Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Am Gymry Llundain.
Am Gymry Llundain. WIL BRYAN.—Gobeithio nad oedd y Ddrama Gymraeg a gaed yn y Royal Court Theatre ddydd Sadwrn diweddaf yn true to nature, neu ffarwel i'r Ddrama yng Nghymru. YR ORIENT. Arddangosfa lwyddianus iawn fu'r arddangosfa genhadol a gaed y mis diweddaf yn yr Agricultural Hall. Dygir y cynulliadau i derfyn heno, nos Sadwrn, a disgwylir y ceir elw sylweddol oddiwrth yr anturiaeth i gyllid y Gym- deithas Genhadol. CYNORTHWYWYR. Bu llu o Gymry yn cymeryd rhan yn y gweithrediadau, a bu tua hanner cant o aelodau y Tabernacl yn gweithredu fel stewards yno. Rhoddodd plant yr eglwys hefyd ddau berfformiad rhagorol yn yr arddangosfa, a llwyddasant, drwy eu hymdrechion, i sicrhau swm da o arian tuag at y gwaith cenhadol. YR UNDEB.—Mae Undeb y Cymdeithasau Diwylliadol wedi dechreu eisoes ar waith y tymor newydd, a chaed cyfarfod arbennig o'r pwyllgor unedig yn Charing Cross nos Fercher cyn y diweddaf. Yn llywydd am y flwyddyn newydd penodwyd Dr. Hartwell Jones, Rheithor Nutfield, yn olynydd i'r Cymro twymgalon, Mr. John Hinds, a chan mai undeb anenwadol yw, prawf y dewisiad yn un hynod o dderbyniol gan yr Eglwyswyr ym mhob man. Cadeirydd y pwyllgor yw Mr. Cyrus J. Evans (Canonbury), gydag Mr. A. E. Rowlands (yr hen ysgrifennydd), fel is-gadeirydd am y flwyddyn. Yn is-lywydd- ion dewiswyd y brodyr a ganlyn ar ran y gwahanol enwadau: Parch. W. Richards Dewi Sant (Eglwys); Mr. Watkin Jones King's Cross (Anibynwyr); Mr. Arthur Griffith, Castle Street (Bedyddwyr); Mr. Goronwy Owen, Charing Cross (Methodist- iaid); a'r Parch. J. Humphreys, City Road, ar ran y Wesleyaid. PARCH. G. HARTWELL JONES, D.D. [Rheithor Nutfield, a llywydd Undeb y Cym- deithasau Llenyddol Cymreig Llundain am 1908-9].
---NODIADAU LLENYDDOL.
NODIADAU LLENYDDOL. Y mae'n rhy gynnar eto i ddweyd dim am werth llenyddol y cynyrchion sydd wedi eu danfon i Eisteddfod Llangollen, ond y mae gennym achos eisoes i deimlo'n llawen yn nifer y gwahanol gyfansoddiadau sydd wedi ■eu gyrru i'r pwyligor, oherwydd prawf hyn fod y wlad yn cymeryd dyddordeb parhaol yn ein llenyddiaeth, ac ym mhrif sefydliad llenyddol ein cenedl. Llwyddodd pwyllgor Eisteddfod Llangollen i gael amryw o bynciau tra dyddorol i fod yn destynau i gystadlu arnynt, ac os bydd y cynyrchion i fynu a safon arferol yr wyl Genedlaethol, dylem sicrhau nifer o lyfrau tra buddiol fel ychwanegiad at ein llenyddiaeth. Y mae'r cyfeillion ynglyn a Gwyl Llundain, yn 1909, hefyd, wedi syrthio ar faes hynod doreith- iog, a bydd yn syn gennym os na welir yn ngornest 1909 ragor o ymgeiswyr nag a gaed erioed yn hanes yr Eisteddfod. Nid sicrhau traethodau hirion gorfanwl ddylai fod nod ac amcan y cystadleuthaii hyn, cael llyfrau buddiol ar y gwahanol faterion llyfrau ag y bydd eu llenyddiaeth yn werth rhoddi cyhoeddusrwydd a chadwr- aeth cenedlaethol iddynt. I'r amcan hwnnw, dylai'r pwyllgor llenyddol ddweyd gair wrth y beirniaid, y disgwylir iddynt roddi sylw arbennig i'r safon lenyddol ym mhob adran oherwydd gwastraff ar arian ac amser yw rhoddi gwobr am draethawd neu ddarn o farddoniaeth, os na fydd y cyfryw yn werth ei osod ger bron y cyhoedd, ac yn esiampl teilwng o safon yr Eisteddfod Genedlaethol! Tra yn son fel hyn am gynyrchion Eis- teddfodol y mae'n amserol galw sylw at lyfr sydd newydd ddod o'r wasg, sef yr ugeinfed rhifyn o— Y Cymmrodor. Cyhoeddiad achlysurol cymdeithas anrhy- 4eddus y Cymmrodorion yw hwn, a gyflwyn- wyd i'r aelodau ar y 25ain o'r mis diweddaf. Yr arbenigrwydd ynglyn a'r gwaith yw, mai -cynnyrch un o'n Heisteddfodau cenedlaethol yw cynnwys y rhifyn. Cynygiwyd gwobr yn Eisteddfod Rhyl, 1904, am y cyfieithiad goreu i'r Saesneg o Ystorya de Carolo Magno, 0 Lyfr Coch Hergest. Y goreu oedd eiddo'r Parch. Robert Williams, M.A., rheithor Llanbedr y Cenin, a chan fod y gwaith yn