The North Wales Weekly News

Nodion Ned Llwyd. I FFON Y BRENIN. I Mi welais y dydd o'r blaen fod y Canghellydd wedi cael un o ffyn y diweddar Frenin yn anrheg gan y Brenin George pan oedd vn ym- adael o Balmoral. Dyna anrheg werthfawr iawn, ac yr wyf yn sicr fod y Canghellydd ya falch iawn o honi. Ffon y bugail Dafydd wedi mynd yn ffon y Brenin! Nid yn unig hynny ond rhoddodd y Frenhines anrhegion iddo fyned gartref i'r plant. Dengys hyn fod y Canghell- ydd ar y telerau goreu a'r teulu brenhinol, beth bynnag ydyw teimlad rhai o wyr mawr y wlad tuag ato. Tebyg ydyw y bydd y ffon hon yn aros yn y teulu dros byth, ac y cedwir hi gyda pharch ac edmygedd. FFON TANYMARIAN. Pan fu farw y gwr enwog hwnnw, rhoddwyd ei ffon yn anrheg i'w gyfaill, Mr. W. J. Parry, U.H., Llys Coetinor. Pan y daeth y Parch. Dennis Jones yn olynydd i Tanymarian, rhodd- odd Mr. Parry y ffon iddo ef. Bu farw y Parch. Dennis Jones, a daeth y ffon wedi hynny yn ol i Mr. Parry. Daeth olynydd i Dennis, sef y Parch. R. E. Davies, ac y mae y ffon yn awr ganddo ef yn cael ei chadw, a thebyg ydyw y bydd y ffon hon yn cael ei chadw ar gyfer gweinidogion dyfodol Carniel a Bethlehem, hen eglwysi Tanymarian. BANGOR. Deallaf fod symudiad ar droed yn y ddinas i gael Eisteddfod flynyddol ar Wyl y Bane yn Awst. Nid oc-s cyfarfod na dim arall yn cael ei gynnal yn y ddinas ar y dydd hwnnw, a thybia lliaws y byddai yn hawdd cael Eistedd- fod lwyddiannus. Niae Bangor yn lie canolog iawn i Fon ac Arfon. Ceir Eisteddfod yng Nghaernarfon ar y PciSg, ac ym Mon ar y Llun- gwyn, ar. y mae y rhai hynny yn Ilwyddiannus yn flynyddol. Deallaf y cynhelir cyfarfod nos Wener nesaf i ystyried y mater. KGLWYSBACH. CyfeirLais at y cyngherdd y tro o'r blaen. Ymddengys fod yna hwyl fawr nos Wener. Mi wyddwn yn iawn y buasai y Telynor Dall, Dewi Mai o Feirion a Mr. J. E. Jones, yn cael cyn- hulliad, a chael hwyl. Y Parch. D. Griffith (A.), Bethel, Arfon, oead y llywvdd, a Dewi Mai yn arwain. Caed cynhorthwy rhai o'r doniau lleol-ylri. Henry Parry, R. T. Williams, a Mr. Phillips, o Dalycafn, a Mr. Owen Wil- liams, A.C., i gyfeilio. Wedi cael cyngherdd mor dda, cafwyd le blasus yn Festri y Capel. Cefais afael ar rai o'r penillion a ganwyd gan Dewi Mai, ac vr wyf vn credu y bydd yn dda gan y cyfeillion eu gweled mewn print. Peid- iwch a deud wrth neb sut y cefais i afael arnynt, neu mi fydd yn helynt arnaf. Dyma nhw — 0 mor ddifvr ydyw canu Clod i hen ardaloedd Cymru, A gfall heulwen Eden inch Ogbis beirdd yn Eglwys Bach. Mae y beirdd yn cael breuddwydion, Er eu bod yn haner gwirion, Cefais innau freuddwyd iach Gyda Chonsart Eglwys Bach. Gwelais i fod yno weithio. A'r frawdoliaeth wedi deffro Y trefniadan oil yn dwt. 0 dan ofal Davies, Clwt. Gwelais frawd yn llawn 0 wres, Yn gofalu am v pres. Dyna "champion" o drysorydd,— Jesse Williams, y Cynghorydd. David Roberts, o Bryn Fran, Isaac Jones, yr henwr glan, A bryderent am yr arian Gyda David Jones, y foreman. Isaac Jones, y Meddiant. hefyd A bryderodd lawer ennyd Gwelais hefyd Lloyd y Draper, Gyda Enoch Evans. Grocer. Yn y Llan mae digwyddiadau,- Yn y Llan mae cymeriadati Pan y daw Ned Llwyd i'r fro Fe wna sylw o D. O, Aeth D. O. a pharti rhyfedd Ar hyd nos i ben y Garnedd Ond D. O. mewn helynt flin, Aeth i ffos at ben ei lin. Yn ei ol o'r anial