The North Wales Weekly News

NODION NED LLWYD. GYDA MR. LLOYD GEORGE YNG NGHAERNARFON. Trwy y gwlaw i gyd aethum i, fel miioedd eraill, i'r cyfarfod mawr yng Nghaernarfon nos Iau diweddaf; ac y mae yn dda iawn gennyf fy mod wedi gallu myned, oblegid yr cedd yn gyf- arfod nad anghofiaf byth. Yr wyf wedi bod yn y Pafiliwn mewn cyfarfodydd mawr droion o'r blaen, ond nid wyf yn cofio i mi erioed weled cynifer yno ag oedd yn y cyfarfod nos lati a chyda llaw, gwell i mi ddweyd yrwan na welais erioed yno gyfarfod mwy trefnus. Yr oedd yno I rai miloedd oriau cyn dechreu y cyfarfod, ond yr oedd yn hanner awr wedi pump pan aethum i'r lie yng nghwmni boneddwr o Benmaenmawr. Cawsom le ein dau ar y llwyfan. a dyna olygfa oedd i'w gweled oddiyno. Oddeutu canol yr adeilad yr oedd nifer o fyfyrwyr gwahanol golegau Bangor, ac yr oeddynt mewn ysbryd parod i ryfel, yr oedd yn amlwg. Donioi a brwd oedd y caneuon oedd ganddynt. Er mwyn di- ddanu y gynulleidfa canodd Mr. J. E. Jones, Caernarfon, oddiar y llwyfan, a chafwyd can a chydgan addas gan Mr. Griffith John Roberts, Bontnewydd, ac adroddiad gan Deiniol Fychan. AR Y LLWYFAN yr oedd amryw o wyr pwysig a dylanwadol, ac yr oedd yn syn gennyf na fuasai thai ohonynt hwy wedi dweyd gair i ddechreu yr oedfa. Yno yr oedd y Parch. Evan Jones, arwr llawer brwydr, a rhoed derbyniad croesawgar iawn iddo pan wnaeth ei ymddanghosiad. Yno hefyd yr oedd y Parchn. John Williams (Brynsiencyn), T. Chas. Williams, M.A., D. Stanley Jones, Dr. Hugh Jones, D. Tecwyn Evans, B.A., Prifathraw T. Rees, M.A., Bangor, a 11 u o weinidogion eraill. Mor hawdd fuasai i rai ohonynt hwy roddi an- erchiad. Gvvelais hefyd Mri. T. C. Lewis, Conwy J. P. Griffiths, Conwy Henry Lewis, Bangor Colonel Darbishire, Penmaenmawr ac ugeiniau eraill allwn enwi pe angen. Y ddau wr oedd yn rheoli y llwyfan oeddynt Mri. J. R. Pritchard. U.H., a J. R. Hughes, U.H., Caer- narfon. Fel ag yr oedd yn agoshau at chwech o'r gloch, yr oedd y brwdtrydedd yn codi a dis- gW) liad mawr am "arwr y dydd" i ddyfod i fewn. Pan y daeth Mr. Nath. Roberts i'r golwg ar ochr dde y llwyfan gwyddai pawb erbyn hyn fod Mr Lloyd George yn ymyl. Ar hynny dyma ef yn dod, a'i briod ffyddlon a Mrs Nath. Roberts gydag ef, a Mr Ellis Davies. A.S Cododd y dyrfa fawr i fyny, a chwifiwyd cad- achau a hetiau am amser, Y CYFARFOD. Y llywydd oedd Dr Wynne Griffith, Pwllheli, Cadeirydd y Gymdeithas Ryddfrydol. Bu yn ddoeth iawn i beidio cymeryd llawer o amser cyn galw ar Mr Lloyd George. Cododd i fyny ar unwaith, a chododd y gynulleidfa gydag ef. Bu am ychydig cyn cael tawelwch i ddechreu. Dy- wedodd ychydig o eiriau yn Gymraeg, yna troes i'r Saesneg, am y rheswm, meddai ef, mai nid yn annerch y gynulleidfa honno yn unig yr oedd y noson hon, ond fod yna gynulleidfa fawr arall yn disgwyl am yr araeth. Gan y credaf y bydd gennych grynodeb o'r araeth yn Saesneg, ni fydd i mi ond cyfeirio at rai pwyntiau ynddi, er mwyn y rhai hynny o'ch darllenwyr nas gallant ddeali yr iaith fain. Cyfeiriodd at waith yr Arglwyddi yn bwrw allan amryw o fesurau gwerthfawr ag yr oedd y Senedd wedi cymeryd trafferth gyda hwy-Mesur Addysg, Mesur rhoddi Un Bleidlais i Bob Dyn, y Mesur Trwyddedol, ac yn ddiweddaf oil y Gyllideb. Dywedodd fod y Rhyddfrydwyr wedi dangos amynedd mawr am flynyddoedd- amynedd a fu yn ymyl myned yn llwfrdra yng ngwyneb yr anigylchiadau. Ond daeth yr amser i daro, ac yr ydym