The Weekly News and Visitors' Chronicle for Colwyn Bay Colwyn Llandrillo Conway Deganwy and Neighbourhood

Congl yr Awen. ENGLYN A ganwyd ar briodas Mr R. Jones-Parry Ceer- narfon, i Miss L. Glaslyn Owen, Fotty. Pwy aralt fel Janes-Pahy-a hawliai Law a chalon Lleucu Gyda chân, a thAn. a thx-neb neb neb r A fu ateb—merch y Fotty. AP GLASLYN.

Llith Syr Tomos Jones. 0 LANRWST I DRAWSFYNYDD. Foneddiigegau a Boneddigion,- Y miae y N.adoiiig writh y dirws, a bydd drosiodid cyn y cawn igyfaxch ein. gilydd etc. Buaswn yn hoffi bod yn ddigon cyfaeitlhoig i anifon ii bolb un ohonoch dwnci at edich cinio Nadolig, and Thaild i mi addeif mewn 'gwaed oer mai 'gwr ityliawd ydiwyf, neu mi fuasai yn blesex genyf orehymym fod y twrci i'w osod ym mhob ty lie y dar- lleniiix y llilth ,horn.. Wel, os nad all.af amfon darn o biff, gwydd, neu chwiaden i chwi, yr wyf yn cyflwyno d chwd YSTORI NADOLIG. Flynyddau 'lawer Yilt, 01 mi -gefais Wlalhioddiad gan bwyllgox Eiisitedidfod Gadeiriol d fejxniiadu ar desityn y gadex, ac i fod yn bæsenol i ddar- llen y feirndadaath, a chadeirio y bardd, wrth gwrs. Trefniwyd i mii axois ddwy noson miewn ty oedd yn xhan o. fur oasitell eniwog. Y mae y ty wedi ei wneyd gyda moxtax poieth, ac yn gadarn fel y gnaig. Dywedir fod ,tair mill o bolbeidiau ü galch yn myned i wneyd y mortar poeth, fa bod y mur yn bum' neu rchwe' mil o lait,heni cyfamgorff, yr hyn aetyb i ddauddang mlill o fasuxiad axwynebol. Llawx pridd sydd i'r ity, .ac y mae liddo sdrnddeu fawr, ac o gyn- llum rrhiagorol. Yn yr hen aimse.r yr oedd i'r ty hwn dri phorth, and yn awr, er's rhai; ugeiniau o flyn- ydidau, drws sydd ddido o'r un lliw a'r -miur, ac ni wyr nerbmai drws ydyw ond y rhiai cyfar- wydd a'r fan. Ffenesitri. bychain sydJd iddo.; o.'r biraidd y maent yn ddigon i olilwng y goileunii i mewn. Dywed hen draddodiad fod o fla!en y drws fflois, a bod pethau gwerthfawir wedi eu claddu yn y ffos mewn aur ac arian, a bod hendeulu oe,dd yn byw yn y ty wedi pendeiriynu un oiwrnod gwyl i gloddio a mynu gweled. Ar ol gweithio am ddyddiau. yn galed., y maent yn caeil hyd i siafft, yng ngiwiaelod p,a un y cawsiant asigy/rn pen o fadntioli anghy- ffiredin, ac wedi cadw mor dda fel yr oedd y anawd a'r gwalilt arno. D'aethant hefyd ar dmw.s asigwrn dun., yn mesur dwy dnoaidfedd a thair .miodfedd 01 hyd, ond er chwilio ni chaw- siant aniani. Pa fodd bynag cawsant ddigon o eisiboniad ifod teulu o gewri wedi bod yn byw yn y ty o flaen y teulu sydd yn byw yno yn aw-r, pa rai sydd w'edi preswylio, yno dros ddau gant o flylnyddau. Oddiwrth hen Feilbl tauluaidd ,gweilwyd fod y ty yma, wedd cael ed ddefnydddo< yn yr amiser boxeuaf i filwyr i faigu eu plant yno, a bod o dri i bedwar dwsliin grydau yn cae-I eu siglo yr un amser. Yr oedd y lie megys athrofa cerdidoxol