The North Wales Weekly News

-c: Congl yr Awen. ANERCHIADAU Yn Eisteddfod Pobi leuainc Heol Scotland, Llun y Pasc. MR, CARADOG MILLS-Y CADEIRYDD. Cywir ydyw Caradog.—un edwyn Y bydoedd serenog- Cu ei rinwedd coronop 0 gadair Llyw, gyda'r Hog. DEINIOL FYCHAN-YR ARWEINYDD. Rhagora ar aur ac arian-am werth, Mawr yw Deiniol Fychan Ein lloni a'i gall anian Yn wir geill yn fwy na'r g4n. Llanrwst. R. E. Y CARWR." Rhyw arwr nas gall rhew oeri-'i goryn o gariad mae'n berwi Eiliw gweddol plyg iddi, I lwch i'w ferch,—coeliwch fi. Llanrwst. R. E.

Cyfarfod Ysgolion. DOSBARTH LLANRWST. Cynhaliwyd cyrfarfod ysigoldon y dosbarth uchod, yn Nhy'nygroes. y Saboth diweddaf, pryd yr oedd y cj-nrychiolwyr canlynol yn bresennol: —Carmel, Mr Hugh Hughes, Rhydlechog; Seion, Mr R. Williams a Mr R. G. Williams; Trefriw, Mr T. R. Williams; Salem, Mr T. W. Jones a Mr Evy Parry; Roe Wen, Mr David Williams a Mr Hugh Roberts; Tan Lan, Mr Griffith Roberts, Doifadog, Maenan, LlaTinvsrt Talybont, Mr T. H. Jones a Mr Henry Davies Tj-'nygroes, Mr Evan Ogwen Evans; Llwyny- gwaew, Mr William R. Hughes; Nantbwlchyr- heiryn, Mr Griffith Roberts. Ni chy-,irychiohd 35sgolion Gosen, Llanrhychwyn, Tafamfedw, PwillteErfyn, a Bethel. Dechreaiwyd cyfarfod y boreu gan Mr. Griffith Roberts, Nant, pryd yr adroddwyd [lifer o ad- nodau ,gan y plant. Holwyd y plant yn y bed- waredd a'r burned beonod" o'r "Rhodd Mam gan Mr J. R. Williams, Trefriw, a chafwyd ateb bywiog a ch^^ffredinol. Cafwyd gair wrth y plant gam Mr. Hughes. Carmel. Holwyd y dos- barth hynaf oddiar Mat. xxvii-i. gan y Parch. O. (Gaianydd Williams, a chafwyd holi ac ateb rhagorol. Terfynwyd drwy weddi gan Mr. H. Roberts, Roewian. Yng nghyfarfod j'lr athrawon cahvyd hanes yr Ysgol a phofiad yr athrawon dan arweiniad Mr. R. Williams, iHeol Soortlrand, a rhoddwyd cyng- horian gwir amiserol i"r athrawofn gan Mr. T. H. Jones, Tailybont. Yn absenoldeb Mr R. E. Thomas, penodwycl Mr. W. 'H. 'Williams, ynl llywydd cyfarfod y cynrychiolwyr. Penderfymwyd anfon y genad- wji ganlymioil or gjuhadledd athrawon i'r gwa- haillol ysigolion :—" Mewn canlvtniad i drafod- aeth a fu yng Nghymadledd yr Ysgol Sabothol perthynol i Ddosbarth Llaurwsrt ar y materion hiy:n Yr amghmrheidrwydd am ddw^ym gwaith yr ysigol ymlaen mewn ysibryd crefyddol a dcio- sioc-LynoJ,' ac ar Yr Ysgol Sul fel moddion hyr- wyddo dysgm y Bieibl alla-n ar y -cof.' Ein bod yn lanmog holl athrawon yr Ysgol Sul yn y dos- barth i amcanu yn ddifrifol at feithrin ysbryd defosiwn. yn y rhai sjrcLd dan eu gofal, a chodi ynddynt awydd a chwaeth at ddarllen y Beibl a llyfrau da eraill, a dysgu Gair Duw ar eu cof. Disgwyliir hefyd y gelwir sylw at y materion hyn- celwn cjvfarfod lathrawou ac yn gyhoedduis yn yi Y slgol ynihoib He." Penderfynwyd gofyn i'r ys- golion a ydynt ya bleidiol i gaerCymanfa Bymc- iol eto. Gadawyd heb drefnu y GjTi.hadiedd Athrawon hyd nes y_ bydd. v llais wedi dvfod o'r ysgolion ynglyn a'r Gymanfa Bynciol. Cyn- heilir Cymanfa'r Plaait yn Llanrwst ddydd Sad- wrn, Meheffin izfed. Pende.rf\mwvd gofvn i Mr. Morgan i ddod i rehearsals yn Roewen a Llan- a gofynwyd i Mr. Evy Parry a Mr. Pierce Evans yrmveLed a phob ysgol mo,r fuan ag y mae yn bosibl. Penodwyd yr Ysjgrifenmydd a'r Trysorydd. a Mr. W. H. Williams i drefniu gwob- rwyon yr arholiad sirol. Penodrwyd Mr R. E. Thomas i jisgiriferwm anneirchiad i'w roddi