The Rhos Herald

tCromwell arall yn eisiau at yr Arglwyddi. Cafwyd un o'r cyfarfodydd Rhyddfrydol S:«wyaf brwdfrydig a gynhaliwyd erioed yn jBethesda nos Sadwm diweddaf, pryd yr <$ppra £ Mr William Jones, A S., ymgyrch yn "ei etholaeth trwy anerch torf fawr o chwar- Mr W J Parry oedd yn y gadair, ac yn .^yfeirio at Dy'r Arglwyddi, dywedodd, er fod Amynt eisiau Dadgysylltiad byddai yn rhaid Iddynt yn gyntaf ddiddymu Ty'r Arglwyddi. £ )s meiddiai yr Arglwyddi dafiu allan y .fyliid.eb nesaf gobeithiai y codai ryw ail Cromwell i'w cymeryd mewn llaw, a delio a tvynt fel y gwnaeth y Cromwell cyntaf ,teym). Mi William Jones, yr hwn a dderbyniwyd ;.gyda brwdfrydedd mawt, a sylwodd ar .gwestiwn Ty'r Arglwyddi. Dywedodd ei .fod ar y ffordd, ac na fedrai y Llywodraeth ,tymeuthur yr hyn a ddymunent, ond bydded iff wlad aros ychydig am Gyllideb Mr Lloyd rge-Icym) Bydded iddynt daflu allan ^Gyllideb hwnw, ac yna caiff y wlad wybod ,pa. fodd i weithredu. Feallai y gwnai y ^Caoghellydd drethu monopoly values a dwyn .oddiamgylch drwyddedau uchel, fel y rhai Sydd yn yr America. Byddai hyny yn gam '1ft nghyfeiriad diwygiad dirwestol. Yn £ yfeiuo at y blwydd-dal i'r hen, dywedodd Sir Jones, ei fod yn mwriad y Llywodraeth 4 ddarparu cynllun o flwydd-dal i bcnau jleutuoedd methiantus—(cym). Traddodwyd anerchiad frwdfrydig gan y -Pa.rch R W Jones, gweinidog ieuanc gyda'r We»!eyaid, yr hwn a ddywedodd nad oedd ,té yn bersonol eisiau dadgysylltu a dad- jiraddoii yr Egiwys, ond yn unig yr hawl i ^dthwyr i weithio-(cym). Purion peth oedd i'r Llywodraeth roddi addewidion, ond ,.dylent fod i fyny ac yn gwneyd rhywbeth yn enwedig gyda Ty'r Arglwyddi—(cym). Nid oedd yn gweled paham na wnant ddi- ddymu Ty'r Arglwyddi gyda'r mwyafrif aiawr a feddent—(cym). Pasiwyd penderfyniadau yn cefnogi y Lly- wodraeth, a phleidlais o ymddiriedaeth yn Mr WiiMiam Jones.

.D,Itrganfod Hen Lyfrau Cymraeg Owerthfawr. 'Yn ddiweddar tra ar ymweliad a'r Cyfan- ".ir, daeth y Parch T Shankland, Llyfrgellydd Cyirr,eig Coleg y Britysgol Gogledd Cymru, dr Grammadeg o'r Iaith Gymraeo- "Mewn Itawysgrif, ac mewn ystad ragorol o gftdwraeth. Nid yw yn wybyddus pwy ydyw awdwr y Rammadeg, ond bernir fod Vy gwaith wedi ei barotoi ar gyfer cael ei Jgyhoeddi gan un o'r Ysgolorion Cymreig ar y Cyfandir oddeutu dau can mlyn- <&d& yn oj. Dywedir hefyd fod Mr Crowe, y llyfr- #dtydd ail-llaw enwog o Wrecsam, wedi aafganfod gwaith dyddorol mewn pentref yn "Iir Fflint, sefcopi o'r argraffid cyntaf prin o ,II Lyfr yr Homiliau," yr hwn a berthynai i'r diweddar Mr Thomas Edwards (Twm o'r Ha-nt), y bardd a'r interliwdiwr Cymreig enwog. Ar ymylon y tudalenau ceir nod- ladau dyddorol yn llawysgrif Twm o'r Nant, SiC hefyd ei enw yn ysgrifenedig ar y .tlawr.