aros hyd yn hyn heb ei gyhoeddi, trefnodd Cymdeithas yr Eisteddfod a'r Cymmrodorion 1 roddi cyhoeddusrwydd i'r gwaith drwy gyfrwng y cylchgrawn nodedig hwn. Fel Jrhagymadrodd i'r gwaith mae'r Parch. Robert Williams wedi gosod traethiad dys- gedig, a beirniadol ar hanes y rhamantau Arthuraidd ynghyd a sylwadau ar y gwa- hanol ysgrifau o honynt sydd ar gael. "Cymer hyn 80 tudalen o'r gyfrol, a phe na foae gennym ond hwn, yr oedd yn werth rhoddi'r wobr. Mae Mr. Williams yn profi ei hun yn gynefin ag ysgrifau y prif awdwyr ar hanes Charlemagne, ac yn ei ragdraeth dengys o ba le y caed y chwedl gan yr hen awdwyr i'w gosod yn Llyfr Coch Hergest yn y bedwaredd ganrif ar ddeg. Am y cyfieithiad o'r rhamant: y mae'n waith "Cymeradwy iawn. Y mae'r awdwr wedi dilyn y chwedl yn llythrennol; ac os yw yn tueddu i fod yn rhy agos at y gwreiddiol oiewn rhai brawddegau, bai y gellir ei faddeu yw hyn. Gwaith anhawdd yw gwneud cyfieithiad yn waith clasurol ac mae'n rhaid i'r rhamantau Arthuraidd hyn gael eu disgrifio gan ysgrifenwr ysbrydol- -edig, bron, cyn byth y gellir eu cyfrif yn Welsh classics. Er hynny, gwaith amserol oedd cyfieithu y chwedl hon, ac mae efryd- wyr ein llenyddiaeth tan ddyled neillduol i Cymdeithas y Cymmrodorion am ddwyn allan gyfrol mor ddestlus, ac i'r Parch. Robert Williams am roddi'r fath eglurhad dysgedig i'r darllenwyr, ar gynnwys yr hen drysor llenyddol Cymreig sydd yn gorwedd yn llyfrgell Coleg yr Iesu, Rhydychen. Y Mabinogion. Bron ar sawdl cyhoeddiad y Cymmrodorion wele gyfrol arall o'r chwedlau Arthuraidd yn cael eu gosod o flaen y werin ddarllengar. Ychydig amser yn ol daeth y Mri. T. Fisher Unwin a thair cyfrol o'r Mabinogion allan, tan olygiaeth Mr. 0. M. Edwards. Cafodd y tair dderbyniad croesawgar ond y mae cynnwys y tair wedi eu gosod mewn un gyfrol hylaw, am y pris rhad o hanner coron. Cyfieithiad y Lady Charlotte Guest yw sylfaen y gyfrol hon a does dim sydd yn darllen yn fwy swynol na chwedlau yr hen Fabinogion. Mae'r oil wedi ei rwymo yn weddaidd, a dylai gael gwerthiant parod ym mysg ein cydgenedl. The Nationalist. Rhifyn darllenadwy yw rhifyn Gorffennaf o'r misolyn, hwn, ond nid oes dim eithriadol yn ei gynnwys. Dechreua Mr. J. 0. Francis ar gyfres o storiau Cymreig, ac mae'r gyntaf yn dra addawol. Mae'r awdwr ieuanc hwn yn ysgrifennwr llithrig, ac yn efrydydd craff o'n bywyd gwledig. Mae Syr Marchant yn llai beirniadol yn ei adolygiadau y tro hwn nag arfer, ac mae lie i bryderu am safon ein llenyddiaeth pan y mae Syr SYR T. MARCHANT WILLIAMS (Golygydd y Nationalist). Marchant yn syrthio i ganmol. Yn ei nod- iadau misol dywed y Golygydd fod rhestr testynau Eisteddfod Llundain am 1909 y goreu y mae wedi weled hyd yn hyn, ac mae hynny yn glod uchel iawn. Trueni fod lliw y cylchgrawn wedi newid, oherwydd yr oeddem yn dechreu hoffi ei glawr melyn amlwg, ond feallai fod rhyw reswm dros gyfnewidiad mor sal. Cyhoeddir y Nationa- list yng Nghaerdydd, a'r pris yw tair ceiniog y mis. Cymru. Er nad yw enw Mr. 0. M. Edwards ynglyn a'r cyhoeddiad misol hwn yn awr, nid yw'r cynnwys yn dangos fod un cyf- newidiad wedi cymeryd lie ynglyn a'r olyg- vddiaeth. Deil i fynu yn ei ddyddordeb cyffredinol, ac mae nifer o'r hen ffyddloniaid yn parhau i addurno ei dudalenau a'u hys- grifau darllengar. Er fod hanes Gwenynen Gwent yn wybyddus i lawer o honom, caw- som gymaint bias ag erioed i ail-ddarllen y bywgraffiad dyddorol o honi a geir yn Cymru y mis hwn. Nis gellir adgoffa hanes yr hen noddwyr llenyddol hyn yn rhy ami wrth oes faterol fel hon.
[No title]
Y PWYLLGOR. Cynwysa pwyllgor yr Undeb aelodau o bron yr oil o'r Cymdeith- asau Cymraeg yn Llundain. Yn ysgrifen- yddion iddynt ceir Mr. W. Edmunds, King's Cross, ynghyd a'r Mri. D. Thomas a Mr. D. Richards, fel cydweithredwyr. Mr. D. T. Davies yw trysorydd y gwaith. Gyda gwr mor ddysgedig yn ben ar yr Undeb, dylai