The Rhos Herald

WtpCpudcm. (PULPIT SUPPLIES) SABBOTH, AWST 8, 1909. V MBTHODI8TIAJD OALFINAIDD Qapsl M<ivir—10 a 6, W R Owen B.A., Bethesda Bethel, Poffkoy-10 a 6, Edward Roberta, Brymbo W"ria>>, P'tfi kev—10 a 6, Hm.st,-lO.O 2 & 6, Sunday School Anniversary Johnstown—10-30 a 6, J Garmon Owen, Llanarmon PentrefeUn-10 a 6, 9rooi>—2 a 6, Griffith Owen, Rhosdda: 1'ainant—10, Griffith Owen s Hkostyllen- 10 a 6, Thomas Jones YR ANNIBTNWTB: B,.¡thLt;í ern, Rhos-lO, Emrys Morgan, Bangor, 6 Myfyriwr \fynyaa iSmon—10 a 6, J Howen Solum, Bftnk-st-10, Myfyriwr, 6 Emrys Morgan Ebenezer, Queen St.-lO a 6, 0 J Owen Johnstown (S)—10-30 & 6-T Arthur Thomas Rhostylle,n-2, Y BEDYDDWYR Pimuei, -10 a 6, E Williams, Llanfyllin Bethcmia, Church St—10 a 6, M Roberts, Cefn Mawr Sion, Ponkey"10 a fl, E Mitchell I'aborna,!Ze Ponktiv-10 a 6, •ioar, Ahardnrfyn- 10 a 6, Calfaria, Rlzos-10 a 6t « Plmsxnt, Ponkey 10-30, & 6. J W Humphreys Noddfa, ohnstmvn—10-30 a 6, J Charles Jones my C'ie~— 10 a 6, W B Jones roes—at 2 W B Jones &ht>styllen—10 a 6, DISGYBLION CRIST. Bethel, Campbell Street-10 a 6, Y WifiSLEyAD? William Lloyd, 6, Enoch Jones Johnstown- 10-30, Thomas Evans 6, Thos Roberta 8t vt issa—10, Cyf Gweddi, 6, Thos Evans Pi.ash,o,nii,ion- 10-30, Jane A Evans, 6, Edw Morria PRIMITIVE MFITHOuidTb ithog-10-30 & 6, A Smith, Cefn Oopperas-— 2-30 & 6, W Uiehards, Rnabon Ytt ljHJlA W Y f4 Vicar, Rev J H Thomas Ourates Jenkins-Menlove. a JtW Church—Service at 10-80, and 6. Mgltoys St. David-Gwassusetham 10 a St. Mary's Ohurch Johnstown—Servian at 3 A 16 PENYOAE M Vicar-Rev Joseph Davies St Thomas s Ohurch-Service at 10-30 and 6 SALVATION ABMY. Barracks, Sauvage Street—-11 -15, 2, 6-45 Ensign Shepherd, & Lieutenant R Lazzell. ^MB1—1———MMMI

MR LLOYD GEORGE AR Y GYLLIDEB. ANERCHIAD ODIDOG. Dydd Gwener diweddaf, bu Mr Lloyd George yn anerch cyfarfod neillduol o frwdfrydig yn Edinburgh Castle, Lime- house. Ei destyn oedd y Gyllideb, a phan ymdddangosodd ar y llwyfan, caf- odd groesaw diail. Cododd y gynulleidfa enfawr ar eu traed fel un gwr, a chanasant For he's a jolly good fellow." Dywedodd fod y cyfoethog yn gwaeddi yn erbyn y Gyllideb am ei fod yn pwyso ychydig ar ei ysgwyddau. Yr oedd y gweithiwr, gyda'i geiniog, yn barod i dalu ei ran at angenion y wlad, ond pan alwyd ar y cyfoethog i wneyd hyny, ni fu y fath lefain erioed. Dywed y cyfoethog yn awr nad yw yn gwrthwynebu gwario arian ar longau rhyfel, ond yr oedd yn erbvn eu gwario ar flwydd.daliadau. -( cywilydd). Os oedd y Toriaidyn erbyn blwydd-dal- iadau, paham y darfu iddynt eu haddaw ? Enillasant etholiadau ar bwys yr addewid yna. Y mae twyll yn isel-wael bob am- ser; ond mae twyllo'r tlawd yn fwy isel- wael na dim y gellir meddwl am dano. e. Ood," dywedant, "pan addawsom flwydd-daliadau, yr oeddym yn meddwl blwydd-daliadau ar draul y bobl a'u cafF- fent." Bwriadent ddwyn Mesur yn mlaen i orfodi gweithwyr i dalu ar gyfer eu blwydd-daliadau. Os hyoyoa oeddyot yo feddwl, paham na ddywedasant hyny yn grroew ?