wrth, fagu y rhiai bach. Ganwyd igwTomiad y genedl yn y ty yma, ac y mae dddo hanes hyd y dydd hwn. Ond, yn bresenol, nd adawn hyny, a chyfynigwn ein si,o,r,i i'r hyn a, fu yn ystod ein hymweliad ni â"r lie drois wyliau- y Nadolig. Dafydd oedd, ac 'a fu enw y pen -teulu, a Barbara yw en.w pOlb man hyd y dydd hwn. Nid oedd i'r un o'r teulu oes faith. Y mae, yn wir fod yr hen dé\¡dau yn xhai cryifion a nerthral yn. eu dydd. ond yn raddol aeth y teulu yn d'eulu gwan, d'i-y.ni, a llwyd eu gwedd. Prif ymborth yr hen bobloeelid icynyrch y tilr car- Üelfol, ha:,ra haidd a ceinch, llae.th a chaws.; diimi te and ar adeg.au neillduol; dim 'meddyg, ond ffrwyth d-all y cloddiau a'r gerddii. Nid oedd yr hen bobi wedi cael addysg ibyidOil na chref- yddol; na'i llenyddiaeth yn ddim mwy ruag Almanac Caergybi a chaneuon a cherddi Di,c Dywyll. Nii byddant yn myned i dy addolilad ond ar ddydd Diolohgarv^ch.; eu hoff wraith ar y Sul oedd gosod itxap.iau i ddal tyrehiod daear, ac ys'gyfa.rnogod, itrimio ysburdynau i ymladd ceiil.icgod. Y mae y teulu pxesenol yn rhati hollol wahanol: Y tad a'r fam a'r ddwy fexch wedi cael addysg; y ty yn dangcis fod yno- gariad at lenyddiaeth. Hen filwr oedd y tad wledi1 bod miewn brwydrau Ctaled yn ymiladd dros. ei wlad, ac .am y rhai. hyny yr oedd yn earn siarad. Gweilais, wedi e.isitedd ag edry;ch o'm cwmp.as, fy mod wedi dyfod i le hynod1. ait biobl .garedig, a thy llawn at y Nadolig; ond wedi hold, deallais n.ad lOeldd pawib yn hapuig. Yr oedd un o'r ddwy ferch yn waiel er's amiser miaith, hen elyn y darfodedigaeth wedi ei medd. ianiu, a hilt'hau y nadill ddydd ar oil y llall i'w gweled ynaml Wig yn prysuro d'w charlfcref dra- gyiwyddol; ond yr oedd yferch ei hunanl yn tedimilo led bod bob dydd yn gwella. Dynia yr unig ddlisco-rd a fodioTai i altal Nadoliig lliawen, a phawb o'r ,teulu d gael gyd-eistedd with fwrdd gwledd Nadioli.g y flwyddyn bona. Wedi cy- meryd o yimboxth blasus, deehxeuodd y tiad ad- rodd ysitor-iau am fiaes y gw.aedi—ac yn eu mlysig rhai o hen ysitoriau o berthynas i'r ty hwn, a'r hyn oledd cxedo yr "hen dadau o berthynas i ymddanigo,siad ysbrydion. Pan oedd yr hen awrlais mawr yn taro dau o'r gloch Y BO REIT CYNTAF, dywadais fed arnaf awydd cael myned i o.rffwys, oihenwydd fy mod yn fiinedig wedi d'od o ffordd bell. N'id dyna wir reswm ychwaith, ond yr 'o,eidld yr hen frawd, wrth adrodd hanes yr yislbrydian, wedi codi ofn arnaf, fed nas gallwn feddwl am symud cam na imyned fy hunan i'm yisitafell wely. Pa fodd bynag, cyr- haeddiaiis yr yisfafell heb ddanigos diim dm hofnau. Ysitafell hap us, dodrteifn- hardd1. a lilavv.n o didaxlundau hen wroniaid maes y gwaed. Wedi gorwedd yn, y gwely man-blu dechreuais. droi a am y peth yma a'r peth ariall, g.an oifyn i fy huna.n gwestiynau ddigon rhyfedd