Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
IL Manion ym Myd Lien.
IL Manion ym Myd Lien. Y Geninen. Mae'r Geninen wedi dechreu ei 25 mlwydd gyda rhifyn tra dyddorol; rhifyn sydd .eisoes wedi tynu sylw'r wlad oherwydd ei ysgrifau llym a beiddgar. Mewn cylch- grawn cliwarterol, at wasanaeth y genedl yn gyffredinol, rhaid rhoddi tipyn o ryddid i'r ysgrifenwyr, ac mae Eifionydd wedi llwyddo y tro hwn i gael nifer o feirniaid craff ar wahanol bynciau'r dydd. Egyr gydag ysgrif amserol, a hynod lem, ar Frad Dic- siondafydd—o'r hon y caed darn yn ein rhifyn diweddaf. Ceir can-duchan, eith- afol ei gwawd, ar yr Aelod Cymreig. 'Traetha Pwyll" ar y Beirdd a'r Beirniaid, a gesyd Pedr Hir ysgrif dda ar Gymraeg y Testament Newydd. Mae'r cynwys mor amrywioi fel y gall pawb gael arlwy flasus o fewn cloriau'r rhifyn, a gofaled pob cenedl- .aetholwr am ddod yn dderbynydd cyson o hono os am gydfyw a phob symudiad sydd yn y bywyd Cymreig. Pris swllt y rhifyn, a chyhoeddedig gan Mr. Gwenlyn Evans, -Caernar-fon. 4LGeiriadur Bwygraffyddol. Ysgrifenna dau o ohebwyr atom i'n hys- bysu ein bod wedi gwneud camgymeriad ynglyn a'r cyfansoddiad oedd yn ail oreu yn Eisteddfod Caernarfon am y wobr o hanner can punt. Yr oedd deg o gyfansoddiadau Cymraeg wedi dod i law, a naw yn y Saes- neg. Y goreu, fel y cofir, oedd y casgliad Gymraeg o eiddo Iorwerth Ceitho. Dywed Asaph yn ei gylchlythyr mai ei eiddo ef oedd y goreu o'r gweithiau Saesneg a anfonwyd i'r gystadleuaeth, ac yn ail i eiddo Iorwerth Geitlio. Nid yw hyn yn gywir. Dengys y beir- niadaethau fod un Saesneg arall yn cael ei restru o flaen un Asaph, ac mai y trydydd mewn gwirionedd yw eiddo y gwr o Gaernarfon. Dywed un o'r beirniaid am dano, he follows too slavishly the Dictionary of National Biography," ac os mai'r gwaith Seisnig hwnnw yw ei brif safon yna nis gall fod yn rhyw werthfawr iawn. Dywed un o'n gohebwyr ar sail lied dda mai gwaith y Parch. T. Mardy Rees oedd yr ail oreu, ac mai casgliad Seisnig oedd hwnnw hefyd. Y Geiriadur Buddugol. Mewn ymgom a Mr. E. Vincent Evans dywed y lienor a'r eisteddfodwr hwnnw fod y gwaith buddugol i gael ei gyhoeddi ar fyrder. Mae'r cyfan yn barod i'r wasg, ac yn ol y bwriad presennol cyhoeddir ef gan un o argraffwyr Caernarfon. Mae'r gwaith a. wnaed gan Mr. Edward Jones yn hynod drwyadl, a gobeithir y caiff y gyfrol werth- iant lied gyffredinol. Os yn bosibl daw'r gwaith allan yn un gyfrol hardd oddeutu "coron mewn pris, ac wedi ei argraffu mewn llythyren eglur, teilwng o holl gynyrchion Cymdeithas yr Eisteddfod. Gan fod angen am y fath lawlyfr neu eiriadur, hyderwn y gwna'r Gymdeithas yr oil yn ei gallu er sicrhau cywirdeb a destlusrwydd ynglyn a'r gyfrol. Ysbryd yr Oes." Dyma un o'r misolion mwyaf byw sydd yn dod o'r wasg Gymreig y blynyddau hyn. Mae rhifyn Ionawr ger ein bron, a chynwysa ysgrifau hynod addas ar ddechreu blwyddyn. Hwyrach mai un o'r ysgrifau a dyn fwyaf o sylw yw un Mr. William George, Criccieth, .ar ragolygon gwleidyddol Cymru yn 1907. Gwyddom mai sylwedydd craff yw Mr. George, fel ei frawd sydd yn Bennaeth ar y Bwrdd Masnach, ac mae ei gyngor a'i farn addfed, am i ni beidio codi rhwystrau ar ffordd y Weinyddiaeth bresennol, yn werth cael gwrandawiad. Nid trwy greu ymryson a bygwth a gorfodi, y mae i ni ennill iachaw- dwriaeth i Gymru, a da y gwnelai rhai o'n gwleidyddwyr ieuainc gofio hynny.