Tan yn y Tyddyn Ucha. I Nos Sadwrn torodd tan allan mewn ys- jfttbor ar fferm y Tyddyn Ucha, ger Rhos- iiiadoc, Ruabon. Mae'r fferm ar ystad v Cadlien Ormrod, a'r tenant ydyw John lioyd. Bernir fod yn yr ysgubor rhwng a r bugain a deugam twn o wair. Yr aedd Peiriant Tan Wynnstay yn fuan ar y Re, a chan fod yno ddigonedd o ddwfr yn ymyl ataliwyd rhwysg y tan, a chadwyd yr adeiladau eraill rhag perygl. Er hyn fit fwyr ddiffoddwyd ef hyd nos Sul. Nid fw yn wybyddus sut y dechreuodd y tan. Vcbydig amser yn ol cafodd Mr Lloyd, yr fiwn sydd yn orweddiog oherwydd dam- wain, golled o fuwch werthfawr. Dywed- ir fod ymgais wedi ei wneyd i roddi tas wair ar dan mewn fferm gyfagos yr wyth- nos ddiweddaf, ond ataliwyd hyn cyn gwneyd nemawr niwed, er fod pob ymgais [ gael allan y dihiryn a'i gwnaeth wedi 1'1'1"06 yn aflwyddianus*

Beirniadaethau Cyfarfod Cystad- leuol Capel M.O. y Groes. Y CYFIEITHIADAU. Tegwch a'r cysr-adleuwyr yw dweyd fod y dernyn a ddewiswyd yn un pur anhawdd. Fe ddaeth saith o gyfieithiadau i law. ac ymranant yn naturiol i dri dosbarth, sef y Da, y Gwell, a'r Goreu. YnhlOsbarth y rhai Da y mae Syl- wedydd, ac Isfryn. Yn mysg y rhai Gwell y mae Anfoddlawn, Ap loan, Meirionwen. Yn y dosbarth Goreu y mae R., Erasmus. Gormod o ol y geiriadur sydd ar Isfryn a Sylwedydd. Rhyfeddwn eu bod wedi gwneyd y camgymeriadau canlyixol --I' peryglus" am obvious, ac "oesaur" am golden age. Cyf- fieitha Meirionwen rai ymadroddion yn rhy lythrenol, megis "gradd resymol" am consid- erable extent. Tra mai tueddiad Ap loan ac Anfoddlawn ydyw at aralleirio. Yn eu gweith- iau hwy ceiv y gwallau canlynol :—" dan deyrn- ged anwareidd-dra" am in the savage state ymgyrhaedd am never reacloes rhanau hel- aeth" am universal extent; "minteioedd mawr- ion" am large communities. Teimlwn fod graddau mawr o debygolrwydd yn y ddau oreu, sef JR., ac Erasmus, a safant yn bur agos i'w gilydd o ran tailyngdod, ond y mas R. yn rhag- ori ryw ychydig y tro hwn. Ceir ynddynt hwythau rai gwallau, megis "poblogaidd" am populous, a "hon" am yn y frawddeg gyntaf. Credwn mai at y gair notion y mae y rhagenw ivlnch yn cyfeirio yn ol yr yr aw- I dwr, ac nid at y golden aae," Rhodder y wobr felly i R yn y gystadleu- aeth hon. ifr eiddoch yn gywir, D. P. JONBS. YR ENGLYNION. Testyn Y Dyn Prysur," Derbyniais saith o Englynion ar y testyn uchod, ac y maent oil agos a bod yn gywir o ran cynghanedd, ond nid ydynt i gyd yn gyf- werfch mewn syniad a phriodoldeb. Rhenir hwy i dri dosbarth fel y canlyn 1_- I.-Bore Goclwr, ac Unemployed. 2.— Gweithiwr Gonest, Eiddilaf, a Bryn. 3.—Llewelyn ger Llaw Aled, ac S.N.-y. Groes. Mae y dorch rhwng y ddau sydd yn y dos- barth cyntaf. Ac o'r ddau barnaf mai y mwyaf naturiol a di-dramgwydd yw eiddo "Bore 1:1 Godwr." Gwobrwyer ef. Ar air a chydwybod, H. EMYR DAVIES. DERNYN: TAITII Y CRISTION." Tri ymgeisydd sydd ar y maes, ac nid oes rhyw lawer o wahaniaeth rhyngddynt o ran teilyngdod. Mae eiddo "Dcilcn" yn fwy cywir a meis- trolgar na'r Meill, ond heb fod mor gyflawn a barddonol. Rhagora loan mewn newydd-deb arddull a thlysni awen, ond nid yw gywired ei iaith a "Deilen." Ceir mwy o ryw fath o swyn ar feddyliau Pererin na'r un o'r lleill ond y mae gan- dlo amryw dor-rnesurau ac odlau anghywir. Wedi pwyso rhagoriaethau a diffygion y tri, a u cydmaru a'u gilydd, barnaf fod y fantol yn 1 gogwyddo rhyw ychydig o blaid loan." Iddo ef gan hyny y dyfernir y wobr. Ar air a chydwybod, H. EMYR DAVIES. I

