Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

1 article on this Page

RHAMANT Y TRI BWYSTFIL

News
Cite
Share

RHAMANT Y TRI BWYSTFIL Hfl oedd unwaith frenhin ar wlad a elwid Yerdecolle, i'r hwn yr oedd tair merch, a pliob un ohonynt yn riiagoii mewu tlysni. a barddwch ar holl terched y wlad hono. Ar wlad gymydogaethbl yT oedd brenhin o r enw Vel-prato, ac iddo dri o: feibion, y rhai oeddynt mewn cciria-d dwfn a, merehed y Brenhin VerdlacoGe, ac yn wir, nid oedd y c.a.riadf yn hoLM ar un ochr, feC.: y digwydda tfod weithiau; eithr yr oedd y tair chwaer hwythau imewn leirias o ga,ria,d atynt hwythau ac ami enyd, yr oedd owrg y ear- iiiadon #LTil rhedeg yn esimvytbh (iawn, yn gymainti felly, fei y pendet fynasaut briodi. Pa fodd bynag, pan oeddynt ar fin gwneyd hyny, fe syrthioddl y tywysogion deuainc o dan hud GBrenhines y Tylwytih Teg, yr lion a'u troes lnvynt yn dri o wahanot greaelur- iaid. Pan weJodd y brenhin, tad y tywysag- eSiau, hyiiy, efe a, wrthodai iroddi ei ferched iddynt" mewn priodas. Oherwydd hyny, galwodd y tywysog liynaf, yr ihwn oedd trwy hud Brenliines y .TyGwyth Teg, fel y nod- wyd, wedl ei droi 'yn Eryr, gymanfa o hoi adar yr awyr, i'w liivpio, ac yn y fan, wele lu dirifedi ohoinynt yn ufuddhau i'r alwad. Gccdhymynodd yr Eryr i'r hGli adar, trwy hoE Lywodraeth eang yr awyr, i ddifrodi y wlad yn rnliob cyfeiriad—heb adael na, deilen na blaguryn ar gymaint a choeden, na dim yi y arall. Gajwodd yr ail1 dyWyisog, yr hwn oedd wedi ei droi yn 'Geffw, yr holl eifr, y cwn- hiingiod, yr ysgyfarnogod, y moch, a phob rhyw bedwar carnoLion ereill yn nghyd, a rhoes orchymyn iddynt wneyd yr hoi dtir yn anial- wch ipeirffaith. Y trydydd tywysog, yr hwn a droa&id' y/i Ddolphyn, a. roddes acchiaid i'r ino.rfeir'h ao angenftloderéll y dyfnder mawr i wneyd ystorm ofnadwy ar lanau y wlad, fel ag i wneyd yr holl1 Longaii yn ysgyrion. Dyohrynodd yr holl1 bethau hyn y brenhin, ac mewn treifu i roddi terfyn ar y d.nystr, rhoes ganiatad fw fetched briodi v tri bwyst- fit. [Ban'ddaetlx yr 'Eryr, y Oar-w .'1'f Dojphyn, i gymeryd med,diiant IO'U cariadau, i'w gwneyd yn wragedd iddynt, ac i'w dwyn yrnaith, fe roes eu mham fiodrwy i bob un o'r tywysog- esau, ac a ddywedodd wrthynt "Gwisgwch y rhai hyn ibub amseir, feC, m bydflrrch yn gorfod ymwahaiiu am flynydd'au, a digtvydd ohionoch gydgyfarifod. draohefn, y g ell well adnabod na,i] y llall drwy weled y s.wyii- bethau hyn." Felly, ymadawsaut, ao aeth pob un i w ffordd ei hun. Cariodd yr Eryr Fabiella, y chwaer liynaf, i fynydd tra uchel, yn wir, yr oedd' ef yn uwch na'r cymylau; oher- wydd paliam, yr .oedd ef fel1 tmynydd Gilboa, hdlJ arno wCiaw un amser; ond ihaull yn. (ywynu yn wasfcadol; ae yma, fe .roes i'w wraig bajas gorwych, ac ymddygodd tuagati. fel ibrenhines. IDygodd y iCarw ei wraig Yasta, yr ail dywysoges, gydag ef i ganol coedwig dywyil,' so yno y trigent mewn ty ysplenydd, oam- gvleh yr hwn yr oedd gardd yn Jlawn o bob tliyw tfrwythaiij Kysiau, blodau, &c. Oyinerodd y Dolphyn tRdta, yr ieuengaf, ar ei gefn, a. nohodd gyda hiar draws y nror hyd TrhyW graig uchel, ar ba un y saitai ty mor fawff leI y gailasm tri 10 tfrenhinoedd