—(cym.) Y mae yn gywilydd fod gwlad gyfoeth- og fel yr eiddom ni yn gadael i rai sydd wedi llafurio yn galed ar hyd eu hoes i ddiweddu eu dyddiau mewn cyni. Ymae yn gywilydd fod yn rhaid i hen weithiwr deimlo ei ffordd at ei fedd a'i draed yn friwiediga gwaedlyd wedi teithio ohono trwy ddraia tlodi {cym ) Yr ydym wedi tori Uwybr newydd iddo—(cym.)—llwybr ysgafnach a haws ei droedio trwy faesydd Hawn p rawn. Yr ydym yn codi arian at y llwybr newydd i'w wastadhau a'i ledu fel y gall 200,000 o dlodion uno yn yr orymdaith. Ondbwriadwn wneyd mwy trwy gyfJ, rwng y Gyllideb. Codwn arian i wrth- weithio y drwg a'r dioddet sy'n dilyft methu cael gwaith. Codwn arian i gyn- orthwyo y Cymdeithasau Cyfeillgar i ddarpar ar gyfer y gwael, y weddw, a'r amddifad. Nis gaUyr un dyn a rywfaint o degwch yn ei natur beidio cymeradwyo ein cynllun, ond,eto dywedir fod y tollau yn 14 aonheg, anghyfartal, a gorthrymus," y.n,to"*g felly y doll,, ar dir. Ya y dyf. odol rhaid i berchenogion tir dalu yn deg [ at anghenion y wlad dim ond dimai y bunt, a dyna yw achos yr holl lefain. Yr wyf fi yn aelod o Gynghor Sir yn Nghymru. Nid yw y landlord hyd yn oed yn Nghymru yn rhesymol. Y dydd o'r blaen yr oedd ar Bwyllgor yr Heddlu eis- ieu tir i adeiladu gorsaf heddgeidwadol arno. Wel, buasech yn meddwl y buasai landlord yn gwerthu tir yn rhad at adeil- adu gorsaf heddgeidwadol os y buasai yn ei werthu yn rhad at rywbeth, ond gofyn- wyd £2,5°0 yr acr am ddarn o dir, a'i drethiant yn ddim ond dau swllt y flwydd- yn (syndod.) Cyfeiriodd Mr Lloyd George at achos yn Greenock yn mha un y gofynai land- lord ^37,224 i Swyddfa'r Lynges am ddarn o dir wedi ei drethu yn ol -i i 2s y fiwyddyn. (Lieisiau "Ysbail.") A dyma y bobl sydd yn ein cyhuddo ni o ys- beilio." ebe Lloyd George. Y mae y landlordiaid," ebai Mr Lloyd George, yn mhellach, "am ddifetha eu heiddo fel na raid iddynt dalu trethi. Y cyfan a ddywedaf yw hyn Nid rhywbeth i'w fwynhau yw perchenogaeth tir. Gor- uchwyliaeth yw, ac os na wna y landlord- iaid eu dyledswydd, daw amser i ail- ystyried y telerau dan ba rai y delir y tir." Ond," meddai, "nid wyf yn credu yn eu bygythion. Y maent wedi bygwth fel yna o'r blaen, ac wedi canfod nad yw er eu budd i wneyd yr hyn a fygythiant. Protestiant yn erbyn talu eu rhan deg, gan ddweyd Yr ydych yn beichio diwyd- iant. Rhoddwch feichiau nas gallant eu I cynnal ar ysgwyddau y bobl." Paham y dylwn i roi beichiaa ar ysgwyddau y bobl' gofynai Mr Lloyd George. "Yr wyf yn un o blant y bobl." Dilynwyd hyn gan olygfa nodedig. Co- dodd y gynulleidfa ar eu traed a rhoisant cheers fyddarol i Ganghellydd y Trysorlys a gwaeddai rhai, Good old David," a Saf wrth y bobl, a bydd iddynt hwythau sefyll wrthyt tithau." Dygwyd fi i fyny yn mhlith y bobl," ebe Mr Lloyd George drachefn, ac yr wyf yn gwybod eu treialon. D.uw am cadw rhag ychwanegu y gronyn Ueiat o drwbwl at y pryderon y niaerit yn eu dwyn gyda'r fath amynedd." Eisteddodd Mr Lloyd George i lawr yn nghanol cymeradwyaeth na chlywyd ei fath erioed.