BARDDONIAETH. BLODEUYN ADGOF. Ar ol y diweddar Mr, JOlIN JONES, Clarke st., Ponkey, yr hwn a fu farw Ionawr lleg, '07. Er fod blwyddi weii cerdded Dros dy feddrod, gyfaill cu, 01 ystormydd sydd i'w gweled Ar dy garreg syml di; Nid yw amser wedi newid Dim, ar friw fy lighalon brudd, Nid yw'r gwyntoedd wedi symud Baich yr hiraeth ynof sydd. Troi mai olwyn amgylchiadau, Ac fe gluda ar ei hynt- Adgof am hen gysyllfciadau Sydd fel engyl yn y gwynt Ac mae serch o hyd yn horti Cwmlii'r hen adgofion mwyli, Sydd o hyd yn perarogli Nis g i.ll dim amharu'u swyn. Pwy all draethn maint y golled 'j Colli cyfaill yn y byd, Colli calon, colli nodded Colli'r trysor mwyaf drud Try gin bywyd yn anialwch Heb uu. blodyn ar ei fron, Try ein byd yn for o dristwch Fodda swyn y ddaear hon. Bum yn unig lawer adeg Heb un car i ddweyd fy nghwyn Ond mae'm nieddwl yn ehedeg At lan bedd fy nghyfaill mwyn Nid oes bellach neb i wrando Ar gyfrinach calon ddwys, Nid oes neb all gydymdeimlo Gyda'r gwan, heb deimlo'r pwys. Pan yn nghanol ei gynlluniau Liwiwyd gan obeithion gwyn, Cyn cyfieithu'i ddymuniadau Yn brofiadau iddo ei hun Syrthio wnaeth yn aberth cynar I fin cryman brenin braw Cefnodd ar ofidiau daear Tra'i gledd yn loew yn ei law. Er ei symud erys swynion Ei gymeriad byth yn ir, Cedwir cannoedd o'i gynghorion Darnau coeth ei brofiad gwir; Bu yn ffyddlon trwy ei fywyd Ac yn ddiwyd hyd ei fedd, A chadd groesaw llawn i'r gwynfyd I deyrnasu byth mewn hedd." EBMTGTIJD.

I Trychfneb ofnadwy yn Nannerch I Prydnawn Sul diweddaf cymerodd llof- ruddiaeth a hunanladdiad erchyli le yn mhentref tawel Nannerch, yr hwn sydd yn gorwedd haner ffordd rhwng y Wydd- grug a Dinbych. Lladdodd dyn o'r enw Thomas Williams, ei wraig trwy daro ei phen i mewn gyda morthwyl, ac yn ddil- ynol torodd ei wddf ei hun. I Yr oedd Williams a'i wraig y ddau yn bobl canol oed, yn byw mewn tyddyn o'r enw Bryn Degwm rhwng Nannerch ac Ysceifiog. Bu Williams yn dioddef o afiechyd am oddeutu mis o amser, heb fod yn gweithio yn ystod yr amser hwnw, ond yr oedd yn abl i fyned o amgylch. Dydd Sul yr oedd y teulu, yn cynwys amryw blant, yn cael ciniaw gyda/u gilydd, ac ymddangosai Williams y pryd hyny yn fwy sylwgar o'i wraig nag arferol. Aeth yr oil o'r plant oddigerth un ferch i'r Ys- gol Sul. Oddeutu haner awr wedi tri ymosododd Williams yn sydyn ar ei wraig gyda morthwyl trwm, gan ei tharo ar ei phen, a hoUti y penglog. Bu y ddynes fyw tan oddeutu pedwar o'r gloch pryd- nawn Llun. Yn union wedyn penliniodd Williams ar y llawr, ac yn twriadol tor- odd ei wddf ei hun gydachyllell fara. Bu farw yn union wedyn. Galwyd am was- anaeth meddygol ar unwaith, ond nid I oedd o un diben. I Yn y trengholiad a gynhaliwyd yn Nan- nerch nos Lun, rhoddwyd tystioiaeth i Williams a'i wraig fyned i orphwys wedi ciniaw prydnawn Sul, mewn ystafelloedd gwahanol. Yn ddiweddarach rhuthrodd y ferch oedd adref, yn ciywed ysgrech- feydd, yn mlaen, a chyfarfyddodd ei thad yn dod o'r ystafell wely, ac yn dweyd Yr wyf wedi gwneyd yn iawn am dani yn awr." Yn ddilynol caed y tad wedi tori ei wddf. Dychweiwyd rheithfarn o lofruddiaeth ac o felo-de-se yn erbyn Williams.