fro, Hwvlio'n gynar wnai D.O., A'r hen gyfaill yn ddi-liln Gollai'r ffordd at Owain Rhlln. Hynod enwog yn y fro Fel masnachwr yw D.O., Cafodd lawer bargen grand Gyda moch i Jones yr Hand. Aeth John Williams, o Bont Newydd, I bvsgota yn y mynydd, Und te gollodd ef ei stumof Gyda Roberts, y Gweinidog. Aeth rhyw serchog wraig a morwyn I Landudno i werthu 'menyn, Daetb y wraig yn ol rhy brydlon. Ond bu'r forwyn yno noson. Yn yiLlan mi glvwais i Am ryfeddod gyda chi Gweld peth rhyfedd iawn rhyw noson Ddarfu'r brawd Hugh Jones, y Postmon. Ond i'r Consart 'roedd cantorion Wedi dod i lonni'r galon Owen Williams, gyda'i ddwylo, Yn rhoi enaid yn y Piano. Y mae llu o bethau digri' Yn v Llan a garwn nodi; Coelio wnawn mewn calon iach. Glas yw byw yn Eglwys Bach Nid wyf yn synu dim fod Dewi yn cael ei en- corio bob tro. Nid oes dim yn well na'r awen barod at amgylchiadau fel hyn. Mae'r delyn a ohanu penillion yn gymeradwy iawn bob amser, ond cael rhai fel Dewi a'r Telynor Dall, yn deall eu gilydd Bydd croesaw mawr iddynt eto pan ddeuant i Eglwysbach. CYMDEITHASAU LLENYDDGL. Mae tymor y rhai hyn wedi dechreu eto. Mewn rhai lleoedd cychwynant gyda brwdfryd- edd mawr a chynulliadau lliosog, ond yn fuan gwelir hwy yn dirywio, a'r aelodau yn esgeul- uso. Camgymeriad mawr yn yr aelodau ydyw hyn, yn nedlltuol felly yn yr aelodau ieuainc, oblegid collant gyfieu3terau da i arfer eu dawn a' i eangu eu gwybodaeth. Mae y cymdeithas- au hyn wedi bod yn fagwrfa ac yn gyfle da i ami i ddyn ieuanc i ddod yn siaradwr cyhoeddus, ac yn ddefnyddiol mewn cymdeithas. PENMAENMAWR. Nos Lun, yr oedd y Parch. Ellis Jones, Ban- gor, yma yn rhoddi anerchiad dirwestol. Mae efe yn deall y mater hwn yn lied drwyadl, ac yn cael ei alw yn fynych i draethu arno.Clywais fod pobl Jerusalem wedi cael casgliad anrhyd- eddus at leihau y ddyled. Gwell ydyw rhoddi na derbyn." Ar ddydd Diolchgarwch am y Cynhauaf y cawsent y rhoddion, ond yr wyf bron yn sicr eu bod yn teimlo yn llawn mor ddiolchgar aan y rhoddion haelionus a gaed at leihau y ddyled. Y SAESON ETO. Dyma fu'r hanes yn Llandudno dydd Sadwrn vnte? Yr un cor meibion ag a enillodd yng Ngholwyn Bay fu yn llwyddiannus yma. Fe ddywed rhyw air "Nad oes dim yn llwyddo fel llwyddiant. Mae cor y Manchester Orpheus yma wedi bod yn hynod o lwyddiannus. Yr wyf yn falch iawn fod y darn Brwydr y Baltig yn cael ei gvmeryd i fyny mor galonog gan y corau yma, ac y mae yn llawenydd i Mr Osborne Roberts ei fod wedi llwyddo i gyfan- soddi darn mor gymeradwy. Yr oedd yn dda gennyf fod cor meibion yr Eryri wedi anturio i'r gystadleuaeth. Gwelais awgrym fod Mr. (wilym Rolant yn barod i ymgymeryd a chor meibion Hen Golwyn. Bu adeg Iwyddianus iawn yn hanes y cor hwn, pan oedd dan arwein- iad Mr. Ted Davies. Yr wyf yn cofio iddynt nn tro gyflawni gorchestwaith hynod iawn. Enill y wobr yn Ninbych y bore, yn Abergele y prydnawn ac yng Ngholwvn Bay yn yr hwyr. Tair gwobr yr un dydd. Nid rhyfedd oedd eu bod vn teimlo yn llanciau ar ddiwedd v dydd. Yr oedd yn hawdd iawn maddeu iddynt. Pe'r ymgymerai Gwilym a bod yn arweinydd iddynt credaf y bvddent yn alluog i ennill ami i wobr eto. Beth fydaai dechreu mewn pryd at Eis- teddfod y Cala.,i? Mae yn debyg fod yno ddarn 1 gor meibion. Nid wyf wedi gweled y testynau eto NED LLWYD. Weekly News Office. Conwy.

