Cymro a'r Celt Llundain

EISTEDDFOD RWREDDOG Battersea Town Hall (Mewn cysyllliad a'r Capel Cymreig Battersea Rise), NOS IAU, IONAWR 23, 1908. Dechreu am 6 o'r gloch. Cadeirydd EDWIN EVANS, Ysw. Arweinydd: Parch. D. C. JONES. -r-r-.f" BEIRIAID EL FED, MACHRETH, PARCH. JOHN HUMPHREYS, PROFFESWR W. J. JONES, PARCH. E. T. OWEN, MR. H. WATKIN, MRS. WILLIAM DA VIES, MRS. RICHARD WILLIAMS. CERDDORIAETH Mrl. PEDR ALAW a TOM PRICE. CYFEILWYR MERLIN MORGAN, Ysw., Miss SALLIE JENKINS. Y dydd olaj i anfon y ffugenwau i mewn yw lonawr r8ed. RHAI O'R CYSTADLEUAETHAU. 1.—Adroddiad i rai mewn oed" Araeth Llewelyn {ElJed) Gwobr £ 1 1/- Ail wobr 10/6 2.—A<iroddiad i blant, Bedd fy Mam (Michael Thomas) «. Gwobr 10/6 3.—Her Unawd Gwobr £4 Ail wobr £1 4.- UNAWD SOPRANO, "Blodau'r Haf" (Summer Flowers) (Garadog Jones) Gwobr £ 11/- 5.-UNAWD BASS, "Y Pererin (" The Pilgrim ") (Wm. Davies) Gwobr £ 1 1 6.—UNAWD TENOR, cc How Vain is Man" ("Messiah") Gwobr 2111- 7.—UNAWD CONTRALTO, He was despised" ("Judas Maccabæus") Gwobr £ 11/- Efugenwau ar yr Adrodd a'r Canu i fod yn Haw I yr Ysgrifenyddion lonawr 18fed. D.S.-Mae cwmni y G.W,-R. a'r Cambrian yn caniatau tocynau rhesymol i'r wyl o bob parth o Gymru. Ysgrifenyddion— Mr TOM JENKINS, 507, Battersea Park Road. Mr. EVAN JENKINS, 113, Queen's Rd., Battersea. u Moorfields" Mutual Improvement Society, Welsh Baptist Chapel, Little Alie St., Aldgate, E. -f"F' "r-r, r.r' ,r-r-r-r- r,f'r-.J-r'> » COMPETITIVE eONSERT will be held at the above place on TUESDAY EVENING, JANUARY 21,1908. Chairman GWILYM HINDS, Esq. Adjudicat,or,i- Masic J. B. SACKVLLLE EVANS, Esq. Recitation Rev. J. MACHRETH REGS. Accompanist—Miss DEBORAH REES, R.C.M. Subjects- Music Soprano, Blodau'r Haf (Caradog Jones). Contralto, Bryniau Aur fy Ngwlad (T. V. Davies). Prize 21 ls. Tenor, Llwybr y Wyddfa" (W. Davies). 13ass, Pererin (W. Davies). PrizeElls. Recita. tion, Araith Llewelyn (Elfed). Prize 10s. 6d. Conditions—(1) The Adjudicators can divide or with- hold prizes according to merit. (2) Competitions open to all comers. (3) Names (Noms de plume) of intending Competitors to reach the Secretary not later than January 14th. Doors open 7 p.m. To commence 7.30. ADMISSION, ONE SHILLING. Secretary, I. JONES, 1, Clift Street, New North Rd., N. Cyfeirier pob Gohebiaeth a fwriedir i'n colofnau, The Editor"; pob Hysbysiad, a phob Archeb, The Manager" a'r oll i'r Swyddfa, Celt Office," zn, Gray's Inn Road, London, W.C.