Un-a'r-Bymtheg o Lofeydd a'r Streic. Oherwydd nad oedd y meistradoedd yn caniatau yr ychwanegiad mewn cyflogau y gofynid am dano gan y firemen mewn un^ar-bymtheg o lofeydd yn Nyffryn Am- man, Deheudir, ataliwyd gwaith ynddynt dydd Uun, a thaflwyd 5,000 o ddynion allan. Gofynai y fireman am 6/- y dydd o gyflog. Y raddfa bresenol ydyw 5/- i 6/- Bu y gweithiwyr alllan hyd ddydd Merchert ond daeth y ddwyblaid i'r pen- derfyniad i drosglwyddo y mater i g)flaf- areddwr, ac mewn canlyniad dechreuwyd gwaith dydd Iau.

Canghellydd y Trysorlys, a'r diw- eddar Dr Probert. Wedi deall am farwolaeth y Prifathraw, anfonodd Mr Lloyd George y Uythyr canlynol at ei weddw o Ddeheubarth Ffrainc Hotel de Galles, Cannes. Anwyl Mrs Probert.—Mae'r Papurau Cymreig newydd ddod i law, yn cromclo marwolaeth sydyn Dr Probert. Wnewch chwi ganiatau i mi ddatgan mor ddwfn a chywir y mae fy mhriod a minnau yn cyd- ymdeimlo a chwi yn eich trallod mawr. Ni fedr geiriau o gydymdeimlad yn hollol liniaru llymder y gofid, ond yn ddiwTeddar wedi myned trwy y profiad chwerw o golli un anwyl o'r cylch teuluaidd, yr wyf yn gwybod yn burion fod i gydymdeimlad eraill ei werth. Pan oeddwn yn fachgen yn Portmadoc, adwaenwn Dr Probert, ac mae genyf adgofion clir am y parch uchel a'r edmygedd a enillodd ei gyflawniadau cyfoethog, ei dalentau disglaer, a'i gym- eriad uchel yn y g-ymydogaeth ar yr adeg. I. Er hyny mae ei deithi eithriadol wedi eu profi mewn cylch enwocach o weithgar-I wch. L "11 _1: Mae uymru yn dylotacn onerwyuu cum y fath ddyn o rengoedd ei harweinwyr meddyliol a chrefyddol. Ond mae yn gysur i ddeall y bydd i'r gwaith a wnaeth i feithrin ac arwain egnion meddyliol a moesol llawer o ddynion ieuainc o allu yn y weinidogaeth barhau i ddwyn ffrwyth toreithiog yn mywyd ei wlad. Gyda chydymdeimlad didwyll o ddwy galon sydd eto yn un mewn gofid,- Arhosaf yn gywir, D. LLOYD GEORGE.