nes peri i mi ofni yn fwy a chrynu. Ond Yillg nigha-nol y meddyliau ofex ag úfnlau ffol Imji a gyis.ga.is. Ym mhen yr awr neu ddwy, dJeffrowyd fi gan d'rwr y drws yn cael ei agor.. Yr oeddwn. wed'i clywed y ceililog yn cianu ei garol Nadolig yn flaanorol. Cyn. i mi gael amser i ofyn pwy oedd yna, ymjddanig'oisodd ferch ieuanc mewlill gwdsg wen fel y.n dyfod at y gwely ag yn dodi ei llaw ax fy nhalcen a cusan ar fy ngrudd. Yna aeth ymaith gain gau y drws mor dlddsitaw ag yr agoxwyd. Os oeddwn yn of rui oynt, aathum yn awr imegySi i, lesmar 'ac yn farw, fel nas gaJllwin waedidi na galw am help1; aic am nerth i allu gafael yn yx hyn oeddw.n yn ed. gredu oedd wedi dyfod ataf, n.id oedd ganyf ddlilm. Cie"siais: berswadio .fy hunlan mad ysbryd oedd wedi ymweled a md bod oeis- yr ysbrydion wedi myned he.ibio ond yr oedd yr ymddang- oaiad hwn mor gyffelyb ili hyn a wrianidawaits am dany-nit cyn myned i orffwys, fel nas gaUwn feddwl am dddm arall. Clyiwaiis yr hem awrlais yn taxo- pedWiar a phump o'r gloch yna ceisiais. roddi fy hun i gysgu, gan dybio y cawswn orwedd hyd wyth neu maw, ond me.thu yr oeddwn gall1 feddyliéliu effro i bob symudiad. Tybiais .am godi, ond' wedi codi i ba lie yr awn? Nid oedd ond edna .alt fy hanex allan, y tan. wedi ei ddiffodd, a'r aelwyd yn oer fel nad oedd dim ond boddloni a cheisdo llec.hu. Rhywbryd oddeuitu chwach o'x gloclh tybiiais fod y drws yn agor eto, ac yn wir yr oed-d yn ffai,th. Y tr-o hwn daeith un ac J ¡imddiangols,i¡ad anigyLeis d .gyfeixiad y gwely gan ddechreu canu uwch fy mhen: — Y n y nef cawn dawel orffwys, Ar ol lludded iriaith y lIawr: A mwynhau y bur baradwys Wedi gvido'r anial mawr. Yn v nef, dawel Eden, Y11 y nef, draw'r lorddonen Yn y nef, pawb sy'n llawen Yn y nef, 0 am fyvv Wedd y gan fel-us y mae yn rhoddi ei llaw ar fy mhen a chusan air fy ngrudd,, ac yna yn myned ymadith -gan gau v idrws yn. y imodd mwyaf disitaw. Eribyn hyn yr oedd y boreu yn gwawr,io la'¡r ofn. yn raddol -gilio oddiwrthyf, gan I y gwyd/dwn na.d yw yr ysbrydi-on yn ymddiamgo.s yn y dydid. ÜllId bendigeclig, mi glywn swn codi, a'r Itån yn cael ei gyn.au, a gobailt'h i mi ymada,el A'T fanigire hon. Wedi codi, yr oedd pawb o'r teulu yn holi pa fodd y dartfu i mi gysgu. Nid oeddwn yn. hoffi mynegu i mi gael fy aflonyddu ,an; ysbryd, na dim byd arall, ond dywedais gelwydd "Da iawn," gan feddwl ilia by-ddai raid i m,i fyned i'r. un lie y I niasion gianlynlol. J Cav/som wyl lawen, hapus' gyda'r teulu hynod garedig, ac edthrliiadol am eu croesaw, ac nid oedd dim yn ormod ganddynt i'w wn-eyd i mi, fell mai creulondeb ar eu ciaxedigxwydid fuasai imeddwl, pe yn gallu, eu hysbysu nad oeddwn .am ddyfcid yno- i gysgu yr ail noson, nag jnchwaith fy mod wedi cael fy mhoeni yno y noson cynlb. Ceisilais bob hamididen i feddwl p.a gyn,. 