Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
A BYD Y GAN.
A BYD Y GAN. GAN PEDR ALAW, Mus. Bac. DISGYBLAETH CoR.-Daeth i'm meddwl i ddyfynu rhai o sylwadau gwr profiadol ar hyn, wedi i gor y Saeson, o Willesden, drechu y corau Cymreig yn Hammersmith ddechreu y mis hwn. Y mae pawb, fe ddichon, yn gwybod yn dda na fydd corau Cymreig y dyddiau hyn yn colli gwobrau oddigerth am y rheswm nad ydynt yn dar- paru yn ddigonol. Dyweddodd Mr. L. J. Roberts, M.A., yn ddiweddar fod rheswm arall hefyd ar brydiau, sef fod y Saeson yn gofalu am arweinyddion corawl cymwys, tra nad ydyw arweinyddion corau y Cymry yn fynych ond cerddorion cymedrol a gweith- wyr Cyffredin (pob clod i'r cyfryw !); ond ychydig iawn o bwys sydd i'w roddi ar y sylw olaf hwn ar hyn o bryd, canys lie byddo arweinydd cymedrol, gofelir am gyflogi trainer i ddod a'r cor i'r pwynt uchaf o ber- ffeithrwydd. Lie na wneir hyn, y mae yn naturiol ini gasglu fod yr arweinyddion yn abl i ddisgyblu y cor, ac i'w gael i ganu y gerddoriaeth mor gywir ag a fyddo yn bosibl. Credaf, modd bynnag, mai nid anfuddiol fydd defnyddio rhan helaeth o'r golofn hon, am wythnos neu ddwy, i sylwi ar y pethau y dylai arweinydd corawl eu gwneud er dis- gyblu ei gor yn briodol. Gobeithio y gwna y sylwadau les i'r cyfryw yn ogystal ag aelodau ein corau. DEFNYDDIAU COR. Dyma y pwnc cyntaf i sylwi arno. Mae yn anhawdd dweyd pa un yw y prinnaf, tenor pur neu fas. Yn Llundain (meddir), y mae y gwrywiad i gyd yn myned yn faritones: rhai yn canu has pryd nas medrant ganu yn is nag A, a rhai yn canu tenor heb allu cyrraedd E. Y pwnc nesaf ydyw gofalu fod ansawdd y lleisiau yn dda. Cymerer lleisiau bychain, os o ansawdd da. Rhaid bod yn ofalus gyda lleisiau mawr, o herwydd gall y cyfryw fod yn achos o Hinder mawr. Gocheler leisiau fflat, hefyd lleisiau metelaidd fyddo yn treiddio drwy leisiau pawb ereill, y rhai na ellir eu plygu, eu coethi, na pheri iddynt ymdoddi gyda lleisiau ereill. Elfen beryg- lus, hefyd, mewn cor, ydyw un fyddo yn arfer canu solo; os na fydd y cyfryw yn ewyllysgar i weithio yn galed fel y lleill, bydd yn debyg o wneud niwed. Y peth nesaf ddaw dan sylw ydyw amcan yr arweinydd. Dylai fod cyd-ddealltwriaeth hollol rhwng yr arweinydd a'r cor awdur- dod hollol ar y naill law, ac ufudd-dod siriol a deallgar ar y llaw arall. Dylai cael hyn fod yn amcan gan yr athraw. Ni ddylai dwy farn gael eu traethu na'u coleddu yn y cor gyda golwg ar lais, ymarferiadau, na mynegiant. Gair yr athraw ddylai fod deddf y cor yn y pethau hyn. TONYDDIAETH BUR. Y peth nesaf i'w ennill ddylai fod ton- yddiaeth bur. Yn anffodus, y mae gormod o eisiau gofal yn y peth hwn. Mor fychan ydyw rhif y rhai fedrant leisio yn felus a phur Un a rydd sain anhyfryd o daflod ei enau, ac un arall a grugleisia o'i wddf. Rhaid i'r pethau hyn oil gael eu symud oddiwrth y Ilais fel us oddiwrth y grawn, neu sorod oddiwrth yr aur, fel na byddo yn aros ond y llais pur, eglur, a gwerthfawr. Yn nesaf, rhaid edrych ar y cor fel pedwar o bersonau, a dwyn y rhai fyddo ymhob rhan i leisio fel pe na byddai ond un person, o ran ansawdd a nerth. Wedi hynny, daw mantoliad nerth rhwng y gwahanol rannau. Gwnaf sylwadau ar y paragraph olaf hwn yr wythnos nesaf. GWEITHIAU MAWRION DR. PARP.Y.-Geilw gohebydd sylw at yr anffawd sydd wedi digwydd i ddau o'r cyfryw. 