Nodion Llywarch Hen Dyma Baris falch yn faes streic, cyflafan an- dwyol i fasnach a chymdeithas. Safodd ei threnau, ei thramau, ac aeth ei goleuni allan. Nid oedd ynddi Ul1 gwr cymodgar tel Mr. Lloyd George. Yn lie treio cymod, hi dreiodd gar- char. Haws gochel tan na'i ddiffodd. Haws genym feio'r meistradoedd na'r bobl. Dylent ragori. Oblegyd am eu bod yn ychydig yn well eu dysg, yn deall amgylchiadau yn well, hwy ddylai arwain i gymod. Pan elo gwerin o'i chynefin, anhawdd ei darbwyllo; oherwydd hi a ymfeddwa ar chwedlau, ac ar siarad am- hwyllog. Y Rothschilds ariangar yw gelynion chwerwaf Cyllideb Mr. Lloyd George. A hwy hefyd yw perchenogion y North Railway," ac yno y torodd y gynen allan. Nid pwyll ond awdurdod orchfygodd. Cadoediad o bosibl hyd oni cllaffo'r gwan fwy o nerth i daro. Dim ond dau gor o Gymru aeth i Landudno ddydd Sadwrn, dim ond dau o Gymru gerdd- gar. A'r farn am danynt ydoedd not experi- enced choirs. Dyna ein hanffawd. Hel cor ddeufis ned dri cyn cystadlu, a phan ddeallo'r ae10dau eu bod yn medru canu'r geiriau, hwy ddechreuant iesgau, am eu bod yn credu yn eu calonau y medrant y darnau. Rhaid credu mewn ymarfer, a chael bias ar ymarfer, a charu canu heb deimlo darnau da yn colli yn eu bias. Ni thai rhwydd-fedru'r darnau a dibynu ar y gystad!euaeth am ysbrydoliaeth i wneyd gwyrth. Mi fedr y Cymro ganu a'i galon, caned hefyd a'i ben. Dealled ein darllenwyr fod gwahaniaeth pwysig ym myd cerbydau'r awyr rhwng aero- plane" ac airship." Llong hedeg a chanddi adenydd llydain yw "aeroplane' ond llong awyr, sef awyren hirgron, ar beiriant gyru yw'r airship." Llong awyr a ddaeth o Baris i Lundain y dydd o'r blaen. A syndod, dyma'r newydd cyffrous fod chwech o ddvnion yn cychwyn o lanau'r America am lanau'r wlad hon mewn llong awyr. Hoeul gaffont. Ym- ddengys yr anturiaeth yn un ofnadwy enbyd. Anturiaeth o werth bvwvd ydyw. Ond v mae agos bob dyfais fawr wedi costio bywyd, ac vn werth gwaed. Tafodd v ("eidwadwyr fwvafrif ar Gyngor Sir Fflint, ac o ganlvniad fwvafrif hefyd ar yr Awdurdod Addysg. Swp o rawn surion eu llywodraeth ydoedd naca anfon cvmaint ag un o'u hathrawon i'r Ysgol Haf Ddirv/estol. Ciwyddom oil am gariad y blaid at v fasnach ■feddwol danghoswyd hwnw yn aralwg gan- waith cyn heddvw. Er hynnv, ni feddyliais na buaseni yn earn rhoddi pob mantais i'r plant. Pa daiben rhagrithio trwy son am ddysgu crefydd, a pheid.io eu hyfforddi i gadw draw o afaelion v pechod sv'n ein suddo i drueni? Os haner troi cefn ar hyny o waith dirwest wneir yn y wlad yw un o ragorion gweinyddiaeth Cyngor Toriaidd—gwareder ni rhagddynt. (»wr a llawer o Ryddfrydiaeth yn ei natur yw Col. Pryce-Jones, a daw o'i enau lawer araith flasus. Wylodd yn drist uwch lleihad amlwg ym mhoblogaeth Maldwyn. Cytuna ef a phawb eraill mai'r rhanau gwledig sy'n colli'r bobl. Cred yn eu helpio i brynu'r tir a'i fanu. Ond nid da yn ei olwg Ddeddf Man- ddaliadau y Llywodraeth Ryddfrydol. Chwen- ycha roddi menyg am ei dwylo, a thynu'r gallu gorfodol o honi. Gochelwch osod eich llaw ar ysgwydd tirfeistr, hyd yn oed i ymddwyn yn gyfiawn. ("as genym ninau orfodaeth mewn deddfau o'r fath at unrhyw ddosbarth. A gwarth i gymdeithas ydyw y rhaid ei gorfodi i ymddwyn yn deg. ( vfiawnhawyd gorfodaeth hon' gan ymddygiad llawer perchenog tir; a symudodd ein Cyngorau yn araf ac amynedd- gar. Ni wnaethant lawer o gam a neb. Gan hyny, ni raid i'r Milwriad gilwgu llawer ar Ddeddf y Man-ddaliadau. Y mae angylion gwarcheidiol y Bardd Ne^vydd, Mri. Elidir Sais, Emyr Llydaw, a Macwy Bendew, wedi dal Syr Marsiant Wil- liams ym maglau'r Brython." Chwareu cast- iau bren.hines y gegin y maent ag ef ar hyn o bryd, ei daflu i'r awyr, a gosod eu pawenau arno, ar ei gwymp i lawr. Chwareu teg iddynt, daw pob castiog i'r fagl yn ei amser. Gwawd- iodd