1,1 una gymerwn i dreulio y noson, oherwydd ns gallaswn fe-ddwl am roddi fy hunan i fraiohiaiu Cwisig xhag ofn y digwyddai rhywbeith giwaerth i mi na'r nOSiOn cynt. Pendexfymiads YR AIL NOSON. i beddio a. bod yn Tlwfr-ddyn, ond i fy.nied o"r lie helb roddi dim anair i'r ty. Felly daeth yr ,a(msex it mi noswylio, a myned ifyn hunan I'm g'oxff;wys-f,an. Edrychalis yr y,st,afell yn fanwl i ddeehreu yna igosodais y giladair ar y drws, gan ulad oedd ddim clo larno, fel, os gallaswn gysgu, a rhywbeth geisiio d'od i mewn, y byddad yn. rhaiid i'r gadaix gael ei symud. Aelth ord'.au heibiio, ond uwlSg eito wedi cilio gam ofmiau. Wedii d.r aw.rl.ata daro itri o'r gloch gwelwrn y drws yn cael ei agox, a'.r gad air gan law dyner yn. ciael eii symud, a rhyw fod gwyn yn dyrfod yr un mor ddisitaw, gan ddodi llaw oer, grym- eddg ar fy mhen., a gyda c.adach isidian- sychu chwyis oddi.ar fy mhe-n yna yn xhoiddd ciusan arianaiad Gariad ar fy moch, ac yn ymadael •axachef 11 gan galu y drws a dodi y gadiailr yn ei lie. W el, meddwn, wedi i mi g.ae'l y ne'rth gofvnol: Pa ibeth yw hyn ? Nid ysbryd sydd yin dyfod yma. 0, na; y ma.e yn llawer mwy tyne,r nag ysbryd. 0, na, na! Mi gaf wybod yn, y man. Rhaid mad rhyw angel ydyw, a bod ganddo ei n-egeis, a'r tro me.saf, iddisigwyliwm, yn marth Duw, y gallwn ym.wroli i siarad a'r bod hvyn. Gwn hyn, bath by nag, nad oeis yr un YSlbryd drwig a'i wisg mor Ian a'i law mor dyner ia"ii liads m-or fwyn, a'r un sydd wedd bod wrth y gwely hiwn. "O,"meddiwn, Im,ewn ChWyiS a dalg- rau, "am ner.th i gaeil glaiT ag angeil ar Ddydd Nadoliig. Bn miloedd o honynit ar y ddaeiax ar ddydd genii Mab y Sa-eir. Pwy wyr nad oes. gan yr angel ymla neges a chan newydd i'm, bywyd ar ddydd Nadolig. 0, am nexth i ddal yr ymddangosiad mesaf." Aeth oriau efo heibio- a .mi,na,u fail y igwyliedydd yn disgwyl am welled y drws yn cael .ei agor ond am chweich o'r gloch i'r funud dacw law ganaidd^—'g'wynach na r eira oe:dd oddiaHan, yn ddiitstaw fel y gwnia amgyhon Duw eu gwiaith, yn symud y_gad air. Meddyliais- am. godd ar fy eilstedd, ond itybiais m,ad igorwedd 0 dd oreu, a gwmeiyd yimdrech yn y itywyUwch i gael aUan pa fath oedd un o'r gweinion n-efol. Ond wedi ■cdnsiio, nis gallwn, er mor wroi oedd fy siarad. Awd dros yr un o.ruchwyliaeth eito gyda'r oadaoh, y llaw, a rhoddwyd y guisan ond cyn ymadrael y tro. hwn, miewin, H.ais tyner distaw, a gydaig edrychiad i fymy, canwyd— Dacw'r delyn, daew'r palmwydd, Dacw ninas yn y ne' Ffarwel, beilach bob rhyw ofid— Henffych wynfyd yn ei ie. Dacw ninas yn y ne' Ffarwel, beilach bob rhyw ofid- Henffych wyntyd yn ei Ie. ac yn canlyn hyny y mae rhyw lads arall yn a t-elb- Grawn sypiau yno sydd Yn hongian nos a dydd, Ar winwydd pur: I ddisychedu y rhai Fu'n g-riddfan dan eu gwae. 0 g-ystudd a phob trai, Mewn anial dir. Wl! wed meddwn, dyma y lie xhyfeddiaf y lb urn ynddo eriood; ,a'r N adohg imwyaf anas- boniaidlwy. A yw y diiwedd yn agos? 