vn yr adroddiad. iCynhelir y cyJarfod nesaf yng Ngharmel, Mehefin 6ed. Holir v plant yn "'Rhodd Maim iv. gan Mr. Evv Parry; v dos- barth canol yn "Hyfforddwr" iv. gan Mr. H. Davies, a'r dosbarth hynaf yn i loan i. gan y Parch. O. (Gaianydd Williams. Arweinir gyda hanes yir YSigoll ia phrofiad yr ,athrawon gan Mr. T. H. Joiues. Agorir y mater, sef Dyledswydd 9wyddogion ac aelodau eglwvsig i fod vn ffyddlon i'r y^gol iSaboothol," gan Mr. T. W. Jones, Sal.ron, ac ategar gan Mr. D. Wililiamsj Roewen. Gadarnbawyrd trefniadau ar gyfer cy- farfodydd yr haf. DechretFwwd cyifarfod prx^dnawn gan Mr. R. G. Williamis, a chafw3rd adroddiad ardderchog o Matt. XXVI. gam dair o chwiorydd. Hohvyd y dosibiaxth canol oddiar Matt. xxvi. gan Mr T. W. Jones,'a'r plant yn hanes lesn Grist gan y Parch. O. Gaianydd Williams. Yr oedd yr hol- wyr a'r atebwyr ym eu hwyliau goreu, a chaf- wyd cyfarfod gwir dda. Terfvmwvd gam Mr. G. Roberts, Tan Lan Yn ilstod y cvfarfod canwyd amryw o donau gan. y plant Yoll hynod o srwynol dan arweiniad Mr. E. Ogwern Evans. Yng nghvfarfod yr hwyr cafwyd sylwadau ar lyfrau yr YrS)grifemn3^dd, hefyd ganddo, a tystiai em bod yn ,caol em oadw yn ddestlus a chvwir a^ bod _.golwg bywdog a Uew3Tchujs yr vr Ysgol.' Yn'o. siaraawyd ar y mater, sef Em, rhwvmed- igaeth i fod yn ffyddlon i'r Ysgol Sabothol ar gyfrif ei gwasaniaeth yn v goxffennol," gan Mr. T. H. Jones, Talybont: Mr T. W. Jones, a'r Parch. O. Gaianydd Williams. Ted)"!lwd gan Mr W. R. Hughes, Llwvnygwaew.

Colwyn Bay Pier Skating Rink. It is remarkable to observe the fascination IOT, that roller skating has for so many people. The an amber of persons who have of late years taken to it proves that there is an exhilar-aticei about it that quite captivates those who by constant usage become adepts in the art. And there 's an indescribable c ha r::n—known onlv to those who- have experienced it—in skating on the Col- wyn Bay rink, sItuated. as it is amidst the ozone- laden breezes. We believe that the Colwyn BaN Il-iefr Direc- tors will be 1 awarded for the enterprise dmrmg the coming season for the pastime is daiJy add. ing many votaries to the large army of skaters. And this will be strongly in. evidence, when we have our large number of visitors from various parts. The popularity of the arrangements in connection with the Colwyn Bay Rink is on the increase, and the good method seen., and the courtesy -of the attendants, is all that could be desired. An up-to-dateness is to be observed in the arrangement that those who- Hire- to sbate to- gether can do. so. at certain intervals. Then there is a time for partners, and also for ladies alone. So it wilÎ be seen, that beginners need have no fear of not having fair play in learning the art. Those in charge pay particular atten- tion to. these. When asked Do yoiu skate?" the reply is often heard that many would do so on2v for the fear of the falls that are imagined will ac- company the elementary process of learning. It is just like nJany who do not cycle because of the fears—which are so groundless in many cases—attached to the idea of learning. "When once the leameir finds his confidence (and that is very soon, on the Colrwyn Bay Rink) the skater glides away into. the very essence of the enjoy- ment to the accompaniment of delightful music, supplied by a smartly attired military band.