ef ein beirdd goreu yn y Nationalist," a thyma'r gweilch galluog hyn yn chwareu lladd ag yntau. Gwr mwyn yw Marsiant yn ei gwmni ond pan elo i gadair Golygydd y Nationalist" cyll ei holl fwynder, a thrydd oil yn oil yn gan o fawl iddo ei hun. Canu i'r Areithiwr wna'r Marsiant yn y llinellau can- lynol Ei lais oedd gryf a chlir, Ei farn a roddai'n hyf, Call weithiau daro'r bwrdd a'i law neu ben ei li n. Daw un o'r cellweiriaid ym mlaen a direidi loniad ei lygaid i orffen y geingan (?j fel hyn: Yn union union fel Y gwelais nigger del Yn gwneyd yn Happy Valley gyda'i dwmbariii." Nid yw'r gwyr doniol yn euog o gam enbyd. Oherwydd hudwyd hwy i ddireidi gan y gwr a aeth i ben clochdy'r Times i gyhoeddi Marsiant ddaed bardd Elfed, ac Eifion Wyn. Wyn. w Daeth Brenin Portugal i chwilio am noddfa i gysgod baner Prydain. Gwr mwyn yw'r Brenin Manuel. Ni chwynir rhagddo ef, ond rhag ei weision. Ffodd am ei einioes, nid 01 achos ei hun, ond achos ei weis- ion. Gadawodd ei seneddwyr ef yn nydd ei ddrycin, ni wyddai am ddim oil, hyd oni thorodd yr ystorom am ei ben. Llwfr- iaid yw gormeswyn: ym mhob oes, a gwelodd yntau hyny, ond yn rhy ddiweddar. Gobeithio na ddaw'r mynachod ar ei ol. Y mae yma ddigon o'r urdd hono yn barod, bron gymaint ag yn amser Harri'r Wythfed. Bydd raid i Brydain cyn hir godi ei godre a charthu hadau heintiau o'i chymdeithas. Hwyrach mai hon yw ein bendith. Gobeithio y gwel yr enwadau Protestanaidd eu perygl yn yr amser priodol. Y mae yr amser yn ymyl pan y rhaid i gapel ac eglwys sefyll ochr yn ochr i wrthsefyll hud y Mynachod. Beth wna'r Babaeth yn Portugal? Hi gyf- lawnodd fesur ei hanwiredd. Cas oedd yng ngolwg v bobl o'r blaen, a chasach fydd yn eu golwg wedi'r chwildroad. Ni wisgai'r offeir- laid eu dillad swyddogol yn y manau cyhoedd- us, a diogelach oedd eu bywydau hebddynt. Y mae yn yr Eglwys ddosbarth o glerigwyr, a gelwir hwy o wawd yn Modernists." Erlidir hwy gan y Pab a'i Gardinaliaid. Ynddynt hwy y mae ysbryd y peth bvw, a hwy yw gobaith eu Heglwys. Beiddiant farnu drostynt eu hun- ain, hawliant eu rhyddid i ddarllen pob peth a'i farnu yng ngoleu dysg yr amseroedd. Ym- wrthodant a'r ymarfer ofnadwy yn Eglwys Rhufain fod yr amr-an yn cyfiawnhau ,r modd- ion. Y camdra melldigedig hwn ar egwyddor sylfaenol cymdeithas a ddrylliodd yr Eglwys yn Portugal. Ni chredid gair o dystiolaeth offeir- iaid mewn unrhyw lys, oherwydd tyngent gel- wydd i les yr Eglwys. Gwnaethant bob vstryw i reibio cyfoe-th i goffrau'r Eglwys, gan roddi deddfau nefoedd a daear o dan eu traed wrth gyredd eu hamcan. Ni chred y Modernists fod llesoli'r Eglwys yn cuddio un lladrad nac yn cyfiawnhau un celwydd. Er holl lid Pab, hwy gant gyfleu teg yn awr o lunio Eglwvs, i gadw goreu eu Heglwys ym malurion y chwil- droad. Ond camp i ungwr fydd cadw'r hen sefydliadau mynachaidd, nvthod yr ystrywiau a wenwynodd gymdeithas i'r fath raddau nes peri cwymp Eglwys a brenhiniaeth. Crochlefir am lywodraeth, a sonir am aberthu er cael llywodraeth pethau lleol i ddwylaw'r bobl. Nid rhoddi rhan i ni yn nhrin ein hachosion cartrefol a wnaeth deddfwriaeth ddi- weddar, ond dwyn oddi arnom yr hyn oedd ganddom. Bu'r phvy yn gofalu am ei dlodion, am ei ffyrdd, am ei addysg, ac am ei heddwch ei I hun. Collodd y cyfan, am iddo ei gamarfer. Nid ydym yn anghofio'r Cyngor Dosbarth, Bwrdd y (Iwarcheidwaid, a'r Cyngor Sir. Y maent hwy gynghorau, a gweinyddant bethau, gweinyddant bethau o dan fawd awdurdod Llundain. Rhaid iddynt adeiladu ysgolion, a rhaid iddynt fod yn ol barn pobl Bwrdd Addysg Llundain ddoethion na wyddant ddim am y cymydog- aethau. Rhaid trefnu'r wyrcws yn ol rheolau luniwyd i bobl eraill. Ni cheir cudi clafdy ond yn ol eu harch hwy. A'u hamen hwy yw'r caniatad i waro ein harian ein hunain. Hon o bosibl yw'r