg i Mrs Roberts i .ddangos eu patch a'u cydymdeimlad ar ei Ijbymadawiad. Dymunent iddi hi a'i jphriod hir ddyddiau yn llawn dedwydd- (jsrch a hapusrwydd. Diolchodd Mrs Roberts i'r merched am ,4U caredigrwydd, a dywedai na feddyl- odd. chwaethach ddisgwyl y buasai yn xael anrheg eto, wedi cael un mor ddiw- ^ddar. Tystiodd mai gofid oedd ei han- allu i ddatgan ei diolchgarwch i'r chwior- Ifdd am yr arwydd neiilduol hwn o'u cared- igrwydd, ond ni fedrai geiriau gario yn ,,brio'dol yr hyn a deimlai. Hefyd dywedai "f bydd Rhos yn argraffedig ar ei chalon itra y byddai byw. Siaradai Mrs Roberts ..dan arwyddion o deimladau drylliog ac jamlwg ydoedd fod yr ymadawiad a char- edigrwydd y chwiorydd yn effeithio yn .ddwys ami. Can, I fyny fo'r nod,' Miss E Thomas. Yn ddilynol siaradwyd gan Mrs Mary hughes, School street, yr hon mewn nerchiad hyawdl a ddatganodd ofid chwiorydd yr Eglwys oherwydd yr ymad- awiad. Talodd deyrnged uchel i gymeriad gloeyw Mrs Roberts, ac yn neiilduol ei gwaith yn nglyn a materton crefyddol yr Eglwys. Rhangan, I know a Bank," y Cor. Can, Y Deryn Pur," Miss H Davies. Unawd ar y Crwth, Mr J T Davies. Siaradwyd hefyd gan Mr 0 J Owens, "Talwrn, ac anfonwyd llythyrau yn datgan ,.Zu gofid nas gallent fod yn bresenol gan Mr J Howell, Ponkey, Mr T Arthur Thomas, Johnstown, a Mr Charles, Cefn. Canwyd yn wir foddhaol gan yr 011, o'r 4Cantorion a'r cor o dan arweiniad Mr Jacob Edwards, Cyfeiliwyd yn fedrus fan Mr John Williams, Jones street. erfynwyd y cyfarfod trwy ganu emyn. Yn ystod y cyfarfod adroddwyd y pen- ititon canlynol, yn ymwneyd ag ymadaw- iad Mr a Mrs Roberts gan Mrs James ^Cornelius Williams, Mountain street:— Fel y ddeilen ar yr afon Sydd yn dangos cwrs y lli, Felly'r anrheg hon yn union, Dangos wna ein teimlad ni. Cofier nad wrth bris y farchnad Y mae prisio hon yn llawn, Am ei bod yn offrwm cariad Llawer calon gynes iawn. C-)a rhaid torir eysylltiadau A fu rhyngoch a nyni, tCewch ein dymuniadau goreu I fynd ymaith gyda chwi. JBydded dyddiau lawer i chwi A phob un yn ddedwydd iawn; Wedi oea o wneyd daioni Duw a dala i chwi'n llawn. Pylanwadau'ch gwaith ni dderfydd, Ond yn Meth'lem y parha, Ffrwytho, mynd o hyd ar gynydd Wna dylanwad pethau da. iPerarogli wna eich enw Fel y blodau dan y gwlith, Ni wna neb anghofio hwnw, a Mae'n rhy anwyl yn ein plith.

