The Rhos Herald

THE LAST DAY | Our Summer Sale ends to-day, Saturday, the 28th inst. During >! the few days we have made I further sweeping- reductions, our desire being to effect a clearance of all season stock. It will pay you to have a look round our Bargain Counters, for if you happen to come across some- thing you require, you will obtain it at a price which will mean a con- siderable saving of money. Any Article exchanged. Your money back if you want it THOMAS & SOri 42 e 43 Hops Street, i' WEBSSAM.

GOHEBIAETH. "V CYNGHOR PLWYF A MASNACH Y RHOS. .At Olygydd Herald y Rhos. g'VR,- Y r oedd yn wir dcia genyf ddarlien ■ftt eich rhifyn diweddaf am gyfarfod arbenig -y Cynghor Plwyf i drafcd cwestiwn y rhai tdiwaith yn Rhos. I}yrna yn sicr un o'r cyf- arfodydd rnvvyaf vtnarfeiol ffrwythlon a I gynhaliwyd ganddynt er pan y daeth i fod- Olaeth. Credaf rnai rhagorol o beth oedd So penderfyniad i sefydlu Labour Bureaus yn y tair Ward, gyda'r amcan o sicrhau -ftwau y rhai sydd yn methu cael gwaith •Sfefydlog Da genyf feddwl nad oes cymaint ty I 4trdosbatth hwn yn Rhos ag mewn llawer Se. ond er hyny mae eisiau gwneyd ryw j ddarpariaeth ar gyfer y nifer sydd. Ond nid eu gwaith yn nglyn a'r cwestiwn hwn yn gymaint a dynodd fy sylw, eithr Awgryrmad doeth y Cynghorwr S Piitchard iparthed darparu gwaith ar gyfer y plant ■Sydd yn gadael yr ysgolion dyddiol. I bawb ystyriol mae hyn yn achos o gryn bryder, a theimlir os na egyr rywbeth new- :rdd yn y cylch y bydd raid i'r ugeiniau sy'n Jfadael ein hvsgolion yn flynyddol naill ai troi eu hwynebau oddicartref, neu y byddant yn fu-tn wedi dysgu sut i fod yn loafers. Ag awgrymiad y Cynghorwr Ted Jones i godi yr oedran i adael yr ysgol nid ydym I rfftewn liawer o gydymdeimlad. Byddai hyn 1 ■Jrn barton i rywrai sydd yndangoscyneddfau tddysgol eithriadol, ond credwn fod llawer ysgciion y cylch y byddai yn well iddynt I y "jjjd a honynt yn gynarach n^g ydynt yn '^esenol. Ychydig les ydynt '.ddynt eu hun- nac i erailJ, ond pe ihoddid hwy at waith fsgafn byddent o gynorthwy mawr i'w *fcieni, yn enwedig y rhai sydd a theuluoedd '^awrion. ac yn methu cael deupen y llinin :1n nghyd." Peth poblogaidd iawn y dydd- hyn yw gwaeddi am ychwaneg o addysg plant, ond yr addysg oreu i lawer o hon Ytit fyddai eu dysgn i wcithio a Haw, os nad •dynt yn dangos tueddfryd eithriadol i geisio •ff^'bodaeth. Purion peth fyddai i ni gael amrywiaeth yn ein crefftau, fel yr awgryma Mr Pritchard. Os da y cofiaf bu son beth amser yn ol am •tychwyn ffatri cotton yma Ofnf na fyddai %il yn ymaiferol ar gyfrif hinsawdd. Sonia Mr Pritchard, hefyd, am waith magdan (matches), a ffatri esgidiau. Ond tybed fod •. feay-m y siawns leiaf i gystadlu mewn cyn- ..yrehiad y defnyddiaii hyn? Fel y gwjddis rtrtae matches yn cael eu cludo i'r wlad hon 'rta y tunelli o ffatrioedd ar y Cyfandir a ^Cithir dan amodau sydd yn arswydus. Nid Cyfandir ychwaith y gwneir hyn ond n amryw leoedd yn y wl-ad hon hetyd. Am ifatn esgidiau anhawdd fyddai cadw ■Ssfle a'r manau hyny lie y mae'r diwydiant wedi canoli ynddynt. At nid llawer mwy ymarferol fyddai ceisio 4adblygu yr adnoddau sydd o'n cylch, y ,thai hyd yma sydd yn gorwedd yn farw? Addefaf y byddai amrywiaeth i ddewis o Jpnynt yn dda o bosibl ar -un cyfrif i'n plant. a, fedris cael rhywbeth cystal a'r hyn a ,esgeulusir yn bresenol sydd gwestiwn nid anhawddei benderfynu. 0 ran gwaith, loyflog. amodau i weithio danynt, ac oriau Jlafur, nid oes un grefft trwy'r wlad yn gystal 29 un y glowr. O'i cydmaru a hon mae 'tttlthyw fasnach yn wael, a chredaf pe caem Amrywiaeth na byddai yn rhagoriaeth ar yr '.ystyriaethau hyn beth bynag. Tybed a yw adnoddau y cylch wedi dar- "f yn nglyn a gwelyau glo ? Credaf fi yn Iddiyagog nad ydynt. Dywed Ilawer o gol- n fers hynaf yr ardal, y rhai sydd yn gwybod ■Jfy brofiad am bob Uecyn lie ceir glo am "lldiroedd o gylch, fod haenau eyfoethog yn yn ein hymyl heb erioed eu cyffwrdd. *^ywed y rhai hyn fod gwlad gyfan o lo, na weithiwyd mo hono o gwbl, yn gorwedd yn y Talwrn a'r gwastadedd sydd >1? Aed* tua Bronwylfa a'r Cadwgan. mae yr un peth yn aros yn drysot -,Cttddiedig yn Bryn-yr-Ywen, y Gardden, a inanau eraill agos. Os gwir hyn, ac nid oss He i'w ameu, onid ces digon o anturiaeth yn y Cynghor P lwyf asnachwyr, a Glowyr y Rhos i ffurfio mmau eyd-weithiol— (fel ag a wnaed a ^nwarel Pantdreiniog yn Bethesda ychydig y ydaau yn ol)—i agor y lleoedd hyn, ac j i dda J j ja 1 ar gyfer y genhedlaeth fawr sy'n codi o'ii cylcti. Credaf yn sicr mae nid di- < ffyg adnoddau sydd yn y gymdogaeth, ond j d-iffyg anturiaeth Tybed v gall v Cynghor Plwyf godi ar gyrer yr arngylchiad a rhoddi arweinyddiaeth i eraill yn hyn o beth ? Os gallant haeddant ein diolchgarwch penaf, ac yn sicr enillant edmygedd cenedlaethau sydd yn dod. •Ydwyf, mewn awydd am Iwyddiant fy ardal, yr eiddoch, RHOSIACH. [Gan fod y mater uchod yn holl-bwysig i'r Rhos, a'r awgrymiadau sy'n gynwysedig yn llythyr "Rhosiach" yn werth sylw, byddai'n dda genyra gyhoeddi barnau erail! ar y cwestiwn --GOL ]

