Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
GORMOD 0 ATHRAWON.
GORMOD 0 ATHRAWON. Yng Nghynadledd yr Athrawon yn Ply- mouth yr wythnos ddiweddaf ymdriniwyd a phwnc haedda lawer mwy o sylw yng Nghymru nag a roddir iddo, sef yw hynny, fod gormod o'n pobl ieuainc a'u bryd ar fod yn athrawon neu athrawesau yn yr ysgolion elfenol a chanolraddol. Bod yn athraw yw'r uchelgais esyd rhieni o flaen eu plant fyn- ychaf yng Nghymru, ae, yn sicr, y mae'n uchelgais ganmoladwy, ond, yn anffodus, fod bryd cynifer o'n pobl ieuainc yn rhedeg i'r un cyfeiriad, tra yr esgeulusir galwedig- aethau ereill 11awn mor anrhydeddus a mwy enillfawr. Cyffelyb yw ystsid pethau yn Lloegr hefyd, a thrwy'r deyrnas, o ran hynny. O'r 4,836 adawsant y colegau hyfforddiadol yng Ngorffennaf, 1909, yr oedd cynifer a 1,528 heb swydd ym mis Hydref, ac nid yw pethau nemor gwell erbyn hyn, ysywaeth. Cyn y daw amgenach trefn ar fyd yr ysgol a'r athraw, rhaid cael diwygiad trylwyr yn y dull presennol o reoleiddio'r ysgolion. Fel y gwyddis, gwna Bwrdd Addysg bopeth i hwylysu cerddediad y disgybl-athraw i'r coleg hyfforddiadol-agorir y drws led y pen i'r sawl fedd y cymhwysderau angenrheid- iol; ond y foment yr enillant dystysgrif gwynebant ar fyd reolir gan y trethdalwr, ac nid ychydig yw'r beichiau roddir ar ei ys- gwyddau ef yn y dyddiau hyn. Yn wir, mae'r beichiau bron yn annioddefol, ac os na ddaw rhyw gyfnewidiad buan y mae lie i ofni y bydd yn rhaid hyd yn oed i addysg ein plant ddioddef o'r herwydd. Gwaith y Bwrdd Addysg yn y cysylltiadau hyn ydyw hwylysu ffordd y dysgybl-athrawon a'u cymhwyso i ymgymeryd a swydd athraw ond y trethdalwr sy'n gorfod dod o hyd i'r arian i gynnal yr ysgolion a thalu cyflog yr athrawon. Y canlyniad uniongyrchol yw fod dosbarthau o hanner cant neu bedwar ugain o blant yng ngofal un athraw neu athrawes, tra y gwyr y cyfarwydd fod ugain neu lai yn ddigon o ddosbarth i unrhyw athraw a pho fwyaf y dosbarthau yn yr ysgolion, lleiaf o athrawon fydd eisieu. Dyma'r unig arf amddiffynnol fedd y treth- dalwr. Gwyr pawb fod hyn yn gam a'r plant a'r athrawon, ac fod yn amhosibl i'r athraw, boed fedrused ag y bo, i wneud yr hyn sy'n deg a phob plentyn ymddiriedir i'w ofal, heb son am dalu sylw i'r gwahaniaeth yn eu cyneddfau meddyliol a'u gallu i ddir- nad ystyr a neges y wers. Yn wir, y mae'n syndod fod yr athraw yn llwyddo cystal, ar lawer ystyr a thra bo'r trethdalwr yn gorfod dwyn y baich bron yn gyfangwbl, nis gellir disgwyl nemor ddiwygiad yn y drefn bres- ennol. Dadleua'r athrawon mai dyledswydd y Bwrdd Addysg yw dwyn cyfran helaeth o'r baich, ac yn ol y rhagolygon presennol o bob cyfeiriad, dyna fydd ffurf y diwygiad nesaf. Pe bai Cymru yn anad un wlad yn sylwedd- oli yr hyn gyll drwy'r drefn bresennol, y mae'n anhawdd credu na fyddai ar unwaith yn codi ei llais yn groch, ac yn gwneud i'r Bwrdd Addysg, o fodd neu anfodd, ddwyn y baich bron yn gyfangwbl. Yn y cysylltiad- au hyn y mae'r Almaen ymhell ar y blaen dosbarthau bychain yngofal athraw sydd yno, a chaiff hwnnw hamdden a chyfle i aatudio tueddfryd meddwl pob dysgybl- mewn gair, rhoddir ystyr lythrenol i'r adnod honno, Hyfforddia blentyn ymhen ei ffordd," neu, yn fwy cywir, fel y dylai'r adnod ddarllen, yn unol a gogwydd ei feddwl." A thra bo cynifer o athrawon yn segur, a bryd pobl ieuainc ar ddilyn ol eu traed, cymwynas fawr ag addysg fyddai i'n hawdurdodau addysgol droi eu bryd i lwyb- rau ereill, megys Gwasanaeth y Goron. Y mae'n syndod na fuasai mwy o Gymry yn mynd i mewn drwy borth cyfyng y Gwasan- aeth Gwladol, yn lie gadael yr holl swyddau enillfawr hyn i'n cymdogion. Cemlyn yn y Weekly Mail.