drefn oreu, ond ein camarfer ni o'n breintiau a barodd i swyddogion Llundain ddwyn ein ihyddid oddi arnom. Yr oedd llawer mwy o werin-lywodraeth yn ein hen drefn wladol. Rhoddir i ni laeth tawelwch a'r etholiadau. A chred y bobl fod llywodraeth nefoedd a daear yn eu llaw, am y cant ddewis gweision i weision y llywodraeth. Wrth ddadleu achos .pentref neilltuol, clywais gan frawd caredig ymresymiad a'm tarawodd a syndod, sef nad oedd un math o gyfiawnder mewn trethu'r holl blwyf i'r amcan o lesoli un pentref yn ei gornel." A deallais wedi hyny fod rhai o'n harweinwyr heb ddeall egwyddor ein dull o drethu, ac yn aros eto ar adwyau yr hen drefn blwyfol. Yr amser gogoneddus hwnw, pan arlerai pawb ysgubo o'i flaen ei dy ei hun. Pe trethid pawb ar yr egwyddor—ei fudd ei hun, ni chaem ben ar bethau byth. A phe gwrthodai pawb dalu treth, ond y peth y ca ef fudd ohono, caem Armagedon ddengwaith yn y dydd. Cwyna A fod car modur 13 yn w i sgg'r fiyrdd, a gwrthyd dëdu'r dreth am nad oes ganddo ef gar modur. O'r gore," ebrai B, gan eich bod chwi yn cicio'r tresi yn erbyn talu treth y ffordd am nad oes genych fodur, mi giciaf finau yn erbyn talu treth addysg am nad oes genyf blant, o'r rhai y mae genych chwi haner dwsin, a minau yn talu am eu dysgu." Pe rhoddid ein rhanau gwledig ar yr hen eg- wyddor bwdr o bawb dalu treth at ei dreiliau ei hun, fe ddyblai treth yr amaethwr ar un- waith, oherwydd fe sugna ef fendith o bob peth, a chai'r boneddwr ddihangfa oddi wrth hvy na haner ei faich. i'a bryd y deallwn fod gwlad- wriaeth plwy wedi darfod o'r tir, ac aeth ei holl gyfrifoldeb a'i hunan-les ymaith gyda hi? Nid yw'r man gyrddau, y Cyngor Plwy, y Vestri a Rheohvvr Ysgolion ond cysgodion gwag o ogoneddus bethau a fu, rhyw gyrddau bach i bobl weled eu gilydd. CJywir swn darpar ar bob llaw gogyfer a Chyfrifiad 1911." Bydd gan hwnw ei chwedl i'w hadrodd. Y mae'r rhanau gwledig yn llei- hau'\1 raddol, ond yn araf. A chynhydda'r trefi yn anhvgoel bron. \Vele gipdrem ar ranau o undeb Convv}-, o leihad a chynydd y bobl- og-,ic-th i8bi 1S 71 issi ISQI 1901 iCaerhun 1315 1164 1009 946 987 Gyffin 715 562 5S7 421 491 Doliga.rrog 134 134 117 I '() 86 Llanbedr 355 390 3S3 292. 26r l.lanelian 54(1 483 481 441 388 Llandudno- Eglwysrhos 3148 4043 5670 7283 .9307 Conwy 1795 1S62 2287 2334 ••• 2486 Llanclril10 102S 967 1630 37S3 7154 Dwygy- fylchi 1385 1623 2159 2744 3502 I lanau'r moroedd y mae llifiad pobloedd. Tyfodd Llandudno 6,159 mewn deugain mly- nedd rhwng 1861 a 1901 ond tyfodd y rhan o (tolwyn Bay sy'n mhlwy Llandrillo 5,524 yn yr ugain mlynedd rhwng 1881 a 1901. Diau mai stori debyg a ddywed y cyfrifiad nesaf. Un gair eto am Undeb Conwy. Rhoddwn y ffigyrau isod i ddangos hanes tlodi yn ein (-ylch: Yn y wyrews yn 1886 150 Yn v wyrews yn 1906 179 Cost au cynal yn 1886 £ 1112 Costau cynal yn 1906 £ 1S29 Cyfartaledd i'r un, 1886 £ y 8s. Cvfartaledd i'r tin, 1906 ^8 10s. Cymorth plwy yn 1886. 914 Cymorth plwy yn 1906 962 Arian roddwyd iddynt, 1886 £ -42(>J Arian roddwyd iddynt, 1906 -f 5426 Hwyrach y teimla :hai yn siomedig ar y ffig- yrau am na ddanghosant yn fwy eglur fod tlodi yn diflanu a thlodion yn lleihau. Na ddigal- oned neb. Cofier fod 1886 yng ngodre cyfnod o lwyddiant masnachol mawr yn ei eddi eur- aidd. Cofier hefyd am gynydd mawr ein pobl- ogaeth, a daw tlodion hvn yn oed ym mintai'r cyfoethog. Rhif y boblogaeth yn 1881 oedd 18,261, o'r rheini yr oedd wv-th y hi yn y tlotty, a 50 y fil yn cael cymorth plwy. Rhif y bobl- ogaeth yn igoi oedd 34,962 o'r rheini yr oedd pump y fil yn y tlotty a -28 y fil yn cael cymorth plwy. Mewn ugain mlynedd, lleihaodd y rhai sy'n cael cvmcrth plwy bron i'r haner yng ngftvfartaledd y boblogaeth. Gwerth tTethol yr Undeb yn 1886 oedd ^132,884, ond yn 1906 yr oedd yn £ 266,c02.

