Papur Pawb

HEDDWAR ENWOG. Wele dda,rlun .0 un o heddweision enwocaf Gcgledldl Cymru., yr hWll, er dechreu y fj wyddyu bresieenoil, sydd wedi ymneillduo. o'r swydd ar flwydd-dal y ma,e efe wedi ei chyfiawai enill a'i liacddu. Yr ydym ni, fel Cymry, yn edirych a,r yr heddweisioini gyd'a'r. parch ddylent gaiel; nid fel y maei llllJwef o blith cenedloedd ereill yii y deiyrnas ymai yn edrych ariiynt-—gydag ofn lieu ddirmyg—ond edryehwn aasnyint fel doisipaxth a ddynibn paxchufl a medlrus, ai gwyddom fod1 yn eu plitli raii dynion fuasient yn gwneyd eu maile mewn) unrhvw gylch, ac un eft rhai hyny ydiyw gwrlihddrych yr banes hwn, M:r Cbilnelius Davies, diweddiar IsMbxif-gwtnstalbl sin Gaer- naxfon. BrodoX oi Dreffynnon ywl Mr Davies. Ym- iincdld a heddlu Lexp.wl yn 1850, a chyn pen hir cafodd ei ddieiwisi yn aelod o daai-f^igaid) heddgeidwado'l y divf fa.wr liolno. Nid hir y bu cyn diod i'r' ifrynb yn y gwadth hwnw obleigid yn mlicn oddeiuibu hilwyddlyn wed'yn fe'i penodiwyd yn rliingyll y tau-ddifTivddtt'yr. YQI. ystod amseff ei fel1 y cyfryw, cafodld wobrwyon arbenig gan yr awduxdodau lawer gwaith am wroldebL a medrusxwydld) mown tanau mawrion, a g'ellir nodi un yn arbanigol, set y tan dinystxioil gymertxld Ie yn Launrekt's Hey yn 1854. Heo! gul yw homoi, ofndi yni llaWn or ysiordai mawrion yni eymnwya gwerth llawex ffoxtiwn o eiddb. Y mae banes y tan nodedig hwnw yn gym- fariaetjhol ffreisl ar gof poM Leipwl liyd hoddyw, yr un fath ag y mllie hamesi llosigiad y landing stage y!ni 1874, ai Mr Daviea oeddl un o'r rhai mwyaf blaemlllaiw gyd'a'r gwaith o Toddi attailfai ar rwysig yr eilfetfi ddinystriol. Yr nedd yn rhafid tlorri ifewn. i ystardy yno drwy ddnvs liaiarn er IllWyn i'r tan-ddiffodkl- vryv gaol cli wareu f,Qz i woibli io, a Mir DavieS oodd yr un .anrturiodd err fywydl il liyny, aid fe gafodd Tvtobi1 liardd gall yr awdurdbdau am ei wrliydri, ar ol hyny. YOli iwir, gelllir dyweydl mai prin y bu yr un tan mawr yn Leirpwl y Mynyddau y bui eif yna ar na fyddai yn enill camimioliaetli—a gwobr—am ei ymdreeh gydlalr tan-dd iffoddwyr. Yn y fiwyddyii 1855, caifodd] ei bettiodi yn brif-gwnstalbl Rhyl, dan yr hen ddleddf. Nidi oedd y trefniadau iheddlgieddTVadlol presen- nol meIWDJ grym liyd 1867. Yr oeddl 48 yn ymge-isio am y mvydd, ao yr oedd ytn d'dlrwg gaiif brif-gwnsitlal)! L)e!r|>\vl ymadael aig of. Yn Hydref, 1867, pain ddaeth y trefniadlau pres'ennoil i rym, ao i'r Rlbyl, oherwyddl nadi oedd yn fwirdeisdref, gaeil ei huno 8J'r sir, fe vmadlaiwlodd Mil Davies oddiyno ai daetli ii Beltltlwsycaed fel1 pfay ^ei-geant. O'didleuito blwyddyn y bu efe yno, owd yn ystod yr amseff hwnw fe Iwyddodd i ddwyn HUlliws o droseddwyr nodedig i'r ddalfa, ao yn elu plitih ddwy ddynea oeddynt wedi diaino o garchar. Am hyn. eafodd ei wobrwyo gan y iprif-gwn- stabl (Mr Ellis) a chan faer Caernarfodi (Mr Edwards, ITxbridge Hotel). 