Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Y SENEDD.
Y SENEDD. Y CYMRY YN DRINGO. SAFLE UCHEL MR. LLOYD-GEORGE. Heddyw mae Cymru yn llawenhau. Mae un o'i meibion glewaf wedi dringo i un o'r safleoedd mwyaf anrhydeddus ym myd gwleidyddol y Sais ac mae'r dyrchafiad yn un o'r penodiadau mwyaf poblogaidd yn y Senedd. Pan ddaeth y newydd fod Syr H. Campbell-Bannerman wedi ymddiswyddo yr wythnos ddiweddaf aeth pawb i ymholi pwy gawsai yr anrhydedd o fod yn olynydd iddo. Nid oedd ond un gwr a hawliai y fath safle, a Mr. Asquith oedd hwnnw. Ond y pwnc nesaf oedd pwy a gawsai le gwag Mr. Asquith, fel is-arweinvdd v blaid a rheolwr cyllid y deyrnas ? Yr oedd llawer o .nwau yn codi ar unwaith o flaen y meddwl, enwau hen arwyr oeddent wedi brwydro llawer dros Ryddfrydiaeth, ac wedi gwasan- aethu y blaid mewn ami i gylch, a hynny trwy lawer iawn o aberth. Yr oedd rhai o ben-swyddwyr gweinyddiaeth Gladstone yn -aros o hyd. Yr oedd amryw o wyr ieuainc cyfoethog y blaid yn cael eu gwthio gan gefnogwyr y gwyr mawr," a theuluoedd urddasol gwlad y Sais, ond ni osododd y werin fwy nag un enw i lanw'r fath safle, a'r enw hwnnw oedd MR. D. LLOYD-GEORGE, y Cymro ieuanc oedd wedi cyflawni y fath wrhydri yn rheolaeth Bwrdd Masnach yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf hyn, a phan ddaeth rhestr Mr. Asquith o flaen y cyhoedd foreu Llun caed fod prophwydoliaeth y cyhoedd wedi ei gyflawni yn hollol, ac wele'r aelod tros Gaernarfon ar derfyn dwy flynedd o'i wasanaeth yn y Weinyddiaeth yn cael ei osod yn bennaeth ar yr adran bwysicaf yn y deyrnas-ag eithrio safle y Prifweinidog ei hun! Nid rhyfedd fod Cymru yn llawenhau. Ni chafodd erioed y fath gynrychiolwyr yn Westminster ag sydd ganddi heddyw, ac ni welodd yn ei hanes neb o'i phlant yn llanw swyddi mor urddasol. Ar un adeg ceisiai rhai cenedlaetholwyr cul honni mai'r unig ffordd i Gymru i ennill ei hawliai oedd trwy gadw draw o holl Gynghorau'r Sais. Rhoddid yr Iwerddon bob amser fel esiampl i ni gan anghofio fod plaid o bedwar ugain yn dra gwahanol i barti bychan o ychydig dros ugain. Gall y Gwyddel fforddio i ymladd, oherwydd mae'r blaid yn unol a chadarn ar bob achlysur, ond rhaid i genedl wan fel y Oymry apelio at ryw gynllun ar wahan i nifer ei phleidleisiau ar lawr y Senedd. Lie palla cryfder rhaid arfer cyfrwysdra, ac mae'r cynllun diweddaf yma o osod ei phlant yn rhai o'r swyddi uchaf yn y deyrnas yn dechreu dwyn ffrwyth ar ei ganfed. Mae ei Ilais yn cael clust ymwrandawiad, ac mae ei