Eisteddfod Genedlaethol Caerfyrddin. AKHOLIADAU GORSEDD Y BEIRDD. Y mae Cymdeithas yr Orsedd wedi trefnu y bvdd arholiadau vr Orsedd am urddau, o hvn allan, yn cael eu cynnal mewn gwahanol fanau canolog yn Siroedd Cymru a rhai o brif drefi 9 Lloegr, tua thri mis cyn yr adeg y cynhelir yr Eisteddfod Genedlaetbol-ac nid, fel o'r blaen, ar adeg yr Eisteddfod, yn y drcf lie y cynhelid yr Eisteddfod. Dyma bynciau'r arholi am y flwyddyn 1911 :—Urdd bardd Awdl, Y Fyn- went," gan Dafolog (gwel Y Geninen am Orffen- af, 1903); Arwrgerdd, "Esaiah," gan Cadfan (gwel" Caneuon Cadfan ) Yr Ysgol Farddol," gan Ddafydd Morganwg a chydna- byddiaeth a rhan o waith barddonol Cynddelw. —Urdd ofydd Drych y Prif Oesoedd," gan Theophilus Evans Gramadeg Cymraeg (Dewi Mon) a Hanes Cymru" (0. M. Edwards), Rhan I.-(fel y gwelir. yr ydys wedi dewis llvfrau i arholi ynddynt sydd ymhell o fod yn ddrudfawr ac anhawdd eu cael).—Urdd Derwydd Rhaid i'r ymgeiswyr fyned drwy ar- holiad Bardd neu Ofydd.—Urddau Cerddorol: Pencerdd 1, Cynghaneddu Alaw (Harmonizing a Melody) 2, Cynghaneddu Sawd (harmonizing a bass) 3, Gwrthbwynt syml (simple counter- point) 4, Gwrthbwynt dwbl (double counter- point); 5, Ateb Testvn Ehedgan (answering fugue subject) 6, Ysgrifennu ehedgan i ddau lais (writing a fugue for two voices) 7, Hanesiaeth Gerddorol (musical history) 8, Offeryniaeth- Cwestiynau ar gvlch, ansawdd.a dosbarthiad yr offerynau (Orc-hestration-questions on the compass, quality, and the classification of the 'nstruments).-Cer(ldor 1, Ychwanegu tri llais at alaw syml (adding three parts to a simple melody) 2, Ychwanegu tri llais at sawd wedi ei rifnodi (adding three parts to a figured Ibass) 3, Gwrthbwrynt syml i ddau a thri llais, nod wrth nod (simple counterpoint in two and three parts, note against note) hanes cerddorion Prydeinig, 1800-1850. Fe nodir tri cherddor (history— British composers. Three musicians will be named). Cerdel ofydd: 1, Mydr a chywrein- nodau alaw roddedig (rhythm and keys of a given melody) 2, Cyfryngau (intervals) 3, 3, Cord Cyffredin Ei wrthddulliau, a'u teithi (Common cord Its inversions, and their pro- gressions) 4, Cynghaneddau Sawd (harmonizing a bass) 5, Prif ddigw yddiadau yn hanes cerdd- orion Cymreig, 1825—1875. Fe nodir tri cherdd- or (principal events in the history of Welsh musicians, 1825—1875. Three musicians will be named). Gellir gweithio y papyr yn y sol-ffa neu'r hen nodiant.—Gellir ateb v gofyniadau yn Gymraeg neu yn Saesneg, ac yn yr hen nod- iant neu v tonic sol-ffa. Arholwvr :—Urdd bardd Dvfed, Pedrog, a Gwili.—Urdd ofydd Rhys Blaen Rheidiol, Berw, a Thryfan.—Urddau cerddorol Pen- cerdd Gwynedd, Mus. Bac., J. T. Rees, Mus. Bac., a Mr. L. J. Roberts, M.A.—Bydd yr arholi I yn mis Ma wrth. Dalier Sylw.—Byddmaes llafur yr arholiadau yn cael ei newid yn gyfangwbl ar ol y flwyddyn 1911, gan y bydd yn ofynnol i bob ymgeisydd basio tair gradd ymhob urdd (yr hyn a gymer, o leiaf, dair blvnedd o amser) cyn y caiff ei urddo yng Ngorsedd. Am fanylion pellach anfoner at Gofiadur yr Orsedd—Eifionydd, Carnarfon.