Am Gymry Llundain.
Am Gymry Llundain. YR UNDEB.-Gan fod galwadau ereill ar y llywydd am y flwyddyn hon, mae cyfarfod terfynol Undeb y Cymdeithasau-yr hwn oedd i'w gynnal heno-wedi ei ohirio. CYNGERDD. — Nos Iau nesaf rhydd Mr. Vincent Davies ei gyngerdd blynyddol, ac mae arlwy ragorol o gan wedi ei threfnu ganddo gogyfer a'r rhai fyddant yn bresen- nol. "JOHN ELIAS."—Darlithio ar yr arwr hwn fydd gwaith y Parch. John Williams, Bryn- siencyn, nos Iau nesaf, yn Wilton Square, a dywed y rhai sydd wedi cael y pleser o glywed y ddarlith ei bod yn un o'r rhai goreu yr oes hon. Y SEIRI RHYDDIoN.-Mae'r adran Gym- reig o'r Urdd hon yn myned ymlaen yn bur hwylus yn y ddinas, a chynhaliwyd eu cyfar- fod pen-tymor nos Wener, Ebrill laf. Y Llywydd am y flwyddyn ddiweddaf oedd Mr. Herbert Emlyn, y cantor, ac ar ei ym- ddiswyddiad yn yr Hydref penodwyd fod Mr. J. Foulkes Jones, y cyfreithiwr i fod yn olynydd iddo. Trefnodd Mr. Emlyn raglen chwaethus i ddyddori ei gyd-aelodau yn y cyfarfod olaf, a chanwyd gan Miss Amy Evans, Mr. Ivor Foster, Mr. Dewi Evans, ac amryw ereill. CHARING CROSS.- Yn ystod absenoldeb y Parch. P. H. Griffiths mae'r Eglwys hon wedi sicrhau gwasanaeth rhai o gewri y pulpud Methodistaidd, a'r Suliau presennol y Parch. John Williams, Brynsiencyn, sydd yn traethu'r hen, hen hanes i'r tyrfaoedd ddeuant yno bob nos Sul. TROI AT Y SAESON.—Mae'r Parch. F. Knoyle, B.A., o eglwys Hammersmith, wedi derbyn galwad oddiwrth un o Eglwysi Presbyteraidd yng ngogleddbarth Llundain. Bydd yn chwith colli Mr. Knoyle o'r cylch Cymreig, gan y cyfrifir ef yn un o wyr ieuainc talentog y Cyfundeb yn Llundain. CILIO O'R HEN GORFF.-Nid y bugeiliaid yw'r unig rai sydd yn ymadael a chorlan yr Hen Gorff yn Llundain, eithr collir rhai o'r teuluoedd Cymreig yn awr ac eilwaith. Un o'r rhai diweddaraf y sonir eu bod yn myned i gorlan Seisnig yw Mr. John Burrell a'r teulu, o Willesden, a bydd yn chwith gweled lie Mr. Burrell yn wag yn y cynulliadau Cymreig, canys bu yn un o'r rhai mwyaf blaenllaw am flynyddau ynglyn a gwahanol fudiadau y Cyfundeb yn Llundain. GWADU'R FFYDD.—Y Sul o'r blaen, yn Hyde Park, clywais Gymro parchus yn
TY'R GLEBER.