Undeb Dirwestol Dwyrain I Dinbych. Cynhaliwyd cyfarfodydd blynyddol Undeb Dirwestol Dwyrain Dinbych yn Coedpoeth, dydd lau. Agorwyd y gweithrediadau gyda chynhadledd y merched, dros yr hon y lly- wyddwyd gan Mrs R Albert Jones, Ruabon. Darllenwyd adroddiadau calonogol o'r gwa- hanol ganghenau. Ail-etholwyd Mrs R A Jones yn llywyddes am y flwyddyn ddyfodol, a Miss Williams, Acrefair, yn drysoryddes. Cynhaliwyd y gynhadledd flynyddol o I dan lywyddiaeth y Parch T J Humphreysv Darllenwyd llythyr oddiwrth Syr J Herbert I Roberts, A S., yn datgan ei ofid am na fed- rai fod yn bresenol, oherwydd yr ymraniad diweddafyn Nhy'r Cyffredin ar y Mesur Cyllidol. Cyflwynodd Mr E Roger Roberts, yr Ys- grifenydd, yr adroddiad flynyddol, yn yr hon yr adolygai waith y flwyddyn. Er i'r Arglwyddi wrthod y Mesur Trwyddedol y datganai yr adroddiad nad oeddynt yn gwangaloni, ond yn hytrach y parhaent i weithio yn egniol hyd nes y byddai hawliau cyfiawn gwerin y wlad-sef yr hawl i reoH y fasnach feddwol-wedi ei chaniatau. Ym- lawenhaent am i' Fesur y Plant gael ei basio. Cyflwynwyd yr adroddiad arianol gan y Trysorydd, Mr R Bates, Cefn, yr hon oedd y yn dangos dyled fechan. Cafodd yr ad- roddiadau eu derbyn. Cyflwynodd y Llywydd Album, yn cyn- wys anerchiad oreuredig, i'r Ysgrifenydd, Mr J Roger Roberts, yn yr hon y datgenir gofid cyffredinol yr Undeb oherwydd ei fod yn ymddiswyddo wedi bod yn gwasanaethu yn y swydd hono er sefydliad yr Undeb yn yn 1902. Cydnabyddodd Mr Roberts yr anrheg gyda diolchgarwch. Etholwyd y rhai canlynolyn, swyddogion am y flwyddyn dGilynol :-Llywydd, Parch J Ellis, Glynceiriog; Is-Lywydd, Parch R Roberts, Rhos; Trysorydd, Mr R Bates, Cefn; Ysgrifenydd, Parch Wm Thomas, Gwersyllt. Pasiwyd penderfyniad yn datgan y farn y. dylai dirwest gael ei ddysgu yn yr ysgolion dyddiol, yn llawenychu fod y Bwrdd Addysg yn cyhoeddi cynllun-wersi gyda'r bwriad hwn mewn golwg, yn gobeithio y gwneir defnydd cyflawn o'r gwersi yn yr holl ysgol. ion, ac yn argymell appwyntiad darlithydd arbenig ar ddirwest ar gyfer ysgolion dydd- iol Dwyrain Dinbych. Pasiwyd penderfyniad hefyd yn datgan llawenydd oherwydd y rhagolwg gobeithiol sydd yn nodweddu gwaith dirwestol trwy'r wlad, ac yn annog yr holl gymdeithasau sy'n awr mewn, bod i gydweithredu er dwfnhau dyddordeb y bobl mewn gwaith dirwestol.

Y Ddyfrdwy, o'i Tharddiad i'w Hymarliwysiad. [Gan DAVID ROBERTS, Phs 1ssa. J Gallwn ddweyd yn y fan hon fod afon Dyfrdwy wedi bod yn angeu i lawer. Cof genyf i bump neu chwech o blant fyned i ymdrochi heb fod yn mhell oddiwrth Bont Glyndyfrdwy, ac yn eu pliih yr oedd dau frawd. Aeth un o honynt yn rhy bell i'r aton er gwaethaf y rhybuddion gan ei frawd a'i gyd-ymdrochwyr. Heb fod yn mheli oddiwrthynt yr oedd Hyn mawr a dwfn ac fe aeth un o'r ddau iddo, a methodd ddyeh. welyd. Aeth y brawd arall yno i geisio ei achub, ond methodd yn ei ymgais, a b?ctd" wyd y ddau. Gwnaeth pteswylwyr y lie gais gwrol i gael y cyrph o'r Ilyn, ond