Cymro a'r Celt Llundain

Nos Sadwrn ddiweddaf rhoddwyd cinio i Mr. Goscombe John, R.A., i'w longyfarch ar yr anrhydedd oedd newydd dderbyn gan yr Academy. Llywyddwyd gan Iarll Plymouth, a daeth torf o'i edmygwyr Cymreig i'r wledd yn y Trocadero. Dywed traddodiad mai ym mhalas yr Hafod, yn Sir Aberteifi, y cyfansoddodd Handel yr Halleluiah Chorus A'i dyna'r rheswm paham y rhoddir y darn hwn mor ami yn destyn cystadleuol yn ein Heistedd- fodau ? Mae'n amlwg nad yw'r Aelodau Spisnig yn malio rhyw lawer am Fesur Datgysylltiad. Credant mai gwastraff ar amser y Ty yw'r cyfan. Cynhelir cyfarfodydd mawr yng Nghymru o blaid Datgysylltiad. Onid yn etholaethau Lluegr y dylid cynnal y cyfarfodydd hyn ?

RHWYSG HANES CYMRU. PA BETH YW ? Y MODD YR EGLURIR HANESIAETH GYMREIG. GWLEDD 0 BRYDFERTHWCH MEWN LLIW A LLUN. GAN GEORGE P. HAWTREY, M.A. (MEISTR RHWYSG- HANES CYMRU). Y mae llawer o bobl yng Nghymru na wyddant ac na ddeallant yn iawn beth a feddylir wrth Rwysg-Hanes. Caniateir i mi ymdrechu egluro beth ydyw, ac hefyd i ddaugos, mor glir ag sydd yn bosibl, yr hyn nad ydyw. Nid gorymdaith drwy yr ystrydoedd ydyw. Nis gellir ei weled drwy unrhyw ffenestr nac oddiar nen unrhyw dy. Nis gellir ei weled ond ar y maes y cymer le. I'r sawl sydd yn gyfarwydd a'r pare per- thynol i'r Sophia Gardens yng Nghaerdydd, nid oes angen disgrifio y safle; ond er mantais i'r rhai nad yw y lie yn adnabyddus iddynt, dylwn ddweyd ei fod yn cynnwys maes ardderchog o fwy na 27 o erwau. Ar y tu deheuol y pen nesaf i'r ddinas cymerir i fyny y bedwaredd ran o'r maes at wasanaeth y tryfaoedd edrychwyr. Bydd yr esgynlawr o dan do, ac ymestyna ar draws y maes, ac ni chaniateir i'r bobl sefyll o'i flaen. Ffurfia y chwareufa y tri chwarter arall o'r maes ardderchog hwn ar ba un y cerir allan wahanol olygfeydd y Rhwysg. Bwriedir i'r rhwysg gyfleu cynrychioliad byw o wyr mawrion ac o ffeithiau mwyaf tarawiadol hanes Cymru. Cewch weled cynrychiolwyr o'r gwyr a'r gwragedd fuont byw yngwlad eich tadau yn y dyddiau gynt, cewch eu gwelpd wedi eu dilladu mewn gwisgoedd megys y rhai a wisgid gan y gwyr a'r gwragedd hynny, ac yn cyflawni yr un pethau ag y gyflawnid ganddynt hwy. A phan ganfyddwch hyn oil y deuwch i wybod nad rhyw gyfres o ddigwyddiadau anifyr a sychlyd, y rhai a ddysgir ar gof, ydyw hanes Cymru ond gwybyddrch ei fod yn syl- wedd byw, ac anadl bywyd yn tramwy 6i gyfansoddiad genedigaeth fraint sylweddol pob Cymro ydyw, a meddiant personol o'r hyn na all neb pwy bynnag ei amddifadu. Ymdrechwch ddychmygu yr olygfa fel yr ] ymegyr o'ch blaen yn ystod wythnos olaf Gorffenaf a'r gyntaf yn Awst. Llenwir yr eisteddleoedd, y rhai a ymestynant dros tua 300 o latheni, gan dorfeydd o edrychwyr. Y rhai a eisteddant tua'r canol yn unig fydd- ant yn alluog i glywed y geiriau llafaredig ac am y rheswm hwn, bydd y cydymddiddan mor fyr ag sydd bosibl, ac eglurir y stori drwy ei chwareu. Cyhoeddir y llyfr yn cynwys y geiriau llafaredig o leiaf dri mis ymlaen Haw, yr hwn a werthir am chwe cheiniog, fel y bydd yn hawdd i bawb ei ddarllen ac i feistroli ei gynwysiad yn brydlawn. O'ch blaen bydd maes gwyrdd, swynol, wedi ei amgylchu gan goedydd prydferth, tra yn y pellder y gwelwch yr un hen fyn- yddoedd cedyrn ag a edrychasant i lawr ar Gymru yn y dyddiau pan gymerodd y digwyddiadau cynhyrfus hyn le mewn gwirionedd. Yn ystod wythnos gyntaf cynaliad y rhwysg cymer y gweithrediadau le yn y prydnawn; yn cychwyn, fel y bwriedir yn bresennol, am hanner awr wedi dau. Dydd Sadwrn, Gorffenaf 31, cymer dau berfformiad le, un yn y prydnawn, a'r Hall yn dechreu am hanner awr wedi saith yn yr hwyr. Bydd dydd Llun yr ail wythnos yn ddydd Gwyl y Banc, ac ar y diwrnod hwnnw hefyd bydd dau berfformiad. Gadewch i ni dybied ein bod yn eistedd yn ein sedd ar brydnawn hafaidd a theg ym mis Gorffennaf. Yn union am hanner awr wedi dau rhoddir yr arwydd gan feistr y rhwysg, ac ymddengys dau herodr (heralds) ar ben eithaf y maes. Seiniant yno eu hud- gyrn, yna deuant ymlaen i'r canol, lie yr una â hwynt ddau herodr arall. Seinia y pedwar eu hudgyrn eto, yna cerddant i fyny nes y deuant gyferbyn a'r esgynlawr, lie y seiniant eu hudgyrn y drydedd waith. Gyd a'u bod hwy yn diweddu, dechreua y gerddorfa chwareu, yna daw y cor ymlaen o ben eithaf y maes mewn gwisgoedd cenedlaethol. Fel y deuant yn nes at yr esgynlawr distawa y gerddorfa, a chenir can briodol gan y cor. Yn y cyfamser y mae Arglwyddes Cymru (Dame Wales), wedi gwneud ei hymddangos- iad, ac ar orffeniad y gan geilw ei siroedd ymlaen, ac yn eu mysg cynwysir Mynwy. Cynrychiolir pob sir gan foneddiges, yn cael ei chanlyn gan fintai o'r tylwyth teg. Eglura Arglwyddes Cymru yn fyr yr hyn sydd ar fin cymeryd lie, gan nodi allan ddyledswydd pob sir i enwi ei gwroniaid yn olynol. Gollyngir ymaith y tylwyth teg. Cymer Arglwyddes Cymru a'i siroedd eu seddau gyferbyn a'r gerddorfa, lie ni fyddant yn rhwystr i neb, ac yna dechreuir y rhan gyntaf o weithrediadau y rhwysg. Y mae hyn yn ymwneud a digwyddiad ym mywyd Caradog, y gwron a wrthsafodd y Rhufeiniaid am gynnifer o flynyddoedd, a'r hwn, yn y diwedd, a syrthiodd i'w dwylaw yn unig drwy frad. Y mae y dyddiad o gylch y flwyddyn 50 o.c., a gorwedda yr olygfa yn Nehau-ddwyreinbarth Cymru, a breswylid gan y Siluriaid, llwyth o bobl ffyrnig a rhyfelgar. Canfyddir Rhys, Brenin y Siluriaid, yn bela y blaid, a chyda ei gwmni o helwyr yn croesi gyferbyn a'r esgynlawr gydag agoriad y rhan gyntaf o'r chwareu. Diflanant o'r golwg ymysg y coedydd, a maes o law wele yspiwr yn rhedeg o ran uchaf y maes. Clyw gorn yr helwyr ac a i'w cyfarfod fel y deuant allan un waith eto o blith y coed. Gwelir ef yn cyflwyno y neges i'r Brenin ac yn cael ei orchymyn yn ol. Yna y mae y Brenin, ar ol ymgynghori a'i benaethiaid, yn cerdded tuag at yr esgynlawr, a chyfarfyddir ef gan y Frenhines a'i boneddigesau. Yn fuan unir hwy gan yr archdderwydd, pedwar bardd, herodr, a cheidwad y cledd. Gwelir Caradog gyda chwmni bychan yn dynesu, dan arweiniad yr yspiwr, a chan hysbysu y Brenin fod y Rhufeiniaid yn ymyl, erfynia am ei gymorth, ac hefyd am