"Sea Horses." On s A THREE MILE SWIM. kC'nK tak!»r.w^' At!6 two young: horses were k°lted and u jeiiffeIe Railway Station, they S"d thPi?a?ed, Tto the sea' a»d ^ere no boif P L ^an to svvim- As there u er them o j by it was impossible to go to he'lnllLoihe owner and several assistants ^king- cQJ? y look on. Luckily, instead of I ards Rhvl Qe^er .^Yater> the animals swam to- nea|. evidently becoming exhausted, u ree miles and h °r^ ^av'ngr swam for over a?Ur- Thev w the water <br over an ^byl. easily recaptured and entrained

Colwyn Bay, Colwyn, and District Bakers' and Grocers' Association. PRICE OF BREAD INCREASED. At a meeting of the Colwyn Bay, Colwyn, and District Bakers and Grocers" Association, held on Tuesday, it was unanimously decided to ad- vance the prices of bread from 3}1zd. to 4d. for first quality, and 3d. to 3%d. second qruality. Since the advance in floJUæ the present prices for bread have been unremu,-nerative, and have entailed a very serious loss for any baker buying" flouir, at market prices. It is hoped the advanced scale of prices wild only be in operation for a short time.

NODION NED LLWYD. PENMAENMAWR. Yma y cynhelir cymanfa Annibynwyr Arfon eleni, ac yr wyf yn hollol yr un deimlad a'r un ysgrifennodd i'r rhifyn diweddaf o'r "Weekly News" gyda golwg ar ei chynnal mewn capel. Mae y brodyr yn Jerusalem yn garediga brawdol iawn yn rhoddi benthyg eu addoldy i'r enwad ar yr amgylchiad. Ond os cymanfa, yr awyr agored am dani. Beth yw y rheswm fod y brodyr yn y lie mor wan eu ffydd ? Tybed eu bod yn ofni mai ychydig ddaw iddi. Mae enwau y pregeth- wyr mi gredaf yn ddigon i dynnu tyrfa fawr at eu gilydd. Dichon eu bod yn ofni na fydd y tywydd yn caniattau, ac mai gormod anturiaeth ganddynt barotoi llwyfan, &c. Credaf, yn wir, os y bydd y tywydd yn sefydlog y dyddiau hynny mai gwell fyddai cael preg'ethu ar y maes, ac hyderaf mai felly y bydd. YSMOCIO. Yr oeddwu ym Mhenmaenmawr y dydd o'r blaen, ac wedi troi i fasnachdy Mr. D. E. Foulkes, pan y daeth dyn i fewn a gotyn am ddimewertli o sigarets, I suppose you are over 16," meddai Foulkes. I don't smoke myself," meddai yntau, I only want them for my wife." Ac wedi iddo eu cael gwelais ef yn eu rhoddi i'w wraig, ac yr oedd honno cyn falched a phe buasai wedi cael ysglytaeth lawer. Prin y buaswn yn credu hyn onibae, fy mod yn llygad-dyst. o'r dra- fodaeth. Peth arall a welais yn y lie oedd gweled rhyw frawd ar yr'heol yn chwareu crwth, a'r alaw a chwareuai ar y pryd oedd The last rose of summer." Anamserol iawn onide ? Nid oedd hyn yn rhyw galonogol iawn i bobl y lie, a thyb- iai fod rhai yn edrych yn siomedig iawn arno. Mwy cymeradwy ganddynt fuasai "There is a good time coming, boys.Clywais fod yr eglwys ym Moriah yn symud ymlaen i gael gweinidog. Hyderaf, os y llwyddir, y bydd i'r achos gynyddu yno. Caf ddweyd gair ar hyn eto. Y DADGYSYLLTIAD. Mae y mater hwn wedi cael sylw y Senedd unwaith eto. A fydd i'r Mesur basio sydd yn amheus iawn. Byddaf yn meddwl weithiau na ddaw ein breuddwydion i ben gyda'r mater hwn. Er pan wyf yn cofio dim yr wyf yn cofio am gyf- arfodydd cyhoeddus o blaid dadgysylltiad, ac y mae yn cael sylw ar hyd y blynyddoedd, ond, ofnaf nad ydyw ein hiachawdwriaeth yn nes na phan y credasom. Canmolir y mesur hwn gan wyr