Gohirio Cyngrair Caerdyed. Oherwydd gwrthodiad y pedwar Esgob Cymreig, a Cheidwadwyr Cymreig adna- byddus, i gyfarfo4 mewn Cyngrair Cenedl- aethol oedd wedi ei alw gan Arglwydd-Faer Caerdydd i ymdrafod y cwestiwn o Weinidog i Gymtu, a Chynghor Addysg Cenedlaethol, gwelwydyn oreu i ohirio y Cyngrair, a dydd, Llun anfonodd yr Arglwydd-Faer y cylch-lythyr canlynol at yr hoil rai a wa- hoddasid:- "Oherwydd yr adroddiadau lawer sydd wedi eu hanfon i mi fod yr amser presenol yn anfanteisiol i gynal Cyngraig Cenedl- aethol ar gwestiwn o Weinidog Cymreig a Chynghor Cenedlaethol i Gymru, arweinir fi i gredu yn ngwyneb y cyfuniad o opiniwn fod ychwaneg o amser yn angenrheidiol i ystyried y cynygion pwysig hyn. Er man- tais oreu y mudiad, mae genyf felly yr an- rhydedd o'ch hysbysu fod y Cyngrair a drefnwyd i gymeryd lie ar yr 2 lain o'r mis hjvn yn Nghaerdydd, wedi ei ohirio am yr adeg presenol.

Marwolaeth y Pareh Evan Roberts, Dolgellau. Cymerodd marwolaeth y Parch Evan Roberts, Dolgellau le nos Iau (wytbnos), yn ei 79 mlwydd o'i oedran. Yr oedd yn un o weidogion mwyaf adnabyddus ei enwad. Dygwyd eF i fyny gyda'r Wesleyaid, ond pan yn 18 oed ymunodd a'r Methodi-tsaid Calfinaidd, gyda'r hwn y dechreuodd bre- gethu. Wedi gorphen ped ir mlvnedd o efrydiaeth yn Ngholeg y Bala, dertiyniodd alwad oddiwrth eglwys Siloh a Rhiwspardyn. Yn ddilynol bu yn bugeilio eglwysi ya Cem- maes a Llanwrin (Sir Drefaldwyn), Hockley Hill, Birmingham, Engedi, Caernarfon, Dyffryn, Meirionydd. Yn ystod ei arhosiad yn y lie diweddaf bu yn gwaelu mewn iech- yd, yn gymaint felly nes y bu raid iddo ym- neillduo o'r weinidogaeth. Symudodd i Ddolgellau lie y treuhodd 20 mlynedd o neillduedd. Yn igoi llanwodd y swydd o Lywydd y Gymdeithasfa GyfFredinol. Heb- law ei fod yn un o bregethwyr blaenaf ei enwad, yr oedd hefyd yn awdwr o gryn fri, a rhoddir lie uchel i'w esboniad poblogaidd o'r Bregeth ar y Mynydd Dydd Llun rhoddwyd ei weddillion i or wedd yn N ghlada yr Eglwysi Rhyddion Dolgellau. Cynhaliwyd gwasanaeth coffa I yn Nghapel Salem, o dan lywyddiaeth y Parch Richard Morris Dangoswyd y prc h yn yr hwn y delid ef trwy y cynulliad mawr t 1 11 ftt I mawr o weiniaogion, a gwyr Diaeniiaw eraui oedd yn bresenol Traddodwyd anerchiadau gan Mr Evan Thomas, diweddar o Birming- ham Parch John Pritchard, ei olynydd yn Eglwys Hockley Hill, Birmingham Mr J E Roberts Cyn Faer Bangor, yn cynrych- ioli Cyfarfod Misol Arfon Mr Evan Evans. Cemmaes Parch W M Griffith, Dolgellau a'r Parch Parri Huws, yn cynrychioli Cyng- hor Eglwysi Rhyddion Dolgellau. Terfyn- wyd y gwasanaeth yn y capel trwy ganu yr emyn 0 fryniau Caersalem ceir gweled," a gweddi gan y Parch Jos Jenkins. Wrth y bedd gwasanaethwyd gan y Parch T R Jones, Towyn, Llywydd Cyfarfod Misof Meirion, a'r Parch W R Jones, Llan- frotben.

