Y TIR I'R BOBL. MAN DDALIADAU YNG NGHYMRU. MR. JOHN OWEN A'I WAITH. Mae Deddf newydd y man ddaliadau yn dechreu dod yn hysbys yng Nghymru. Nid ar unwaith yr ydym, fel cenedl, yn manteisio ar y cyfleusterau a roddir yn ein dwylaw, ond y rnae'r hen gri Y Tir i'r Bobl," a godwyd flynyddau yn ol gan Dr. Pan Jones ac ereill, ar fin cael ei sylweddoli i raddau pell iawn. Gwir nas gall y Senedd wneud popeth, ac nid yw'n debyg fod y Ddeddf newydd hon yn berffaith, eithr fel ami i ddiwygiad arall rhaid wrth amser a phwyll cyn dwyn y cynllun i lwyddiant. Un peth yw bwriad y Weinyddiaeth a'r Diwygwyr Cymdeithasol yn ami, ond peth arall yw llythyren y Ddeddf ac os eir i weithredu ami i deddf yn ol y lythyren cyll ei noi- wedd a'i hamcan yn hollol. Pwnc dyrus yw pwnc y tir yng Nghymru er's cenedlaethau lawer. Mae'r bobl wedi .c leI eu dysgu o'u cryd mai peth cysegredig yw daear y tirfeddianwr, ac mai'r yswain lleol yw prif berson y cread. Mae'r parch- edigaeth afiach yma, i'r tir a'i berchennog, yn gyfrifol i raddau am waseidd-dra ein natur; ond gydag ychydig ddiwylliant a gallu deddfol fe ddeuir o dipyn i beth yn bobl ryddion. Ac amcan y Ddeddf newydd yw rhoddi mantais i bawb i fyw bywyd naturiol; byw ar y tir fel y disgwylia natur i ni wneuthur. 0 hyn allan gall pob un a fynno sicrhau tir a thyddyn yn ardaloedd gwledig Cymru. 0"3 llwyddodd gorthrwm a chaledi y blynyddoedd gynt i yrru plant y wlad i ystrydoedd afiach y trefydd ac ardal- -oedd y gweithfeydd, y mae cyfle yn awr i adfeddiannu y cyfryw, a gosod y gwerinwr yn ol ar y tyddyn bychan o'r hwn ei hamddi- fadwyd. Ond gwaith araf ac anhawdd fydd. Mae'r Llywodraeth wedi sylweddoli hyn, ac i'r amcan o gyfarwyddo pobl Cymru ynglyn a'r Ddeddf, y maent wedi penodi DIRPRWYWR OYMREIG i ofalu am waith y man ddaliadau yng Nghymru. Fel y gwyddis, larll Carrington yw prif reolwr Bwrdd Amaethyddiaeth ym Mhrydain heddyw, ac addefir gan bawb ei fod yn un o'r landlordiaid gorea a fedd y deyrnas. Gwyr yn dda beth ellir wneud allan o'r ddaear, a pha faint o dir all gynnal teulu y gweithiwr cyffredin. Mae wedi gwneud prawf personol ar werth y main ddaliadau, a chred yn ddiysgog yn yr egwyddor. Iddo ef yn bennaf y mae i ni briodoli y Ddeddf newydd hon, a chan ei fod yn hyddysg yn anghenion Cymru ynglyn a phwnc y tir y mae wedi gweled yn ddoeth i benodi MR. JOHN OWEN yn ddirprwywr, neu'n gyfarwyddwr, i ofalu am yr holl gyfundrefn yng Nghymru. Nis gellid wrth well penodiad, oherwydd y mae Mr. Owen yn un o blant y werin, ac yn wr a wyr beth yw angen mawr Cymru yn hyn o beth. Brodor o Drefriw yw Mr. Owen, ond y mae wedi byw yn Llundain er's blynydd- oedd bellach, ac yn ystod y pum mlynedd ar hugain diweddaf hyn y mae wedi cael profiad helaeth ynglyn a daliadaeth tiroedd ym mhob