blaenaf Cymru ond, wrth gwrs, condemnir ef gan yr Eglwyswyr. Ceir gweled cyn bo hir beth ddaw ohono. YSTRANCIAU HOGYN. Y dydd o'r blaen gadawodd meddyg ei gerbyd modur ac aeth i fewn i'r ty. Er ei syndod pan y daeth allan gwelai rhyw fachgenyn yn y motor, ac yn myned fyny yr heol yn ol rhyw bymtheg mill- tir yr awr. Gwelodd y bychan y perygl yr oedd y lid do, neidiodd allan ohono, a gadawodd iddo fyned i'w ffordd ei hun. Yn y diwedd aeth i fewn i fasnachdy a gwnaeth alanastra ofnadwy. Trwy drugaredd ni anafwyd neb, ond yr oedd y golled a wnaeth yn agos i gant a banner o bunnau. Dyna i chwi helynt, onide? Mae y digwyddiad yn dwyn ar gof i mi am frawd adawodd ei bicycle o'r tu allan i siop eillydd (barber) mewn pentrefyn Arfon. Aeth bachgen ato, a chan nad oedd yn gallu ei reoli aeth o dan olwynion gwagen a basiai ar y pryd, a phan y daeth ei berchennog allan gwelai ei olwynwr a golwg ddrylliog iawn arno, a'r bachgen wedi dianc am ei fywyd. Plant ydyw plant ymhobman. GLAN CONWY. Anaml y bydd gennyf ddim i ddweyd am y lie hwn, ond gwelais fod yma gyfarfod cystadleuol i'w gynnal yn fuan, a chlywais amryw yn holi pwy ydyw y beirniaid sydd i fod ynddo. Mae enwau rhai sydd i gymeryd rhan i'w gweled ar yr hysbysleni, ond nid oes enw yr un beirniad. Mantais i'r cyfarfod fyddai cyhoeddi hyn mewn pryd. Dichon y gwneir ar ol gweled y nodyn hwn. Y GENINEN. Rhifyn ardderchog ydyw yr un am Ebrill. Nid oes gennyf le yma i roddi adolygiad helaeth, ond yn unig dymunaf ddweyd fod yr ysgrifau geir gan y Parch. W. O. Jones, B.A., Parch. D. Adams, B.A., Parch. Silyn Roberts, M.A.. a Mr. Clement Edwards. A.S., yn ysgrifau sydd yn sicr o dynnu sylw ac y mae yr ymddiddan geir ar Glwy y Marchogion yn dda. Ysgrifennwr gwych ydyw "Ymdeithiwr" sydd wedi bod ar ymweliad a. Chlynnog Lonydd. Beth bynnag ddywedir am Eifionydd, rhaid i bawb gydnabod ei fod yn llwyddiannus iawn i gael ysgrifau i'r Geninen gan wyr galluog. LLANFAIRFECHAN. Yn ol llythyr a gefais oddiyma, ymddengys fod lie i gwyno yn erbyn rhai o'r ieuengtyd sydd yn casglu at eu gilydd i leoedd neilltuol yma i siarad yn wawdlyd am y rhai sydd yn myned heibio. Nid wyf yn hoffi myned yn rby bersonol, ond yr wyf yn rhoddi awgrym caredig ar iddynt ddi- wygio yn hyn o beth. Llawer gwell i'w fyiechyd ac i'w meddyliau fyddai iddynt aros gartref i ddarllen. Yr wyf yn gobeithio 11a fydd eisiau dweyd rhagor ar hyn, os y bydd mi fyddat yn gwybod pa fodd i wneud. GAIANYDD YN GWELLA. Da fydd gan liaws cyfeillion Gaianydd ddeall hyn yr wyf yn sicr. Bu yn alluog i fyned i Moch- dre i bregethu yn ddiweddar. Pan y daw yr haf a'i wenau hyderaf y caiff y brawd anwyl adferiad llwyr a hollol. Mae wedi bod yn cadw i fewn yn hir iawn, ac nid ychydig o boen iddo oedd hyny, a cholled i'r eglwysi hefyd oedd colli ei wasanaeth gwerthfawr. COLWYN BAY. Dydd Sadwrn, trwy y gwlaw i gyd, daeth nifer fawr o bobl Caernarfon yma i weled Y gwyi- traed yn yr ymdrechfa olaf am y gwpan, a mawr oedd Ilawenydd preswylwyr pen tre y sir pan ddeall- wyd fod bechgyn y dref wedi Ilwyddo i enill yr ail gwpan. Mae yn syndod yr arian werir gan bleidwyr y bel, ac nid oes tywydd a'i ceidw gar- tref, Mae y tymhor ar ben yr wythnos hon, a bydd heddwch yn teyrnasu yn y wlad am rai misoedd eto. NED LLWYD," Swyddfa'r Weekly News, Conwy.