Wele gyfarchiad awenyddol yr Archdder- wydd :— PRIODAS Miss Gladys Annie Ellen Evans, a John Clark, Ysw., Llundain. Yma'n gryf yn rhwymyn gras-dau a wnaed Yn un mewn priotas; Di-heulwen f'ai gwen y gwas, Reb Ellen yn ei balas. Gweled swyn Gladys Annie—eneth deg, Wnaeth i dorf wiriuni Ond enaid Clark am dani 0 dy ei thad aeth a hi. Gwyryf dan newydd goron-ydyw hi Heb dwyll yn ei chalon A beunydd ym mhori hioion, Y mae nef yng nghwmni hon. Oes bir yn llawn trysorau—i'r gwyn bar, A gwen byd a'i ffafrau Annedd dan gliraf nennau 0 ddifyr ddydd fo i'r udau. -Dyfed. # Yr uti noson caed pwyllgor ynglyn a'r Eisteddfod, ac ni phrofodd ei gyhoeddiadau teuluaidd yn ormod o rwystr i'r Finsent roddi ei bresenoldeb a llywio'r gwaith yn ol ei arfer. Nis gellir cyhoeddi i sicrwydd eto pa nifer yw'r ymgeiswyr, ond dywedai'r ysgrifenyddion fod yr enwau yn dylifo i mewn yn hynod o foddhaol, a bydd y man- ylion llawn yn nwylaw y swyddogion erbyn dechreu'r wythnos nesaf.