Cymro a'r Celt Llundain

UNIVERSITY COLLEGE OF WALES, ABERYSTWYTH. (One of the Constituent Colleges of the University of Wales) President-The Right Hon. LORD RENDEL. PrincipaZ-T. F. ROBERTS, M.A. (Oxon), Ll.D. (Vict.). The next Session begins on October 1st, 1907. Students are prepared for Degrees in Arts, Science (including the applied Science of Agriculture), Law and Music. Sessional Composition Fee, .£10, with additional Laboratory Fees for Science Students. Registration Fee XI. Men Students reside in Registered lodgings in the town. or at the Men's Hostel. Warden: Prof. J. W. Marshall, M.A. Women Stu- dents reside in the Alexandra Hall of Residence for Women. For full particulars respecting the General Arts and Science Departments, the Law, Agriculture, and Day Training Departments, the Department for the Training of Secondary Teachers, and the Hostels, apply to J. H. DAVIES, M.A., Registrar

SAFLE DADGYSYLLTIAD. Dydd Llun diweddaf bu'r Aelodau Cym- reig yn cael ymgom a'r Prif Weinidog o berthynas i safle Dadgysylltiad ymysg Mesurau dyfodol y Weinyddiaeth. Yr oedd angen am ryw fath o eglurhad swyddogol ar ol y datganiad a wnaed yn y Ty ychydig amser yn ol pan gyhoeddodd C. B. fod yn rhaid gadael amryw o'r mesurau addawedig o'r neilldu am y tymor presennol. Gan nad oedd mesur Dadgysylltiad ymysg y rhai a enwyd,, ac fod syniad cyffredinol y buasid yn ei ddwyn i mewn ar ddechreu'r trydydd tymor, sef y flwyddyn nesaf, yr oedd yr aelodau Cymreig yn teimlo ei fod yn ddyledswydd arnynt i gael gwybodaeth pendant pa le yr oeddent yn sefyll. Cyn ymweled a'r Prif Weinidog cafwyd eisteddiad arbennig o'r aelodau eu hunain. Yn ol yr hyn a ddywedwyd wrtbym gan rai oedd yn bresennol, nid yw'r blaid Gymreig ar hyn o bryd yn un unol iawn. 'Roedd Mri. S. T. Evans a D. A. Thomas yn lied awyddus i wrthio'r pwnc i'r ffrynt ar un- waith, gan adael i ganlyniadau'r dyfodol ofalu am danynt eu hunain, Iddynthwy, yr oedd ennill poblogrwydd presennol eu hunain, yn fwy pwysig na sicrhau llwyddiant dyfodol pwnc Dadgysylltiad. Peth hawdd yw gwaeddi am Ddadgysylltiad, ac hyd yn oed basio mesur drwy Dy'r Cyffredin i ddadwaddoli yr Eglwys yng Nghymru, ond peth arall yw cael hynny ar ddeddf-lyfr y wlad. Gwyr y Prif Weinidog hyn yn dda, a gwyr holl aelodau'r Weinyddiaeth mai nid pasio penderfyniadau yw gwneud Deddfau. Eglurhad C. B." Pan ddaeth yr Aelodau Cymreig o'i flaen a gosod eu hachos yn glir a phendant, addefodd y Prif Weinidog fod yna gam- esboniad wedi ei roddi ar ei addewid ynglyn a'r trydydd tymor." Nid oedd wedi dweyd y geiriau yn bendant, ond yr oedd yn berffaith deg i'r neb a ddarllenodd ei araith dynu'r casgliad hwnnw; ac hefyd yr oedd hynny yn eithaf rhesymol iddynt oil feddwl y buasent, ac fe fnasent, o dan amgylch- iadau priodol, yn