__e_ Y Ddrama Gymreig. Cafwyd perfformiad llwyddianmiis o'r ddrama newydd, Ystori y Streic (Beriah Evans), yn NeUiClidd y Dref, Caernarfon, nos Lun ddiweddaf a nos Fawirth y Llanbearis, Ymddanighosodd Ystori y Streic flynyddlam yn ol yn y Smtn. day Strand."

Dydd Mawrth. with symud dodrefn o'r hen adedlad i'r adeilad newydd y amgxieddfa ym Mang-or, daethpwyd o hyd i lun yr eiwog Die Aberdaron, yr hw.n a dynwyd dri mÍis cyn, ei farwolaeth. Yr oedd Die yn gwybod 22 o ieith- oedd, ac yn. feistr ar 14.

TO FARMERS AND ESTATE AGENTS. GROUND LIME IN BAGS FOR AGRICULTURAL PURPOSES. For Prices, apply to the Manufacturers, RAYNES & CO., LLYSFAEN QUARRIES AND LIME WORKS, Near COIJWYN JES A.Y" OR TO THEIR VARIOUS AGENTS. 3°

N odion Llywarch Hen I Ar fore gwenog gwanwyn Daeth ataf gwew Ion Oedd newydd groesi'r moroedd, I'r Ynys fechan hon. A chwcw gynta'r tymor A ganai yn y coed, 'Run fath a'r gwcw gyntaf A ganodd gynta 'rioed. o diolch iti, gwcw, Ein hod ni yma'n cwrdd, Mi sychais i fy llygaid A'r gwew aeth i ffwrdd." CEIRIOG. \Vele'r gwcw unwairtfu eto, a'i chan fer ddwy donog. A glywsoch chwi'r Gog "? Dyna hen gwestiwn cymydog i gymydog. Y mae John V. J/OInes," wedi ei chlywed ers dyddiau Efe sy'n ei chlywed, gyntaf bob blwyddyn. Iiwyirach y daw'ni syth i gyredd ei glust ef, ac mai ei fawrhydi fydd yn cyweirio ei chorn canu. Canodd i ninau, a diolch ein bod na yma yn ■cwirdd. Daeftih deigryn i fy llygaid, a'r gwcw aeith i ffwrdd. Croesaw iti'r aderyn glas fel gwanwyn. Can, caiff llawer un nad oes caniu ar ei galon bleser wrth wrando dy ganu di. < 0 dan alwg a gofal Mr Ifano Jones y mae Llyfrgell Rydd, Ciaerdydd," wedi en ill safle wych am ei chasigliad o, lyfrau Cymraeg. Pan aeth Ifaiio yno, yn 1896, nidoedd yno ond rhyw 12,000 o lyfrau C'yimriaeg. A cheir yno heddyw 40,000 oi lyfraiu, Cymiraeg a llyfrau perthynol i Gym.ru. Efe ,easgiodd y Rhestr gyhoeddwyd amself yn ol-rh,s-tr y deuddeng mil. Hoffem yn fawr gael rhestr am Yr oil, o, herwydd byddai'r cyfryw yn gyfrol wir werthfawr ar ein Llyfr- y,dd,iaeth. Gwydidom yn bersonol mai Ifano wnaeth y gwaith penal ar "The Bihle in Wales," yr unig lyfr safoniol feddwn ar hanes1 y Beibl 'Cymraeg. Pwy bymg ga'r clnd., efe wnaeth gorff y 'gwaith,. Dian ofal y bobl hyn daw'r hen wlad anwyl i benau;'r bryniau yn v man.. Y mae T'hvw newid ofnadAvy ar Gymru yn y dyddiau hyn. » Y mae ym meddiant Mr R. H. "Williams, Tref- riw, ddarliun o f.am leuan Glan Geiricnydd. Bwriada ei gyhoeddi yn un o'r cylchgronau. Yr oedd Ieuan yn meddwl llawer o.'i fam. Wedi ei mharw, ysigrifemodd gofion am dani i'r "Gwil- iedydd. Nid oedd" dagrau dwys bardd Einyna'u Afon yn werthfav/r yng ngolwg y gwr hwnw, ac yn He nodiadau. tyner a hiraethus ieuan, rhoddodd i fewn rhyw nodyn sych o hys- bvsiad am y peth. Clwj'fod/i hynv galon v bardd;, digio-dd a diofrydodd nad ysgrifenai ond a ysgrifenodd i'r Gwiliedydd." Wrth ystyried tynerweh. ei awen, a'i deimladau y mae syn iddo