Cymro a'r Celt Llundain

A BYD Y GAN. Mae'r ysbryd cystadleuol yn parhau mor fyw ymhlith corau Cymreig ag erioed. Caed prawf eglur o hyn ar adeg Eisteddfodau y Pasc. Roedd nifer yr eisteddfodau a gaed yn anarferol o liosog, ac ymhob un caed cystadleuon bywiog iawn. Yn Neheudir Cymru caed y prif Eisteddfodau yn Aber- pennar ac Abergavenny, ac mae'n ddydd- orol nodi i'r un prif gorau gystadlu yn y ddau le, er fod pellder dirfawr cydrhwng y ddwy wyl. Er mwyn hwylysu'r trefniadau 'roedd trens arbennig wedi eu trefnu i gludo'r cystadleuwyr o'r naill le i'r llall, ac 'roedd y brwdfrydedd mor uchel a phe bae gornest y bel droed yn cymeryd lie yno. Yn Aberpennar—neu Mountain Ash, fel y myn y Saeson alw'r lle-rhoddid tair gwobr, sef £ 70, JE20, a £ 10, i'r corau a ganent yn oreu By Babylon's Waves" (Gounod), ac ymddangosodd chwech o gorau gan roddi datganiadau hynod o foddhaol. Y beirniaid oedd Dr. McNaught, Mr. Merlin Morgan, a Mr. John Price, ac yn ei feirniadaeth dy- wedodd y blaenaf mai diffyg pennaf y corau oedd difiyg addysgiad priodol. Meddent ar leisiau campus, ond credai mai gwir angen y dyfodol oedd addysg ac ymarferiad priodol. Y tri chor goreu oeddent—1, North Stafford- shire, 75 o farciau; 2, Rhymney, 71 3, Cwmavon, 70; ac yna deuai Casnewydd, Treborth, ac Aberpennar yn olaf. # O'r corau uchod ymddangosodd Cas- newydd, Rhymney, a North Staffordshire, ar y llwyfan yn Eisteddfod Abergavenny, yn y prydnawn yr un dydd, lie y beirniadid gan Mri. Granville Bantock, Birmingham; J. H. Roberts, Lerpwl; a D. C. Williams, Merthyr. Yma eto y prif ddarn ydoedd By Babylon's Wave," ac roedd y brwdfrydedd yn uchel iawn oher- wydd fod cor y Saeson wedi curo'r ddau yn gynnarach yn y dydd. Caed canu rhagorol eto, ond teimlai y beirniaid yma mai cor Rhymney oedd wedi canu oreu. ac iddo ef y rhoddwyd y wobr o £ 70. Aeth yr ail wobr o C20 i gor y Saeson, a'r drydedd o Y,10 i gor Casnewydd. Yr oedd cor Rhymney, yn 01 y prif feirniad, wedi rhoddi datganiad y byddai'n anhawdd ei guro. Yn un o Eisteddfodau'r Gogledd bu Mr. Harry Evans, unwaith yn rhagor, yn con- demnio yr "her unawd," a'r arfer o roddi unrhyw unawd" yn destyn cystadleuaeth. Nid teg i'r beirniaid na'r cantorion yw rhoddi unrhyw unawd" i gystadlu arnynt gan fod y cantorion yn dewis rhai mor amrywiol. Feallai fod llawer i'w ddweyd yn erbyn y dull yma o gystadlu, ond os yw mor wael ac mor ddiraddiol i gerddoriaeth ag y myn y beirniad hwn ei fod, paham y mae ef ac ereill o'r un dosbarth yn cefnogi'r cynllun trwy ddyfod yn feirniaid yn y fath wyliau ? Fe wyr y beirniaid beth i'w ddis- gwyl yn y fath gystadleuon, a thipyn o hymbygiaeth noeth yw codi i fvny a cheisio lladd ar y pwyllgor pan mai'r beirniad ei hun sydd i'w feio am gefnogi'r fath ysbryd materol. Gellir dweyd yr un peth am y dosbarth hwnnw o feirniaid eisteddfodol sydd byth a hefyd yn curo ar y pwyllgorau am eu dewisiad o alawon, neu ddarnau cystadleuol. Meddai un beirniad yn ddiweddar