abl i gyflawni y bwriad yn. ystod y trydydd tymor o'u gwaith. Mor bell ag yr oedd barn Ty'r Cyffredin yn myned, peth hawdd iawn oedd cael Dad- gysylltiad, ond y rhwystr mawr ar ffordd y Weinyddiaeth Ryddfrydig oedd Ty'r Ar- glwyddi, ac fe ddylai Cymru gymeryd hyn i ystyriaeth. Nid oedd ganddynt y bwriad lleiaf i anwybyddu cais Cymru, eithr bwr- iadent ymdrin ag ef mor fuan ag yr oedd yn bosibl o fewn adeg y Weinyddiaeth bres- ennol. Yr oedd yn anhawdd penodi'r adeg ar hyn o bryd, ond credai y gallai Cymru roddi ei hymddiriedaeth yng ngwaith a gofal y Weinyddiaeth y rhoddid i Ddad- gysylltiad y lie blaenaf mor gynted ag y eliriai'r ffordd ac y teimlai y Senedd yn fanteisiol i wthio y fath Fesur drwodd. Barn Asquith. Ar ol y Prif Weinidog rhoddodd Mr. Asquith ei farn, a dywedai nad oedd yr un pwnc o fewn y Senedd y teimlai efe fwy o ddyddordeb personol ynddo na mater Dad- gysylltiad. Yr oedd wedi datgan ei farn droion ar y pwnc, ac wedi gwneud llawer yn y blynyddoedd gynt i gadarnhau barn ei gydaelodau ar y cwestiwn. Ar hyn o bryd yr oeddent hwy, Aelodau y Weinyddiaeth, fel y bobl yng Nghymru, yn teimlo yn flin iawn am nas gellid wrthio y pwnc i safle mwy blaenllaw yn rhestr y Mesurau anghen- rheidiol, ac nid bai y Weinyddiaeth ydoedd na fuasaid wedi cael y Mesur eisaes ar lawr y Ty. Yn bersonol, teimlai ei fod yn ddyledswydd arbennig ar y Weinyddiaeth i basio y fath Fesur ag a ofynid gan Gymru, ac os na wnaent hynny cyn eu hymddi- swyddiad, byddai'n warth oesol ar y blaid Ryddfrydig, ac ar eu gallu fel rheolwyr Ty'r Cyffredin. Sut i weithio. Dengys yr atebion hyn fod y pwnc wedi ei ohirio am dymor eto, o leiaf. Mae'r cyfrif- oldeb am hyn yn gorwedd ar y Weinydd- iaeth i raddau, yn ogystal ag ar Dy'r Arglwyddi, ac ar Ymneillduwyr Cymru ei huh. Mae dwylaw yr Aelodau Cymreig wedi eu rhwymo i raddau ym mhenodiad y Ddirprwyaeth Eglwysig. Nis gallant ei. anwybyddu ar ol ei dderbyn. Ac wrth ei feirniadu yn barhaus a gosod rhwystrau ar ffordd, fel ag i oedi ei weithrediadau, nid ydym ond yn chwareu i ddwylaw ein gelyn- ion. Os gellir cael adroddiad swyddogol y Comisiwn erbyn yr Hydref, yna bydd hawl gan yr Aelodau Cymreig i droi'n wrthryfel- wyr adeg y tymor nesaf, a diau y llwyddent wedyn i gael gwell safle i'r Mesur ond iddynt fod yn unol a chadarn yn eu cais. Ar hyn o bryd y maent yn dra rhanedig. Mae un blaid yn cadarnhau gwaith y Ddir- prwyaeth, a phlaid arall yn condemnio yr holl fusnes, a thra yr erys y llys hwn fel rhwystr neu fwgan ar y daith ni cheir fawr o gynnvdd ym mhwnc Dadgysylltiad i Gyu. Gofaled y tystion, y pwyllgorau lleol, a'r enwadau Cymreig felly, am drefnu ar fyrder, eu tystiolaethau yn briodol, ac yna ni fydd achos gan y Comisiwn i barhau, nac oedi rhoddi ei farn ar y mater y mae i ymholi iddo.