gvfansoddi tri phemil1 mor gyffredin i'w Fam." Wele un, a'r gore o bosibl: — Ar welvvn g-laf i amddififyn fy nfrham, I weini hoed imi law dvner fv roam Pwv wrendy fy nefhwyn nior deimladwy a hon? Pwv etvb mor fwvn i ruddfanau fy mron Pwy fel fy mam ? Cheir neb fel fy mam •» Yr oedd Ieuan Glan Geirionydd yn gerddor da ac yn <-yfa;nsoddwr alawon mwyn. Hwyrach mad oedd ef, mwy na'r Parch. John Jones, Talysarn, yn dea'l cvrjghanedd, ond deahant ddigon o gerddoriaeth i lunio alawon cain, i droi can eu calonau yn nodau. Hudodd. yr Emynau hwy ganiui, a chanasanit fwy'n^ ol greddf na chelf. HeddjAv, wrth fWTW golwg diros y Geirionydd," svrthiodd fy llygaid ar y dion hon Glan Cynwy. M. 98. Doh G. Onad oes cysgod bon yn Eirinwg ? Nid wyf yn. awTgirv;m,u lilen, lladrad nac efe-lychiad o actios v mae Eirinwg" uwch ei chydmaru fel ton a darn o. g,erddoriaecth a'r don, hon er leuian ac Owain Alaw yng nghvd. Eto y m-aen hawdd cofio am dani vn swn rhanau 0 hon. GaH dau fcddwl pelil ambelil dro. gynyxchn pethau tebyg. Galwodd Mr William Jones, yr aelod dros Air- fotr, sylw'r Senedd at agwedd ddiffrwyth yr "Ys- golion. Nos," ac awgrymodd v priodoldeb o or- fodaeth yn^ nelyn a'u mjTiycbu. CVased y gair gorfodiaith yn ein cllutetiau, croesaw iddo, 0 achos difrawder andwyol y dosbartih rhwng pumtheg ac ugain. Gobeithiai un Cteidwadwr da'i galon, weled llywodraeth ddewr i osod hvn ar arfetr. A chain fod y ddwyblaid yn. synio. felly, C,"1lt bo hir fe ddaw'n ffai+h. Ym inhob cymdeithas y mae rhvw orddoeth a yroddigirifa mewn bod iddi'n faich. Felly y mae'r Syr F. Banbury yn v Senedd. Efe vw'r gwr rhwydd ei ymadirodd a hona bawl i siarad ar bob pwngc. Yn 01 ei fam ef, gwell adeiladn. two more Dreaa- ri on slits n^a myned i bwrs v wlad i daln am ad'dyisie. Tafelll lwvd 01 wileiidyddiaeth y canol oesoedd. yw chwienych lladd dvnion yn fwv na u. haddysieu. Cymeryd bar,a'r plant i waeth atn- can na'i daflu i'r cwn. Y dvdd o",r blaen sefydlwyd Carigen yn y Rhyl o Gymdeditihas Merched yn, erbyn Merched yn, erbyn rlioddi pleidlais i ferched. Nid oes yn fy nghalon fawr gariad at dwnv v merched ys- gneehian. Ond chwerddais at y chwareu plant 0' sefvdta Cymdeithas yng Nghymnui eT ei ymlid o'r tir. Y miae'r fabian-gymdeithas hon o fonedd uchel, ac. ym mhlith ei thadmaethod a. i mam- aethotd y mae C'ol. W. Cornwallis West a'i briod Col. H. R. Hughes a'i ddwy ferch Mrs Edwards o Balas yr Esgob, a llu erai-ll. Yng ngwasanaeth bedydd y bebyii bonheddig llelar- wvd pethau rhyfedd. ac i-no.e.r Tvwvsog Di- ddrwgdidda" yn ol tras hanes. hen. Hu'r Aristocracv of intellif--rt bob amser yn erbyn rhoddi pleidlais i ferc.hed. iGwyr y byd bellach 1 Tlan neiilltuol o honynt yirriladd hyd a'wr ola'.r frwydr yn erbyn. rhoddi pleidlais i ddynion heÆvd. "Arl stocracy of intellect," felly y mae rhai o honynt hwythau. vm mhlith yr anffodns- ion, T-Torq bellach yw"r iinell euraidd wahana'r ddeijfyd. o hyn allan ddoethiofn pawb a gar betdlD roddi pleidlais i ferched. Y mae'r oliwg ar y ewmw. tystion yn nawseiddio.