ran o'r deyrnas. Dechreuodd ei yrfa felland agent ar ystad Gwydir, ac oddi- yno aeth i'r Alban, lie y gweithiodd ar ystad y Drummond Castle am rai blynyddau. Yn 1881 symudodd i Lundain, ac er hynny hyd yn awr v mae gofal rhai o brif ystadau Lloegr a Chymru wedi bod ar ei ddwylaw. Gwyr yn dda beth yw gwerth y man dydd- ynod, a chred yn gadarn yn y pwysigrwydd o gadw'r bobl ar y tir. Pan gyll cenedl ei thyddynwyr cyll ei chyfoeth pennaf," medd un o;r beirdd, ac mae Mr. Owen o'r un syn- iadau. Gwyr beth yw safle'r tirfeddiannwr, hefyd, yn dda, ynglyn a daliadaeth tiroedd, a gwyr yn ogystal faint all y ffermwr cyffredin elwa o'i ddaliadaeth. Ar wahan i'w wybodaeth am y tir, y mae gan Mr. Owen gymhwysterau arbennig i fod yn rheolwr y Ddeddf newydd yng Nghymru. Mae yn Gymro gloyw o ran iaith a theimlad- au, ac wedi cymeryd rhan flaenllaw yn mudiadau Cymreig y ddinas yn ystod y 25 mlynedd hyn. Yr oedd yn un o gedyrn y mudiad Cymru Fyddol yn yr 80's, y mudiad a yrrodd William Jones ac ereill i'r Senedd, ac mae wedi dal yn Gymro o hyd. Mae yn siaradwr llithrig yn y ddwy iaith, yn garedig a siriol, ac yn wr y gaily gweithiwr cyffredin wneud cyfaill o hono, yn ogystal a'r tir ber- chennog ei gymeryd i'w gyfrinach. Nid yw yn fympwyol mewn dim, a sicr gennym y gwna fwy trwy gymmodi y gwahanol bleid- iau na thrwy lynnu at lythyren y gyfraith, neu osod ei gallu g)rfodol ar waith.
MR. JOHN OWEN.
Am Gymry Llundain. SEIBIANT.-Son am wyliau mae pawb y dyddiau hyn, a diau y bydd Llundain yn hanner gwag cyn diwedd wythnos arall. TYMOR Y GWLAW.—A ydyw tymor y gwlaw wedi darfod ? Cwyno yn erwin am wlyban- iaeth yr hin mae masnachwyr y ddinas yr wythnosau hyn. YN Y SENEDD.—Rhoddwyd croesaw cynes i Mr. Roch, yr aelod newydd tros Benfro, ar ei ddyfodiad i'r Senedd ddechreu'r wythnos. Mae iddo air da ymhlith ei genedl ei hun. Ceir gweled a Iwydda i ennill clod y Sais eto. CANTORION LLWYDDIANUS.—Mae'n llawen- ydd gennym weled fod Mr. Percy Hughes, y perdonydd ieuanc, wedi llwyddo mor rhag- 1-1 orol yn yr Academy ar derfyn y tymor. Dydd Sadwrn diweddaf hysbyswyd ei fod wedi ennill yr Alexander Roller" Prize am ei ragoriaeth fel efrydydd y berdoneg yn ystod y flwyddyn. Pob llwydd iddo eto. Miss ELSIE OWEN. Mae'r foneddiges ieuanc hon-merch Mr. Luther Owen, Llan- elly-wedi cael clod uchel ar ddiwedd y tymor yn yr Academy, ac iddi hi y dyfarn- wyd y Dove Prize o ddeg gini yn ogystal a rhan o Charles Robe Prize am chwareu'r crwth. Mae Miss Owen wedi gwneud cynnydd mawr yn ei astudiaeth yn ddiwedd- ar, a dywed ei hathrawon fod iddi ddyfodol disglair ym myd y gan. COFFA MAIR ELUNED.—Mae ym mwriad Mr. a Mrs. D. Lloyd-George i gyflwyno ffenestr liwiedig yng nghapel Clapham Junction yn goffadwriaeth i'w hanwyl ferch, Mair Eluned, yr hon oedd yn aelod ffyddlon o'r eglwys honno. PREGETHU I ARGLWYDD.