0 berthynas i "Blodwen," dinystriwyd yr oil o'r plates yn swyddfa y Western Mail, Caerdydd, pan y bu. tSn yno, ac nid ydoedd y cyfryw plates wedi ei yswirio Felly, cyn y gellid cael ychwan- eg o gopiau o'r gwaith tra swynol hwn, byddai yn ofynol gwneud plates newyddion. Os na fydd i berson neu bersonau neilltuol ymgymeryd a hyn, tybed y bydd i'n cenedl oddef i'r gwaith, oherwydd yr amgylchiad anffodus uchod, fyned yn ddi-ddefnydd. Hefyd, dyna'r gwaith gorchestol Saul o Tarsus," am yr hwn y dywed y gohebydd ei fod "the finest work of any Welsh com- poser, living or dead." Y mae y cwmni gyhoeddodd y gwaith wedi myned allan c fodolaeth.. Gwerthodd yr hawlfraint ynddo i Leonard a'i Gyf. Ymddengys nad ydyw y cwmni hwn yn gwybod dim am y band' parts, ac ofnir eu bod wedi myned ar goll. Y mae pwyllgor Eisteddfod Genedlaethol Colwyn Bay yn barod i gyfrannu pum' gini tuag at y gost o gael band parts newyddion.. Y mae Mr. John Williams, Caernarfon, a Mr. David Trehearn, Rhyl, hefyd yn barod i gyfrannu. A oes rhywun ymhlith darllenwyr cerddorol y KELT yn barod i gyfrannu ? Bydd eisiau o leiaf ddeg punt ar hugain. Carwn yn fawr pe gallai y sylwadau hyn fod yn foddion i ddenu rhywrai i helpu yn yr achos da hwn. Gobeithio na fydd yr apel hon ofer. DAVID JONES (Meirionfab).—Y mae yn bryd bellach i ni ganlyn ymlaen gydag ysgrifau yr anwyl frawd hwn. Yn yr un sydd o'm blaen, geilw sylw at Wyl Handel," yn y Palas Grisial, a dyma ei sylwadau :— Ganwyd Handel yn y flwyddyn 1684, ac er ei fod wedi cyfansoddi ei oratorios diail ers. agos i ddau can mlynedd, ni fu yr un cyfansoddwr o'i flaen, nac ar ei 61, tebyg iddo, a chydnabyddir trwy gydsyniad cyffre- dinol mai efe yw Brenin yr Oratorio ac ystyrir rhai o'i brif weithiau yn oruwch- naturiol ac ysbrydol. Cynhaliwyd yr wyl gyntaf goffadwriaethol iddo yn y flwyddyn 1784, ymhen can mlynedd ar ol ei enedigaeth, yn Westminster Abbey, a dwy wedi hynny yn 1791 a 1834, yn yr un lie. Yn 1857, ail gychwynwyd hwy, yn y Pala& Grisial, gan y Sacred Harmonic Society, yn bennaf o dan arweiniad Sir Michael Costa, yr hwn yn ddiau oedd yn arweinydd llawer mwy galluog a mawreddog na'r un presennol, gyda phob ddyledus barch iddo. Cyn- haliwyd yr ail yn 1859, a'r drydedd yn 1862 -yr hon oedd y gyntaf i mi gael y fraint o'i mwynhau, ac nid anghofiaf byth yr effaitb. gafodd arnaf. Fel un oedd wedi clywed fawr ond bref- iadau y defaid rhwng hen fynyddoedd Meirion, heblaw ychydig o gorau bychain y wlad, yr oedd clywed tua phedair mil, rhwng lleisiau ac offerynau, yn canu For unto us a Child is born," &c., &c., bron yn ormod i gig a gwaed ei ddal, a theimlwn rhyw las yn mynd drosof. Credwn na fu y fath ganu er pan ganodd ser y boreu, ac yr oeddwn fel y disgyblion gynt eisiau cael gwneud yno dair pabell." Y prif gantorion y flwyddyn honno oeddynt, Titiens, Sherington, Ruders- dorff a Dolby. Hefyd Sims Reeves a Weiss. Yr wyf wedi dilyn yr Wyl yn gyson er hynny (1862), ac yn aelod o'r cor ers blynyddau, ond y mae argraff yr un gyntaf a gefais yn fwy byw ar fy meddwl na bron yr un a gynhaliwyd yr wythnos hon. Cyn- efino yr wyf a hwy, mae'n debyg. Wedi hyn, wele rai o sylwadau Mr. Jones ar y canu yn Eisteddfod Genedlaethol Llan- dudno, 1896. Dywed am Gor Merched Llundain, mai efe oedd yr olaf i ganu, ac fod y gystadleuaeth yn sefyll rhwng Birken- head a Llundain. Yr oedd yr olaf yn fwy poblogaidd gan y dorf Mae'n debyg am
NODIADAU LLENYDDOL.
