Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
r. BYD Y GAN.
r. BYD Y GAN. GAN PEDR ALAW, Mus.Bac. PRICE PENNANT.—Dyma enw oedd wrth ysgrif ar Yr Eisteddfod a Chanu Corawl," yn y Western Mail. Nid ydym yn ei adnabod, ond y mae ei erthygl yn teilyngu mwy na sylw mynedol," fel y dywedir. Gyda'r rhan fwyaf o'i sylwadau yr ydym mewn perffaith gytun. Awgryma na ddylem efelychu corau y Saeson fel y cyfryw. Y mae yr awgrym yn un teg, canys wrth gystadln y mae yn rhaid i gor-boed ef Seisnig neu Gymreig-gadw yn fanwl at reolau-rheolau sydd, hyd yn hyn, yn rhai cyffredinol ynglyn a phob cystadleuaeth. Am "gystadleuaeth," dywed :— I maintain that the highest rendering cannot be given under the strain of competition. The love of the beautiful is stifled in the desire for conquest. The broad and intelligent rendering, the poetic fire, and the gradations of time so essential to artistic completion give way to a slavish adherence to the marked copy. Nid yw hyn oil yn wir, canys hyd yn oed o dan reolau caeth cystadleuaeth, gall corau Cymru yn bur fynych ddangos ini bryd- ferthwch ar ei oreu-mor belled ag y gall canu corawl ei ddangos. Am feirniadaethau dywed :— The very precise manner in which the relative merits of choirs are arrived at, or are supposed to be arrived at, would form a fine item in a Gilbertian libretto. The winning choir is some- times '97 per cent. better than its nearest rival, which, in turn, excels the next best by '84 per cent. It would puzzle the greatest mathematician of all time to know how such emotion can be measured with such marvellous exactitude. Ofnwn mai y Saeson ddaethant a'r dull hwn o feirniadu i arferiad o'r hyn lleiaf, beirn- iaid Saesneg glywsom ni gyntaf yn pwyso c;1 teilyngdod corau yn ol y dull fligurol hwn. Dywed Price Pennant fod ein cerddoriaeth oreu wedi ei hysgrifennu i wasanaeth yr Eglwys, ac y dylid gwneud pob ymdrech i ddwyn y cyfryw i arferiad, ac i wella corau Eglwysig. Byddai cynnyg gwobrau i gorau Eglwysig yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn gam- gymeriad. Codai hynny wrychyn corau y Capel. Y mae cymaint o gariad brawdol (gwenwynig) cydrhwng y Capel a'r Eglwys yn fynnych! Ond gellid cynnyg gwobr am ganu darn o waith cyfansoddwr Eglwysig (neu arall), agored i gorau yr Eglwys neu y Capel. Byddai hyn yn symbyliad i gorau cyffredin. Rhaid, wrth gwrs, fyddai chwynnu y cyfryw gorau adeg yr Eisteddfod, a dewis nifer fach i ganu o flaen y dorf. Rhydd Price Pennant ei fys ar y briw yn sicr yn ei sylwadau canlynol: The exaggerated style of expression adopted by many of our Welsh choir- masters arises from a desire to read something into the work which is not there, a playing to the gallery which might, and does sometimes, tell in competition. Yn fynnych iawn y bai mawr ydyw gor- acennu. Y mae hyn yn codi o'r ddysgeidiaeth foreuol a gafwyd yn y dosbarthiadau Sol-ffa drwy ein gwlad', sef fod yr acen drom i fod ar y nodyn cyntaf ar ol y bar o hyd-a chedwir yn gaeth at y rheol hon gan bob dosbarth o'n corau. Wrth gwis rhaid cofio y rheol hon pan yn cystadlu Y mae rheol yn angenrheidiol ar y dech- reu; ond daw amser yn hanes cantor, arweinydd a