hawliai yn cael eu hegluro byth a beunydd yng nghyfrin gynghorau y Weinyddiaeth. Y canlyniad yw fod ein hangenion yn cael eu cydnabod a'n bywyd cenedlaethol yn dod yn rhywbeth sylweddol a byw yn hytrach na delfryd disylwedd ar y llwyfan neu ar lawr Ty'r Senedd. Yn y Weinyddiaeth newydd a drefnwyd gan Mr. Asquith y mae un arall o'r aelodau 'Cymreig wedi cael dyrchafiad rhagorol, sef MR. R. M'KENNA, yr aelod tros ranbarth o Fynwy, yr hwn a esgynodd i'r Morlys o fod yn Weinidog Addysg. Dyn ieuanc galluog yw yntau, hefyd, a daeth i sylw yn bennaf drwy iddo fod am dymor yn un o is-ysgrifenyddion i Syr H. Campbell-Bannerman. Yn a:pffodus ymedy Mr. M'Kenna i'r Bwrdd Addysg cyn owblhau ei waith. Dygodd i fewn ei Fesur -enwog ychydig amser yn ol, a'r pwnc i'w benderfynu yn awr yw a wna'r Ty barhau i'w wthio drwodd. Sonir gan rai fod ym mwriad y Weinyddiaeth i dderbyn cynllun Esgob Llanelwy, ac y caniateir i'r hyn a benderfynir yn Nhy'r Arglwyddi i ddod yn fesur y Weinyddiaeth cyn terfyn y tymor hwn. Beth bynnag fydd tynged Mesur Llanelwy y mae'n eglur nas gellir disgwyl i Mr. M'Kenna barhau gyda'i gynllun ef, ac y bydd yn rhaid i'r gwr a'i canlyna yn y Swyddfa Addysg ddwyn rhyw gynllun ym mlaen cyn hir i roddi taw bythol ar y cwerylon sectyddol yma ym myd addysg. Yn ychwanegol at y ddau hyn mae'r Cymry-Syr S. T. Evans yn cadw ei le fel Cyfreithiwr Cyffredinal, a Mr. Herbert Lewis yn chwip i'r holl haid fel y mae gan Gymru le i lawenhau heddyw am y safleoedd pwysig a lenwir gan ei phlant ar lawr Ty'r Cyffredin. Y GWIR ANRHYDEDDUS D. LLOYD-GEORGE, YSW. 6 (Canghellydd y jjTrysorlys). RHODDODD Dyfed adroddiad mewn Cwrdd Misol, y dydd o'r blaen, o'i ymweliad ef a blaenor ag eglwys neillduol yn ardal Caer- dydd i ddewis blaenoriaid, fel hyn Cyn- ygiwyd pawb a dewiswyd dau." Dywedodd un o'r gweinidogion, oedd yn gwrando, wrth yr aelodau i gofio fod Dyfed nid yn unig yn fardd, ond mai efe oedd prif-fardd Cymru! BYDD Cofiant i'r diweddar Barch. D. Lloyd Jones, M.A., Llandinam, yn barod i'r wasg yn fuan. Y Parch. Elias Jones, o'r Dref- newydd, sydd yn paratoi y rhan hanesyddol o hono ac y mae yn sicr nad oes neb cym- wysach nac ef i wneud hynny. Bu y ddau yn byw yn ymyl eu gilydd am lawer o flynyddoedd, ac felly cafodd lawer o fanteis- ion i ymgydnabyddu a Mr. Lloyd Jones ac i'w adnabod yn drwyadl. Mae y Parchn. John Williams, Brynsiencyn, a Thos. Chas. Williams, Menai Bridge, ynghyda Mr. 0. M. Edwards, wedi addaw ysgrifennu hefyd i Z:5 gynorthwyo.
Cleber y Clwb.