__—.— CYMDEITHAS RYDDFRYDOL Y RHOS A'R CYLCH. Mr Gol, — A fyddwch cystal a chaniatau i'r ychydig linellau hyn ymddangos yn yr 6 y Herald er tafiu ychydig o oleuni ar weith- rediadau y gymdeithas uchod, mewn ateb- iad i "Rhyddfrydwr" yn eich rhifyn diweddaf. Ychydig dros ddau fis yn ol cynhaliodd y gymdeithas ei chyfarfod blynyddol, pryd yr anfonwyd allan 130 o rybuddion i'r aeiodau, ac er mwyn gwneyd y cyfarfod yn ddigon hysbys anfonwyd y Bellman allan i gyhoeddi yn Gymraeg a Seisnig, a gwahoddvvyd pawb Rhyddtryd- wyr i ddyfod i mewn, a rhyfedd rnor lleied ddaeth i'r cyfarfod wedi'r cwbl. Yn sicr ni ddylai y pethau hyn fod. Mae'r gym- deithas wedi ceisio trwy amryw gynllun- iau i godi nifer yr aelodau, ond mae rhyw gvsgadrwydd a difaterwch yn dod dros y plwyf wedi swn adwndwr etholiad. Fel y dywed "Rhyddfrydwr" mae eisiau i ni fod nid yn unig yn Rhyddfrydwyr, ond yn Rhyddfrydwyr goleuedig. A pha fodd y dygir hyn oddiamgylch, os na ymunwn a'n gilydd, a rhoddi ein presenoldeb yn y cyfarfodydd gynhelir. Yn y cyfarfod a nodwyd, etholwyd Pwyllgor Gweithiol, ac y mae hwnw wedi cyfarfod rhyw dair wythnos yn ol. Pasiwyd yn hwnw ein bod yn galw cyfarfod yn y tair Ward,— Rhos. Ponkey, a'r Pant, (cyfarfod y Pant Ward i'w gynhal yn Johnstown) er ceisio cae! ychwanegu nifer aelodau y gymdeith- as, a dewis personau i'n cynrychioli ar y Liberal 1000, y cyfarfodydd i'w cynal yn mis Medi. Gobeithiwn y bydd Rhydd- frydwr ac eraill o gyffelyb teddwl yn gwneyd eu goreu er gwneyd y cyfarfod- ydd hyn yn llwyddianus. Bwriedir ffurfio y Wardiau yn ganghenau, i weithio allan faterion lleol a chydweithio gyda mater- ion cyffredinol, a bydd gweithrediadau y canghenau yn cael eu cadarnhau gan y .1 gymdeithas fel cyfangorph Pasiwyd j hefyd i spelio at y Budget League trwy j Mr T Lewis, Liberal Agent Dwyrain Dinbych. am gael cyfarfod mawr yn Rhos I i bleidio y Budget, a'r unig wybodaeth yr j ydym wedi el gael hyd yn hyn yw, y i byddent yn ystyried ein cais pan y bydd- j ent yn trefnu ar gyfer Gogledd Cymru. Deallwn fod cyfarfod mawr yn cael ei gynal yn Rhyl yr wythnos hon, ac fod ein haelod yno yn cymeryd rhan. Possibl y cawn wybod yn fuah pryd y ceir cyfarfod yn Rhos, ac os na chawn, byddwn yn anfon i ofyn beth yw y rheswn. Yn awr J Mr Golygydd, nid ydym yn ysgrifenu y nodiadau hyn mewn bwriad o ddadi, ond tel eglurhad A gawn ni erfyn ar Ryddfrydwyr y Rhos, pa rai sydd wedi cario baner Rhyddfrydiaeth mor anrhyd- eddus, ar lanw teimlad ac egwyddor pa rai yr enillwyd cymaint o frwydrau, a'r hwn le sydd yn asgwrn cefn i'r etholaeth, gawn ni erfyn arnynt ymuno a'r gym- deithas. Mae'r cyfraniad mor isel a swllt yn y flwyddyn, ac am swllt arall, sef dau swllt yn flynyddol, gellir bod yn aelod o gymdeithas y Rhos ar y Liberal 1000. Yr eiddoch, Grango Schools. S. ROWLEY, Ysg