Llanrwst Urban District Council. A MEMBER'S RESIGNATION. The monthly meeting of this Council was held on Friday evening, Mr. H. J. W. Watling, presiding. There were also present, Messrs. T. Rogers Jones (Vice-Chairrian), William Hughes, Edward Mills, Griffith Jones, D. J. Williams, William Davies, Albert Hughes, John Williams and William Jones; with the Clerk, Mr. T. Latimer Jones; the Surveyor, Mr George Wynne, and the Collector, Mr. E. M. Jones. PLANS. The Surveyor reported having received plans for the erection of a house in Llangernyw-road, and had found them in accordance with the bye- laws. The plans were approved, and some dis- c-ission took place regarding the desirability of re-naming Llangernyw-road, as Abergele-road. Several members agreed that it would be most appropriate, and would assist motorists. The Chairman said he thought the matter might for the present rest in abeyance, as there was no great hurry for any change, and this course was agreed to. FINANCE. The Finance Committee reported having ex- amined accounts amounting to 616g 16s. od., which they recommended should be paid. The Ic balance at the bank was [2i3 ics., thus leaving an available balance of ^103 13s. 4d. The Collector reported that he had collected a sum of £ 215 19s. 6d. during the month. LIGHTING. The Lighting Inspector, Nfr. T. R. Jones, re- ported that the lighting had been very satisfac- tory during the month. Mr. Jones also leported on the Fire Brigade, of which he was captain, stating that a practice had been he!d during the week. He also inquired what the Council wished to do with the fire extinguisher that was at one time placed on his premises at the Harp. The Counci' decidecl to place the extinguisher at the Council room in the Town Hall. RESIGNATION. The Chairman read Mr T. R. Jones's resigna- tion as Lighting Inspector, and also as captain of the 1" ire Brigade, as he was about to leave the town for South America. lie applied that he might be allowed to retain a portion of'the apparel, which he wore at a certain function which he wished to commemorate. His request was unanimously granted, and the Chairman remarked that Mr. T. R. Jones had been faithful to the town for very many years, and he felt it would be a great loss. It was an occasion he thought, at which they might thank Mr. Jones for all he had done, both as a Councillor and also as a servant of the Council. Mr. William Hughes said it was the least they could do to acknowledge his great service to the town, and he suggested th.t they should go a step further and recognise his good services as a Councillor, as they all knew it was a thankless job. Whilst en the Council, he attended better than any of them, and never failed to be present at either Council or Committee meetings. There was a talk of a testimonial, and he would sug- gest that they as a Council should not only mt ve a resolution, but also recognise his ser- N (-es in another form. The vote was carried with acclamation, and Mr. Jones thanking them for their sentiments, said he regretted more to separate himself from the Council than any- thing else that he was connected with. He af ways felt proud of the fact that he was a mem- ber of that body. The election of a cajDtain was referred to the Fire Brigade ( oramittee, and the Clerk was in- structed to inform the lieutenant that he was in charge until the apjxjintment was made. MEDICAL OFFICER'S REPORT. The Medical Officer reported that for the month there were 8 births and 3 deaths, with an annual death rate of 12.6 per 1000 of the in- habitants. PROVISIONAL ORDER. A letter was read from Messrs. Carter, Vin- cent and Co on behalf of the Holyhead and North Wales Gas Company, informing the Council of their intention to make application for a provisional order respecting the town of Llanrwst, and on the motion of Mr. William Hughes, seconded bv Mr. Rogers Jones, it was decided to formally object to the application. ROAD IMPROVEMENTS. A letter was read from the Clerk to the Den- bighshire County Council, stating that the appli- cation of the Llanrwst Council for widening the 11 main road near St. Mary's Church at a cost of ^50 had been favourably considered, and the same would be brought forward at the confer- ence in November. It was decided that the Sur- veyor should draw out plans of the proposed widening, to place before the Road Board.

Mr. Clement Edwards. Writing from South Wales, a member of the Weekly News staff says that Mr. Clement Edwards has made a most favourable impres- sion upon the Liberal electors of East Glam- organ. The situation in the constituency is somewhat peculiar. Although the Conservatives possess unlimited wealth and are prepared to spend lavishly on behalf of the cause," there is really no hope of their ever wresting the seat in a straight fight between Liberal and Tory. It happens, however, that there is in the division a considerable body of Socialists of the uninstructed type, who are as much op- posed to Liberalism as to Conservatism, and if they bring cut their adopted candidate the Progressive vote may be split in such a way as to allow the Tory to slip through. At the various meetings he has addressed so far, Mr. Clement Edwards has paid very little atten- tion to Tory promises, but has devoted most of his time to answering the arguments and ques- tions of Socialist critics, whom he has com- pletely routed every time. I he general opinion among the Liberal workers is that the right man has been chosen in Mr. Edwards. There is no lack of iocal gentlemen fully capable of representing this important constituency in Parliament, but none of them seem to possess just those special gifts required at the present juncture of affairs-at any rate, not in the same degree as Mr. Edwards, whose success at the General Election is confidently anticipated.

"8' Llanfairfechan Manslaughter Charge. PRISONER SENTENCED. At the Carnarvon Assizes on Fridav before Justice Horridge, Laurie Berry (21), cook at the Clergy Home of Rest, Llanfairfechan, pleaded guilty to concealing the birth of her illegitimate child at Llanfairfechan on the 12th September. There was also a charge of murder against the prisoner, but this bill the Grand Jury ignored. Mr. R. A. Griffiths (instructed by 1r. S. R. Dew) prosecuted, and Mr. T. G. Morris (in- structed by Mr. J. Ramsay Williams) appeared for the accused, who was sentenced to two months' imprisonment without hard labour.

