Cymro a'r Celt Llundain

Y CYNHAEAF. Ar ol tymor maith o weithgarwch y mae Seneddwyr Prydain wedi cau y drws, ac wedi gwasgar i bob cyfeiriad er mwynhau y seibiant haeddianol. Tymor caled fu'r tymor sydd newydd ei ddirwyn i ben, ac er i rai mesurau pwysig gael eu hatal, y mae'r cynhaeaf yn un o'r rliai mwyaf ffrwytlilon a gaed erioed, yn nifer y deddfau a wnaed. Gwir fod yr wrthblaid yn crechwenu wrth weled fod Ty'r Arglwyddi wedi andwyo cynnifer o'r mesurau, ac yn llawenhau wrtli weled anhawsterau y Weinyddiaeth ynglyn a'r mesurau mawrion, ond yn sicr fe genfydd y wlad bellach fod ym mwriad y blaid bresennol sydd mewn awdurdod i wella cryn lawer ar gyfundrefnau deddfol y wlad. O'i chydmaru a gwaith Gweinyddiaeth Mr. Balfour, mae'n eglur fod mwy o egni a mwy o drefniant gyda'r Weinyddiaeth bresennol o lawer na'r hyn a wehvyd yn 1904-5. Cymharer y mesurau a yrrwyd drwy'r Senedd yn ystod y ruull a'r Ilall Dan Mr. Balfour. Mesurau. 1904 36 1905 23 Dan Syr H. Campbell-Bannerman Mesurau. 1906 60 1907 56 sef yn agos i gymaint arall o fesurau wedi eu gosod ar ddeddflyfrau y wlad o fewn yr un amser. Gwir fod Ty'r Arglwyddi wedi bod yn dirion wrth lawer o'r mesurau hyn. Ar y mesurau mawr yn unig mae'r Ty hwnnw yn arllwys ei lid, a dyna'r rheswm paham y rhaid tynnu yn ol y fath nifer o fesurau pan ddeallir fod ym mwriad y Ty uchaf eu handwyo neu eu gwrthod yn hollol. Ac nid oes obaith y gall y Weinyddiaeth hon chwaith Iwyddo i osod un mesur mawr iawn ar ddeddflyfr y wlad, tra pery y teimlad presennol yn y Ty uchaf. Mae hwn yn ddigllawn iawn wrth Dy'r Cyffredin, oher- wydd fod ei fwyafrif Rhyddfrydol mor fawr. Nis gall oddef y ffaith fod y wlad wedi myned mor eithafol yn erbyn y Ceidwadwyr, a'r canlyniad yw, y gwna ei holl egni er rhwystro y blaid sydd yn awr mewn awdur- dod, a'u gwneud yn destyn cerydd a gwawd y gyffredin bobl, er mwyn eu hamddifadu o'r awenau llywodraethol y tro nesaf, gyda'r un llwyredd ag a wnaed a hil Mr. Balfour y tro diweddaf. Ond nid yw Cymru wedi ennill fawr yn ystod y tymor liwn. Gwir fod Mr. McKenna wedi ei ddyrckafu i awdurdod ar y Bwrdd Addysg, ond hyd yn hyn rhyw kanerog z;1 iawn yw popeth ynglyn a'r adran honno, a bydd raid i Mr. McKenna ar adeg y Senedd- dymor nesaf wneud rhywbeth mwy i Gymru nag y mae wedi gyflawni hyd yn awr. Gwir nad yw ond dechreu, ond dylai ofalu fod y dechreu yn iawn pan yn ymwneud a'r cwestiwn addysg yng Nghymru. Hyd yn hyn nid yw'r cyfan ond gwegi, ac hyd nes ceir rhagor o eglurhad ar ei gynlluniau diweddaf rhaid cydnabod mai cynhaeaf gwael mae Cymru wedi gasglu oddiwrth y tymor Seneddol sydd newydd ddirwyn i ben.

CYMANFA FAWR. Cyn ei thynnu i lawr gwnaed defnydd rhagorol o babell Eisteddfod Abertawe ddydd Llun diweddaf, pryd y cynaliwyd Cymanfa Ganu ynddi. Profodd yn un o'r cymanfaoedd mwyaf a welwyd yng Nghymru erioed, ac roedd clywed cor o tua deng mil o leisiau yn canu hen emynau Cymreig ac antkernau cysegredig yn un o'r teimladall mwyaf dymunol ellid ddyckmygu. Daeth cantorion ynghyd i gynrychioli 53 o eglwysi Bedyddiedig gorllewinbarth Morganwg, a chan fod llawer o'r eglwysi hyn yn "thai poblog, nid gwaith ankawdd oedd cael deng mil o gor. Arweiniwyd yn hynod o dde- heuig gan Mr. Emlyn Davies, y cantor enwog, yn ei ddull dihafal, a chafodd ddat- gamadau swynol gan y dorf o'r gwahanol donau ac anthemau oeddent wedi eu dewis. Llywyddwyd yn y boreu gan Dr. Gomer Lewis, yn y prydnawn gan Mr. J. Jay Williams, ac yn yr hwyr gan Mr. John Williams, A.S.