'A oeis rhyw ddiwygiad mawr i dori allan? Beth, mewn gwirdonedd, ddaw j'm ,rhan? Pa le y oalf eslborndiad ax be.thau o'r fath? Gwn yn eiiithaf d,a ilIad yw Saitan mor ffol a igollwng un o"i blanft ar Ddydid N adalilg i wlad y ddlaeair, ond feallad fod y nefoiedd yn cadw gwyl am eni 'Mab y Dyn. Yr oeddwn, m'elwn ,g. wir domed dl, bron dyxysiu yng nghaniol pob meddyliau a. dyichmygiton, a thra mewn dwfin. ofid syrtfodads i drwm gwisg a BREUDDWYDIAIS, a hwnw rioiddodd j^siboniad ar y mosweiithiau rhyfedd y bum ynddymt. Gweiliwn fy hunan wedi dyfod i oxisaf y xeil- ffoirdcl, miewn miam unlig, a hyny .ar haner nosi. Nisi gwn pa fodd y daethum yuo. Wedi ym- balfalu am yr adedlad-aros, ag"eistedd, blron a fthoxd fy ngbaloin, y mae rhyw greiaidur m.awr du ei ym-ddamgosdad, a'i ddan.edd drwy y oroem, yn llusigo wrth ei wregys agoxdadau m,awr,ion, ac ynei law faner fawr ddu, a phr-en yn y Haw arall, ac ar hwn UFFERN! UFFERN DAN!! Ar hyn y mae1 cerbydres yn. dyfod ri mewm, a r ceirbydau fel iOerihydau gwaxtheg a defaid, golwg aflan arnynl. Ceisiais fyned i mewn, and yr oedd clo ar bob cerbyd. Edxychai's a giwel.ais fod y tleithwyr yn rhari miwyaf anhnefmus. Rhai wedd Tori en breiicihdiau, eu coesau, rhai wedi colild un llygad. Yr oedd ar- wydddom a.r eu gwymeb mai hen llymeifcwyr ac ymladdiwyr oe,d,dynt. Ceisiaiis drachsfn fyned i mewn, ond diaeth y gwr du aihaf, a dyrwedodd nad oedd miodd myned i mewn, fod y rhai hyn yn rhwym am Uffem a'r pwl.l diwiaalod., a'u bod wedi gweithioeu passage yn eli bywyd. Nid oedd y tren hwm yn stopdo ato, oherwydd yr oedd wedi imynted iÜwy Jumcitiom. Trugaredd a GOlfsalf.oe,dd Gr.as a Maddeuamt, a'r sitop nesiaf ydoedd Gors anoibaith. Ar hyny, y mae. y geT- bydrels, yn symud, a'r olwyndDn yn gwneyd yr ysgxeichiad.au m.wyaf ofnadwy, a awn ochen- dadau y tleiiithwyir yn ddigon i dorii y galon galeitiaf lDiewn hod. Fel yr otedd y tren yn myned yr oedd y coed ar bar,alu haiarn yn ac yn tioddi nes, ddfa, pobpetlh o'u ham,- gylch, fel nad oedd bosibl dychwelyd. Yn y tywyllwch. yma yr oeddwn yn m,eithu a -gwybod ,p,a beith i'w wneyd. Nid oedd yno yr un .station, pob peth wedi myned ym,aith i ganlyn y itren. Ira yn y myfyr hwn, ac yn mietthu dirnad pa beltih a wnawn.. gweLais oleumi bychan., a phern- de'rfynais fyned at y igoleai hwnw. Fel yr oeddwn yn nesih.au ato yr oedd y goileu yn myned yn Ifwy fwy, hyd nes yr aeth mor oleu a halner dydd yng mghanol ha.f. Oddidnaw clywn swn c.anu, a hwnw yn rhyw ganu mwyaf per- aidd, a dyna eu can — Gwisgo'r goron, cario'r palmwydd Fydd eu dedwydd orchwyl mwy. Ar hyn y mae cerbydres hardd, cerbydau o aur, a'i hard dwell