Mae'r gan bron yn fwy ad das i fod yn faled pen ffair nag yn destyn cystadleuol." Gan fod y orawd wedi cytuno i fod yn feirniad, onid ei ddyledswydd ef oedd cael y goreu allan o'r "baledwyr" oedd yn ymgeisio? Ond y gwir am dani oedd mai digter at awdwr yr unawd oedd wrth wraidd y condemniad i gyd. Os nad yw'r alawon neu'r darnau yn werth eu canu, dylai'r beirniad wrthod a'r gwaith, a dweyd hynny mewn amser cyfaddas wrth y pwyllgor ei hun. Deallaf fod rhagolygon am gystadleuon rhagorol yn Eisteddfod Lluodain. Nid yw'r corau eto wedi gyrru eu henwau i fewn, ond y mae sibrwd y bydd o leiaf i hanner dwsin ymddangos yn y brif gystadleuaeth. Mae tua'r un nifer hefyd yn paratoi gogyfer a'r ail gystadleuaeth. Am y corau meibion y mae'n anhawdd dweyd eto pa nifer a ddaw. Ychydig ddyddiau yn ol yr oedd o leiaf ddwsin ar y maes, yn rhai tebygol o ym- ddangos, fel na raid i'r pwyllgor bryderu am ddim ond am le i'w cynnal! Y mae'r darnau cystadleuol yn rhai newydd bron i gyd, ac mae hyn yn golygu llawer iawn o ymarfer ar ran y corau. Ac os llwyddir i gael nifer go dda o gorau, bydd gwaith pwyllgor Eistedd- fod Llundain yn dewis darnau mor ragorol wedi ei gyfiawnhau yn hollol. Mae'n rhaid i enwau y cystadleuwyr gael eu danfon i law ysgrifenyddion Eisteddfod Llundain erbyn diwedd yr wythnos nesaf. Cofied y cantorion am hyn rhag iddynt gael eu siomi. Gan fod yr Wyl i'w chynnal gannol mis Mehefin, rhaid gwneud y trefn- iadau yn brydlon, ac mae'n rhaid i bawb a fynnont gystadlu gydymffurfio a'r telerau arbennig osodir i lawr yn rhaglen Testynau'r Eisteddfod. Gellir cael hon ond danfon wyth geiniog mewn stamps i Swyddfa'r CELT.

U GWLAD Y MYNYDDOEDD." TEYRNGED MR. GEORGE MEREDITH I GYMRU. Yn y wasg Seisnig telir teyrnged i Gymro athrylithgar fel datganwr, bardd, a chyfan- soddwr caneuon, ymherson Mr. Trevor Evans, y tenorydd sydd wedi ei anrhydeddu lawer gwaith gan y Brenin, y Frenhines, ac aelodau ereill o'r teulu Brenhinol. Rhedodd ei gan "Cartref" i serch y genedl mewn amser byr, ond ei gan ddiweddaraf, sef "Long Ago" (yr amser gynt), sydd wedi tynnu y gydnabyddiaeth oreu am ei ben. Efe ydyw awdwr, nid yn unig y gerddor- iaeth, ond y geiriau Cymreig a'r Seisnig, a disgrifir y gan yn gampwaith, ac megys wedi rhedeg yn glir o'r galo". Dyma ddywed Mr. George Meredith, prif nofelydd Lloegr, am dani:— "April, 1909. Dear Sir,—I beg that you will let it be known to Mr. Trevor Evans how much I feel indebted to him for the song, music, and verse which he has commissioned you to send me. I have done my best to read the music, enough to see that it is excellent; but this is mere spelling, and my daughter or my daughter-in-law (who is a composer of cantatas) will vocalise it for me. Wales has always been the land of song. I rejoice that we have a distinguished singer of his own pieces, who will bring this rich gift of the Land of the Mountains prominently before the public.—Yours truly, GEORGE MEREDITH."