wedi gwneud. Yr oedd taflu allan y Gyllideb yn ddifrifol, yn ol ei farn ef, ac yn golygu dyrysu trefniadau cyllidol y wlad am flwyddyn. Dywedodd fod y Gyllideb yn wahanol i'r un fu o'i blaen. TRETH YR INCWM. Canmolai hon fel un hollo! deg. Beth oedd allan o le yn un sydd yn derbyn ei fiioedd yn y flwyddyn i dalu cyfran 0 hynny ftiag at dreuliaii y wlad ? Gelwir ar y dyn sydd ganddo ugain mil y flvvyddyn i dalii ç/¡vyç' cheiniog y bunt tuag at ailglienion diamheuol y wlad. Y mae arnoch eisieu rhywbeth i'ch amddiffyn. Hwy eu hunain a waeddasant am dano. Y maent wedi cael y nwyddau, ond nid ydynt yn barod i dalu am danynt. Y mae ugain mil o bunnau yn y flwyddyn yn golygu, os y cymerwch holl ddyddiau gwaith am flwyddyn a rhoddi i'r dyn sydd yn ei ennill fis o wyliau-mae'n golygu ^70 y dydd. Buasai £ 70 y dydd yn y wlad hon yn talu cyflogau dau gant a hanner o seiri, neu bedwar cant o lafur- wyr. A ydyw yn annheg 4'r dyn sydd morffodus a meddu y swm yna-a ydyw yn ormod gofyn iddo dalu chwe' cheiniog y bunt allan o hyn i dalu tipyn i'r tlawd a'r anghenus sydd yma ac acw ? Nid y dyn sydd yn ennill sydd yn grwgnach. Mi a adwaen Haws ohonynt hwy, ac ni chlywais un ohonynt yn cwyno ei fod. wedi ei alw i dalu. Y mae pob un ohonynt wedi dweyd wrthyf fod y peth "yn brawf teg a rhesymol." Hyn, a llawer o bethau da eraill, a ddywedodd ar y pen hwn, a mynych y derbynid ei sylwadau gyda chytner- adwyaeth uchel. Y TRWYDDEDAU. Dywedodd pe buasai cyfraith yn cael ei phasio i gyfyngu ar ddilladwyr y wlad, y byddai y rhai hynny yn barod i dalu treth am eu hamddiflfyn. Os felly, nid oedd ond teg i dafarnvvyr y wlad wneud yr un peth. Mae trwydded yn feddiant gwerthfawr a greir gan y Wladwriaetb, ac nid anghyfiawnder yw i'r Wladwriaeth hawlio tAl gweddol a digonol yn ol am eiddo sydd yn creu deddfau i'w amddiffyn. Paham na ddylai ty tafarn mawr dalu, niewn cyfartaledd, un ran o ugain o'r hyn y rhaid i dafarnwr tlawd y pentref wneud ? Yr oil a ddywedai ydoedd, ei bod yn deg i dafarnwr y pentref gael ei osod ar yr un tir a thafarnau mawr y dref. TRETH Y TIR. Y mae perchenog tir amaethyddol yn talu gwir werth y tir hwnnw, ac yn gyffredin, nid yw y tir sydd yn agos i dref yn talu y ddegfed ran o'i werth. Nid ydyw hynyna yn deg. Rhaid cofio fod tir yn ymyl tref wedi ychwanegu yn ei werth trwy ymdrech dinasyddion y dref eu hunain. Egwyddor treth y tir ydyw pan gyfyd tir yn werth fod i'r perchenog dalu un ran o bump o'r gwerth hwnnw yn ol i'r bobl sydd wedi gwneud yr ychwanegiad yng ngwerth y tir. Am y cynllun prydlesol sydd gennym yn y wlad hon. Y mae o'r fath waethaf, ac yn wirioneddol ddryg- ionus. Pan y cymer dyn ddarn o dir i adeiladu arno, aiff pris y tir hwnnw mewn rhai amgytch- iadau i fyny i gan' waith pris cyntefig y tir. A hynny yn unig am fod yr adeiliad wedi ei godi arno, ac ym mhen blynyddoedd bydd y ty drachefn wedi mynd yn eiddo i ddyn na thalodd ddimeu erioed i'w wneud. Gan fod yn rhaid i ni gael arian rhaid trethu ar gyfer hynny. Nid ydym am drethu bwyd, dillad, diwydiant na masnach, ond yr ydym am drethu y dyn sydd yn derbyn yr hyn nad enillodd erioed mohonno, na chynyrchodd erioed, ac na ddylai fod yn eiddo iddo yn ol unrhyw ddeddf gyfiawn a theg. Felly- pan ddaw prydles y ty i fyny, a phan Si yn eiddo i'r tirfeddianwr, rhaid fydd iddo dalti Zio y caiit i gymdeithas. Dywed rhai ohonynt fod hyn yn lladrad, ond cymer y tirfeddianwr £100 y cant. Dywedodd fod Ardalydd Bute yn cartrefu mewn castell yng nghanol Caerdydd, a bod yno gan' acer o dir o amgylch y castell, ac mae swm y dreth a delir ar hwnnw ydyw Z924 y flwyddyn, ond y drws nasaf i'r castell mae siop deiliwr, yr hon sydd saith droedfedd a deugain wrth naw- ychydig uwchlaw 400 o latheni ysgwar, tra mae'r castell yn 500,000, a chodir treth ar hono o £ 947. Rhaid i'r teiliwr dalu am lawn werth ei siop. Paham na ddylai Ardalydd Bute wneud yr un peth ? Mae pob masnachwr yn foddlawn i dalu yr hyn sydd iawn at drethi ymherodrol a lleol, ond nid iawn oedd gofyn iddo dalu dros eraill. Cyfeiriodd, hefyd, at addoldy bychan perthynol i'r M.C. oedd wedi ei adeiladu a'r gost iddynt o ^150. Lie bychan gwledig oedd. Adeiladwyd ef ar brydles. Daeth hono i ben, a bu yn rhaid i'r eglvvys brynu y capel yn ol gan y tirfeddianwr. PRISIO TIR. Yr amcan wrth geisio cael prisiau o dan y Llywodraeth oedd cael pris teg ar dir pan fyddo ei angen at amcanion cyhoeddus. Codi ysgol- ion, gwaith dwft", neu gladdfa. Fel y mae a'r hyn y bryd, cymer ami i berchenog tir fantais annheg er cael prisiau eithafol. Wedi manylu ar hyn fe droes i'r Gymraeg. DYLANWAD AREITHYDDIETH. Yr wyf wedi darllen amryw weithiau am ddyn- ion yn gallu cario dylanwad anghyffredin ar gynulleidfaoedd gyda'u hareithyddiaeth. Un waith o'r blaen yn fy oes y gwelais i olygfa debyg i'r hyn oedd yn y Pafiliwn y noson hon— yn amser Cyfarfodydd Undeb yr Anibynnwyr ym Mangor rai blynyddol yn ol. Yr oedd y Parch John Thomas, Merthyr, yn areithio ar y Beibl Cymraeg, a phan y daeth at ddiweddglo ei araith cariodd y fath ddylanwad ar y dyrfa fel y cododd ar ei thraed. Nid anghofiaf y tro. Nid oedd y dorf oedd yno i'w chymharu mewn rhif i'r dorf oedd yn y Pafiliwn nos Iau. Pan ddarfu Mr Lloyd George ddechreu siarad yn Nghymraeg, yr oedd yn ferw mawr, ac y mae yr hyn aC ddywed- odd yn werth i'w roddi ar gof a chadw i'r oesau a ddêl. Dyma gyfle i adroddwyr Cymru. Credaf y gwna hwn ddarn da i gystadlu arno Y mae y Gyllideb yn dod a chvnlluniau sydd er budd y bob!. Chawn ni mohonynt heb lawer o ymladd, heb gwrs o frwydro, ond nid ydynt yn werth eu cael heb ymdrech. Nid ydyw rhyddid yn disgyn o'r nefoedd fel matina y mae yn rhaid ymladd a'r Caananeaid. Rhaid myned ymlaen trwy droedio'r anialwch, ymladd a gelynion, croesi'r lorddonen, a chlirio y Jebusiaid. Wydd- och chwi, ni eir yr un cam ymlaen ond trwy ym- drech a dioddef. Felly yr enillvvyd pobpeth gwerth ei ennill erioed. Peth arall, bydd yr hamdden ar ol y ddrycin yn werth ei gael. Y mae yr ymdrech o'n blaen yn awr, ond y mae llawer eto i ddod. Gwn na chawn bobpeth a ddisgwyliwn, ond bob tro eniilwn rywbeth nad oeddym yn disgwyl am dano. Ddoe es fel dafad i'm hen gynefin. Bu m yn cerdded trwy blwyf Llanystumdwy, gan gamu ar hyd hen lwybrau bore oes. Gwelais bientyn bach yn casglu priciau tân. Bum innau yn gwneud hynny. Bum yn dipyn o back-woodsman fy hun. Bum yn htl pric- iau tin fy hun, ond ni fyddwn yno i hel ar dywydd braf. Myned yno y byddwn ar ol yr ystorm. Diau y bydd yn ddrycin, hwyrach yn auaf o ddrycin, ond trannoeth bydd ami i hen goeden lwgr yn y goedwig wedi ei dymchwel. Ond ar ol y ddrycin ceir llawer o ddefnydd i gynhesu llawer aeiwyd ac i gynhesu llawer caloii-i ymlid gofid, gor- thrwm, tlodi, angen, a thrais ymaith am byth." Dyna'r darn a ddylanvvadodd ar y dorf fawr nes ei gwneud i godi ar ei thraed mewn brwd- frydedd. Yr oedd y dylanwad yn ysgubol. Yr oedd yr olygfa yn un nas anghofir gan n eb oedd yno. Cynygiwyd diolchgarwch i Mr. Lloyd George gan Dr Parry, ac eiliwyd gan Mr Maurice Jones, Pwllheli, a Mr T. C. Lewis, Conwy. Cynygiwyd penderfyniad yn erbyn Ty yr Ar- glwyddi gan yr Athro T. Rees, M.A., Coleg Bala-Bangor, mewn araith wresog, ac eiliwyd gan Mr Ellis Davies, A.S. Wedi talu diolch i r cadeirydd terfynwyd y cyfarfod bythgofiadwy hwn. "NED LLWYD," Weekly News" Office, Conway.