Cwrw Nadolig i Breswylwyr Tlotty. Bu ymdrafodaeth frwd yn nghyfarfod di- weddaf o Warcheidwaid Corwen mewn per- thynas i rodd o wydriad o gwrw a wnaed gan Mr J Lloyd John, Is-Gadeirydd y Bwrdd, i bob un yn y Tlotty gyda'r ciniaw Nadolig I Wedi i Mr J R Humyhreys gynyg pleid- lais o ddiolchgarwch i'r rhai oedd wedi cyf- lwyno anrhegion, cafodd ei roddi i'r cyfarfod, pryd y cododd Mr R M Davies i brotestio. Am yr oil o'r anrhegion da eraill y cyfeir- iwyd atynt yr oedd yn dra diolchgar, ond ni fedrai fod am y gwydriad cwrw. Yr oedd oedd yn rhaid iddynt gofio fod naw allan o bob deg o breswylwyr y tlotty yno oher- wydd y ddiod feddwol, ac ni ddylent gania- tau iddo gael lie yn y sefydliad. Mr W Parry, Cerrig Peth fel hyn sydd yn achosi i Sais chwerthin arnom. Onid yw y Cymro mor abl i fwynhau ei gwrw mewn terfynau rheswm a'r Sais ? Ymaith a'r culni hwn Mr E P Jones, Carrog Ond yr ydym yn delio a drwg mawr, ni fedrwch wadu hyny, fel y dywed Mr Davies mae naw o bob deg o dlodion y wlad a'u darostyngiad i'w briodoli i ymyfed. Y tlotty yw y lie diweddaf i hyrwyddo y drwg. Dywedwch chwi, Dim ond gwydriad y Nadolig." ond pan roddwch wydriad y Nadolig yr ydych yn cydnabod yr egwyddor, yr hon, os yn iawn. ar un dydd yn y flwyddyn, sydd yn iawn bob dydd. Mr John Williams, Corwen, fel llwyr- ymwrthodwr o ddeg mlynedd ar hugain o barhad, a ddywedodd ei fod yn ddigon agored ei feddwl i beidio dymuno gwrthod i'r dottyn ei gwrw y Nadolig. Dywedodd y Cadeirydd ei fod mewn an- hawsdra. GalIwn, mi debygwn, ddiolch i bawb a gyfranodd, yn cynwys yr Is-Gadeir- I ydd, am yr ysbryd oedd yn eu cymell i wneyd y rhoddion hyn, a datgan y gobaith y bydd i'w rodd y flwyddyn nesaf gymeryd ffurf llai niweidiol. Yr ydym yn gwerth- fawrogi yr ysbryd ond yn anghymeradwyo y cwrw. Pasiwyd penderfyniad i'r perwyl yma.

Damwain drwy Saethu. Dydd Sadwrn y prydnawn, saethodd John Williams, chwarelwr, ugain mlwydd oed, ac yn byw yn Llanfairfechan, ei hun i farwolaeth. Y dydd Gwener blaenorol prynodd lawcldryll gan gyfaill iddo. Dangosai yr arf yn gyhoeddus i amryw o'i gydweithwyr yn y chwarel boreu Sad- wrn. Wedi gadael gwaith yn gynar y prydnawn, aeth at ffermdy yn ymyl ei gartref, gyda'r bwriad fel y dywedai o saethu adar. Aeth dyn ieuanc arall gyd- ag ef, ond yn union wedyn gadawodd ef. Rhai chwarelwyr yn pasio ffordd hono oJu gwaith a glywsant ergyd, ac wedi myoed at y lie, cawsant Williams yn trengu, gyda twll bwled yn ei lygad, yr. hwn oedd wedi myned trwy ei ymenydd. Yn y trengholiad dywedodd Dr Clifton Hughes fod y trancedig yn ei farn ef yn archwilio y llavvdryll wedi iddo fethu saethu, a phan yn y weithred, i'r ergyd fyned allan, y fwled yn myned drwy ei lygad dde. Dychwelwyd rheithfarn o farwolaeth ddamweiniol, y Crwner ac amryw o'r rheithwyr yn condemnio yr arferiad o gar- io arfau tan.

*^iaaaMB9RgaWB—B—DBW—JWI HiWWHfigBM—l I Why not join? liz order to meet the require- ment's of the time a Clothing Club has been formed at Paris f- I Klios. Payments by j arrangement. Cards and par- ticulars on application. Best value given. J. W. JONES, Paris House, Rhos.