methu yr oeddynt er pob ymdrech. Bu raid anfon i Lerpwl am ymsuddwyr (divers) i fyned i waelod y llyn, ac yno fe'u cawsant wedi gafaelyd y naill am y llall. Bu'r brofedig- aeth hon yn un chwerw iawn i dad a mam y ddau frawd, pa rai oeddynt yn byw yn Ty'n Celyn, Glyndyfrdwy. Deuwn ychydig yn is i lawr yr afon, ac ar yr ochr Ogleddol ceir Eglwys Llantysilio, yn mynwent yr hon y claddwyd gweddillion y diweddar Syr George Osborne Morgan, yr hwn am lawer iawn o flynyddau fu yn Aelod Seneddol dros Ddwyreinbarth Sir Ddinbych. Ar gyfer yr Eglwys hon ceir argae (a dam) ar draws yr afon yr hon sydd wedi ei chodi er mwyn dyfrhau y gamlas Gelwir y ddisgynfa hon yn Ddisgynfa Pedol y March, am ei bod wedi ei gwneuthur ar ffurf pedol. Ychydig is i lawr na'r ddis- gynfa hon bu dyn foddi, fel yr wyf wedi dweyd o'r blaen mae yr afon Ddyfrdwy wedi bod yn angeu i laweroedd. Yr ochr uwchaf i Station Berwyn adeiladwyd bont i groesi'r Ddyfrdwy. Bu llawer o son a siar- ad am y bont hon cyn dechreu ar y gwaith o adeiladu, ond gorphenwyd y gwaith ac agorwyd y bont yn y flwyddyn 1905, a galwyd hi yn Bont y Brenin. Ar gyfer Station Berwyn ceir bont yn croesi'r Ddyfr- dwy, yr hon sydd wedi ei sicrhau gyda chadwynau. Gelwir y bont hon yn Chain Bridge Nid oes sicrwydd o barthed yr adeg y cafodd ei hadeiladu. Fe glywais un o breswylwyr y Ile yn dweyd fod yr afon, wedi bod yn llifo dros y bont hon pan y bydd yn rhyferthwy mawr. 0 fewn ychydig i'r lie hwn mae hen ad- I feilion enwog Abatty Llan Egwestl, yr hwn le a adeiladwyd yn y flwyddyn 1200. Bu y lie hwn mewn bri mawr yn y cynrifoedd a basiodd, ond erbyn heddyw nid oes ond muriau adfeiliedig yn arcs Ceir llu o ym- welwyr yn ymgynull i'r lie bob blwyddyn er mwyn gweled y fan. Bu llawer mynach duwiol yn rhodio y llanerch hon gan gyf- ranu gwybodaeth ac elusenau i'r rhai oedd mewn angen cynorthwy. Ychydig yn is i lawr ar yr afon ceir lie o'r enw Cam y Lleidr. Yn y fan hon mae yr afon yn cul- hau ychydig, ac fe ddywedir fod rhyw leidr wedi bod mor ffodus a chamu drosti yn y fan hon. Yr ydym erbyn hyn wedi cyrhaedd Llan- gollen. Llangollen sydd dref enwog am- gylchynedig gan fynyddoedd ar Ian y Ddyfr- dwy, dros ba un y mae pont o bum bwa, yr hon a adeiladwy gan John Trefor, Esgob Llanelwy yn y flwyddyn 1350. Ystyrir hon yn un o dri thlws Cymru, ac yn un o saith rhyteddod Cymru Mae Llangollen yn enwog am ei gwlanerii,—ceir amryw ffatrioedd gwlaneni yn y dref. Mae Llan- gollen yn enwog am ei Heisteddfodau, ac yn ddios bydd cof a chadw am Eisteddfod fawr 1858 tra pery'r Cymry i garu eu gwlad a'u hiaith. Hefyd mae Llangollen yn enwog am ei hymwelwyr. Ar ben bryn uchel ar gyfer y dref y mae Castell Dinas Bran, yr hwn le a fu mewn enwogrwydd mawr yn y dyddiau a fu, ac yn para yn enwog fel cyrchfan ymwelwyr a dieithriaid o bob parth ar wyliau haf. Talodd ein diweddar Fren- hines ymweliad a'r lie pan ar ymweliad a Gogledd Cymru, a chafodd ei boddhau yn fawr yn mhrydferthwch y lie [I'w BARHAU.]