0 Bettwsyooed, cafodd ei ddyrchafu i fod yn arolygydd yn Mhioithmadog, ao liefyd yn arolygydd pwysau a mesurau. Aras'odd yno o'r flwyddyn 1858 liydl 1883, pan y penodwyd ef gan y fcnvdlys cliwarterol i fod yn ie-brif-gwinstiaibl sir Gaer- narfcin. Efe oedd yT unig un gafodd erioed ei benodi felly gani y frawdlys clnvarterol. Felly, symudodd y pryd hyny o Bortihmadog i Gaernarfon. Yn awT, y mae i'r .symudiad ymal ddyiddor- deb miwy 11131'11 cyffrediin i lawer o'n darllen- wyr, y mate yn ddiau, Ioblegid! ioo,fianib am yr helyinit arsiwydus fui yn sir Gaernarfon yn nglyn a/r hyn airweiniodld i1 fyny i'r symudiad. Nidi awn i fewn i'r hellyntf-nid doetli ail agor hen uMbluriau orawii'ilyd; ond gan fod y peitfa oto heb gatel ei anghotfioi IIlIw'i faddeu yehwaith gran y naill ochr mwy nai r llall, efallai n81 wel neb fai airiiio,m am grybwyll yn fyr am yr helynt. Darfu i'r blaiid ddirwestol ddwyn cyhiuddiadlau neiilduol yn erbyn y MiHwriad Clayton, y prif-gwlnstabl (y pryd :hiyny), ao fei gynnaliodd pwyllgoir heildgeld- wadbl y frawdlysi cihwairtierol ymchrwiliad fr helynt,' yr hyn 'bariiaodd am ddeuddydd] nem dri, a thybiasant eu bod wedi cael allan ddarfod i Mr Proitliei'T. yr is- bril-gwiistabl (prif-gwiistaibl parcthus Mon yn awr), efo, ac efeill gydag eli, yn oJ en tyb hwy, hysbysu rhai pethaiu neiil- duol i'r blaid ddirwestol, y xhai, yn ol bairn y piwyllgoir, na ddlylasai efe) cu hysbysu na.'11 iiawgrymu, gan nadi pa un ail gwir ai gaM. cedd) y cyfryw. Canlyniad yr ymchiwiliad fu i'r pTif-gwnstabI gael ei Iwyr gyfiawnhau goo, y pwyllgor, ond1 fe flymudfwlJdi iMir Prothleraei i fod yn iospeotox yn Mlioxthmadog, ai dyrclhi- atfwyd gwxthddxyah) yr haneisl hwini oddiynoi i fodl yn is-brif-gwnstabl, ruc i fyw yn Nghaer- narfon. Bu Mr Davies, gaji yr hWiii, dealler, willI oedldl dim a fyno o gwbl ai'rl lielyntl udhod, yn Belniwii ei srwydd o 1883 hydl derfyu y flwyddyn ddiweddaf, ai hyny gydaig yni, a seJ, as mledlraiisi- rwvdd mawr, ao wiele eif yn awr wedii: llwyr ymneillduo i ifvwyd tiaiwel ac i dreul'ia nawn- ddvdd ei dymhor air y ddaea-r i Offwlu am ei lanifedliaidl :ali dir yn Tvgwyn, gerllaW hem eglwys nodedig Llanibebligi. Yn ystod y ch.waxt.ex canrif y bu ytri Mhoxthfmadoig bui yn llwyddtiannus) i ddlwyn: Uawer o drcfieddwyr i aifaiel cyfraith., aio yn eu pJitJi luawa a, nai nodediig drwy'r hioM wlad fel troseddwyr. Un dr rhai hyn oedld 'Gw^yd ellyri Morganwg; yr h wii y bu Mr Daviea yn ei ymilidj o faln i fan drwy yr oil o Ddolieudir Cymrui am gryn amsef, Ijroai dlodl ar ei waitliaf ambeJl dora, end bydidai "Gwydellyn" wedli axogli perygl q bell ao rwedii cymetrydi y goes i rywle larall. Ond o'r diwieddl fe'i dailiwyd, a oha.fodd d!a:i:r blyneddl 0 gaxchar am ei gaimpau yn Mihortihmadog, sef twyllo ei feistriaid. Bu Mr Davies iawit mox wasaaiaetligar i'r .cyhoddd yn) Nghaexnaxfon, os nad mwy felly, aoyin awr, ar ei ymnedlMuad, y mae paiWt) yn dymuno yni dda, iddo, fel y prawf yr ain- rhegion y mate wedi eiUJ deribyn gan yr .heddlu ac erei'll pan yn ifarwelio a hwy. Nid lawer eydJdl Wedi treulib oeisi mor tfaith yn yr hieiddilu 8KJ yn ymneillduo wedi'r cyfan gydai dymun- iaidau da cynifeii o gyfeillion a Mirí Davies. Boedl iddb la-war a ddyddiaiu eto i fwynhau gorphwysdtra haieddiannwll ar ol gwaeanaetlh niai,th I'T eyhoedd. Dylasem ddyweyd fod ;}1Ju Davies yn frawd i'r enwog Dr Oonwy Davies, Treffynnon, tad Dr Conwy Daiviee, Bettwsycoed.