----COFIO'R TYLAWD.
COFIO'R TYLAWD. Gwledd Syr John Puleston i Dlodion yr East End. Un o hen garedigion Cymry tylodion y Dwyreinbarth yw Syr John Puleston. Er's blynyddau bellach y mae wedi gofalu am eu cysuron ar adeg y Nadolig trwy roddion arbenig, a nos Iau diweddaf, Ionawr 24ain, rhoddodd ei wledd a chyngherdd blynyddol iddynt ynglyn a'r Genhadaeth Ddinesig. Yng nghapel Lycett, Mile End Road, y cynhelid y cyfarfodydd eleni, a daeth cyn- ulliad lliosog yn nghyd a mwynhawyd te rhagorol. Cynhaliwyd y cwrdd cartrefol arferol rhwng y te a'r cwrdd cyhoeddus, a phawb yn hapus yn cydganu hen emynau ac alawon Cymreig. Yng nghyfarfod mawr yr hwyr llywydd- wyd gan Syr John, ac ar y llwyfan yr oedd ei feroh, Mrs. Breton, yng nghyda'r Parchn. W. Rees (B), a Wilson Roberts, Stratford, a'r holl genhadon a boneddigesau rhy liosog i'w henwi. Dechreuwyd y cwrdd drwy weddi gan y Parch. Wilson Roberts. Traddodwyd anerchiadau gan y Parch. W. Rees, Mr. Edmund Davies, Mr. Llewelyn Davies, Mr. Thomas Jones, a Mr. Phillips (y cenhadwr newydd). Datganwyd gan Miss Edith Edwards, Mr. Gregory Kean, a Miss Katie Davies, yn dra swynol, ac adroddwyd gan Miss Parry. Gan fod y llywydd yn gorfod ymadael cyn diwedd y cwrdd, cymerwyd ei le gan Mr. J. Rees, Stepney Green-brawd sydd wedi bod yn ffyddlon ar hyd y blynyddau i'r Gen- hadaeth. Da oedd gennym weled Syr John unwaith yn rhagor (os cywir, y 29ain o gyfarfodydd drwy ei garedigrwydd ynghyd a charedig- rwydd blynyddol ar adegau ereill). Gwnaeth gyfeiriad at y rhodd o Feibl a gyflwynwyd iddo drwy gasgliadau ceiniogau y tlodion flynyddau yn ol, a'i arferiad o'i ddefnyddio yn flynyddol wrth ddarllen y gwasanaeth ar ddydd Gwyl Dewi yn Sant Paul's. Y mae y dyddordeb y mae wedi gymeryd ar hyd y blynyddoedd yn brawf sylweddol ei fod yn caru ein cenedl ac yn dangos hynny, nid mewn gair ond mewn gweithred, ac y mae yr awgrymiadau parhaus ei fod yn dymuno ar ei deulu ei parhau yn cadarnhau hynny. Yr oedd lie amryw yn wag eleni, fel y mae bob blwyddyn drwy angeu, a chwith oedd bod heb yr anwyl Mr. R. S. Williams. Drwg genym hefyd am waeled yr hen genhadwr, Mr. Thomas. Y mae y cenhadwr newydd, Mr. Phillips, a'i briod yn hynod o lafurus a chroesawgar yn eu gwaith, ac arwyddion bendith ar y cyrddau yn Silver Street. Cynhelir cyfarfod Saesnig prydnawnol, a gwasanaeth Cymreig yn yr hwyr bob Sab- both, ynghyda chwrdd nos Fercher. Y mae y cyfarfodydd blynyddol yn cael edrych arnynt fel pethau i'w disgwyl gan y cyfeillion, ac yn fantais i gydgyfarfod i adnabod ein gilydd yn well. Yn ol ei garedigrwydd arferol (er's blynyddau) y mae Syr T. Lipton wedi anfon sypynau mawr o de i'w rhannu rhwng y brodyr a'r chwiorydd. Y mae pawb o'n cenedl yn gwybod fod y tlodion gyda ni bob amser, a phob un o honynt yn frodyr a chwiorydd i'r cyfoethocaf. Da gennym gael tystiolaeth y cenhadon am y gwaith distaw ond effeithiol sydd yn cael ei ddwyn ymlaen a'r profiadau melus sydd gan lawer wrth adael y byd. Teilynga y gwaith gefnogaeth yr eglwysi, ac y mae gwasanaeth boneddigion fel y llywydd yn sicr o gael ei werthfawrogi a'i fendithio. Yr ydym yn sicr nad anghofir y cenhadwr newydd a'i genhadon mewn gweddiau a chynorthwy, ac y mae yr adeg hon o'r flwyddyn yn gymhwysiadol i hynny mewn rhoddion a dilladau.