bardd, ac ysgrifennodd lawer pan y deuai'r hwyl arno. Saer coed ydoedd wrth ei alwedigaeth," medd Llew Meirion. Rhyw Rip Van Winkle ydoedd. Aeth i'w wely un noswaith, a chododd o ddim oddiyno hyd derfyn saith mlynedd. Cododd a chyhoedd- odd lyfr o'i weithiau o'r enw 'Diliau Meirion,' a cherddodd y wlad o'i phenbwy- gilydd, a gwerthodd filoedd o hono. Cafodd flas ar ysgrifennu, a chyhoeddodd hanes ei deithiau, ac ar ol hynny aeth i'w wely drachefn, a chododd o ddim oddiyno hyd nes y bu farw yn 1861 yn 82 mlwydd oed." Un o'r llenorion, yn ogystal ac un o'r beirdd, mwyaf blaenllaw yn y to ieuanc o'r byd Seisnig heddyw yw Mr. Alfred Noyes- gynt o Aberystwyth. Y mae yn awr newydd gyhoeddi ei fywgraffiad o William Morris, y bardd enwog, a rhoddir clod uchel i'r gwaith gan y criticyddion yn bur gyffredin. Yng nghyfres yr English Men of Letters" y cyhoeddwyd y gyfrol. Rhoddir lie amlwg i hanes bywyd y Canghellwr Cymreig, Mr. Lloyd George, yn yr Young Man am fis Rhagfyr. Ail-adrodd yr hyn gyhoeddir yng nghyfrol y Parch. J. Hugh Edwards wna'r Golygydd, a rhydd ganmoliaeth uchel i'r gwaith. Ceir amryw o ddarluniau i egluro'r ysgrif, megis Mr. Lloyd George, ei rieni, ei ewythyr, a'i frawd. Yn y Nationalist am Ragfyr cyhoeddir llythyr dyddorol, a anfonwyd gan y llenor enwog, Mr. Mathew Arnold, at y diweddar Syr Hugh Owen. Yr oedd Arnold newydd gael gwahoddiad oddiwrth Syr Hugh Owen i ddod ar ymweliad ag Eisteddfod Caer yn 1866, ond nis gallai y doethawr a chydsynio, ac yn ei ateb dywedai- You have to avoid the danger of giving offence to practical men by retarding the spread of the English language in the Principality. I believe that to preserve and honour the Welsh language is quite compatible with not thwarting or delaying for a single hour the spread, so un- deniably useful, of a knowledge of English throughout all classes in Wales. Then you have to avoid the danger of alienating men of science by a blind, partial, and uncritical treatment of your national antiquities It is a consoling thought, and one which history allows us to entertain, that races, disinherited of political success, may yet leave their mark on the world's progress and contribute powerfully to the civili- zation of mankind." Ceir nifer o erthyglau tra dysgedig yn y rhifyn diweddaf o Tranctions of the Honour- able Society of Cymmrodorion, yr hwn sydd newydd wneud ei ymddangosiad. Cyn- nwysa y papurau a ddarllenwyd ger bron aelodau y Gymdeithas yn ystod tymor 1906-7, a'r rheswm paham y buwyd mor hir yn rhoddi cyhoeddusrwydd iddynt yw'r ffaith fod rhai o'r awdwyr wedi bod yn ychwanegu rhai ffeithiau at yr hyn a draethwyd ganddynt o flaen y Gymdeithas. Addurnir y rhifyn gydag amryw ddarluniau, a bydd yr oil yn werthfawr dros ben i'r hanesydd Cymreig, Ymysg y papurau ceir un ar hanes bywyd yr hen hynafiaethydd Edward Llhwyd," awdwr Archa'ologia Britannica, yr hwn a flodeuai tua diwedd y 17eg ganrif, a dech- reu'r ddeunawfed. Mae'r awdwr Mr. Richard Ellis, B.A.—wedi bod yn astudio llawer am hanes yr hen Gymro, a gesyd amryw ffeithiau newydd o flaen y darllen- nydd. Ysgrifenna y Parch. John Fisher, B.D., yn fanwl ar yr arfer o roddi enwauhen seintiau ar eglwysi Cymru, a gwyr pawb fod yr hyn ddywed Mr. Fisher yn werth gwrando arno bob amser. Mae Cymdeithas y Cymmro- dorion yn gwneud llawer tros gyfoethogi hanes a llenyddiaeth ein cenedl drwy y cyhoeddiadau achlysurol hyn.