Deganwy Improvement Association. At a well attended meeting of the General Committee of this Association, held in the De- ganwy Church Schooils, the Secretary read the report of the public meeting which had been held on the 1St of December to refute the al- legation that typhoid was prevalent in the dtis- trict and; to remove, as much as possible, this impression from the minds of iotending visitors to this beautiful spot during the coming season. The meeting proved a great success and received the hearty support of the residents, for whch the Committee are grateful. A communication was read from the Conway Borough Council, advising the Association that the sum of £ 16 (based on the rateable value of Deeanwy) would be contributed by the Council to the North Wales Advertising Board on behalf of the As- sociation, tims eaititlimg Deganwy to be repre- sented on the Committee of the Board and a similar share in the benefits which will no doubt be derived from this important scheme. The thanks of the Association were heartily ex- pressed to the Coiuincil. An important step was made in the progress of the Association by the Appointment of an Advertising Com.mittee with instructions to draw up a programme of ad- vertising, which would lay the merits of De. ganwy before the visiting public in plenty of time to influence them in this direction during the approaching season. The Secretary was in- structed to communicate with the London and North Wasiteorn Railway Company with regard tio the rumours that a new railway station is to be built at Deganwy, a much-needed boon.

Llanrwst Petty Sessions Held on Monday, before Mr. O. Isgoed Jones (presiding), Colonel Higson, Messrs. W. B. Hal- bed, W. J. Williams, and L. O. R. Ashley. THE LATE DR. T. E. JONES. The following letter was read on behalf of the relatives of the late Dr. T. E. Jones:- May I beg you to thank the Justices of the Llanrwst Division for their very kind ex- presions of condolence witth my sisters and myself on the death of our uncle, the laite Dr. T. E. Jones, with whom we have had, life- long association. We greatly appreciat-c your letter of sympathy on their behalf.—I am, yours faithfully, E. T. HILL. BILLPOSTERS' DISPUTE. William Williams, Scotland-street, billposter, summoned Evan Pritchard Hughes, Narrow- Street, for tearing down posters pasted on com- plainant's privatd board. The case was partly heard at the previous cc-urt and adjourned to enable Mr. David Jones to produce a longer re- port; of a case bearing upon the subject which he had quoted. After a lengthy hearing, the Chairman said that undoubtedly an unpleasantness existed be- tween the parties for a long time. He hoped they would never have reason, to come to the court again if they did a severe course would be adopted. On the present occasion the Bench would only fine the defendant is. -and co,.gts (14s. 6d ).