fyw ynddo mewn cwmtfwrdd, yn nghantw pob dameiihion. Yn y cyfaaiiser, ganwyd. i'r frenhines fa-ch- gen tLws iawn, yr hwn a alwlodd hi yn Tit- tone. Pan oedd ef yn bymtheg mlwydd oed, penderfy-iiodd dtaoi aulan i'r byd i edrych a tedrai ddyfod o liyd i'w chwiorydd. Ar y cyntaf, fe ymdrechodd y brenhin a'r fren- hmes ei berswadio i :beidio, ond ar oil hir grefu, gadawydl iddiol; ac wedi darparu ar gyfer y daiih, a, dodi anodrwy yr un fath a. r rhai a roddwyd i'w chwiorydd- ar ei law, cychwynodd i'w dafth, ac wedi crwydro am ftynyddau lawer dirw-y wahanol wiedydd, lieb gaej gair o hanes y tair tywysoges. O'r diwedd, digwyddodd ddyfod i'r mynydd ar ba un y bywiai ei chwaer, Fabieilla, a; r Eryr; a. plklan welodd y .palas, eafodd, ac edrychodd yn syn, wedi ymgoDli yn yr olwg ar y colofnau marmor, y gwal'iaiu alabaster, if enestri o grystal, a'1' to o aur glloew. 'Gan gyntedl ag y gwelwyd ef gan Fabieilla hi a'i gailwodd ati, a.c a'i holi.dd laiy ydoedd, o ha, le y d'wethali, a. pha nege.s oedd wedi ei ddwyn yno. Wedi i'w aitebioai ei ihoddloni, ini; a'l ootfleddioddi yn gierdhog a Ithysaer; ond, ihag ofn y buaisai ei gwr1 Vrt gwrthwynebu iddo ddyfod yno hi a'i caiddiodd mewn cwpbwrdd. Gwedi i'r .Eryr d'dyeliwelyd, prydnaiwii, y dydd hwnw, eymerodd Faibi,eilla arni ei bod yn gJaJf o liiraetli am fynedl i ymweled, a'i hen gartref unwaith yn rliagor. AJtiebodd. yr Eryr: '^T'reiwch gaseil1 droe y dymunr:wdi yna, fy anwyl wraig, oblegid nd fydd miodd ei gyf- lawni hyd iinesi y deuaf yn ddyn dracliefei." "Wei, yna," rneddai Fabiella, "OBI yW yn anmhosiM i mi fyned altiynt hwy, gadlewclii i ni waihodd un o'n teulu i ymwelled a ni." "0, gydat phoh eroesaw," e!be'r Eryr1, "and nid. wyf yn ineddwi y cymerai yr un ohonynt y dratferth i ddyfod gam belled i'n gweled :Hi. "Ond tybiweh fod un ahonynt yn. y palas yn barod, a fyddlai genyoh chwi wrthwyneb- iad i'w groesawu ?" gofynai ei wraig. o "Na fyddai ddlim, wT,ntJhl gwrs, fel fyddat yn dda genyf am dattio fel am gaaiwyll fy Ilygad," ■ebe'r Eryr. Gwedi i Fabiella glywed y gedriau ynUl, eymerodd galoai, ac agioroddl y cwpbwrdd, n dangosodd i'r Eryr -ei braiwd! oodd hi Avedi ,ei guddio ynt). Cyfaarcbodd yr Eryr ef yn gynlies, a dyAvedodd wilblig am wneyd ei hun yn gaitrpfol, a. gofya ami bobpeth a fyddai 11 y arno ei eisi&u, a rhoies orchyinyn ar iddoi gael pobpeith a ddymuiiai. Aeitih Tittone drachefn i'w daittfh, ond cyn i'w frawd-yn-ngliyfraith ganu yh iacli iddo, efei a dynodd un o'i blyf, a dywedodd "Cymer lion, fy aaiwyl Titbone, a, ahadw M yn ofaluis, ac os digwydd rh^yAV anffawdi i ii, tafl hi air y ddae,ar, a galw allaii, 'Help, heilp ao mi a ddeuaf yn y fan i'th gyniiioirth Avy<> Cymerodd Titt-one y bluen, a, chadwodd hi ;yir ddyogel yn ei gad!, ap yna aeitih i'w da.i.th. Ail ol crwydro am amser hir, efe a, didalertm Ultl <liwrno>rl i'r coed lleyr oedd y Carw ai Yaislta yn byw, at chain- ei fod ax! y pryd yn newyn- llyd, efe a aeth i'r ardd a,c,a ddeclireuoddi Jwyta o'r nrwythau, ond canfyddwyd. ef gaai lei chwaer. Bu yno am .bythefnos yn calcJ 'iL croesaAV mawr gain ei fmwd-yn-nghytfraii.th a'i yna aetb d'racliefn i ohAvilia am ei drydjsdfll