PENYCAE. DEWIS BLAENOR Y GAN I SALEM — Ychydig nosweithiau yn ol bu aelodau Eg- lwys y Bedyddywyr Cymreig yn dewis Ar- weinydd y Gan a Chorfeistr fel olynydd i Mr J Owen jones,L.T.S C., yr hwn sydd wedi ymddiswyddo. Yr oedd amryw enwau wedi eu gosod gerbron, a phenderfynwyd pleidleisio trwy bleidlais ddirgel. Pan wnaed hyn cafwyd mai Mr Sam Roberts, Hall street, Penycae, oedd yn uwchaf ar y rhestr, ac tod y bleidlais iddo bron yn un- frydol. cafodd ei gyhoeddi yn ffurfiol fel Blaenor y Gan, ac yn ddilynol cydnabydd- odd Mr Roberts ei ddiolchgarwch i'r Eglwys am esod ynddo y fath ymddiriedaeth. Dat- ganodd ei ymdeimlad o'r cyfrifoldeb o ddi- lyn y meistriaid fu yn llanw y swydd yn Salem o'i flaen, ac erfyniodd am gydym- deimlad a chydweithrediad yr holl aelodau, ac yn neillduul y cantorion, fel ag i'w gyn- orthwyo i'w lLnw yn deilwng. Er mai ieuanc ydyw Mr Roberts, mae wedi rhoddi gryn lawer o'i amser i astudio cerddoriaeth, a chymerodd ddyddordeb mawr yn yr adran perthynol i Ganiadaeth y Cyssegr. Bu yn sefyll amryw arholiadau cerddorol o dro i dro, a phleser yw deall iddo ddod allan o'r rhai hyn yn llwyddianus. Hyderwn y bydd iddo fyned rhagddo, ac y cyssegra ei dalent a'i ddysg i'r swydd yr ymgymerodd a hi. Hir oes yn y gwaith a Duw yn rhwydd yw i dymuniad CVFAILL.

THE as IS BREAD AND BREAD, '0V-4;b, gut the 3est WW JT¥ ^togl, greadof allis P\\j M 1 I -)o4, of Leading takers of Great Bntaul and Ireland have t sent samples of their Ho vis Bread to the Bakers5 Exliibitioil, London, and the Judges considered OUR HOVIS BREAD was amongst the best submitted to them and award- us a SPECIAL PRIZE and DIPLOMA. We make f f \f f Fresh Daily, and res- and deliver HI 1 pectfully solicit a trial. We are also noted for the High Quality of all our Goods. Below are a few Special Lines :— PRIZE DAIRY CHESHIRE CHEESE, 9d Ib BUTTER MILLENIUM FLOUR (Best in the world) Arthur Edwards, LIVERPOOL HOUSE, JOHNSTOWN. o THE STORES. MARKET-ST., RHOS

Roabon School Managers. A meeting of the Ruabon District School Managers was held in the County Schools, Ruabon, on Wednesday evening, Alderman C, Jones presiding. A NEW MEMBER. The Chairman, on behalf of the Managers, extended a welcome to Mr Lay cock, who came amongst them for the first time. They wel- comed his presence amongst them and would be glad of his co-operation. SCHOOL ATTENDANCE. The school attendance returns for October were considered. The Chairman said the per- centages were less by 2 in Rhos district, less by 1 in the Ruabon district, and lesw by 1.3 in Cefn district, than for the same month last year. Officer Roberts, Rhos, said the decrease was due to the wet weather in October. Many chil- drenj were without boots, and this affected the attendance of infants. A SPLENDID RECORD. The Rhos School Attendance Committee re- commended that a silver watch be presented to, Miss Carrie Johnson, of Johnstown Schools, who had put in an uninterrupted attendance for seven years. CHAIRMAN AND MAGISTRATES. Referring to the lenient attitude of the Rus. bon magistrates towards the school cases brought before them, the Chairman said he would like it to go forth once more that no case was proceeded, with until the Committee had exhausted all other means of getting the parents to send >beir children to school. He thought the magistrates should give the Committee soma credit of having thoroughly discussed and weighed well the merits of each case before pro- ceedings were instituted.