chyfansoddwr, pan y rhaid iddo beidio cymeryd golwg gyfyng, gul, ar gerddoriaeth. Y mae rhyw syniad, neu. syniadau, yn y man yn cynnyg eu hun i'w sylw sydd yn gofyn yn fwy gwirioneddol am bwyslais na'r curiad cyntaf ar ol y bar"! Os yw hyn yn wir, dengys y rhaid i'n harweinyddion corawl ddysgu bod yn fwy o gelfyddydwyr. Dylent ddysgu. cyng- hanedd a "ffurf"; dylent gynefino a gwa- hanol arddulliau (styles) o gerddoriaeth a'r modd i egluro y cyfryw. Dylent feddu mesur helaeth o'r gallu barddonol, fel y rhaid i'r cyfansoddwr ei feddu. Yn wir, rhoddi amlinelliad ar bapur o feddyliai y bardd a wna y eyfansoddwr yr arweinydd corawl (a'r chwareuwr) sydd i ddangos ac i egluro y darlun i'r gwrandawyr Os am ganu corawl perffeithiach, gofalwn am Arweinwyr mwy meddylgar, rhai allant dreiddio yn ddwfn i ystyr y darn cerddorol, a'i egluro i'r byd. Carai Price Pennnant wneud yr Eistedd- fod yn fwy o Wyl (Festival) ar ddydd y brif gystadleuaeth. Dylid (meddai) dysga rhyw waith cyfan, pob cor i'w ddysgu ac ar ol y brif gystadleuaeth (a chyn y dyfarn- iad), yr oil o'r corau i fyned drwy y gwaith penodedig. Nid ydym ym meddwl y gellid cario y cynllun hwn i arferiad. Nid hawdd fyddai i un cor drefnu i ymarfer y darnau gymaint a chor arall a rhyw ganu carpiog a geid, y mae lie i ofni. Wedi hir ystyriaeth, mentrwn gynnyg y meddylddrych a ganlyn i ystyriaeth Price Pennant a'r wlad, ac yn enwedig i Bwvllgor Eisteddfod Genedlaethol 1909. Credwn pe gellid ei fabwysiadu, y byddai yn ddechreti cyfnod newydd gobeithiol yn hanes ein canu. Dyma'r cynllun:— Dosbarther y canu corawl (lleisiau cy- raysg) i dri dosbarth, rywbeth fel hyn
GYMDEITHAS LYFRYDDOL.
GYMDEITHAS LYFRYDDOL. EI GWAITH CYNTAF. Dyma Gymdeithas newydd a ffurfiwyd yn derfynol ar adeg Eisteddfod Abertawe. Buwyd yn siarad am y peth flwyddyn yn ol yng Nghaernarfon, ac ar ol cael blwyddyn o brofiad ac ystyriaeth, llwyddwyd i gytuno ar reolau a chynllun addas eleni. Penod- wyd Syr John Williams, Llanstephan, yn llywydd Mr. John Ballinger, Caerdydd, yn drysorydd; a Mr. Rhys Phillips, Llyfrgell Rydd, Abertawe, yn ysgrifennydd. Un o amcanion pennaf y Gymdeithas fydd dod o hyd i hanes pob llyfr a chyhoeddiad a ddaeth o'r wasg erioed yn ymdrin a Ohymru neu yn. dal unrhyw berthynas a phethau Cymreig. Gall unrhyw un a hoffo ddod yn aelod o'r Gymdeithas, ond talu coron y flwyddyn, neu fe'i gwneir yn aelod am oes ond tanysgrifio tair gini ar unwaith. Mae yna lawer iawn o bethau ynglyn a hanes llyfrau Cymreig y byddai yn werth ,cael goleuni arnynt. ID Yn un peth, nid yw'r awdurdodau llyfryddol wedi penderfynu i sicrwydd pa lyfr a gyhoeddwyd gyntaf yn Gymraeg. Gwyr y cyfarwydd fod Mr. J. H. Davies, M.A., Aberystwyth, yn ei s-agymadrodd i'r ad-argraffiad o Yn y Llyfr Hwn" yn hawlio'r flaenoriaeth i'r gwaith hwnnw, ac yn ol y dyddiadau sydd ganddo, yn profi y peth i sicrwydd y dar- llenydd. O'r ochr arall y mae'r Dr. J. Gwenogfryn Evans yn ei ragdraeth yntau i Oil Symyyr Pen am osod y gwaith hwnnw -yn rhestr flaenaf y gweithiau Cymreig. Feallai, gydag ychydig ymchwiliad eto, y deuir o hyd i ryw waith a dyn y naill a'r Hall o'u gorsedd arbennig presennol, ac fod rhyw argraffydd arall