yn goleuo y ffordd o'i blaen, a dlynion, yn eanlyn gyda hysbystenrj. yn mynegu fod y ffordd hon. i'r penaf o bech.adux- iaid. Cyn gwybod a gefads i dderbyniiad i mewn i'r gerbydrels, hon y mae men:h y ty yn euro arnaf i mi godi. vVTlth y ibwrdd breewast gofyma y naill a',r Iliall, yn oil yr ar-fexii'ad, pa fodd y cysgaiis y m-oson cynit. Nid oeddw.n yn baro-d i ateb, oherwydd nis gallwn yn gydwybodal ateib i mi gysgu yn dda, ac ni rynaswn roddi tramgwyd.d i'r teulu. Wedi y boreufwyd, a cyn symud oddliwrth y bwrdd, g.oifynais Pwy oedd yn cysgu yn v lIe y bum, i y ddwy nioson, d di weddiaf ? Y fexch. sydd genym yn wael elbe y fam. Nid oeddym yn hoffi eich rhoddi mewn gwely oer yr adeg non ar y flwyddym. A ydyw eich merch. yn wael iawn? Ar adeig.au, ebe y fam,, y mae yn wael iawn, a bydd yr enerth yma, gan gyfeirio at y ferch aecld yn eistedd gyda hu wrth y bwrdd, bydd hi yircod.i yn y mois i eidrych am dani. Felly, meddwn, gan edrych ar y ferch iach, a ydych yn piceni 11awear ynghylch eich chwae-r? Ydwyf, wir. Niils gwn pa beith a wnawn pe collwn hi. Yr wyf yn meddwl llawer am clani ddydd a nos. Ni ddywedais ychwa,me,g, ond gwelais mai y chw.aer ofailus a thrafferithus; yima yng nghylch ei chwaex oedd yn dyfod ataf bob nos yn ddi- .arwybod iddi. ei hun. Dy-imumaf i bawb o ddairllenwyr y Llith NADOLIG LLAWEN.

wh ci t (h eero CHRISTMAS CHEER THAT BEATS LAST YEARI. I 1 OUR t I » I I What a splendid Y HI Q 0 Pudding it will make. AIMO NOTEi Annual,™~ 2 „ Bold Black Currants GREAT 2 m Good Fat Raisins I/^| 1 „ Choice Lemon Peel 2 „ Best Pastry Flour 1 Packet of Baking1 Powder 1 „ Mixed Spice 1 Nutmeg This Grand Offer continues from Thursday, December 12th, up to Xmas Eve And then it will be withdrawn. E i E. & Or CASTLE STREET, CONWAY. fAGAT, m w gh TURKEVS, R Geese. J. T. JONES invites the special attention of his numerous customers to his XMAS MEAT DISPLAY. HIS EXCELLENT STOCK INCLUDES: 8 Bullocks and Heifers, 1st and 2nd Prize winners at the Talycafn Mart Sale. Fed by Mr. John Jones, Ty'nycoed, Roewen Mr. Davies, Gorswen, Roewen Mr. David Hughes, Talycafn Mr. W. R. Williams, Plas Isa', Glan Conway Mr. R. Norton, Tynewydd, Talycafn Mr. G. O. Jones, Merchlyn Mr. Hugh 9 Parry, Tynycelyn, Roewen. 5 Fat Wethers, 1st Prize winners at Llangefni Smithfield. 40 Fat Wethers, 2nd Prize winners at the Talycafn Mart Sale. Fed by Mr. Davies, Farm Yard, Conway Mr. Jones, Hendre, Gyffin Mr. John Jones, Maenybardd, Roewen Rev. F. G. Jones, Bryn Corach, Conway. 2 Lambs, 9 weeks old. Fed by Mrs. Williams, Bryndowsi, Conway. 9 Farm Fed Pigs. Fed by Mr. John Jones, Cyll Gwynion, and Mr. Maurice Roberts, Conway. Choice supply of home-fed Turkeys, Geese and Ducks. NOTE THE ADDRESS: J. T. JONES, Me-at Purveyor, Eagle's Buildings, Castle Street, CONWAY.