GWAITH Y FLWYDDYN. Ar gychwyn 1908 priodol yw taflu trem ym mlaen ar y gwaith a ddisgwylir arnom fel cenedl i'w gyflawni o fewn ei dyddiau. Nid oes angen creu unrhyw ragleni newydd, na meddwl am benderfyniadau newydd i'w gosod mewn gweithrediad ar ddechreu blwyddyn arall. Mae gofynion pwysicaf ein gwlad wedi eu gwyntyllu drosodd a throsodd gennym ers blynyddau lawer ond ar ol yr holl lafur a siarad mae'r hen feichiau yn aros heb eu symud. Gellir enwi ami i bwnc sydd wedi bod yn destyn myfyrdod a phryder i ddwy genhedlaeth, o leiaf, cyn y genhed- laeth bresennol; ac maent yn aros o hyd. Fe gyfyd to ar ol to i'n cynrychioli yn y Senedd, fel gwleidyddwyr aiddgar; eto i gyd, mae rhaglen y blaid sydd gennym yn Westminster heddyw, yn eangach ac yn fwy llawn nag ydoedd rhestr gofynion y bobl oeddent yno ar ein rban rbyw ddeugain mlynedd yn ol. Cafodd ein teidiau weini- dogaeth nerthol o bulpud ein gwlad, a bu seintiau Duw yn ein tir yn ceisio ymlid pob aflendid a phechod i ffwrdd, ond y mae mwy o angen am y pulpud heddyw nag erioed, er fod nifer ein doniau wedi lliosogi ddeng- waith mwy. Bu pryderon masnachol a thrafferthion tirfeddianol yn poeni ein hyn- afiaid, ac mae'r un hen gwynion yn aros i flino y genhedlaeth heddyw, fel y gellir addef gyda phriodoldeb fod gwaith y genedl heddyw mor fawr ac mor bwysig ag y bu erioed mewn hanes. Gwir ein bod wedi cael rhyw fath o gydnabyddiaeth cenedlaethol yn ddiweddar ynglyn ag addysg ein hieuenctyd, ond er penodi swyddogion Cymreig rhaid addef nad yw'r genedl rhyw lawer iawn yn nes ymlaen. Pan roddir i ni un fendith gydag un Haw, defnyddia'r Sais ei law arall i dynnu rhyw hawliau oddi- wrthym. Gwelir hyn yn eglur yn yr an- foddlonrwydd cyffredinol ynglyn a'r ysgolion yng Nghymru heddyw, a rhaid i'n cynrycb- iolwyr Seneddol, yn ogystal a'n harweinwyr cenedlaethol gartref, fod ar eu heithaf i sicrhau fod yr holl gyfundrefn cyn hir i ddod tan reolaeth hollol rhyw Gyngor can- olog Cymreig. Saif pwnc Dadgysylltiad yn yr unfan, os nad yn wir mewn cyflwr mwy ansicr nag y bu ers blynyddau lawer ond na ddigalonwn Nid yw'r genedl i golli y fendith bon, oherwydd mae gwaed gormod o'r hen gewri wedi ei dywallt dros y cwest- iwn i'w adael yn ddisylw gan y plant; ac am gwestiynau Liafur rhaid i'r rhai hyn oil gael eu penderfynu yn hollol o hyn allan ar gynlluniau Cymreig os am fod o wir fen- dith i mi yng Nghymru. Ydyw, mae blwyddyn 1908 yn argoeli bod yn flwyddy weithgar, ac, ond i'n harweinwyr fod yn effro, y mae gobaith y gellir ysgabo rhai o'r cwynion oddiar raglen ein gofynion, fel ag y gellir cychwyn 1909 gyda mwy o galondid a mwy o hyder nag y cychwynwyd llawer or blynyddau diwerth a gawsom i agor gwawr y ganrif hon. Pob llwydd, felly, i'n liafur fel cenedlaetholwyr yn ystod ei dyddiau

BETH fydd testyn y Gadair a'r Goron yn Eisteddfod Llundain ? Canu am bethau- dychmygol mae'r beirdd bob amaer, ac ni fyddai, felly, yn amhriodol gofyn iddynt ganu y tro hwn ar Y Blaid Gymreig." 'Does dim byd yn yr oes hon yn fwy dych- mygol na honno. DEALLWN fod Mr. a Mrs. D. Lloyd-George wedi penderfynu symud eu preswylfod o Wandsworth. Pan ddaw'r teulu yn ol i Lundain, ar adeg agoriad y Senedd, symud- ant i dy newydd yn Oheyne Place, Clelsea, yr hwn fydd yn fwy cyfleus o lawer i- alwadau Seneddol Llywydd y Bwrdd Mas- nach. AR hyn o bryd, mae amryw o'r Aelodau Seneddol Cymreig yn treulio ychydig seibiant ar y Cyfandir cyn dechreu gwaith y tymor. Yn yr Yswissdir mae Mr. Herbert Lewis, a deallwn ei fod lawer yn well o ran ei iechyd, ac y ceir eu weled mor hoyw ag erioed pan ddechreuir ar waith y Senedd o ddifrif. DYDD Mercher, bu farw y Parch. William Williams, gweinidog y Mcthodistiaid Calfin- aidd yn Glyndyfrdwy, ger Llangollen. Bit Mr. Williams am lawer o flynyddau yn cymeryd rhan flaenllaw mewn materion gwleidyddol yn Sir Feirionydd, a bu am chwe mlynedd yn ysgrifennydd Cyfarfod Misol Dwyrain Meirionydd. Claddwyd ef ddydd Sadwrn yng Nghladdfa Capel y Bedyddwyr, Glyndyfrdwy. MAE Mr. T. Gwynn Jones yn brysur wrtli y gwaith o ysgrifennu cofiant i'r diweddar lenor enwog Emrys ap Iwan.