Nodion Llywarch Hen PregethwT effeithiol yn yr oes hon yw'r Car- toon, efe biau galon y gwr yn yr heol. Wele Lloyd George yn rhiith gadr-gafr geifr Arfon, yn amddiffyn ei mhyn—y Gyllideb, rhag hiaid o fleiddiaid gwancus, a'u nhodlau ar eu crwrnp, y cwrw, y tir, a chwisgi. Ymlyfant yn wancus, ond gobeithio na chant flas ar ei gwaed. Os cant, gwae ni pan feddworut arno. Yn ol yr Homiletic Review," y mae llawer o'n gwleidyddwyr yn fawr mewnpethau beb law gwleidyddiaetb. Yr oedd Gladstone yn ddiwin- ydd, Salusbury yn fferylllydd, Balfour yn ath- ronydd, a Lloyd George am1 ei anerohiadau crer- yddol. Prin y cydunrwn ar hyn, fod Cymaint ag un ohonynt yn fawr yn y cil-bethau hyn. Os bydd dyn yn fawr meWIli un cytfeariad:, ein harfer yw synu os gwyr ddim am rywbeth arall. Rhy- fedda dynion am y medr Balfour chwareu golf. Rhyfeddasiant aim fedru o Gladstone ysgrifenu ar Ddaeareg Llyfr Genesis." Y mae'r Frenhines yn gerddores dda. A chlywais ryfeddu o achos hyny. Paham? Na ryfedded, neb Cymro at Lloyd George ym, medru siarad ar grefydd; oblegyd nid yw George ntac an-uwdol na baloh. Diolch i Ellidiir Sais am ei sylwadau newydd grai ar ein lien a'n can vn y Brython." Pwy ydyw? Rhodder iddo radd dda fel beimiad, ni welais odid ddim ragorach. Lien llian heb ar ei dan,teathion ddosbarth yw barddoniaeth Cymru, os oes iddi hetfyd gyfnodau o nodwedd- iom. Y mae ein beiimiaid Eisteddfod yn lliosog, Gnd ein gwir feiriniaad yn brin. Nid melus hyn i brofiad rhai, condemniwyd ni o'r blaen am ei feddwl. Lilafur cariad amser- segur yw llafur lienor Cymru, ni cha hamdden i roddi ei oreu i'w waitih. Ni roddodd yr Eisteddfod i ni safon yn hyn. Y mae rhai o'i Thraethodau yn anghy- wiir fel banes, ac anfedrus fel beiriniadaeth. Fseirdd Romance yw testyn y llith OOill, y bobl ddenir gan natur i chwedleua am dani yn na- turiol, yn 01 eu grejdidf eu huniaim. Cred Elidir mai o Loegr y daeth ein cyfriniaeth ddiweddar. Tueddir finau i feddwl mai rihwng mynyddoedd y Cyfandir y mae'r ffynon yr yfir o'i dyfroedd. Paham yr anghofiodd Elidir Sais enwi Elfed fel un o feirdd y fath hon o farddoniaeth? Western Mail," ac nid heb wir aahos, am fod i4eg o feibion diwid Caerdydd yn yingeiswyr Seneddoil draw ac yma yn y wlad. Y mae ysbryd Caerdydd y Ala;-I" bron yn dxech na'i geidwadlaeth. O'r i4eg y mae deg yn Rh, a thiuedda'r Mail" yn ol ei galon i eistedd ar y gwrychl i waeddi Hwi, feibion Caerdydd," boed dori boed radical. Ar Seddau Seneddol Cymru y mae llygaid y 4 Ceidwadwr, aiff dau i, Forgianwig, un i'r Rhon- dda, a cheisia'r llall enill serch Caerdydd. Beith byncélJg ddaw o'n brodyr radicalaidd yng rugwlad y Sais, o'r helfa heb eu meirch y daw'r tri Ceid- wadwr, os nad y pedwar, sy'n yimLadd eu brwydrau yng Nghymru. Ni cha'r cwn a elwir yn drethd'r Llywodraeth mo friwsion byrddaiu, ein cyfoethogion, ond o'u hanfodd. Rha,id gwylltio'r cwn hyn i reibio w, tamaid y Werin oi'u geneuau. Ni aœ'r Llywodr- aeth gymaint a cheiniog o myalty oddi ar fwnau'r wlad. Telir royalties i bercheniog- ion y tiroedd y codir mwnau o'u gweulodion. ("ymerer y Glo yn engraifft. Telir o swllt i adeunaw ceiniog- y dunell o royalty i'r perch- enog tir. Nid yw'r tir fell: rheol damaid gwaefth. Ni fuddsoddodd y perchenag un geinioig yn y gwaith. A cha rhai perchenogion: ddegau o fiT- oedd yn y wedld bon. Beth amser yn ol rhodd- odd Llywodraeth DoriaidJd dreth o swllt y dunell ar y glo—rhaid oedd i'r werin dalu hono fel y cyfoethojg. Yn ei Gyllideb cynygi.a Lloyd George godi