EISTEDDFOD COR WEN. I Y DYFARNIADAU. Englyn, "Gwen Baban," allan o 73 o ymgeiswyr, dyfarnwyd RRoberts (Gwaen- fab) yn oreu gyda'r englyn canlynol Gwawr hynaws dengar anian-gwyn enaid Yw gwan anvvyl baban; Dibechod fflachiad bychan 0 healwen lwys calon ldn." Unawd ar y berdoneg, Vera Jones, Cefn Mawr. I Cyfansoddi darn i Gor Plant, Mr W H Ibberstoo, Ilkley, Yorkshire, yn oreu gyda chanmoliaeth uchel. Telyneg, yr ymgeisydd i ddewis ei des- tyn. Yr oedd cynifer a 69 o delynegion wedi eu hanfon i mewn, a llawer ohonynt yn rhai gwych. Goreu, Parch H Emyr Davies, Pwllheli. Ail gystadleuaeth Corau Meibion, II Cydgan y Morwyr," Gwobr, -,Cio. Canodd y Corau yn y drefn ganlynol r, Cor Meibion Glyn Ceiriog (Mr Ellis Hughes); 2, Birkenhead Apollo (Mr T Lloyd) 3, Prysor Glee Party (Mr J R Jones); 4, Parti Meibion Glyndyfrdwy (Mr W D Jones); 5, Parti o Gwyddelwern (Mr H Hannam) 6, Cor Meibion Llanfor (Mr D Roberts); 7, Parti Llanerch (Mr W A Hughes). Canodd yr oil ond yr: ail gor yn Gymraeg. Safai y gystadleuaeth rhwng y cor cyntaf a'r trydydd a ganodd. Rhoddwyd canmoliaeth i'r ail gor, sef Cor Apollo, Birkenhead, am ganu yn gryno a destlus, ond collent mewn cydbwysedd. Rhagorai datganiad Cor Glyn Ceiriog1 mewn gwresogrwydd, a chafwyd ysbryd y darn ganddynt, ond nid oedd y d6n yn hollol gyfoethog drwy'r darn. 'Roedd gan y cor hwn well lieisiau hefyd, ond nid oedd y ddiweddeb i un ran o'r darn yn dda ganddynt, a thynai hyny oddiwrth worth y datganiad. Felly rhanwyd y wobr rhwng Corau Glyn Ceiriog a Phrys- or. Unawd tenor" Marchogion Arthur" J Corris Jones, Dolgellau, gyda chanmol- iaeth uchel. Traethodau (a) "Tom Ellis, Cynlas" rhanwyd y wobr rhwng Mr 0 Llewelyn Owain, Swyddfa'r Genedl, Caernarfon, a'r Parch W Wilson Roberts, Rhondda, gynt o Landdulas. (b) 0 Dylan wad golygfeydd ar feddwl ac athrylith." Edward Williams, Derwen House, Dinbych. Unawd baritone "The Lord worketh wonders." H R Humphreys, Machyn- lleth. I Adrodd "Briatlen Sul y Blodau" (Eifion iWyn) i rai dan 18 oed. i, Miss Elizabeth Margaret Edwards, Hendre 2, Rosana Hughes, Ponkey. Myfyrdraeth, loan yn Patmos." Ped- war o gyfansoddiadau. Goreu, Parch H Emyr Davies, Gellidara, Pwllheli. Cywydd "Hwyrddydd y Cynhauaf," Goreu, ParchtH Emyr Davies. Areithtb am 7 munyd ar Wladgarwch Gymreig." J W Kyffin, Llangollen. I" Y BRIF GORAWL. Yr oedd tri o gorau yn cystadlu yn, y gystadleuaeth hoo. Y darnau oeddynt (a} We never will bow down {Handel) (b) Oleuni Mwyn (D Lloyd Evans). Gwobr laf, ^40 ail, £ 10. Canodd y corau yn y drefa ganlynol :-i, Cor Prys- or, Trawsfynydd (Mr Edwin Lloyd) z, Cor Dolgellau (Mr R Davies); 3, Cor Cefn Mawr (G W Hughes). -Z!1 Cor Prysor.