—yn ddigon, i lareiddio preswyLwyr bl;n Neuadd y Fren- hineis." Pob gwleidyddwr o. Moses i Arglwydd Cromer yn en herbyn, o'n hoi daw'r beirdd o Militon, i Tennyson. Felly cyntaf anedig y beirdd oedd Milton, a chladdwyd yr olaf ym mardd Chwedlan Arthur." Yn ol y datgudd- iad hwn y mae'I holl Ddiwinyddiorn" o Paul i John, Knox yn erbyn y bleidlais, Ni wn i ddim am famau'r diwinyddion ar y pwngc 0. Paml i John Knox, ond o.s yw'r bobl hyn o John Knox hvd heddyw yn ffafriol, dyna ben. Fe gant bleidlais er cymdeithasiau urddasol ac er cased eu harferion anoeth a geisio ei chael. BAUDBONTAETH WILLIA>,[ LLYN A'l EIRLYFR GYDA NODIADAU GAN Y PARCH. J. C. MORRICE, M.A. Bangor Jarvis a Foster, igog. Casgliad O1 wtertihiaiU, William Llyn yw hWIlî, wedi ei chwilota allan o'r hen MSS sy'n ein lilyfrgelloedd. O'r diwedd dyma ddechreu gwaith yr biraethasoan am weled ei ddiwrnod. sef cy- hoeddi ein hen, dirysorau llenyddol. B t1 farw William Llyn yn 1580, wyth mlynedd cyn cy- hoeddi"r Beibl vn eini hiaith. Er ei fod yn byw menvn adeg gynhyrfus a chjdnewidiol ei thywydd crefyddol, ni cheir swn y frwydr yn ei gywydd- au, nac ol storm ar ei farddoniaeth. Canu clod tenduoedd Gwynedd a wnaeth yn benaf, ac fel ffynionau hanes y mae ei gywyddau wiT werth- fawr. Ceir yma rag\imad.rodd meistrolig.ar, yn .profi pwy oeidd y gwir William Llyn. Credwn ei dystiolaerth, mai'r Llyn lied afreolaidd ei swydd a'i fywyd a ganodd y cerddi, direol eu bod a'u byw fu llawer o'n beirdd. Y mae'r Eirfa a'r Nodiadau yn rhagorol. Pabam yin iaith y Saeison ? « < Y mae'r gyfrol hon yn. wir ddyddorol i chwil- iwr hanes hen, deiuluoedd Dyfiiyn Conwy, oher- wvdd ceir ynddi Gywyddau clod, neu farwnadau i "lawer rJ?r bobl oedd yn eu bri yma oddeut-a caiol a diwedd yr 16eg gararif. Wele drem frystiiog dros eu henwau. Y rhif yw rhif y G-y- wydd yn y Casgliad — Y "Kywydd Moliant i'r Doctor Elis Prys." Y Dr. Ellis Prys, ,0. Bias Ioilyn, oedd hwn, y Dr. Coch fel ei gehvid. Doctor o'r gyfraith oedd PrySi, oiheifwydd rhyw falchter bach ynng nghil ei galon hoffai wiisgo. ei own gradd, a gown coeh oedd hwnw. Am hyny galwyd ef yn "Doc- tor Coch." Bu',n aelod Senedd dros Feirion yn amser Mari a phan oedd Bess yn teyrnasu. Cofion go chwerw am.dano sy'n nghymdogaeth Pentre'r Foelas. Y mae ofn ei raib hyd heddjw heb Iwyr adel y wlad. Newydd ac amheuthyn i bobl v Gerrig a'r Pentre yn ddiau fydd cvwyid.d William LJvn i hen frenin eu bardel. Fel hvn y danghosir ei raigoriaeth ar bawb arall Rryw gawr wyd mewn rragor wedd Rrvw a lIt arr vr holl diredd, Korf dwv yriys krvf danian Kraio mor wrrth y kerrjg man. Gwinwydd draw wrth gynydd drain Ac alarch wrth y gwylain. c Ffrwd aur wrth y ffrwd arian Ffrwd mor wrth y ffrydau man. Koed aur wrth y coed eraill Karw orr 11 u yn curo'r llall Duw biati oedi bywvd Duw atli roil bost wythrau hyd." 9. "Gywydd i ofyn Menu." Cywydd i Edward Conwy, Bnmeurun, yn Llandrillo yn Rhos, yw hwn. Yr oedd Bryneuirum y pryd hwnw vn un o brif Balasdai'r wlad. ac yn dwyn cysylltiad o waed neu o gyfathrach priodas ag agos holl fonedd Powys a G-wynedd. Gofyn Menu i Rysiart Gruffydd 0. Fionydd yr oedd y bardd, a ohangen o'r un teuln oeda hwnw. Yn ddau dad drwy gariad gwyr o gof undeb oedd gefndyr. 