PUIl11 punit o dreith ar bob can punt o'r royalties hyn, dim ond pum punt y cant. Daw hyny yn rhywbeth fel DIIIAI 'r dunell. Codai'r Toriaid eu dwyliaw hyd nefoedd1 yn erbyn gorfodi'r goloidoig dalu dimai'r dunell o'r arian rhad gant hwy. Galtwant Lloyd George yn lleidr am godi dimai'r dunell ar royalties y boneddiigionj ond caredigion y bobl oeddymt hrwy yn codd swllt y dunell ar bob gweithiwr a gweddtw losigai 1\0 yn y wlad. Pwy jbynaig hoffai log da, yn nythod ieir y bragdbi y mae"r a.rian. Yr oedd enillion y ped- war owmni darllo a enwir Cameron," Cam- den," "Arnold and Son," a Phipps" yn £ t99i277 y flwydidyn ddiweddaf. Rhanasant o 8 i II y cant o logau, heblaw rhoddi degau o fllottild yn yr halert gogyfer a'r dydd blin. Ys- tyried pobl yr aelwydydd cynes faint o aelwyd- ydd oer sy'n y wlad o achos eu diddbsrwydd hwy. A welwch chwi ruddiau llwyd plant y meddwyn yng nghysgod gwrid iach y plant sy'n byw ar logau'r endllion wari\vyd' ar felus-chwanit ? Ymwrolodd Prydain i ddatod rhwyimau caeth- fasnach. Oruidl yw'r fasnach feddwol y ffurf waethaf o gaethwasiaeth weilodd ein byd erioed ? Onid oes ym Mhrydain heddyw fwy o angen yng nigihartrefi'r meddwexn nag a fu erioed ym mythod caethioni America? Nid oes yma guro a gwial, ond y mae yma lawer mwy o angen. Y mae ein dwy blaid wieidyddol yn son ym mhen pab heol am y diwaith. Rhagrith noeth. Winc- iant ar y fasnach, er mwyn eu llogau, cyllid y Llywodraeth, a chadw gwyneb i'r bobl tsiy'n ddiwaith am eu bod yn feddwon. Y gynffon hon sy'n troi'r etholiadau, feillly rhaid eu boddio, a'u gadael i'w heulunod,. Y mae awdurdodau Esgobaeth Manchester yn dechreu sgriwio yr aelodau i bieidleisAo d'ros yr Eglwys a'r Ysgolion." Enifyn gylchlythyrau yi dfdyddiol i'r clerigwyr. i rybuddio eu deuliaid dan benyid colli eu haelodaeth Eglwysig, i an, wybyddu pob peth ond yr Egflwys ¡a'i Hysgol- ion." Dyna'r wedd babasidd dwyllodrus y ceisia'r Esgobaeth hon dreisio ei nhobl i gefn- o,g,i'r Ceidwadwyr ym mhob man. A'r Eglwys yn gafn blawd un blaid wieidyddol. A tthry ei holl glerigwyr yn gasglwyr yd i'r felin Geidwad- ol. Rhaid i bob Rhyddfrydwr cyn hir diroi ei gefn ar Eglwys Loegr, a cbcisio lloches yn rhyw- le lle'r ca ryddid fel Prydeiniwr yng nglyn a pbethau gwladol. YmgolLa'r Eglwys yn gyflym yn y Blaid Geidwadol," nodda hono, am y nodda honlO hithau, a nodda gyfoeth rheibus a tliafarn., mellditih y wlad ar yr un Pfyd. Nid yw pob man fel Esgobaeth Manchester, ond dyrma'r gogwydd. I hyn y daw. Egwyddor foesol ysr Eglwys yn fynych yw ei chyfoeth ei hun. Diolch i Archesgob Efrog am ei duedd a'i arwieiniad ef. I BelLach ciliodd y cymylau a chafodd Ceidwad- aetli Sir Caernarfon wyr o sel i ymladd ei brwydr. Digalonodd yr hen gadfridogion Tori- aidd, y bobl y car hi eu hanrhydeddu, yr uchel eu tras, a'r breiniog eu bonedd. Yn y cyfarfod dew is yr oedd Cy-rnoil Platt, Arglwydd Penrihyn, Cyrnol Lloyd Evans, a Syr H. T. Ellis Nanney. Gwrthodwyd rhai o'r rhein gan y bobl, a buont ddigon doefth i gymerydi yr awgrym. Ciliant i aeil y bryn, yno isafant i wilio eu his swyddogion, eu gweisiCn cytflog, yn ceisio troi'r werin yn ol, fel na enillont fainau rhyddid. Gwr dieithr i'r chwarelwyr 3 w Mr. Priestley, a cheisia gudd,-o ei ddieithrwch, a'u prynu hwythau, trwy ddewis swyddog etholiad o Nantlle. Diolch iddo am addef hyn. Y mae Mr. Arthur Hughes am ym- ladd dros y tafarnau, yr ysgolion Eglwys, yr Eglwys, ly'r Arglwyddi, y tirfeddianwyr, y cyf- oetthogion, a llllu obefhau tebyg