—Pregethu am yr Arglwydd mae'r gweinidogion Ymneillduol fel rheol, ond cafodd y Parch. J. Machreth Rees yr anrhydedd o bregethu i Arglwydd nos Sul diweddaf. Yr oedd Arglwydd Glantawe yn un o wrandawyr Radnor Street y noson hon, ac 'roedd yn amlwg ei fod yn mawr fwynhau y bregeth a'r gwasanaeth. Ar derfyn y gwasanaeth rhoddodd anerchiad i'r plant, a datganodd ei fwriad o fynychu'r capelau Cymreig yn ami pan yn y ddinas yma. GARDDWYL BOBLOGAIDD.—Heddyw rhydd y Cynghorwr Howell J. Williams, Ysw., ei ardd-wyl flynyddol i aelodau Cymdeithas Lenyddol Charing Cross. Gwahoddir yr holl aelodau a llu o gyfeillion Cymreig i'w balas yn y wlad, a disgwylir cynulliad mawr yno os caniata y tywydd. YR ARGLWYDD NEWYDD.—Mae teitl newydd Mr. Wynford Phillips, y diweddar aelod tros Sir Benfro, wedi gyrru rhai Cymry i ben- bleth eisoes. Baron St. David's yw ei enw yn Saesneg, a chyfeiriai un siaradwr ato mewn araith Gymraeg yr wythnos ddiweddaf fel Arglwydd Dewi Sant. Ni wyddai'r brawd, mae'n amlwg, ddim am Dyddewi. ARGLWYDDES TYDDEWI. Un o ferched athrylithgar y cylch seneddol Cymreig yw hon, a phan ddaeth ei phriod allan am y waith gyntaf tros Penfro, addefid mai i'w areithiau hi y llwyddodd i ennill y sedd. Yn wir, 'roedd rhai o wrthwynebwyr Mr. Wynford Phillips yn dweyd ar y pryd mai areithiau ei wraig oedd ef yn draddodi—ac yn eu traddodi yn sal iawn hefyd. Nid ydyw wedi ymddangos yn gyhoeddus rhyw
Os bydd unrhyw ardalwr yng Nghymru am sicrhau darn 0 dir, ni raid iddo ond gyrru y cais at y Cvngor Ptwyf, ac fe'i danfonir oddiyno i'r Cyngor Sirol, He y ca'r ystyriaeth lwyraf, ac 03 na lwydda y rhai hyn i sicrhau y tir ar delerau priodol, yna fe ddaw Mr. Ovy-ea ar uawaith i roddi ei farn ar yr achos, a deg i un na Iwydda i ddwyn y cyfan i lwyddiant Ond nid gwaith i'w wneud ar unwaith yw. Rhaid i'r man gynghorau weithio yn egniol a gofalu am beidio gwneud yr hawliau pre- sennol yn fath o benryddid i yrru ardaloedd yn benben. Gwir y gellir creu chwyldroad yn y wlad ond gosol y ddeddf mewn gweith- rediad priodol, a gall y chwyldroad hwn fod yn gyfnod o hafddydd i Gymru ond iddi weithredu yn unol ag ysbryd y ddeddf. A chredwn fod gan Fwrdd Amaethyddiaeth wr priodol at hyn o waith ym mherson Mr. John Owen. Deallwn fod ym mwriad Mr. Owen a'r teulu i symud ei breswylfod i Gymru, neu yn rhywle ar y gororau. Bydd yn chwith ei golli o ardal Stroud Green, lie y mae wedi byw tra yn Llundain. Ac yn y cylchoedd Cymreig gwelir ei eisieu yn fawr. Ar hyn o bryd cymer ran flaenllaw yng ngwaith yr Eisteddfod Genedlaethol, ac mae yn un o'r rhai mwyaf cysson ar y pwyllgor gweithiol. Mae yn wr selog gydag Urdd y Seiri Rhydd- ion, ac yn gefnogwr arddgar o'r. Clwb Cymreig.