10. "Cowvdd i ofyn Miliast Wen." Wrth ddrws: Robert Wynm, Y Foelas, Uchel Sirydd Dinbych. vn I55S, 1570, a 1580, v curiad am y rhodd arnghyffredin bon. 2K. "Cowydd Marwnad Thomas Fychan," PamJt Glas. Y Pant Glas, geT Y Foelias, oedd b\ra. 27. YTrarzeiii.(zd hfeistres Elin." Gwraig John Wynm ap Meredydd, a nain Svr John Wynm o Wvdir, oedd hon. Yr oedd Syr John yn Ilefnyn igeg pan fu farw'r Elin odidog hon. Yn ei hamiser hi v codwyd y Gwydir. Cyfeiria'r eng- Ivn canilynol at hen gattref v tenlu yn Dol- wwddelen, a'u cart.ref neiincld yn. Crwedir :— Gwelais feirdd di greirdd diogan—anlles Yn llys Dohwddelan Gwedi kannwvll gwaed knnati Gwae di o'r loes Gwedir lan. 41. "Awdl Fpliant i Forys Wynn." Mab yr Eltin uchod, a thad Syr John Wynn, oedd hwn. 44. "AI arwnadau." Gwen o'r Penr-n a Jane, merch John Wynn. 45. Cywydd Marwnad ,1rs. Sian Pilstwll." ^6. farzeiiiad Tomas MostynY Thomas Mostvn hwn oedd fab Richard ap H3ri<el, o Fos- tv,n. "Efe oedd v C3mtaf i gyfenwi ei hun ar enw ei Bias.. Hvweiliaid oeddjmt o'r blaen. Gwnaeth y newid ar anogaeth Esgob Lichfield. Ei wraig oedd feTch Syr William Gruffvdd, o'r Penryai. 86. "Cywydd i William Mostyn." Mab Thomas Mostyn oedd hwn. Ceir yma ddwy linell vn. cyfeiria at hetaefthrwydd da y teiu/lu hyn pan yn ffiafr 3m- Oifsedd- A pbump plas o urddas aeth o deilwng hen waedcliaetli." Yr oedd i R. ap Hywel, taid y WTilliam hwn, bump plas. sef Tre Garnedd a Thre CasteM ym Man, Gloddaith, Pen Gwern, a Mostyn. 88. Cowydd Marwnad Owain ab Reinallt." Un o hil Howel Coetmcr oedd hWIll, yn pres- w-ylio yn Glvn Lltugwy, Llanrwst. Y mae'n amLwg oddi wirth y Cywyddau hyn a'u hanes, gysyHitiadiam teuJiuaidd mawrion y wlad. Yr oedd Bwcliaid, Baron Hill; Gruffydd- iaid, v Penrvn Y Wynniaid Y Mostyniaid a Conwvaid, Bryneurun, yn berthvniasau trwy briodas, a'r cyfan yn Gymry o iaith, gwaed, a chalon. 0 daw rhyw wliadgar i ysigrifeniu hanes vr amseroedd "h3 :13-. daw'r Cywyddau hivn yn. hwylus—a dengus. y teuIiLioedd fel y meddylid am dan^mt gan y beirdd ac fel yr hoffenrt: i eraill feddwl am danynt.

FOR MAN AND WOMAN. Robert Leake, i i, Silver-street, Barnsley, writes:—"I am pleased to say your pills are of priceless worth, and I will sound their praise wherever I go." Mrs. A. WILKINSON, of Nelston, states My sister who Suffered from weak kidneys, took one box, and it has done her more good than pounds spent on medical men.' Holdroyd's Gravel Pills, a positive cure for Gravel, Pains in the Back, Dropsy. Diseases of the Kidneys, Gout, Sciatica, is. iid., all Chemists. Post free 12 stamps. —HOLDROYD'S, Medical Hall. Cleckheaton. 570G