eraill. Penog coch" y geilw'r gwx hwn "Fasnach Rydd. Hyn a wyddom ni, mai dan aden Masnach Rydd yr eisteddasom wrth grochanau cig. Clywsom ein tadau yn son am benwaig cochion a dogyniau halen yn amser llwm caethfasnach y "Tariff." A chaniatau mai red herriiag y blaidj Ryddfrydiol yw Masnach, Rydd, ysgerbwd direwedig amser ein t'lodi a'n blinfyd yw'r gaeth- fasnach a elwir yn Tairiff Reform." Drymied yw'r lliw a'r hwn y llifir ein pethau gwlexdyddol yn y dyd.diam hyn,. Coch, a du fel rhetol yw'r lliwiau arfaredig. Yn fy Haw y mae'r Welsh Conservative and Unionist" o Loegr dlan hugan, deneu o gotwm Ceidwadol Cymru yw hwn. Ei wyneb sydd ddwy ddalen o feirniad- aethl goch Seisnig, a'i gefn, i'r neb edrycho ar ei ol, yn Gymraeg. Cynghora ei ddarllenwyr mewn lilythrenau breision i gefnogi Tariff Re- form trwy brynu gwin a chwrw made in England, Gorfoledda yn enbyd am na chlywir son mwyach am y Weinyddiaeth hon. Mwhgwd da ei amcan oedd Ddirprwyaeth," i gadw'n llionydd ar y pryd y cenawon a chwenychanit bethau anwyl yr Eglwys. Marchoga'n hoyw'r h- geffyl dall a chlust-drwm, y ceir gwleidydd- iaeith yng Ngh-ynadleddau crefyddol yr enwadau. Gymaint yw a.nwybotdaeth neu ddiffvg cvdwybod pobl;_ Yn Abertawe, heb fod nebipeiro Gaer- fyrddin, cartre'r papuryn hwn, yr oedd* y Gyn- hadledd Eglwysig ar feichiog o wynt gwleidycVl. Yno trélJethid ar Ddadgysylltdad," Soeial- a-oth," Addyisg," a phethau tebyg; gan Ar- glwyddi yslbrydoili, a thymhorol, gan, glerigwyr, gottygwyr newyddiaduroim, a gwleidyddwyr unlliiw Geidwadol. Ni feiwyd hwy gan neb. Pan aeth Lloyd George i Gynlhadledd v Bedvddwyr rhaid ymgroes.^ rhagddo. Arhosed v cvfaill hwn a oarllened ei ymadroddion ei hun dranoeth wedi'r etholiad, fel y gwelo geudeb ei ymadroddion, ac a pha ryw feddyliau y cysairodd ei hun. Os bydd y De wedi ei heniill i Geidwad,aeth, yna cle a fu ddwth Os na fydd, yna ni laddwyd holl hil proffwydi Baal eto. it Yn ol y Prif-Athro Bebb o Goleg Llambedr, camenw ar Gymru yw ei galw yn wlad y Beibl. Dua é ei cbymietiad, am niad oes ond rhyw un o bob deg o blamt yr Ysgolion Canol yn cym- eryd yr arhohadau ysgrythyral. Y mae'r honiad hwn yn llawer tebycach i lach ar Gymru Ym- neiultuol, nac o feirniadaeth deg ar ffeithiau. Os ulad yw Cymru Gymreig yn wlad iryr ei Beibl, J1 bynag am ea wneyd, nid un wlad arall o dan haul a'i gwyr. Ystyrier yr achos, fel rheol cymer rhieni'r plant eu harwain vn hollol gan bnf athrawon yr ysgolion. Y mie llu o'r rhai fiyny yn Eglwyswyr, ni welais eu bod hwy vn bvy selog dros y Beibl nac yn ei ddysgu yn well na' r lleill .o'r athrawon. Y mae plant Ymmeill- tuwyr yn sefyll arholiadau ysgrythyrol yn eu cyichoedd efnwadol caldtach nag arholiadau'r Bwrdd Canol. A gwell ganddynt sefvll y rhai hyny yn eu hiaith eu hunain, ynglyn a'u Hys- Sabbothol eu hunain nag arholiadau'r Bwrdd Canol. Gwesgir hwynit gan eu gweni- dogion a u rfiueni i sefyll y rhai hyny ar drau.1 esgeulnsor Ilall. Plant gweithwyr cyffredan yw ysgoleigion yr Ysgolion Canol, a'u modd yn brin i'w cadw dan addysg. 0 ganlyniad cym- erant yn yr yisgohon faterion na chant addysg amynt yn unman arall. Nid i ddyseu'r Beibl w a plant Ymneilltuwyr Cymru i'r vsgolion "Y eStalath gartref' 711 eU S^enidogion, gystal athrawon, a gwell lawer tro, ar v matter- ion hyny. Na chabler cymeriad cenedl gyfan, yn hoMol ddisai.l, i foddion cen.figen enwadol. A phe bai hyn wir, ar bwy y mae'r bai? Nid oes dvs^n rWadaU' °?d Eglw-Vs W honi dysgu holl Gymru -gyfan yn y Beibl a chrefydd.