Ystadegau yr Annibynwyr. Yn ddiweddar cyhoeddwyd ffigyrau yn dangos fod y gostyngiad yn nifer aelodau Eglwysig perthynol i'r Annibynwyr Cym- reig, yn fawr iawn fel canlyniad adweith- iad y Diwygiad, ac er fod rhif yr aelodau wedi cynyddu yn ol 27 o 36 fel canlyniad y Diwygiad, eto yr oedd gostyngiad o 18,389 wedi cymeryd lie yn ystod y tair blynedd diweddaf, yn dwyn y cynydd gwirioneddol i lawr i 8,647. Fodd bynag dengys ystadegau swyddogol yr enwad, y rhai sydd newydd eu cyhoeddi, nad yw y lleihad mor fawr ag a ddywedwyd ar y cyntaf. Dengys y rhai hyn fod rhif yr aelodau eglwysig yn 1903—y flwyddyn cyn y Diwygiad—yn 153.350 ac yn y flwyddyn 1908, 171,009, yn gadael cyn- ydd clir o 17.659. Yr oedd nifer yr ys- golheigion yn yr Y sgolion Sul yn 1903 yn 170,417 ac yn 1908, 179,064, cynydd clir o 8,647.

Cynrychiolydd Meirionydd. ,t. Nos Fawrth yn Wardiau Rhiw a Bow- ydd, Blaenau FTestiniog, gwnaed y dew- isiad terfynol o'r ymgeiswyr am Aelod Seneddol i gynrychioli y Sir, enwau y rhai a gyflwynir i Gymdeithas Ryddfrydol y Sir mewn cyfarfod a gynhelir yn yr Abermaw, Medi 23. Yr oedd y bleideb fel y canlyn:— Howell J Williams 197 H Haydn Jones 35 T Artemus Jones 29

Damwain i Fodur ger y Bala. Digwyddodd damwain ddifrifol i fodur ychydig" fi:!dirodd tualhn i'r Bala nos Lua diweddaf, mewn trofa lied sydyn, ar ffordd Corwen a'r Bala, lie sydd wedi bod I ,Z-weithi2u o'r 5?n achos o ddamweiniau rai gweitbiau o'r blaen. Yr oedd y car yn. cludo Mr T Artemus Jones o Gaer i Blaenau Ftestin- | iog. Oherwydd fod rhywbeth allan o le ar y brake troed, methodd y modur a chymeryd y drofa, gan chwernyllu dros y clawdd ac yna. i lawr dibin o tua 40 troed- fedd. Yr oedd y modur yn un trwm, a chyfeiriodd yn mlaen tua'r afon, hyd nes i'r gyriedydd ei droi i gyfeiriad arall.. Yn fFodus ni ddilynid y ddamwain a dim anaf difrifol i neb, yr unig un a dderbyniodd niwed oedd Mr Jones, yr hwn a anafodd ychydig ar ei glun.