wedi eu rhagflaenu yn hyn o faes. Pwnc arall sydd hob ei benderfynu yw, pa Ivfr a gyhoeddwyd gyntaf yng Nghymru. Mao Llyfrgell Abertawe yn hawlio fod llyfr ganddynt hwy, y llyfr cyntaf a ddaeth allan o wasg Trefhedyn, yn Sir Aberteifi, ond dywed Mr. Shankland, Bangor, ei fod ef wedi gweled pamphled a gyhoeddwyd yn yr un lie flwyddyn o amser cyn ddyddiad y gwaith sydd yn Abertawe, fel mai gwaith :5 ranhawdd yma eto yw canoli cydrhwng y iath awdurdodau, a diau y llwydda Cym- deithas y Llyfryddwyr hyn i benderfynu'r mater. Cwestiwn dyddorol arall ynglyn a llyfrau yw pwy yw eu gwir awdwyr ? Addefir fod yna weithiau Cymreig wedi eu cyhoeddi tan yr enw John Bunyan nad oes eu tebyg yn y Saesneg gan yr un awdwr. O'r ochr arall y mae dadl frwd yn awr pwy gyfieithodd y Mabinogion i Lady Charlotte Guest ? Myn Thai mai gwaith y llenores ddysgedig honno ydyw, tra dywed ereill fod gan Gwallter Mechain neu Thomas Stephens, o Ferthyr, tawer i wneud a'r gwaith. Ond feallai, cyn dechreu, ymholi i hanes gwir awduron hen lyfrau a gyhoeddwyd cyn amser yr oes bresennol, y gwna'r Gymdeithas hon bender- fynu mater arall a greodd beth syndod ar -adeg Eisteddfod Abertawe, sef pwy ydyw gwir awdwr "THE BIBLE IN WALES." llyfr a gyhoeddwyd rhyw flwyddyn yn ol gan Mr. John Ballinger, Caerdydd. Gwyr pawb fod Mr. Ballinger yn cymeryd llawer o ddyddordeb mewn llyfrau Oymreig, ac wedi gwneud gwaith amhrisiadwy ynglyn a chyhoeddi rhestr o'r gweithiau sydd yn llyfrgell Caerdydd. Ar ol cael arddangosfa e L o Feiblau Cymraeg yn y lIe beth amser yn ol, hysbysodd Mr. Ballinger fod yn ei fryd gyhoeddi rhestr lawn o'r argraffiadau a "wnaed o'r Bibl Cymraeg, a chyflawnwyd y bwriad. mewn cyfrol hardd ryw flwyddyn yn ol. Yn honno dywed Mr. Ballinger fel hyn The materials for the Bibliography were collated and arranged by Mr. James Ivano Jones, chief assistant in the Reference Library. I am respon- sible for the historical survey." Yn yr un rhagdraeth y mae'n talu teyrnged o ddiolchgarwch i Syr John Williams, Mr. J. H. Davies, a Mr. T. Shankland ac ereill, am eu cynorthwy mawr ynglyn a'r gyfrol, ac eto pan yn siarad yng nghymdeithas y Llyfr- yddwyr, a'r tri gwr hyn yn bresennol, cyfeir- iodd Mr. Ivano Jones at y gwaith fel "MY BOOK ON THE BIBLE IN WALES," ac ategwyd hyn gan Syr Marchant Williams a Cochfarf, dau o wyr blaenllaw Caerdydd, a'r olaf yn gadeirydd y Llyfrgell 03 nad ydym yn cam- synied. Os yw peth fel hyn yn pery am- heuaeth yn awr beth fydd tynged llyfryddwyr y ganrif nesaf pan yn ceisio penderfynu pwy yw gwir awdwr y gyfrol tan sylw. Pa fodd y goddefodd Mr. Ivano Jones i Mr. Ballinger hawlio y llyfr fel ei waith ef heb brotest gyhoeddus ? Ac a yw Mr. Ballinger yn berson mor ddiegwyddor a hawlio clod am yr hyn nad yw'n teilyngu ? Ac 03 mai Mr. Ivano Jones oedd yr awdwr, paham y darfu i Mr. J. H. Davies gyfeirio at y llyfr fel gwaith Mr. Ballinger? Os gall y Gymdeithas Lyfryddol newydd benderfynu hyn o gwest- iwn, ac osgoi y teimladau sur a ddangoswyd yn Abertawe, o hyn i adeg Eisteddfod Llan- gollen bydd wedi cyfiawnhau ei bodolaeth, z: ond gadawer i ni er mwyn pob cyfiawnder a gonestrwydd gael allan wir awdwr y llyfr Bible in Wales