0 LANNAU'R CAMWY. Dyma ran o lythyr a ysgrifenwyd gan un o'r pedair mil Cymry sydd yn preswylio yn Patagonia :— Ymlaenaf oil, dymunwn ddweyd fod sef- yllfa bresennol y Wladfa yn un o lwyddiant a chysur i'w phreswylwyr. Gwelsom ami a blin gystuddiau yn adeg y gorlifoedd r dinystriol a gymerasant le yma yn ystod y blynyddoedd 1899, 1900, '02 a '04; ond erbyn hyn y mae'r cymyl duon wedi cilio a'r haul yn gwenu, a phawb yn foddlon ac yn canmol ei fyd. Bu adeg pan oeddym neill- tuedig a didoledig oddiwrth y byd mawr, llydan, o'n cwmpas (eithr nid oddiwrth bechaduriaid, mwy na chwithau !). Yr adeg honno nid oedd ond cymundeb anamL rhyngddom a Buenos Aires-prifddinas y Weriniaeth Arianin, rhan o ba weriniaeth ydyw ein tiriogaeth ni; a'r adeg honno petli digon cyffredin yn ein kanes ydoedd bod am dri neu bed war mis heb na llythyr na. newyddiadur o unlle, ond erbyn hyn y mae'r cyfnod hwnnw ymhlith y pethau a fu, a ninnau yn gallu ymffrostio y meddwn gyfleusterau trafnidiol cyson a rheolaidd, a'n bod yn gylymedig wrth y rhelyw o'r byd a gwifren feinhir y pellebyr, ac yn lie gorfod byw ar drugaredd hen hivyl-longau bregus ac aniben, y'n gwasanaetkir yn awr gan dri chwmni agerawl-yr Hamburg American," y Transportes Nacionales,' a'r Pacific Steam Navigation Go.'—y ddau gwmni blaenaf yn rhedeg en Ilongau o Buenos Aires i lawr yr arfordir hyd Cape Horn yn eitliaf y De, a'r 'Pacific' o Lerpwl yna i Chili yn y Tawelfor, yr oil yn galw yn fisol wrth fynd a dod ym Mhorth Madryn—un o'r porthladdoedd naturiol goreu yn yr holl fyd, ac un sydd a dyfodol ardderchog yn ei arcs yn y dyfodol agos a hwn yw porthladd y Wladfa. Y pellter o Madryn i Drelew ydyw 47 milltir, a rhwng y ddau y rhed rheilffordd y F.C.C.C. (Rheilffardd Ganolog y Camwy). Y mae gwaith y Pacific Co. yn galw yma. wedi bod o les mawr i'r Wladfa a'r diriog- aeth yn gyffredinol-yn ogystal a bod yn. ffynkonell o elw iddo yntau, oblegid y mae'r fasnach a wneir rhwng yma a Phrydain yn awr wedi mwy 11a dyblu yr hyn ydoedd yn flaenorol. Y prif gwmni masnachol yn y Wladfa ydyw y 'Chubut Mercantile Co. mwyafrif rhanddalwyr yr kwn ydynt Gymry glan gloew. Yr arolygydd ydyw E. M. Morgan, Ysw. boneddwr o anianawd, addysg, a dygiad i fynu masnachol; prif ysgrifennydd y cwmni ydyw Joseph Jones, Ysw., mab hynaf y Parch. Robert Jones (Tryddyn gynt), a brawd y Parch. R. J. Jones, gweinidog ieuanc newydd-ddewisedig un 0 eglwysi Manchester—yr hwn a ddech- reuodd ei yrfa ddisglaer yma yn y Wladfa, ac yr hwn y mae ein gofal yn gymaint am ei gysur a'i ddiddanwch, nes yr ydym am gania- tau iddo y fendith o gael un o rianod y lie yma i fyned drosodd ato i Fanceinion i fod yn ymgeledd gymwys iddo yn y ddinas fywiog a phwysig honno Disgwylir y Duendes, perthynol i Gwmni y Pacific, i Madryn un o'r dyddiau nesaf yma, ar ei mordaitk am Lerpwl, ac y mae Uu o'r gwladfawyr yn bwriadu myned gyda hi am- wibdaith i Gymru, ac yn eu mysg Mrs. Griffiths, priod y bardd a'r lienor clodwiw Gutyn Ebrill; David G. Jones a'i briod; John J. Edwards a'i fab John G. Jones a'i briod ac amryw ereill. Tua Phorthmadog a Ffestiniog y bwriada Mrs. Griffiths dreulio y rhan fwyaf o'i hamser yna; D. G. Jones a'i wyneb am y sir enwocaf yn y byd am godi offeiriaid a gwau hosanau; J. J. Edwards a'i dynfa i'r hen gartref-Cae'r Merched, Penrhyndeudraeth a J. G. Jones, a hiraetha, am gael treulio yckydig fisoed(I tua Chaerfyrddin. Eiddunwn iddynt for- daith gysurus, mwynkad digymysg tra oddi- cartref, a dychweliad diogel yn ol."