d>< Anrhegion i'r Parch Gwynfryn Jones. Ar ei ymadawiad o Landudno, yn yr hwn le y bu yn gwasanaethu am y pedair blynedd diweddaf, am yr Abermaw, dang- osodd- rai o aelodau Cylchdaith y Wes- leyaid eu gwerthfawrogiad o'i lafur trwy ei anrhegu. Nos Fawrth cyflwynwyd iddo gan Mr Hugh Parry, Pregethwr Cynorthwyol, ar ran yr Eglwys yn Deg- anwy, gadair llyfrgell, ac i Mrs Jones gan aeiodes, handbagMzdr. Nos Fercher, yn Ebenezer, Llandudno, cyflwynwyd awr- lais bronze i Mr Jones, yng-hyda Uyfrgist troellog, a chadair lyfrgell droellog ac i Mrs Jones rhoddwyd pwrs yn cynwys aur. Cyflwynwyd yr anrhegion gan Mr Thomas Davies, arolygydd hynaf y gyIeh. daith. Ar ran Cynghor Eglwysi Rhydd- ion y dref anrhegwyd Mr Jones gyda amryw gyfrolau. Wedi i amryw siarad, cafwyd anerchiad gan Mr Jones yndiolch ar ran ei briod ac yntau, am yr amlvgiad o'u catedigrwydd, a'u gwerthfawrogiad o'i lafur.

-¡. Claddedigaeth Syr Theodore Mar- tin, Bryntysilio. Dangoswyd y parch mwyaf ar hyd y ffordd o Bryntysilio i Langollen, dydd Gwener diweddaf, ar yr achlysur o ddwyn corph Syr Theodore Martin o'i gartref Cymreig i'r tren yn Llangollen, i gael ei gludo i Lundain, a'i gladdu gyda Lady Martin yn Nghladdfa Brompton, Ar hyd y ffordd, oddeutu dwy fiilldir o bellder, yr oedd nifer fawr o edrychwyr, tra yr oedd y gorchudd ar ffenestri y tai ar hyd yr holl daith wedi eu tynu i lawr. Cyn i'r corph ddechreu cynhaliwyd gwasanaeth byryn nghartref Syr Theodore, yn cael ei arwain gan y Parch J S Jones, Ficer Llan. tysilio. Yr oedd y corph wedi ei amgau mewn blwch plwm, yr hwn a ddodwd mewn arch o dderw, a chludwyd hi i'r elor gerbyd gan wyth o'r tenantiaid. Yr ysgrif ar y tabl oedd fl Sir Theodore Martin, C.B., K.C.V.O. Ganwyd Medi 16,1816; bu farw Awst 18, 1909." Wrth y fynedfa i Bryntysilio ffurfiwyd yn orymdaith yn cael eu gwneyd i fyny o gerbydau yn cynwys y perthynasau. Di- lynwyd y rhai hyn gan y gwasanaethydd- ion yn y ty, ac yna gan luaws mawr o gynrychiolwyr o gyrph cyhoeddus, a chyfeillion lieol. Yr oedd nifer fawr wedi ymgasglu o gylch y mynedfeydd i'r orsaf yh Llangollen, ac fel yr elai y corph heib- io, dinoethai pawb eu penau. Rhoddwyd yr arch, yr hon oedd wedi ei gorchuddio a blodau, mewn saloon arbenig, yr hon oedd wedi ei chysylltu a'r gejrbydres gyflym i Lundain. 0 Paddington aed a'r corph i'w gartref yn Onslow Square, i aros claddedigaeth y dydd canlynol. Dydd Sadwrn cynhaliwyd gwasanaeth coffa yn St Peter's Church, Cranley Gar- dens, yr hwn oedd yn bynod syml. Cym- erodd y gladdedigaeth le yn Nghladdfa Brompton. Derbyniwyd mynegiad o gyd- ymdeimlad oddiwrth Princess Christian a'r Princess Henry of Battenburg.