Cleber o'r Clwb. Caed cynulliad hapus yn y clwb ddech- reu'r wythnos hon. Roedd pobl y gwyliau wedi dychwelyd ar ol mwynhau amser braf yn yr hen wlad, ac roedd urddasolion y Senedd yn edrych megis pe yn dyheu am ornest fawr Datgysylltiad. Mewn congl arall gwelem haid o bwyllgor yr Eisteddfod mewn ymgom fywiog gyda'r Archdderwydd, yr hwn oedd newydd ddychwelyd o'i daith tua ynysoedd gwlad yr haf. Y cyntaf i dorri ar dawelsvch y lie oedd Morus Glaslyn, yr hwn oedd newydd ddod yn ol o ardal y Fenni, lie y bu'n areithio ar werth y Gymraeg, a thystiai Sarnicol ac Eifionydd-y rhai oeddent yn y cylch-fod Morus Glaslyn wedi gwneud i fyny am absenoldeb Dyfed. Tra bo Morus gennym," ychwanegai Sarnicol, gall pob archdder- wydd fyned i wlad yr haf neu i le cynesach fyth." Ond tra roedd y bardd o Borthmadog yn traethu mor hwylus ar fawredd yr Eisteddfod, dyma John Hugh Edwards i fewn, yn wen o glust i gilydd, ac yn llongyfarch Dyfed a Vincent a Morus Glaslyn, a'r cwmni i gyd. Beth yw'r newydd diweddaraf," ymholai. 'Rwyf newydd weld George, ac mae ef dros ei ben a'i glustiau mewn ffigyrau, ac ni allai ddweyd gair wrthyf am Feirionydd." A ydych chwi yn ymgeisydd hefyd," holai Morus Glaslyn, gan edrych yn bryderus. Dim o gwbl," ebai John Hugh. Nid chwilio am sedd dros Gymru wyf fi, a phe bawn yn cael cynnyg un yforu ni fuaswn yn ei derbyn." Ond ai nid doeth fyddai gyrru Dyfed i'r Parliament," holai Sarnicol. Y mae e wedi bod yn son ar hyd y blynyddoedd am Reform Bill yr Orsedd, ond mae hwnnw, fel Bill yr Eglwys, heb ddod yn ddeddf eto." Na gobaith am gael y naill na'r llall i fotwm byth," chwarddai Marchant, yn wawdus yng ngwyneb Machreth. Na hidiweh am bethau henafol yr Orsedd, a rhyw ofergoeledd felly," ebai John Hugh, "ond 'dewch i ni gael pender- fynu pwy sydd i gael eistedd yn y Senedd dros Sir Feirionydd." Mae Silyn a fi wedi bod yn siarad am y lie," addefai Norick, gan chwythu ei gwmwl mwg o'i bibell Sosialyddol, "ond rwyn ofni fod Haydn yn ormod o ddyn i ni." Impossible," llefai John Hugh, yn sarug. Beth ? Silyn yn amhosibl," taranai Norick. "No, no, my dear boy," ebai John Hugh, yn dyner, mae Silyn yn eithaf da, ond beth am ei ddaliadau Sosialyddol ? Gwel- wch fel y mae Grayson wedi cawleiddio'r cyfan, a byddai cael Silyn eto o Gymru i'w gicio dros y terfynau yn ddigon i yrru George ac Asquith yn hanner gwallgof." Oad beth am Finsent," meddai John Hinds. Un o foys Trawsfynydd, Sir Feirionydd, yw efe, a gwr a wyr fwy am waith y Senedd na chi, boys, bob copa wall- tog o honoch chi-yn ogystal a chithe sydd heb wallt," ychwanegai, gan droi at John Hugh a Morus Glaslyn-a chwarddodd pawb yn hapus ar ben yr ergyd hwn. Ac ar ol siarad am beth amser deuwyd i'r penderfyniad i ddanfon Finsent at bobl Meirionydd i ddweyd fod Cymry Llundain wedi ei gymeradwyo yn galonog. Ac fe wyr pobl gall Meirion mai yr hyn a gymeradwya Cymry Llundain heddyw a gyflawnir gan Gymru yforu, ac fel rheol mae'r gwaith yn troi yn llwyddiant perffaith. Felly, three cheers i Mr. Vincent Evans, A.S. gwaeddai Norick. Ac yn swn y dymuniadau hapus hyn aeth pawb adref gan deimlo fod gwaith pwysig wedi ei gyflawni. Ap SHON.