Ffrwdriad diweddar yn Nhlotty Gwrecsam. Yn nghyfarfod diweddaf Gwarcheidwaid t Gwrecsam cyfeiriodd y Cadeirydd, Mr Simon Jones, at y ffrwdriad diweddar o nwy a I gymerodd le yn y Tlotty, gan ddatgan ei lawenydd am na achoswyd niweidiau i fywyd I nac aelodau. Yr oedd yr hen bobl, oddi- gerth un, wedi llwyr wella oddiwrth y dych. ryn gawsant. Yn ol amrangyfrif swyddog y Bwrdd yr oedd y colledion trwy niweidiau adeiladau ychydig yn is na £ 200, ac yn haelfrydig yr oedd y cwmni yswiriol wedi eyfarfod eu gofynion.

NODION. Dydd Mawrth cyflwynodd aelodau y Tabernacl, Eglwys y Bedyddwyr Cymteig, Cefn Mawr, anrheg o Tea and Coffee Service ariati, a Roll-top desk, i'w gweinidog, y < Parch R J Evans, ar yr achlysur o'i briodas gyda Miss Reece, Llanelli. Mae y Parch H Dennis Jones, efrydydd yn Ngholeg Bala-Bangor, wedi derbyn yr alwad a gafydd i fugeilio Eglwys yr Annibyn,. wyr Seisneg, Cefn Mawr. Dywedir tod rhagolygon Ilawer disglaeriach ar ddechreu y flwyddyn hon yn masnach lechi Gogledd Cymru. Mae bron yr oil o'r chwareli yn awr yn gweithio amser ]lawn, a bron y cwbl o'r chwarelau yn Sir Gaernarfon a Sir Feironydd yn cymeryd dwylaw vchwan- egol. Yr wythnos ddiweddaf anfonodd Arglwydd Penrhyn rybuddion at nifer fawr o'i gyd-weithwyr yn hysbysu fod gwaith yn cael ei baratoi iddynt yn Chwarel y Penrhyn, Bethesda. Nos Wener bu Barwnig Wynnstay yn swpera ei holl weithwy- ar yr ystad. Er mawr siomedigaeth iddynt methodd ef eu hun fod yn bresenol. Wedi swpera yfwyd iechyd Syr Watkin a'r teulu gyda brwdfryd- edd mawr. Dywedir fod Evan Robers, y Diwygiwr, yn cymeryd rhan mewn gwasanaeth cenhadol Seisnig yn Ecclestoa Hall, Pimlico, Llundain, l Tybir fod hyn yn rag-fynegiad o'r ymweliad- au a ddisgwylir iddo eu talu i Gymru yn ystod y misoedd nesaf. J Oherwydd afiechyd difrifol yn nheulu Mr Ellis W Davies, A.S., bu raid gobirio cyfar- fod pwysig a fwriadwyd ei gynal nos Fawrth yn Ffestiniog o dan nawdd Undeb Chwarel- wyr Gogledd Cymtu, yn yr hwn yr oedd yr Aelod dros EiRon. a. Mr Osmond Williams, AS. i siarad. t 1. I Mewn cyfarfod arbenig rhoddodd Eglwys y Tabernacl, Bangor, ystyriaeth i'r ym- ddiswyddiad a dderbyniodd oddeutu bytb- 1 efnos yn ol gan ei gweinidog y Parch T J Wbeldon, B.A a anfonwyd i mewn oher- wydd ei afiechyd blin. Penderfynwyd yn unfrydoi i beidio ei dderby:» ar hyn o bryd. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad gyda Mr Wheldon yn ei afiechyd maith a chyda ei deulu. Fel canlyniad i niweidiau difrifol a dderbyn- iodd Mr J Brooks, Adwy Coedpoeth, i'w ben a'i frest, tra yn diiyn ei GTuchwyliaeth yn N glofa Plas Power, bu farw yn Yspytty Gwrecsam, nos Sul diweddaf. Yr oedd Brooks a chyfaill yn gweithio gydli'u gilydd. pryd y disgynodd rhan o'r nenfwd. Cafodd ef niweidiau arswydas, a diangfa gyfyng gaf- odd ei gyfailL Cyfranodd Mr William James Thomas, U.H., y rhodd hardd o 5,000 giois at Ys- bytty Caerdydd. Dychwelodd Cor y Boneddigesaw Cym- 1 6 reig i Gaerdydd, ddydd Gwener, ar ol taith gyngherddoi kvyddianus yn yr Unul Dal- aethau. Mewn cant o flynyddoedd y mae y gen- edig-aethau yn Ffrainc wedi gostwng 0 32 i 19.7 y fit