Cleber y Clwb. Nos Fercher. Dim politics heno," fechgyn, meddai Syr John, pan ddechreusom grynhoi o gylch y tan i fwynhau noson lawen, "er hynny," ychwanegai, wrth droi at Mr. Lloyd-George i ysgwyd ei law, gadewch i mi eich llon- gyfarch, fel Cymro, ar y safle anrhydeddus ydych wedi esgyn iddo, a synwn ni damaid na chaiff hen wr fel fi y mwynhad a'r fraint o weled Cymro yn brif-weinidog Prydain, a Chymro arall," gan droi at S.T., yn brif arglwydd yn y Ty uchaf." A chwarddodd pawb yn llawen wrth feddwl am hen rebel fel Sam yn eistedd yn urddasol ar y sach wlan yn cyfarwyddo holl urddasolion y deyrnas sut i ymddwyn, a pha fodd i ddangos eu teyrngarwch. "A phaham lai ? holai Syr S.T., yn chwareus, "ydych chi ddim yn meddwl y gall bachan o fro Morganwg ofalu am dref- nusrwydd y lie urddasol hwnnw cystal a rhyw labwst o fab i bendefig na welodd ddim byd ond gwagedd cymdeithas ar hyd ei oes ? Yn llawer iawn gwell," ebai Tom Price, gan chwythu mygyn, a chan edrych i bell- deroedd y cwmwl ddaeth o'i enau, ychwan- egodd, yr oeddwn innau ar un adeg yn meddwl nad oedd neb wedi ei alw i fod yn Seneddwr neu'n arweinydd os heb ei eni a llwy aur ar ei wefus, ond erbyn gweled tipyn o'r hen fyd yma deuais i ganfod fod gwell siawns o lawer gan y boys yma sydd wedi gorfod ymladd eu ffordd tan lu o anhawsterau, i ddod yn svleidyddwyr da, na'r rhai na chawsant eu profi yng nghaled- waith yr ymladdfeydd." Hear, hear," torrai John Hinds i fewn, ac mae yr un peth yn wir am y bobl sy'n llwyddo yn y cylchoedd masnachol, hefyd. Y bechgyn sydd wedi esgyn i'r grisiau uchaf yma ym mywyd prysur Llundain yw'r bechgyn a aned ar aelwydydd caled Cymru, ac a ddygwyd i fynu ar gawl a thato a bara haidd. Mae'r pethau hyn yn rhoddi grit yn y Cymro i ymladd ei ornest ac yn ei alluogi i ennill y gamp ym mhob cylch." "Quite true," eiliai Pritchard Jones, a'r unig reol euraidd yn hanes pob Cymro llwyddianus yn ein cylchoedd Cymreig heddyw yw diwydrwydd a dyfalbarhad." Ond mae'n rhaid wrth y ddawn a'r athrylith, hefyd," meddai Syr John, "neu, pa fodd y gallwch gyfrif am lwyddiant Lloyd-George yma ? Wel," ebai George, oni chefais innau fy rhan o galedwaith y cylchoedd gwleid- yddol. Mae'r ugain mlynedd hyn wedi bod mor brysur yn fy hanes i ac yn hanes Mr. Jones, ond ei fod ef wedi llwyddo i wneud ei filoedd, tra nad wyf fi ond megys yn cael y cyfraniad cyntaf o'r treuliau, a thai am yr amser a roddais at achosion y wladwriaeth." Mae hyna yn eitha cywir," ebe Syr John, a'n dymuniad ni yw ar i chwi barhau yn hir yn y swydd a boed i'ch gyrfa barhau yr un mor llwyddianus ac mae wedi bod yn y gorffenol." I newid ymadrodd," ebe Gwylfa, yr hwn oedd yma ar ymweliad bregethwrol, sut mae'r Eisteddfod ym myned ymlaen gennych ? Yn lied dda," ebai Rhuddwawr, ond mae cryn lawer o waith eto i'w gyflawni." Yn yr adran lenyddol yn unig," oedd ychwanegiad Dr. Dan, fel pe bae am ddangos fod y cantorion, tan ei gyfarwyddyd ef, wedi hen orffen eu trefniadau." "Mae'r llenorion wedi gwneud cymaint a gwyr y gan, beth bynnag," oedd ateb parod Vincent, a mwy na hynny, 'roeddent yn unol bob amser yn eu trefniadau, hefyd." Pwy yw eich beirniaid "? oedd ymholiad gofalus Gwylfa, wedyn. A ydi y rheini wedi eu penodi eto ? gofynodd Syr John, yn syn.