—Basses da, sopranos ych- ydig yn wan. Gwnaed ymdrech ganmol- adwy gyda'r dernyn "Oleuni mwyn," ond yr oedd y donyddiaeth braidd yn wael. H We never will bow down," cydsymud- iad anfoddhaol mewn rhai manau, yr entries ddim digon tarawiadol." Ym- gais dda i fyned i mewn i ystyr y darn. Cor Dot,-elley. -G well lieisiau ac yU asio'n well. Yr accenu eto'n well. Gait- as a i'r diweddeb yn y 3ydd tudalen 0' i Oleuni mwyn" fod yn fwy boddhaol. Darn Handel, dim digon o accen mewn mannau, nac o rhythmic, feeling, a'r cyd- symudiad heb fod mor foddhaol ag ar y darn cyntaf ond ar y cyfan yn ddatgan- znl iad da. Cor Cefn Mawr.-Lleisiau rhagorol, y y don yn llyfn drwy'r datganiad. Canu gyda mynegiant a theimlad, a'r donydd- iaeth yn dda. Amseriad darn Handet braidd yn rhy araf Da fuasai cael ych- ydig mwy o'r organ quality yn y datgan- iad. Un o'r basses yn syrthio deirgwafthr i'r tramgwydd o ddal ei ddiwedd brawdd- eg ar ol gweddill y cor. Tonyddiaeth bur, ar cor yn feistriaid ar ganu rhangan. Datganiqd rhagorol. Elai y wobr gyntaf i Gor Cefn Mawr, ar ail wobr i Gor Dol- gellau. CYFARFOD Y PRYDNAWN. Dechreuwyd cyfarfod y prydnawn drwy ganu penillion gyda'r Delyn gan Mr Jacob I Edwards. Adroddiad "Gwledd Belsassar" i rai I mewn oed, Mr Willie Griffiths, Penycae. 1 Unawd soprano, "Hen Walia Fendig- aid," Bessie Jones, Abermaw. Unawd ar y Crwth, Master Wiliant Glyn Walters, Dinbych. Hir a Thoddaid i Rhuddfryn. Goreu, Llifon, allan o 27 o ymgeiswyr. Corau Plant, Pwy yw Sylvia?" (D T Evans), darn buddugol Eisteddfod Corwen, 1908. Gwobr, ^7, Dau gor, Cor Plant Bethlehem (Mr Dan Roberts), a'r Llantysilio Juvenile Choir (Mr J Jen- a'r Llantysilio Juvenile Choir (Mr J Jen- kins), Llongyfarchai Mr Harry Evans bwyll- gor Eisteddfod Corwen am roddi gwobr yn flynyddol am gyfansoddi darn cerddor- ol, ac yn arbenig am roddi'r darn buddug- ol i gystadlu arno yn yr Eisteddfod ddit- ynol. 'Roedd y dernyn Pwy yw Sylvia yn rhagori yn fawr ar liaws o ddarnau a osodir gan bwyllgorau eisteddfodol' i gystadlu arnynt. Cor Bethlehem -Lleisiau da, yn cyd- bwyso a chydasio'n rhagorol. Yr amser braidd yn araf mewn un man. Tuedd t beidio dal digon ar nodau hirion ar ddiw- edd rhai o'r brawddegau. Mynegiant da a thonyddiaeth bur. Cor Llantysilio.