Am Gymry Llundain.
Am Gymry Llundain. Y COMMISSIWN. Gan fod y Barnwr Vaughan Williams wedi gwella, disgwylir y ceir eisteddiadau rheolaidd o'r Ddirprwy- aeth Eglwysig o hyn allan. Y DDIWYNYDDAETH NEWYDD.—Mae'r Parch. R. J. Campbell wedi myned am ychydig seib- iant yn awr. Mae'r ddiwynyddiaeth newydd wedi trethu gormod ar ei nerth. HELBULON y GREFYDD.—Gan fod y Parch. E. A. Lewis, B.D., Clapham—olynydd yr Hybarch. Guinness Rogers-wedi cyhoeddi ei fod yn ffafrio daliadau Mr. Campbell ymddiswyddodd naw o'i flaenoriaid y Sabath cyn y diweddaf. 'Does ond dau yn aros yn yr eglwys yn awr, ac mae'r bobl arianog i gyd wedi cilio. Y CLWB.-O dan reolaeth Mr. P. W. Williams, Earl's Court, a Dr. Walter LI. Davies, Hill's Place, Oxford Circus, caed noson lawen yn y Clwb Cymraeg nos Ian yr wythnos ddiweddaf. Caed anerchiadau gan y ddau gadeirydd yn egluro'r manteision o ymuno a'r clwb, a chanwyd yn ystod y noson gan Misses Annie Jenkins, Jewin Maggie Davies, Harrow Road Mri. T. B. Davies, Regie Evans, F. Clay, a E. Morris, a chyfeil- iwyd iddynt yn fedrus gan Misses Watts a Deborah Rees. Adroddwyd hefyd gan Mr. Gom Simon a Mr. Williams. "AWR GYDA'R WERIN" oedd testyn dar- lith Mr. T. Huws Davies o flaen Cymdeithas Lenyddol Lewisham, nos Fawrth yr wyth- nos ddiweddaf. Er fod yr hin yn oer daeth cynulliad boddhaus yng nghyd, a mawr fwynhawyd y noson. Cadeiriwyd gan Mr. G. W. Jones. DADL SENEDDOL.—Mae undeb y Cym- deithasau Diwylliadol yn myned i gynnal Senedd arbennig nos Wener nesaf, Chwefror 8fed. Trefnir i gael gweinyddiaeth Rydd- frydol yn neuadd capel Charing Cross gyda Mr. T. J. Evans yn brif weinidog. Mae Mr. T. Huws Davies i arwain y Gwyddelod, a Mr. H. P. Roberts i ofalu am genhadaeth Mr. Balfour, a chynygia bleidlais o ddiffyg ym- ddiriedaeth yn y Weinyddiaeth. Daw cyn- rychiolwyr y gwahanol Gymdeithasau yno i siarad ar y naill blaid a'r llall. ETHOLIADAU'R CYNGOR SIR.-Gan fod y rhai hyn wrth y drws trefnodd pobl ieuainc y Tabernacl i gael anerchiad ar waith y Cyngor Sir gan un o'r aelodau nos Sadwrn diweddaf. Llwyddwyd i sicrhau gwasan- Mr. J. W. Cleland," A.S., L.C.C., cadeirydd pwyllgor y parciau, a gwr a wyr bobpeth am waith y Cyngor. Cadeiriwyd gan yr anrhyd- eddus Cyrnol F. Hemphill, L.C.C., aelod tros ranbarth Clerkenwell, a throddoddasant anerchiadau hynod o amserol ac yn llawn addysg i ieuenctyd y lie. Ar y diwedd diolchwyd i'r gwyr anrhydeddus am eu presenoldeb gan y Parch. H. Elfet Lewis, M.A., a'r Mri. Glyn Evans a T. J. Evans. STRATFORD.—Cynhaliwyd cyfarfod cym- deithasol yng nghapel Stratford nos lau diweddaf. Daeth nifer liosog ynghyd, yn arbennig o bobl ieuainc, a mwynhaodd pawb eu hunain yn ardderchog. Canwyd yn hynod swynol gan y tair chwaer, Misses Kittie, Blodwen a Gwladys Jones, Stratford. Rhoddwyd datganiad hyfryd iawn gan Mr. Denby Jones, Crosby Road. Mr. David Evans, Trinity Road, oedd y buddugwr am ganu emyn. Rhoddwyd adroddiad hynod o fedrus gan Miss Jennie Morgan, Poplar, a, gwasanaethwyd wrth yr offeryn gan Mr. D.,