cliAvaieir, laitia,, end cyn yniadaei ohono rhoes y carw un o'i new iddo, a dy- Avedodd witho am ei gaidAV a gwineyd yr un model] ag y cynghorwyd ef gan yr Eryr, osi digwyddai ddyfod i helbul. Gwedi tedthio i eixliafoiedd y dclaear, rhoddwyd attalfa arno i daithio ar dir galL y mor mawr llydlan, feJ y gorfodwyd ef i logi llloaig i'W gynaiortihAA"yo i archwilia yr ynjysi- oedd am ei drydeddi clwaer, yr hon oedd yn byw gyda/r Dolphyn, ac; Aviedi moriu am amryw] ddyddiau, diaet-h o'r diwedd i'r gralig lie yr oeddynt yn byw ami, a chyda'i fed, wedi dodi ei d'roied ar y lam, fe'i had- nabyddAvyd gan ei chwajer. DerbyniAvyd ef yn groesawgar gan ei frarwdJ-yn-nghyimi,bh- y Dolphyn, ac air ol bod yna am am«er, dy- wedodd Tilitone ei fod yn awyddus i ddych- welyd aitrerf ait) ei dad a'i tfajm unwaith yn rliagor. Pan yn canu yn iach i'w frawd a'i chwaei1, rhoes y Dolpliyin icIdo rull o'i gen (scale), a chymgtho.rodd ef ynj yr un geiriau, o'r bron, ag y gwnaetihad yr Eryr a'r Carw pan roisant idldQ y blaien a'r blewyn. Felly fo aeith y tywysag ieiuana i'w ffordd, ai cliy- merodd long, a phan gafodd y lain, marchog- odd yn mlaen &m. oddeuitu imilldii' oddiAvrtiln lain y mor, a daeith i goiedAA'ig, yr hon oedd yn liaAA-n o berthi, neu fanwydd, trwy y l'hai yr ymAvthiodd yn mlaeai oreiu gallai; ao o'r diwedd d'a!0th alb 1yn gyd,3I tliwr uchel 3111 ei ganol, ao yn imi o'i ffeneistiri yr oedd menyw o'r faith fwyaf prydweddol, Avrtli draed yr hon yr oedd Draig o e>lwg ofnadwy yn cysgu. Grn gynted ag y gwelodd hi y tywysog, hi a lefodd allan mewn. ton oedd yn creu cyd- ymdeimlad yn ei fynwesi yn y fan "0, laino ordder'ch. Mto y niefoed(i wedi eich lianfoui i'm rhydidliau o grafajigau yr aiiffhenfil dychrynllyd liAvn a'ni cariodd trAvy oirthireicih o dy tfy nhad, brenhin MTCovalle, ac all* pi, Jy Itwr -gjorbruddladidd hwn; ac yr ivyf yn mroai maiW gan ddych- ryii ac unigrAvyeld." "Gwae fi," ebe1'^ tyAvyisog, "ond pa beth allaf fi wneyd i'ch helpio, foneddigea anAvyl, pa ddyn inarwol all groeai y llyn hwinl ? A phwy fedrai WVlllebu y faith Ddraig ddych mi- llydl? Ond arhoswch fynyd, dddhoin y ga-lkf a.lw ar rai i ddod i'm cyniiorthwyo." Ar hyn, taflodd y bluen, y blewyn, a'r gen, oedd ef wedi en: caiel gan ei frodyr-yn-nghyf- raith, ar laAAT, a gwaeddodd "Help, help, help Yn y fan, fe wnaieitih yr Eryr, y Carw, a'r Dolphyn eu hyrnddaaigosiiael, a (Ivwedanant, "Wele ni, pa bebli vw dy orchyniynion V Dyw'edbdd Tittone, "Yr wyf yni dymuno ar i'r dywysogesi alniwyl hom gael ei hachub o grafaingau y Ddraig yna., a'i chario adref a'i gwneyd yn wraig i mi." "O'r g:orei," ebe yr Eryr, "fei wneir dy ddy- muniad1," a chan droi at y Carw 3.'¡1 Dolphyn, efe a ddywedodd, "nid oes: mynyd o amser i'w golli, gadewalu i ni dara trai bydd yr haiartii yn boetth!" ElioeiS yr Eryr fath o ysgreeli, ac ym y fan yr oedd yr awyrgylch yn ddu. o' fwlturod, y rhai a hedasant i'r fferiestr lie yr oedd y a chan gymeiryd gafael ynddi, hwy a'i i'r fan lie yr oedd; y ty- wysog 1(Jj'j¡ frodyr-yn-nghyfraith, ae, oa ed- rychai hi a bell yn deg feJ y lleuad, hi a edrychai yn awr yn icii hyrnyl yn ddisgleiriaicfe ac hardda-ch na plielydrau yr haul.