—Lleisiati swynol, ond nid mo'r dda ag eiddo'r cor cyntaf. Yr oedd rhai o'r diweddebau yn wan. Myn- egiant gweddol dda. Y datganiad heb fod mor orffenedig a chaboledig ag eiddo'r cor cyntaf. Goreu, Cot-Bethlehem. Beirniadaeth ar destyn y Gadair, Y Drws Byth Agored." Traddodwyd y feirniadaeth gan Silyn. Yr oedd tri ya y gystadleuaeth hon yn rhagori ar eu cyd- ymgeiswyr, ac yr oedd pryddestau y trt hyn yn wir dda. Canai Gery Jrothwy I Ddrws Marwolaeth Oscar Fanel yn canu i II Ddatblygiad a Gwyn yn rhamt ei bryddest i dair rhan :-i, Y Breudd- wyd 2, "Y Cais 3, Y Datgudd- iad." Meddai Gwfnar awen gref. Edrychal ar bobpeth gyda llygad bardd. Yr oedd ei gyfansoddiad yn fwy barddonol nag; eiddo Ger y Trothwy ac Oscar Fanct. Llawn deilyngai'r gadair a"c wobr o Æ6 Wedi galw'r enw, cododd y Parch H Emyr Davies, Bardd Coronog Eisteddfod- (II au Cenedlaethol Caernarfon a Llangollen, ar ei draed, ac arweiniwyd ef i'r llwyfan gan Gynfor a Gwilym Ceiriog, a'r Sein- dorf yn canu See the conquering hero comes." Gweiniwyd y cledd, a chadeir- iwyd ef gan y beirdd, o dan arweiniad Llifon. Wedi i Mr Jacob Edwards ganu can y cadeirio gyda'r tannau, anerchwyd y bardd buddugol yn wresog gan-, tilir Aled, Gwilym Ceiriog, E 0 Jones, Gwilynt Derfel, Caerwyn, Dewi Ffraid, Abon, a Llifon. Tri Englyn "Yr Amheuwr, y Gwadwr, a'r Brad-wr. ;,C, i is. Goreu o ddeunaw, GT Levi (Gweledydd), Abercraf. Unawd Contralto, "0 Divine Redeem- er." Gwyn Jones, Caernarfon. Englyn i'r arweinydd, Llifon. Gwobr o 2/6 gan y Ficer Pritchard. Abon, Cefn Mawr, yn oreu. Prif Gystadleuaeth Corau Meibioø, On the Ramparts." Gwobr, ^30, a chwpan arian i'r arweinydd. Canwyd yo y drefn ganlynol-i, Cor Meibion Dyff- ryn Maelor, (Mr J Wright); 2, Warring- ton, (W S Nesbitt); 3, Cilgwyn, Nantile (Mr W Roberts); 4, Moelwyn (Mr Cad- waladr Roberts); 5, Rhuthyn (Mr R A Jones). Traddodwyd y feirniadaeth gan Mr Harry Evans. Canmolailr corau Cymreig am ganu darn o waith cyfansoddwr Ffrengig—darn anhawdd gwneyd dim ohono—mor dda. Gwrthbrofai'r gystad- leuaeth haeriad rhai beirniaid na allaiV corau Cymreig ganu darn di-gyieiliant, a chadw tonyddiaeth bur. Gan tnai geiriati Seisnig oedd i'r darn, rhoddwyd y feir- niadaeth yn yr iaith hono. >;