EVANS' CELEBRATED LLANDUDNO TOFFEE, obtainable from leading confectioners or direct from manufacturer, Mostyn-avemue, Llandudno. Tel. uy. 1107

A Hair Tonic that is Guaranteed. Although there are countless hair tonics on the market, for which every possible—as well as impossible—virtue is claimed, it is yet most unusual for the manufacturer of a hair tonic to substantiate his claims with a guarantee to re- turn the purchase price in case the tonic fails to give satisfaction therefore, we would call the attention of our readers to the fact that Bernard Beer is authorised to give an absolute guarantee of satisfaction—or money refunded —signed by himself, with every bottle of Harriett Meta's Gold Medal Hair Tonic, the only tonic made from the world-famous formula which calls for 3 ozs. Bay Rum, i oz. Lavona de Composee, dram Menthol Crystals, and one teaspoonful French Fon Fleur Perfume. If this remarkable tonic, which is absolutely harmless and free from coloring matter, fails to destroy the dandruff germ, or to relieve an itching scalp, if it does not make the hair grow, or if it fails to make the hair soft, bright and glossy, take your signed guarantee to the store of Bernard Beer, chemist, Old Colwyn, from which it was purchased, and your money will be refunded without question. Be sure to ask for the signed guarantee. 327

I ofl60 ACRES 1 are granted to suitable SETTLERS in A Us -r, IR..A'L I Farmers, Farm Labourers, Vignerons, Orchardists, Market Gardeners and Domestic Servants are offered Assisted Passages. For Illustrated Pamphlets and further particulars apply to the Agent-General for Western Australia, i,i, Victoria Street, London, S.W. B I For more than Twenty-five Years, I Dr. DAVIS'S I FAMOUS FEMALE PILLS Have been universally admitted to be A Boon to Womankind. Have been the hest known Remedy for Anjemia, Giddiness, Fulness and Swelling after Meals, Loss of Appetite, Hysteria, Palpitation of the Heart, Debility, Depression, Weakness, Irregularities, and all Female Ailments. Boxesgid s. i|d., 2s. gd., 4s. 6d. and IIS. May be had from Chemists and Patent Medicine Vendors everywhere, or under cover from the Pro- prietors. Dr. DAVIS'S ittle book for MARRIED WOMEN, most invaluable, sent free on receipt of a stamped ad- I dressed envelope. Only address 309, PORTOBELLA RD., NOTTING HILL, W. ff CHEAP CHAIRS lffzi For Churches, Chapels, Missions and Schoolrooms. From Is. 8dL. each. Buy from the factory, save middle profits. 363 MEALING BROS., High Wycombe You can obtain at least 1/- per Cow per Week extra by using a SEPARATOR. tBtRs? which gives 20 to 40 per cent more Cream and Butter. saves time and^abour,' The Melotte' space, utensils, &c. PAYS FOR ITSELF IN A FEW MONTHS. AlY size snt trial. and Write at once for Catalogue to Melotte Separator Sales Co., Ltd., BRISTOL. LADIES! SEND AT ONCE. Mrs. STAFFORD BROOKES Lafdh; sPmeSt has much pleasure in annoui-i g that her remedyfor restoring health WITHOUT MEDICINE is the only certain and speedy one known. I GUARANTEE EVERY CASE. Send at once stamped addressed em<elofe for FREE particulars and testimonials (guaranteed genuine ullder a petialty of;Ciooo ) A LADY WRITRS :-Dr. D.mtflus has recommended me for which I thank hiin—WRITE SOW. Mrs. STAFFORD BROOKES (Sfr), MO, Ardgowan-road, Hither Green, LONDON, S.E. OOOD CLASS WEEKLY PAPERS »V/V/ MILLION8 OF READERS. AN AMAZING OFFER TO ADVERTISERS. Send Jor List and Terms. W. H. COLLINGWOOD, Advertising Agent, 18. Hogarth Road. Earl's Court, S.W. 71 j For Postal Order is. (or 13 stamps). fj A Silver Watch Free We will forward a massive 18-ct. Gold Simu- JV lation Chain, together with our generous offer of at>olid Silver Watch Free per return ■him Post (lady's or gent's). These watches have rfjfl solid silver cases, reliable movements, and 3/m are guaranteed timekeepers. We are simply Wp giving them away to introduce our goods. Y (Dept. 7), London Supply Stores, Invicta House, Swanscombe, Greenhithe, S.O. WL'l entirely remove Worms They are Success wherever used. JfW In Boxes containing 3 doses for Od. 7 doses H. Post MW Fru 7d alld Is i^d. front any chemist, or thepropmior £ f J, W. DENNIS, CHEMIST, LOUTH, LINGS, Established 1894. MORRIS HUGHES & SON, the principal tVi Billposters. Town Criers, and Bill Distributors in Llanrwst and District. Good Hoardings in all part of the town. All orders prompty attended to. 24 and 25, Narrow Street, Llanrwst. 360 'Hanes Iesn Grist i'r Bol1 Y ddwy gyfrol yn un, mewn rhwymiad hardd. Pris 2s.; gyda'r Post, as. 4c. Telerau arferol i Lyfrwerthwyr. I'w gael gan yr Awdwr-Rev. Owen Evans, 27, Lawson Road, Colwyn Bay.