Cynhelir Brawdlys»edd Siroedd Dinbych a Fflint yn Rhuthyn m y i6eg o Hydref. —o— Bydd y Prilathraw Rees, yr hwn yn ddi. weddar a appwyntiwyd i'r swydd yn Ngholeg Duwinyddol Bala-Bangor, yn dechreu ar ei ddyledswyddau yn Bangor dechreu Hydref. Trefnir a'r gyfer cyfarfod cyhoeddus i groes- awu y Prif Athraw newydd. Llywyddir gan Mr R 0 Jones, Blaenau Fiestiniog, ac anerchir ef gan y Parch D Garvie, Prif Athraw New College, Uundain, ac eraill.

I ¡ 'm_rw¡- 'k,¡!!fÆ ¡ I IG 00 HEALTH 'e' depends largely on good food. There is no gainsaying this fact. Therefore, when buying Margar- ine see that you get 'Goldort Ie 11 ■ —■ ——— C2R1.Gm.1.¡ T' MARGARINE I. J:IW'. Which is JUST LIKE BUTTER 1 in every respect. ¡:'HLili i ¡; J í! I i II [! ¡ I! l! i.! i I ¡ I íl! II H ¡ ¡Ii I II: i: i I ¡: li!:I" I!! f i 1111:: II n!: III II! i! I i;l! II: i; I: I; I;; I "GOLDEN FLEECE" I — MARGARINE = I is now on sale all over YOUR town. I C ef. per lb. oR 11 lbs. for a shilling. J[n- -1<r

NODION. Y Sul diweddaf yr oedd Mr Lloyd George yn un o'r rhai oedd yn edrych ar fabolgamp- au y peirianau hededog yn Rheims. -0- Cynhelir cynhadledd flynyddol, Gwarch- eidwaid Gogledd Cymru yn Ngwrecsam ar y i4eg a'r isfed o'r mis nesaf. -0- Awr a phedwar ar bymtheg o funydau gymerodd Mr D H Owen, Birmingham, sydd ar ymweliad a'r Rhyl, i ddringo i ben y Wyddfa yr wythnos ddiweddaf. Cafodd fod tymeredd yr hin ar ei phen yn 20 gradd yn yn is nag ar lanau y mor. -0-- Yroedd nifer o Gymry yn gweithio mewn gwaith alcan yn Moscow, Russia, y rhai sydd newydd adael fel un corph gan ddych- welyd adref. Bydd y Mauretania, am y waith gyntaf, yn galw yn Mhorthaethwy, dydd Llun nesaf, ac yn glanio teithwyr o New York am Llundain a'r cyfandir. 0 Mae Mr a Mrs P M Meredith, Plas Pentrebychan, Gwrecsam, yn aros yn Marien- bad. Enillodd Mr Meredith, yr hwn sydd yn chwareuwr golf rhagorol, wobr y Brenin yno dydd Sadwrn. -0, Mae rhif yr Annibynwyr trwy'r byd new- ydd gael ei groniclo. Perthyna i'r enwad 12,847 o gaptli, eglwysi, a chenhadaethau 1,447,193 o aelodau Eglwysig, a 1,682,945 o ysgplheigion yn yr Ysgol Sul. Derbyniodd y Parch T Gibbon Griffiths, gweinidog Eglwys Annibynwyr Cymreig, Gwersyllt alwad i fugeilio Eglwysi Seisneg, Beriiew a Cefn-faenor Sir Drefaldwyn. -0- Bydd Cor Meibion Machynlleth, a enillodd mor anrhydeddus yn Eisteddfod y Rhos, yn cynal cyngherdd yn Neuadd Drefol Shore- ditch, yn niwedd Tachwedd, mewn cysylltiad ag Eglwys Mile End Road, Llundain. Arhosa Dr Pollock, Llundain, yr hwn syd I yn 92 mlwydd oed yn Mettws-y Coed. Am yr haner can mlynedd diweddaf mae wedi treulio ei wyliau haf yn y llanerch brydferth hon. -0- Ataliwyd cloddfeydd aur y ClogAu, oddeutu pum milldir o'r Abermaw, y rhai sydd wedi I eu gweithio ers amryw flynyddau, dydd Sadwrn diweddaf. Mae gwerth miloedd a bunau o aur wedi eu codi o honynt o dro t dro, ond yn ddiweddar Ueihaodd y cynyrch. --0- Dywedir fod Mr Lloyd George wedi gwr- thod y gwahoddiad gafodd i sefyU fel Aelod Seneddol dros Gaerdydd, er fod rhai o arwein- wyr Toriaidd y ddiaas wedi datgan eu pattd- rwydd iddo gael ei ddychwelyd yn ddiwrth- wynebiad.

MOURNING CATOS. We have a beautiful selection of an the latest designs, and can execute all orders at a few hours' notice R MILLS & SONS, RHOS.