AR FARWOLAETH Mr. T. A. Davies, mab Mr. a Mrs. Davies, Brodawel, Llanrwst. Ni bu bachg-en amgenach-hwn erioed Mwy brawdol, na hoflfach Un o emau bvd oedd Tommy bach- g^ Llanrwst C' ^CSU 3 &wnaet'1 dlysach. ANNERCH. R'E' Llinellau a gyfansoddwyd i annerch Cymdeithas Lenyddol Engedi, Colwyn Bay, 1909. Hawddamor i'r hoew Gvmdeitha* Rhydd Ar bob rhyw wir urddas, Ei rbaglen dda. ac addas, Ddaw a'i saig- at ddrws pob bias. Ein Mywydd lion, llawn ynni-fe'i gwelaf Yn gwylio'n gu drosti A Roland, radlon, heini. Hy)aw wr i'w hwylio hi. Teithia'r meddwl am dymor—trwy fydoedd Fyrdd, a thros g-efnfor Trysorau sy 'mhob goror, Meusydd lien sy'n llawn o stir. Treuliwn ami hapus awr,-ynghwmni Dyngarwyrr-swyrclodflwr; Sefyll yn sgil ryw gawr mawr, A 1 ganlyn i'w esg-yniawr, Hwyrach ceir hamdden ymhellach-i drin Dyrysbwnc bur afiach Y Suffrag-ettes,—salw Ach Rhwymwn hwy'n hwyrneu hwyrach. Drwy 'marfer yin IaIn doniau,-daw yn rhwydd Lwyr lwydd ar In ofnau Jjofwn gran hynny'n harfau, Derfydd nos :—dydd syn nesau. "Ofydd ALKD. I'n Cymdeithas ni eleni-bood llwydd Boed lies i fyrdd drwyddi w Wrth weithio'n unol erddi Llwydd a ddaw o'i nawdd i ni. Rhedy tymhor mewn rhwydd-deb-.ond rhoddi n, Arwyddair Ffyddlondeb," Yr aelodau mewn undeb, Heb hidio heth ddywed neb. Rhaglen amrywiol ragorol-maetbloft 1 r meddwl, a buddiol Daw a'i maeth i'r dyn mewnol, rr ar ffo feddyliau ffol. Braint bob rhyw yw cu gwrddyd—yma'n llu Llawn ynni--Ilawen hyfryd Brysiweh, deuweh i'r hwyrbryd. Gwych fo'ch rhawd a gwyn eich byd. Colwyn Bay. Huwco Madoo.

^tlSMiUllfifiUUIUIIIHIIIIIlillllinHlinillNIHHfllllliifiilHIIIIUIIIllltlllUHiiHIHiilllHHHIHIflllllltHlIIHIflflUIIIIIIIIIIHilfUilllHlHlifUllllllllllifEiUHIIIIIIIIIIUIIllllflllllUlHHHnHUIUimiHIHHHIHmilUHI^ I Value for Money. The Shop for Quality. ? o i T. ROBER TS, I 1 03 o = GROCER, BAKER AND PROVISION MERCHANT. i =0 öE OPPOSITE I2 Abergele Road, Pubucsh^l, COLWYN BAY. 11 = CU ffi = 0 ================^^ 0 = X TJ = = (/)■' j= (n Christmas Fruit, &c., in great variety and vr9 cheap. I = -————-— ——————————————— = | O Currants from 2d. to 5d Sultanas from 4d. to 6d. w J I Raisins from 4d. to 5d, Lemon Peel from 4|d. to 6d. o I H •_ 2 | i Tel. 129. Wonderful Value in Tea at 1/6 and 2/- per lb. i luMiunuiuMUi-!Uiiniiti(iiiiitiii!iituHiitiiiiiiitui!iiHtiiiuiiniiiiiiEiiiiiitiiiiiiiiiiiii;iiiiiiiifniif{[iiiuftH(itiiiiiiiM!ii!Ei;niiiiiiininfiiiniiiHi()iiiiiii(iiiiituiiiiiit[U(iMiiiii!iiiiiiitiiiiiiiiiii!fH[iiiinifmmmfl