TY'R GLEBER. [GAN AELOD Y MAESDREFI ] Wele ni ynghanol y miri gwleidyddol o'r diwedd, a'r ornest cydrhwng dau Dy'r Senedd wedi cyrraedd ei uchafbwynt. Bu'r ddadl yn Nhy'r Cyffredin yn un o'r rhai goreu a gafwyd ers talm, a phrofai'r areith- iau fod yn rhaid cael diwygiadau pwysig cyn byth y gall Rhyddfrydwyr Prydain iiawlio eu lie haeddiannol ynglyn a rheol- aeth y Deyrnas hon. Anffawd fawr i'r blaid Doriaidd oedd gwaith Ty'r Arglwyddi ei hun yn cydnabod fod angen am ryw fath o ad-drefniad. Os oedd yr Arglwyddi eu hunain yn teimlo'r fath angen nid oedd yn ayndod i gefnogwyr y Ty Uchaf yn Nhy'r Cyffredin droi yn fud, a'r oil allasai Mr. Balfour a'i gefnogwyr wneud ydoedd taflu gwawd ar ben cynlluniau Mr. Asquith. Yn anffodus ni chlywyd llais ond dau neu dri o'r aelodau Cymreig yn ystod y ddadl. Hwyrach mai'r araith dynnodd fwyaf o sylw oedd ymgais cyntaf Mr. Edgar Jones i annerch. y Ty. Profodd Mr. Jones ei hun yn siaradwr medrus, yn Ilawn hyawdledd, ac yn ymresymwr cyson. Ar ol iddo gynefino ag arferion y Ty, a gweled fath gynyrchion a dynnant sylw ei wrthwynebwyr, dylai'r aelod newydd dros Ferthyr wneud enw da iddo ei hun. Nid yw eto ond ieuanc, ac mae gobaith i'r to ieuanc o aelodau wneud lies dros eu cenedl a thros yr achos a gefnogir .ganddynt. Un o'r ergydion chwerwaf roddwyd i'r Blaid Gymreig oedd y gernod roddodd gwyr oanolbarth Morganwg i'r awdurdodau yn Westminster yr wythnos ddiweddaf. Gwir i'r Blaid gadw yn anibynnol yn yr helynt, ond y ffaith ydyw i'r Chwip Rhyddfrydol ymgynghori ag arweinwyr yr adran Gym- reig cyn danfon ei genadwri a'i gyngor i Ryddfrydwyr Morganwg. Yn unol a'u harfer, yr oedd y Blaid yn barod i aberthu y osedd i wyr Llafur—er mwyn heddwch ac mae'r wers roddwyd iddynt wedi bod yn un tra effeithiol. Ar ol hyn diau y ceir gan yr etholaethau ereill i ymunioni ac ad-drefnu eu cadau fel ag i gadw draw bob elfen Sosialaidd nad ydyw yn cydfyned a'n gof- ynion cenedlaethol. Nid oes neb yn disgwyl y try Mr. Gibbins allan yn aelod o alluoedd disglair. Ar y goreu nid yw yn addaw rhagor na bod yn gefnogydd selog i'r Rhyddfrydwyr. Dilyn camrau Syr S.T. yw ei fwriad, ac fel y gwr hwnnw, myn bleidio dros bob mesur a fydd o les arbennig i Gymru. Gwir nad ydyw y mor genedlgarol a'i ragflaenydd, ond y mae yn deal I 11awer mwy am Gymru a'i hangen- ion na Mr. Hartshorn, yr hwn a addefai mai plaid Llafur yn unig gawsai ei sylw arben- nig ef. Fel ffrwyth yr helynt anffodus ym Mor- gan wg deallwn fod y Chwip Rhyddfrydol wedi trefnu i ymgynghori a Mr. William Jones ar bob mater fydd o bwys i Gymru. Nid ydym yn groes i'r aelod dros Arfon gyfarwyddo yr awdurdodau, eithr teimlwn yn siomedig os digwydd iddo wneud hyn heb y gydnabyddiaeth haeddiannol. Yr oeddem wedi hyderu mai i ran Mr. Jones y syrthiasai coelbren y blaid ynglyn a'r swydd o is chwip, ac os nad ydoedd yn ddigon da i'r fath safle, credaf nad ydyw yn ddigon da i fod yn rhyw fath o gynghorydd answydd- ogol fel y ceisir. Deallaf fod teimladau chwerw wedi eu creu cydrhwng y ddwyblaid ym Morganwg. Ond nid yw'r adran Lafur yn y Blaid Gymreig wedi datgan un math o siom—ag eithrio Mr. Keir Hardie. Y mae efe, wrth gwrs, yn ol ei arfer, yn gweled posibiliadau rhyfedd yn ymgyrch Mr. Hartshorn, a phro- ffwyda am y dydd pryd na ddaw na Radical na Thori allan i'w herbyn yn ardaloedd gweithfaol Cymru. Ni ddylai Mr. Keir Hardie broffwydo yn rhy fuan, canys y mae pob argoelion y gwelir dau Ryddfrydwr dros Ferthyr cyn y bydd dwy etholiad arall wedi myned heibio. Un o droion difyr yr ornest oedd ym- ddygiad y Parch. John Hugh Edwards tuag at y pwyllgor lleol. Yr oedd y coelbren wedi syrthio ar Mr. Edwards fel gwr ieuanc addas i'w cynrychioli, ac er pellebru ac ysgrifennu ato fwy nag unwaith, methwyd a chael atebiad pendant. A'r canlyniad fu i Mr. Gibbins gael ei benodi gydag unfrydedd. Ar ol gweled y ffigyrau ddydd Gwener teimlodd Mr. Edwards yn hynod flin, ac awgrymodd cyfaill iddo fyned draws gwlad i ddarlithio ar How I just missed becoming an M.P." Ond hwyrach mai cyfrol a geir ganddo ar y mater yn hytrach na darlith!